hierna de tegen voor wie hierna de 24 januari 2013

Transcriptie

1 Milieuhandhavingscollege Arrest MHHC-13/1-VK van 24 januari 2013 In de zaak van de heer [ ] wonendee te [ ] voor en namens wie optreedt mr. Jan SURMONT, advocaat, met kantoor te 2300 TURNHOUT, de Merodelei 112, bij wie keuze van woonplaats is gedaan, hierna de verzoekende partij te noemen, tegen het VLAAMSE GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor wie optreedt Mevrouw Sigrid RAEDSCHELDERS, afdelingshoofd van de afdeling Milieuhandha ving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid, hierna de verwerende partij te noemen, ingeschreven in het register van de beroepenn op 9 juli 2012 onder nummer 12/MHHC/28-I, MHHC-13/ /1-VK 24 januari

2 heeft het Milieuhandhavingscollege het volgende overwogen: 1. Voorwerp van het beroep Het beroep is gericht tegen de beslissing 10/AMMC/32-I/LDF van 13 juni 2012 van de gewestelijke entiteit waarbij aan de verzoekende partij een exclusieve bestuurlijke geldboete wordt opgelegd van 463,63 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro, dit wegens een schending van de afvalstoffenwetgeving, met name het niet voldoen aan de aanvaardingsplicht voor afvalbanden. 2. Verloop van de rechtspleging 2.1. Met een brief van 28 juli 2010 bezorgt de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (hierna de OVAM) overeenkomstig artikel van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake het milieubeleid (hierna DABM) aan de gewestelijke entiteit een verslag van vaststelling, gedateerd 27 juli 2010, betreffende een milieu-inbreuk. Met een brief van 30 november 2010 brengt de gewestelijke entiteit [ ], Tav. [ ] op de hoogte van haar voornemen om een exclusieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de Geachte Heer, Geachte Mevrouw uit om zijn/haar verweer mee te delen. Per van 7 december 2010 dient de heer [ ] een verweer in bij de gewestelijke entiteit. Op 13 juni 2012 legt de gewestelijke entiteit de voormelde bestuurlijke geldboete op. De kennisgeving van deze beslissing aan de verzoekende partij gebeurt op 25 juni Met een aangetekende brief van 6 juli 2012 stelt de verzoekende partij beroep in tegen de beboetingsbeslissing. Het verzoekschrift bevat een inventaris van de overtuigingsstukken. De geïnventariseerde stukken zijn eraan toegevoegd. De verwerende partij dient op 18 juli 2012 bij de griffie een dossier in met een kopie van de bestreden beslissing en de stukken op grond waarvan de gewestelijke entiteit haar beslissing heeft genomen. De verwerende partij dient op 2 augustus 2012 een memorie van antwoord in Met een aangetekende brief van 25 oktober 2012 richt de kamervoorzitter, met toepassing van artikel 20 van het besluit van de Vlaamse Regering van 27 mei 2011 houdende vaststelling van de rechtspleging voor het Milieuhandhavingscollege (hierna Procedurebesluit), een vraag om inlichtingen aan de vzw RECYTYRE. De opgevraagde inlichtingen betreffen de exacte datum vanaf wanneer producenten en/of invoerders die onderworpen zijn aan de aanvaardingsplicht [voor] afvalbanden effectief konden aangesloten zijn bij Recytyre en de exacte datum waarop Recytyre, overeenkomstig [haar] van 22 januari 2010 [aan de verzoekende partij], effectief de [verzoekende partij] spontaan heeft gecontacteerd voor [haar] aansluiting als lid. Met een aangetekende brief van 7 november 2012 verstrekt de vzw RECYTYRE de gevraagde inlichtingen. Met aangetekende brieven van 9 november 2012 brengt de griffie de meegedeelde informatie ter kennis van de verzoekende en de verwerende partij. MHHC-13/1-VK 24 januari

3 Met een aangetekende brief van 26 november 2012 meldt de verwerende partij dat ze geen aanvullende opmerkingen wenst te formuleren. De verzoekende partij dient op 27 november 2012 een memorie na verzoek om inlichtingen in Bij beschikking 12/MHHC/28-I/B1 van 25 oktober 2012 heeft de kamervoorzitter de behandeling van het beroep vastgesteld op de zitting van 29 november De verzoekende partij is op de zitting vertegenwoordigd door mr. Jan SURMONT, haar raadsman. De verwerende partij is vertegenwoordigd door de heer Pieter CALLEBAUT, beleidsmedewerker van de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie. Bestuursrechter Luk JOLY brengt verslag uit. De partijen worden gehoord. De debatten worden gesloten en de zaak wordt voor uitspraak in beraad genomen. 3. Ontvankelijkheid Het beroep dat op 6 juli 2012 is ingesteld met een aangetekende brief, is tijdig en regelmatig naar vorm. Er stellen zich geen problemen met betrekking tot andere aspecten van de ontvankelijkheid ervan en de verwerende partij werpt desbetreffend geen excepties op. Het beroep is ontvankelijk. 4. Feiten De feiten die vaststaan en relevant zijn voor de beoordeling van het beroep kunnen als volgt worden samengevat De verzoekende partij baat sedert jaren een eenmanszaak uit, [ ] genoemd, die nieuwe aanhangwagens en paardentrailers invoert uit Duitsland Op 27 juli 2010 stelt een toezichthouder van de OVAM lastens de verzoekende partij een verslag van vaststelling op wegens een schending van de aanvaardingsplicht voor afvalbanden. Het verslag van vaststelling preciseert uitdrukkelijk: Het bedrijf voert enkel aanhangwagens en paardentrailers in, bijgevolg is er enkel een aansluiting vereist bij het beheersorganisme Recytyre vzw. Verdere feiten die uit het verslag van vaststelling blijken, zijn de volgende. Met aangetekende brieven van 2 en 23 december 2009 en 9 juni 2010 verzoekt de OVAM de verzoekende partij zich in regel te stellen met de aanvaardingsplicht tegen, respectievelijk, 10 en 20 januari 2010 en 1 juli Beide brieven van december 2009 geven onder meer de volgende informatie: Aangezien de aanvaardingsplicht ook van toepassing is op banden gemonteerd op nieuwe voertuigen/machines (eerste montage), bent u als invoerder van aanhangwagens en paardentrailers verplicht te voldoen aan de wettelijke bepalingen inzake de aanvaardingsplicht voor afvalbanden. ; Indien u aansluit bij het beheersorganisme voor afvalbanden, Recytyre vzw, neemt deze de inzameling en verwerking van afvalbanden op zich. Indien u niet aansluit bij het collectieve systeem, moet er een individueel afvalbeheersplan opgesteld worden, zelf ingestaan worden voor de MHHC-13/1-VK 24 januari

4 inzameling en verwerking, en jaarlijks gerapporteerd worden aan de OVAM. Praktisch alle producenten/invoerders kiezen gemakshalve voor het collectieve systeem en sluiten aan bij het beheersorganisme. De informatie wordt onder meer aangevuld met de contactgegevens van de vzw RECYTYRE. Op 27 juli 2010 heeft de verzoekende partij nog steeds niet het nodige gedaan: de OVAM heeft nog steeds geen individueel afvalpreventie- en afvalbeheerplan ontvangen en uit navraag bij de vzw RECYTYRE blijkt dat het bedrijf nog steeds geen contact heeft genomen om aan te sluiten De verzoekende partij neemt per van 19 januari 2010 contact op met de vzw RECYTYRE. Zij laat weten dat zij in Duitsland aanhangwagens bestelt en vraagt wat het verdere verloop is. Per van 22 januari 2010 geeft het RECYTYRE-team het volgende antwoord: Op 1 mei 2009 zijn ook de producenten en/of invoerders van nieuwe voertuigen en/of nieuwe aanhangwagens en/of nieuwe machines aan de aanvaardingsplicht afvalbanden onderworpen, met uitzondering [van] de producenten en/of invoerders die vallen onder categorie M1 en N1. ( ) Aangezien het ontwerp van de aansluitingscontracten volop aan de gang is, spreekt het voor zich dat producenten en/of invoerders die onderworpen zijn aan de aanvaardingsplicht afvalbanden, uitgezonderd categorie M1 en N1, nog niet aangesloten zijn bij Recytyre. Van zodra de Raad van Bestuur haar goedkeuring geeft en de IT-ontwikkelingen afgerond zijn, worden de invoerders en/of producenten die onderworpen zijn aan Overeenkomst Lidmaatschap van het Recytyre-systeem spontaan gecontacteerd door Recytyre voor de aansluiting als lid. (Bijlage 4 bij het verzoekschrift). Producenten en/of invoerders onderworpen aan de aanvaardingsplicht afvalbanden voor eerste montage [konden] zich vanaf 1 april 2010 effectief aansluiten bij Recytyre (brief van 7 november 2012 van de vzw RECYTYRE aan het Milieuhandhavingscollege). In haar database vindt de vzw geen mail terug van Recytyre gericht aan [ ] in navolging van de mail van 22 januari 2010 (brief van 7 november 2012 van de vzw aan het Milieuhandhavingscollege) Sinds 31 augustus 2010 is [ ] aangesloten bij de vzw RECYTYRE. In een mail van 31 augustus 2010 aan de OVAM stelt de verzoekende partij dienaangaande: Ik heb altijd begrepen dat er een uitzondering was met N1 (aanhangwagens). Bij deze nu in orde gemaakt. 5. Beoordeling 5.1. De gewestelijke entiteit kwalificeert de vastgestelde feiten als een milieu-inbreuk overeenkomstig artikel , 1, DABM, en meer bepaald een schending van artikel , 1, van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 december 2003 tot vaststelling van het Vlaams Reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer (hierna VLAREA), met name het niet voldoen aan de aanvaardingsplicht. De schending van deze bepaling wordt door bijlage VIII van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 tot uitvoering van titel XVI van het DABM aangeduid als een milieu-inbreuk. Zij legt met toepassing van de artikelen tot en tot DABM de voormelde exclusieve bestuurlijke geldboete op De memorie na verzoek om inlichtingen van 27 november 2012 die de verzoekende partij heeft ingediend nadat zij kennis nam van de informatie bekomen van de vzw RECYTYRE, wordt uit de debatten geweerd. Noch titel XVI DABM noch het Procedurebesluit voorziet een dergelijke memorie In haar verzoekschrift vraagt de verzoekende partij de bestuurlijke boete te herzien en [haar] bedrijf niet te hard te kwetsen, waarmee zij kennelijk een vermindering van de boete beoogt. MHHC-13/1-VK 24 januari

5 Ter ondersteuning van haar beroep voert de verzoekende partij in essentie de volgende argumenten aan. - Op basis van de informatie verstrekt door vzw RECYTYRE ging ze er van uit dat de aansluiting enkel verplicht is voor fabrikanten van banden. - De vzw RECYTYRE beloofde [haar] spontaan te contacteren voor een eventuele aansluiting als lid moest dit van toepassing zijn. Doordat ze niets van de vzw hoorde, ging zij ervan uit dat dit in orde was. - Ze heeft zeker geen concurrentieel voordeel genoten: Mijn bedrijf is immers geen handelaar in banden maar een kleine handelaar in aanhangwagens. De hoeveelheid banden en de omzet daarvan, is bijgevolg beperkt ten opzichte van de hoofdactiviteit en zijn omzet. - Ze was niet van slechte wil maar onwetend en niet geschoold in de materie. - Ze heeft zich in orde gesteld met haar verplichtingen, met terugwerkende kracht tot 1 april Het boetebedrag van euro is enorm hoog ten overstaan van de kleine omzet die wij maken, de zeer kleine winsten en de sterke concurrentie De verwerende partij repliceert in eerste orde dat de milieu-inbreuk in hoofde van de verzoekende partij niet ter discussie staat. Immers, de aangevoerde onwetendheid of goede trouw over wat al dan niet toegelaten was neemt het bestaan van de milieu-inbreuk ( ) niet weg : de verzoekende partij had informatie moeten inwinnen over het bestaan van de wettelijke verplichtingen die haar activiteiten omkaderen en bovendien werd ze meermaals ingelicht over haar verplichtingen door de verbalisant. Aangaande de hoogte van de geldboete laat de verwerende partij onder verwijzing naar artikel DABM en de daar bepaalde beboetingscriteria gelden dat de verzoekende partij niet aantoont dat bij het nemen van de bestreden beslissing onredelijk is gehandeld. In verband met het criterium van de ernst van de feiten verwijst zij naar de desbetreffende motivering in de bestreden beslissing en citeert zij verschillende passages daarvan waarin niet alleen de aanvaardingsplicht voor afvalbanden maar ook de aanvaardingsplichten voor afgewerkte olie en afgedankte batterijen en accu s uitgebreid aan bod komen. Wat de frequentie betreft, stelt zij, eveneens verwijzend naar de bestreden beslissing, dat deze factor in casu niet geleid heeft tot een verhoging van de geldboete. Wat de omstandigheden betreft waarin de feiten werden gepleegd of beëindigd, vallen in haar repliek twee delen te onderscheiden. In een eerste deel stelt zij met verwijzing naar de bestreden beslissing dat wel degelijk rekening werd gehouden met het feit dat verzoekende partij uiteindelijk een lidmaatschap bij de vzw RECYTYRE had afgesloten, dat in werking trad vanaf 31 augustus In een tweede deel wordt opnieuw ingegaan op de zogezegde onwetendheid of ongeschooldheid van verzoekende partij en geeft verwerende partij een opsomming van de contacten die de OVAM vanaf 2 december 2009 met de verzoekende partij heeft gelegd, zodat geen rekening kon gehouden worden met de vermeende onwetendheid van de verzoekende partij De verzoekende partij betwist de feiten noch het daderschap. In haar verzoekschrift beroept zij zich in wezen op een schending van artikel DABM zoals gepreciseerd door artikel DABM. Luidens artikel DABM moet de gewestelijke entiteit er bij het opleggen van een bestuurlijke geldboete voor zorgen dat er geen kennelijke wanverhouding bestaat tussen de feiten die aan de bestuurlijke geldboete ten grondslag liggen en de boete die op grond van die feiten wordt opgelegd. Artikel DABM preciseert dat wanneer de gewestelijke entiteit een bestuurlijke geldboete oplegt, zij de hoogte ervan moet afstemmen op de ernst van het milieumisdrijf en tevens rekening moet houden met de frequentie waarmee en de omstandigheden waarin de vermoedelijke overtreder het milieumisdrijf heeft gepleegd of beëindigd. Van een mogelijke schending van artikel DABM en artikel DABM kan alleen dan sprake zijn indien de gewestelijke entiteit op kennelijk onredelijke wijze toepassing heeft gemaakt van de waarderingscriteria die er zijn bepaald Het Milieuhandhavingscollege stelt vast dat de verzoekende partij de wanverhouding inroept tussen het boetebedrag, dat zij enorm hoog acht, en haar kleine omzet en zeer kleine winsten. MHHC-13/1-VK 24 januari

6 Wegens de wezenlijk punitieve aard van de bestuurlijke geldboeten, waarin leedtoevoeging het eerste sanctiedoel vormt, moet redelijkerwijze worden aangenomen dat artikel DABM een proportionaliteitsverplichting oplegt waar bij het afwegen van de relatieve zwaarwichtigheid van de boete, naast het objectieve boetebedrag, onder omstandigheden ook de mate mag worden meegenomen waarin dit bedrag de overtreder pijn berokkent gezien zijn financiële draagkracht. Dit is met name het geval wanneer er manifest reden bestaat tot een dergelijke proportionaliteitsbeoordeling wegens de zeer geringe financiële draagkracht van de betrokkene. De verzoekende partij legt evenwel geen stukken neer waaruit enig bewijs blijkt van haar financiële draagkracht, laat staan het bewijs van een zeer geringe financiële draagkracht. Dit onderdeel van het bezwaar is bijgevolg ongegrond De overige argumenten die worden ingeroepen om een vermindering van het boetebedrag te bepleiten, betreffen allen beboetingscriteria bepaald in artikel DABM, met name de omstandigheden waarin de feiten werden gepleegd en beëindigd en, bijkomend, de ernst van de feiten Aangaande de omstandigheden waarin de feiten werden gepleegd, wijst de verzoekende partij vooreerst terecht op de reactie van de vzw RECYTYRE in haar mail van 22 januari 2010 en het navolgende stilzwijgen van de vzw. Luidens artikel , 2, c) VLAREA, in de versie toepasselijk ten tijde van de feiten, geldt de aanvaardingsplicht voor afvalbanden ook voor afvalbanden ( ) uit eerste montage. Artikel VLAREA bepaalt de twee modaliteiten waarop aan de aanvaardingsplicht kan worden voldaan: hetzij door het opstellen van een individueel afvalpreventie- en afvalbeheerplan dat ter goedkeuring aan de OVAM wordt voorgelegd, hetzij door het opstellen van een milieubeleidsovereenkomst, hetgeen concreet ingevuld wordt door het lidmaatschap van een overkoepelende representatieve organisatie, te dezen de vzw RECYTYRE. De tweede modaliteit om zich met de aanvaardingsplicht in regel te stellen, de aansluiting bij een overkoepelend beheersorganisme, is in de praktijk veruit de meest belangrijke. Dit is overigens ook door de OVAM zelf vastgesteld in haar brieven van december 2009 aan de verzoekende partij: Praktisch alle producenten/invoerders kiezen gemakshalve voor het collectieve systeem en sluiten aan bij het beheerorganisme. Het vormt te dezen dan ook een opmerkelijke omstandigheid dat, naar de vzw RECYTYRE zelf in haar mail van 22 januari 2010 aan de verzoekende partij meedeelt, een daadwerkelijk beroep op deze tweede modaliteit wegens de ontstentenis van de nodige praktische regelingen op het vlak van typeaansluitingscontracten en IT-ontwikkelingen maandenlang de facto uitgesloten was en, naar blijkt uit de brief van de VZW van 7 november 2012 aan het Milieuhandhavingscollege, pas vanaf 1 april 2010 open stond. De impact van dit gegeven op de milieu-inbreuk is bijzonder sterk nu, gelet op de inwerkingtreding van titel XVI DABM op 1 mei 2009 enerzijds en op het voortdurende karakter van de inbreuk anderzijds, de opstelling van het verslag van vaststelling op 27 juli 2010 inhoudt dat de milieuinbreuk waarop het beboetingsbesluit betrekking heeft formeel is vastgesteld voor de periode van 1 mei 2009 tot 27 juli Deze merkwaardige omstandigheid is kennelijk van aard om in aanmerking te worden genomen bij het bepalen van de hoogte van het boetebedrag. Het gaat immers niet op dat de overheid een burger bestraft voor het niet naleven, gedurende een maandenlange periode, van een wettelijke verplichting, wanneer de meest belangrijke concrete modaliteit om aan die verplichting te voldoen in de periode in kwestie gedurende maanden niet heeft bestaan. Dit is des te meer onaanvaardbaar wanneer de overheid, zoals te dezen, in belangrijke mate zelf een drijvende kracht is achter de realisatie van de nalevingsmodaliteit in kwestie. Nu de bestreden beslissing deze omstandigheid niet in aanmerking heeft genomen, daar waar het administratieve dossier, in het bijzonder de mail van 22 januari 2010 van de vzw RECYTYRE aan de verzoekende partij, de omstandigheid in kwestie signaleerde, is ze met schending van artikel DABM genomen. MHHC-13/1-VK 24 januari

7 Dit onderdeel van het bezwaar is gegrond en wettigt een zeer substantiële vermindering van het boetebedrag Wat, vervolgens, de beweerde ontstentenis aan kwade wil en onwetendheid betreft waarin zij de feiten zou hebben gepleegd nu de toepasselijkheid van de aanvaardingsplicht haar niet duidelijk zou zijn geweest, laat de verzoekende partij in haar verzoekschrift meer specifiek gelden dat zij op basis van de informatie verstrekt door de vzw RECYTYRE ervan uitging dat de aansluiting enkel verplicht was voor fabrikanten van banden, terwijl ze op 30 augustus 2010 na het verslag van vaststelling in een mail aan OVAM stelt: Ik heb altijd begrepen dat er een uitzondering was met N1 (aanhangwagens). Anders dan de verzoekende partij voorhoudt, werd zij correct geïnformeerd over het feit dat de aanvaardingsplicht voor afvalbanden van toepassing is op haar activiteit als invoerder van aanhangwagens. Vooreerst hebben zowel de OVAM als de vzw RECYTYRE haar dat duidelijk meegedeeld. De informatie blijkt woordelijk uit de brief van de OVAM van 23 december 2009, hogerop aangehaald: Uit het telefonisch contact is gebleken dat uw bedrijf Böckmann aanhangwagens en paardentrailers invoert om deze op de Belgische markt te verkopen. Aangezien de aanvaardingsplicht ook van toepassing is op banden gemonteerd op nieuwe voertuigen/machines (eerste montage), bent u als invoerder van aanhangwagens en paardentrailers verplicht te voldoen aan de wettelijke bepalingen inzake de aanvaardingsplicht voor afvalbanden. Ze blijkt eveneens woordelijk uit de mail van 22 januari 2010 van de vzw RECYTYRE aan de verzoekende partij, die wijst op de aanvaardingsplicht voor producenten en/of invoerders van nieuwe voertuigen en/of nieuwe aanhangwagens en/of nieuwe machines. Voorts belette niets de verzoekende partij, voor zover ze toch twijfels had, om daarover in dialoog te gaan met of informatie in te winnen bij de OVAM of de vzw RECYTYRE, zoals ieder redelijk of voorzichtig persoon zou doen. Dit onderdeel van het bezwaar is ongegrond Aangaande de argumenten die de beëindiging van de wederrechtelijke toestand betreffen, moet worden vastgesteld dat de bestreden beslissing rekening heeft gehouden met de regularisatie door aansluiting bij de vzw RECYTYRE op 31 augustus Wat de betwisting betreft van het bestaan van enig concurrentieel voordeel, merkt het Milieuhandhavingscollege op dat dienaangaande niet alleen het ingeroepen argument aangaande een verwaarloosbare omzet op basis van de banden relevant is maar ook de ingeroepen vereffening van de milieubijdragen met terugwerkende kracht tot 1 april Door deze vereffening, waarvan de uitvoering niet betwist wordt door de verwerende partij, is het beperkte concurrentieel voordeel dat de verzoekende partij heeft genoten wellicht volstrekt verwaarloosbaar geworden. Dit gegeven, dat ten onrechte niet in aanmerking is genomen in de bestreden beslissing, wettigt eveneens enige vermindering van de opgelegde geldboete. Deze laatste onderdelen van het bezwaar zijn in de aangegeven mate gegrond. 6. De behandeling van het beroep door het Milieuhandhavingscollege heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten van het geding zonder voorwerp is. MHHC-13/1-VK 24 januari

8 Om deze redenen beslist het Milieuhandhavingscollege: 1. Het door de verzoekende partij ingestelde beroep is ontvankelijk en in de aangegeven mate gegrond. 2. De exclusieve bestuurlijke geldboete, opgelegd bij beslissing 10/AMMC/32-I/LDF van 13 juni 2012 van gewestelijke entiteit wordt verminderd tot 5 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op 27,50 euro. Dit arrest is uitgesproken in Brussel op de openbare zitting van 24 januari 2013 door het Milieuhandhavingscollege, dat samengesteld is uit: Jan HEYMAN Carole M. BILLIET Ludo DE JAGER Luk JOLY Josef NIJS Peter SCHRYVERS voorzitter ondervoorzitter bestuursrechter bestuursrechter bestuursrechter bestuursrechter bijgestaan door Xavier VERCAEMER griffier. De griffier, De voorzitter, Xavier VERCAEMER Jan HEYMAN MHHC-13/1-VK 24 januari