Milieuhandhavingscollege

Transcriptie

1 Milieuhandhavingscollege Arrest MHHC-14/90-VK van 18 december 2014 In de zaak van de heer [ ] wonende te [ ] hierna de verzoekende partij te noemen, tegen het VLAAMSE GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor wie optreedt mevrouw Sigrid RAEDSCHELDERS, afdelingshoofd van de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid, hierna de verwerende partij te noemen, ingeschreven in het register van de beroepen op 2 april 2014 onder nummer 14/MHHC/35-M, MHHC-14/90-VK 18 december

2 heeft het Milieuhandhavingscollege het volgende overwogen: 1. Voorwerp van het beroep Het beroep is gericht tegen de beslissing 11/AMMC/1298-M/TR/TVL van 18 februari Met deze beslissing legt de gewestelijke entiteit aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete op van 380 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro, dit wegens het exploiteren van een klasse 2-schrijnwerkerij met schending van enkele milieuvoorwaarden en met wederrechtelijk beheer van afvalstoffen. 2. Verloop van de rechtspleging 2.1. Op 10 oktober 2011 beslist de procureur des Konings te Kortrijk om het milieumisdrijf niet strafrechtelijk te behandelen. Met een brief van 2 december 2011 brengt de gewestelijke entiteit de verzoekende partij op de hoogte van haar voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de verzoekende partij uit om schriftelijk haar verweer mee te delen. Met een brief van 25 januari 2012 bezorgt de verzoekende partij haar verweer aan de gewestelijke entiteit. Op 18 februari 2014 legt de gewestelijke entiteit de voormelde bestuurlijke geldboete op. De kennisgeving van deze beslissing aan de verzoekende partij gebeurt op 28 februari Met een aangetekende brief van 1 april 2014 stelt de verzoekende partij beroep in tegen de beboetingsbeslissing. De verwerende partij dient op 11 april 2014 bij de griffie een dossier in met een kopie van de bestreden beslissing en de stukken op grond waarvan de gewestelijke entiteit haar beslissing heeft genomen. De verwerende partij dient op 28 mei 2014 een memorie van antwoord in Bij beschikking 14/MHHC/35-M/B1 van 28 augustus 2014 heeft de kamervoorzitter de behandeling van het beroep vastgesteld op de zitting van 2 oktober De verzoekende partij is ter zitting in persoon aanwezig en wordt er bijgestaan en vertegenwoordigd door mr. Ingrid BEHAEGHE, advocaat, haar raadsman. De verwerende partij is vertegenwoordigd door de heer Pieter CALLEBAUT, beleidsmedewerker van de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid. Bestuursrechter Carole M. BILLIET brengt verslag uit. De partijen worden gehoord. De debatten worden gesloten en de zaak wordt voor uitspraak in beraad genomen. MHHC-14/90-VK 18 december

3 3. Ontvankelijkheid Het beroep, dat op 1 april 2014 is ingediend met een aangetekende brief, is tijdig en regelmatig naar vorm. Er stellen zich geen problemen met betrekking tot andere aspecten van de ontvankelijkheid ervan en de verwerende partij werpt desbetreffend geen excepties op. Het beroep is ontvankelijk. 4. Feiten De feiten die vaststaan en relevant zijn voor de beoordeling van het beroep zijn de volgende De verzoekende partij baat een schrijnwerkerij uit, een eenmanszaak, op het adres [ ] te [ ]. Hiertoe beschikt zij over klasse 2-vergunning, verleend op 26 april 1999 voor een duur van twintig jaar. Als bijzondere voorwaarde bepaalt deze vergunning onder meer Het stapelen van goederen zoals hout, constructies en afvalstoffen vindt steeds plaats in de werkplaats Op 15 december 2010 verricht een inspecteur van de lokale politie MIDOW (hierna verbalisant) een plaatsbezoek bij het bedrijf. Eerder, op 10 november 2010, verhoorde de verbalisant de verzoekende partij reeds ten burele. Dit verhoor gaf gevolg aan een kantschrift van de procureur des Konings van 21 oktober 2010 betreffende een proces-verbaal van overtreding van het Agentschap Inspectie RWO dat onder meer de volgende vaststelling bevatte: Aan de straatzijde en op de straat zelf worden nog verschillende materialen gestapeld. Het gaat om resten van golfplaten daken en dakgoten, rioleringsbuizen, dakpannen, hout en andere materialen. Tijdens het verhoor overhandigt de verzoekende partij de verbalisant facturen inzake het afvoeren van afval. Ter plekke doet de verbalisant onder meer de volgende vaststellingen: Langsheen de openbare weg alwaar het bedrijf gelegen is, ter hoogte van de werkplaats en de carport, kunnen wij vaststellen dat er verschillende materialen en afval gestapeld staat. ; op het bedrijfsterrein zelf wordt een grote hoeveelheid hout ( ) gestapeld onder een niet vergunde carport en aan de zijgevel van het bedrijfsgebouw. Opnieuw verhoord, verklaart de verzoekende partij dat zij, ingevolge een arbeidsongeval begin december waar haar rechterhand zwaar gekwetst werd, tijdelijk geen werken meer kan verrichten. Zij zal evenwel alles trachten in het werk te stellen om materiaal en afval te ruimen tegen uiterst maart Een proces-verbaal wordt opgesteld, afgesloten op 21 december Als bijlage is een fotodossier gevoegd Einde maart 2011 geeft de procureur des Konings opdracht over te gaan tot verder onderzoek. Bij de gemeente Meulebeke bekomt de verbalisant een uitvoeringsplan dat deel uitmaakt van de milieuvergunning. Bij een verhoor ten burele op 8 april 2011 verklaart de verzoekende partij onder meer dat al het materiaal/afval langsheen de openbare weg verwijderd is en dat zij geen weet heeft van een werkplan (lees uitvoeringsplan). Op 13 april verricht de verbalisant een tweede plaatsbezoek: Wij kunnen ter plaatse vaststellen dat het materiaal en afval langsheen de openbare weg werd verwijderd. ; In het bedrijfsgebouw ( ) [houdt] men zich niet correct aan het uitvoeringsplan. Alzo wordt het ruw hout niet gestockeerd zoals voorzien op het plan. Het hout ligt overal tussen de machines gestapeld wat naar veiligheid, en ordentelijkheid te wensen overlaat. Een navolgend proces-verbaal wordt opgesteld, afgesloten op 20 april Als bijlage is een fotodossier gevoegd. MHHC-14/90-VK 18 december

4 5. Beoordeling 5.1. De gewestelijke entiteit kwalificeert de vastgestelde feiten als milieumisdrijven overeenkomstig artikel , 2, van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (hierna DABM), meer bepaald als een schendingen van: - artikel 22 van het decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning (hierna Milieuvergunningsdecreet) en artikel 43 van het besluit van de Vlaamse regering van 6 februari 1991 houdende vaststelling van het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning, die de exploitant van een inrichting er onder meer toe verplichten de milieuvoorwaarden na te leven; - artikel van het besluit van de Vlaamse regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne (hierna VLAREM II), luidens hetwelk de inrichting ( ) zindelijk [moet] worden gehouden en in goede staat van onderhoud [moet] verkeren ; - artikel 12 van het toenmalige decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen (hierna Afvalstoffendecreet), dat verbiedt afvalstoffen achter te laten of te beheren in strijd met de voorschriften van [het] decreet of [zijn uitvoeringsbesluiten]. Zij legt met toepassing van de artikelen tot en met DABM en artikel 76 van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 tot uitvoering van titel XVI DABM de voormelde alternatieve bestuurlijke geldboete op Met haar verzoekschrift beoogt de verzoekende partij de vernietiging van de bestreden beslissing, minstens een ernstige vermindering van de opgelegde bestuurlijke geldboete. Te dien einde werpt zij de volgende bezwaren op: - schending van de redelijke termijneis; - schending van het redelijkheidsbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel; - een betwisting van het afvalstatuut van de aangetroffen dakpannen; - de impact van het manifest laattijdig optreden op de gegrootheid van de bestuurlijke geldboete Wat de schending van de redelijke termijneis betreft, wijst de verzoekende partij er op dat de gewestelijke entiteit op 2 december 2011 meedeelde dat het voornemen bestond om een alternatieve bestuurlijke geldboete op te leggen en aldus vanaf die dag beschikte over een periode van 180 dagen om een beslissing tot het opleggen van geldboete te nemen daar waar het 3½ jaar geduurd heeft. Zij vervolgt: Het is niet omdat het een termijn van orde is dat de beslissing niet binnen een redelijke termijn dient genomen te worden. Ze wijst voorts ook, onder meer, op de geringe omvang en complexiteit van haar dossier. Haar belang bij de houding van de gewestelijke entiteit legt zij bij de schaal van haar handelszaak, die eerder klein te noemen is waardoor een geldboete van euro toch wel een belangrijke impact heeft. Ze betrekt hierbij het verweer dat zij na de kennisgeving van 2 december 2011 tijdig indiende en waarna iedere verdere reactie jaren uitbleef zodat, naar zij stelt, zij ervan kon uitgaan dat haar verweer aanvaard was, te meer nu zij alle afval onmiddellijk opruimde De verwerende partij repliceert onder meer dat de verzoekende partij niet getuigt van het rechtens vereiste belang bij het bezwaar. Zij merkt op dat geen enkel bewijs voorligt van de financiële impact van de geldboete en dat de verzoekende partij in ieder geval ( ) niet aannemelijk [maakt] dat de impact van de boete door het uitblijven van de bestreden beslissing verdergaande gevolgen met zich meebrengt voor [haar] handelszaak als wanneer de bestreden beslissing eerder was tussengekomen. De verwachting van de verzoekende partij dat haar verweer aanvaard was, acht zij minstens onzorgvuldig : zij kon immers informeren naar de inwilliging van haar bezwaar, quod non in casu. MHHC-14/90-VK 18 december

5 In voorliggende zaak werd de beslissingstermijn van honderdtachtig dagen, bepaald in artikel , eerste lid, DABM, een termijn van orde, schromelijk overschreden. Dit des te meer nu de zaak eenvoudig en weinig omvangrijk is. Opdat evenwel het desbetreffend aangevoerde bezwaar van de schending de redelijke termijneis op ontvankelijke wijze zou zijn voorgedragen en derhalve tot vernietiging van de bestreden beslissing zou kunnen leiden, dient de verzoekende partij inderdaad aan te tonen, minstens redelijk aanneembaar te maken, dat zij getuigt van het rechtens vereiste belang. Het staat meer bepaald aan deze partij om minstens redelijkerwijze aanneembaar te maken dat zij in concreto is benadeeld door de vertraging bij het nemen van de bestreden beboetingsbeslissing. In casu stelt het Milieuhandhavingscollege vast dat de verzoekende partij de elementen niet aanreikt die het naar genoegen van recht mogelijk maken te besluiten dat zij over het vereiste belang beschikt. Het belang ontleend aan de belangrijke impact van het boetebedrag op de kleine eenmanszaak is eigen aan de hoogte van de boete als zodanig en houdt geen verband met de vertraging bij het nemen van de bestreden beslissing. De omstandigheid dat de ontstentenis aan reactie vanwege de gewestelijke entiteit op het ingediende verweer, mede gelet op het onmiddellijk ruimen van het afval, de verzoekende partij in de waan bracht dat er geen financiële sanctie meer zou volgen, vermag het niet hier afbreuk aan te doen. Het bezwaar is dan ook onontvankelijk In een tweede bezwaar voert de verzoekende partij aan dat de bestreden beslissing het redelijkheidsbeginsel en het rechtszekerheidsbeginsel schendt. Zij acht het redelijkheidsbeginsel ernstig ( ) geschonden ingevolge de laattijdige beslissing : Het is meer dan onredelijk om na een dergelijke lange termijn nog een geldboete op te leggen zonder dat er destijds ook maar enige milieuschade bestond. Het opruimen van wat afval werd onmiddellijk na opstellen van het oorspronkelijk PV uitgevoerd. Het rechtszekerheidsbeginsel acht zij geschonden omdat zij meent dat zij ervan kon uitgaan dat haar verweer aanvaard werd: Er werd immers nadien nooit meer enige informatie of briefwisseling gevoerd! Wanneer na 3 ½ jaar alsnog een boete kan voortkomen uit een vaststelling, schendt dit op ernstige wijze de rechtszekerheid In haar repliek wijst de verwerende partij vooreerst op artikel DABM, luidens hetwelk de bevoegdheid tot het opleggen van een alternatieve bestuurlijke geldboete pas vijf jaar na de vaststelling van het milieumisdrijf vervalt, wat mede de rechtszekerheid waarborgt. Vervolgens betoogt zij dat de laattijdigheid van de bestreden beslissing het redelijkheidsbeginsel niet schendt gezien, enerzijds, meerdere milieumisdrijven werden vastgesteld, waaronder het niet naleven van bijzondere milieuvergunningsvoorwaarden, wat van cruciaal belang is om hinder aan het leefmilieu te voorkomen of minstens tot een aanvaardbaar niveau te beperken, en gezien, anderzijds, rekening is gehouden met de laattijdigheid van de beslissing door om die reden het boetebedrag substantieel te verminderen. Het feit dat geen milieuschade werd veroorzaakt, acht zij niet relevant nu geen milieuschade is vereist opdat er sprake kan zijn van een milieumisdrijf dat getuigt van de nodige ernst om na het verstrijken van een zekere termijn alsnog te worden gesanctioneerd. Zij wijst er op dat de verwijdering van alle materialen en afval langs de openbare weg in de bestreden beslissing is meegenomen als verzachtende omstandigheid. Dit betoog stoffeert zij met uitgebreide citaten uit de motivering van het boetebedrag in de bestreden beslissing Binnen het alternatieve bestuurlijke beboetingsstelsel ex titel XVI DABM bestaat, bij ontstentenis van enige uitdrukkelijke bepaling van de minimumboete, de mogelijkheid om een nulboete op te leggen. Deze mogelijkheid vormt er, naar analogie met de opschorting van een uitspraak van de veroordeling op grond van de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en de probatie in strafzaken, een optie voor de gevallen waar de gewestelijke entiteit feiten en daderschap bewezen acht maar oordeelt dat bestraffing niet opportuun is. De vraag die met de ingeroepen schending van het redelijkheidsbeginsel rijst, is de vraag of het te dezen, in het licht van de ingeroepen argumenten, kennelijk onredelijk was dat de stap naar beboeting werd gezet. MHHC-14/90-VK 18 december

6 Naar het oordeel van het Milieuhandhavingscollege kan de bestreden beslissing niet worden verweten op kennelijk onredelijk wijze de stap te hebben gezet naar beboeting. Samen met de verwerende partij stelt het Milieuhandhavingscollege immers vast dat er in de zaak sprake is van verschillende milieumisdrijven, die hoekstenen van de milieuwetgeving betreffen: de verplichting voor de exploitant van een ingedeelde inrichting om de toepasselijke milieuvoorwaarden na te leven en het verbod op het achterlaten en illegaal beheren van afvalstoffen. Deze dossierelementen volstaan als zodanig opdat er in casu geen sprake zou zijn, het geheel aan ingeroepen argumenten mede in aanmerking genomen, van kennelijke onredelijkheid in de beslissing alsnog een boete op te leggen. Dit onderdeel van het bezwaar is ongegrond Het rechtszekerheidsbeginsel eist dat het recht voorzienbaar en toegankelijk is zodat de rechtsonderhorigen in staat zijn de rechtsgevolgen van hun handelingen op voorhand in te schatten. Betreffende de voorgehouden schending van het rechtszekerheidsbeginsel door de laattijdigheid van de bestreden beslissing moet aldus, zoals de verwerende partij inderdaad opmerkt, vooreerst worden gewezen op artikel DABM: De bevoegdheid tot het opleggen van een alternatieve bestuurlijke geldboete vervalt vijf jaar na de vaststelling van het milieumisdrijf. Deze bepaling waarborgt rechtszekerheid aangaande de maximale tijdspanne waarin milieumisdrijven, na de vaststelling ervan, tot een alternatieve bestuurlijke geldboete kunnen leiden. Deze maximumtermijn is te dezen onmiskenbaar geëerbiedigd. Het verwijt viseert te dezen evenwel het optreden van de gewestelijke entiteit bij het nemen van de beboetingsbeslissing binnen het tijdskader bepaald in artikel DABM. Naar haar bewoordingen aangeven, stelt de verzoekende partij in wezen dat zij er wegens het lange stilzwijgen en stilzitten van de gewestelijke entiteit op mocht vertrouwen dat er geen boete meer zou worden opgelegd. Aldus valt dit onderdeel van het bezwaar eigenlijk samen met het voorgaande onderdeel ervan, dat ongegrond werd bevonden. Ook dit onderdeel van het bezwaar is ongegrond De verzoekende partij voert tevens aan: De gestapelde dakpannen waren geen afval doch behoorden nog tot de goederen noodzakelijk in mijn handelsactiviteit, nl. het bouwen en plaatsen van tuinhuizen en houten chalets Samen met de verwerende partij stelt het Milieuhandhavingscollege vast dat de bestreden beslissing de dakpannen niet als afval heeft gekwalificeerd en dus niet onderbracht bij de wederrechtelijke feiten die zij als milieumisdrijf heeft beboet op grond van artikel , tweede lid, DABM. Zij overweegt dienaangaande immers uitdrukkelijk dat met betrekking tot het afvalstatuut van de dakpannen vermoedelijke overtreder het voordeel van de twijfel wordt gegund. Het bezwaar is ongegrond Tenslotte verwijt de verzoekende partij de bestreden beslissing ook een geldboete op te leggen van 2090 euro voor feiten daterend van november Naar zij stelt, heeft het manifest laattijdig optreden van de gewestelijke entiteit wel degelijk mede een impact op de gegrootheid van de geldboete De verwerende partij wijst er in haar repliek op dat het bedrag van de geldboete substantieel werd verminderd om met de laattijdigheid van de beslissing rekening te houden Het bezwaar voert in wezen een schending aan van artikel DABM. Dit artikel bepaalt dat wanneer de gewestelijke entiteit een bestuurlijke geldboete oplegt de hoogte ervan wordt afgestemd op de ernst van het milieumisdrijf en dat tevens rekening wordt gehouden met de frequentie waarmee en de omstandigheden waarin de vermoedelijke overtreder het milieumisdrijf heeft gepleegd of beëindigd. Uit de bewoordingen van artikel DABM blijkt dat de gewestelijke entiteit bij het bepalen van de hoogte van de bestuurlijke geldboete in eerste orde de ernst van het milieumisdrijf in aanmerking moet nemen. Gezien het door de milieuregelgeving beschermde MHHC-14/90-VK 18 december

7 algemeen belang uitgedrukt in artikel 1.2.1, 1, DABM, in casu aangevuld met artikel 3, eerste lid, Milieuvergunningsdecreet en met artikel 12 Afvalstoffendecreet, zoals het gold ten tijde van het plegen van de feiten, vormen de schadelijke gevolgen van het milieumisdrijf voor de mens of het leefmilieu een wezenlijk aspect van de beoordeling van de ernst van het milieumisdrijf. Van een mogelijke schending van artikel DABM kan alleen dan sprake zijn indien de gewestelijke entiteit op kennelijk onredelijke wijze toepassing heeft gemaakt van de waarderingscriteria die er zijn bepaald Naar het Milieuhandhavingscollege eerder reeds bij herhaling oordeelde, kan de termijn die de gewestelijke entiteit neemt om tot een beslissing te komen inderdaad relevant zijn om de redelijkheid van de opgelegde boete te beoordelen, in die zin dat ongerechtvaardigd dralen er op wijst dat de gewestelijke entiteit geen overheersend belang hecht aan de gepleegde feiten. De flagrante overschrijding van de beslissingstermijn in voorliggend dossier, die niet de minste rechtvaardiging vindt in de omvang en complexiteit van de zaak, staat lijnrecht in tegenspraak met de beoordeling die de gewestelijke entiteit in de bestreden beslissing formuleert aangaande de ernst van de gepleegde feiten. De vermindering van het boetebedrag die reeds is doorgevoerd om met de laattijdigheid van de bestreden beslissing rekening te houden, volstaat te dezen niet; de opgelegde geldboete is kennelijk onredelijk in het licht van de ernst van de bestrafte milieumisdrijven, mede beoordeeld op grond van de uiterst uitgesproken laattijdigheid van de beboetingsbeslissing in dit eenvoudige en weinig omvangrijke dossier. Het bezwaar is gegrond en wettigt een substantiële vermindering van de opgelegde boete De behandeling van het beroep door het Milieuhandhavingscollege heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten van het geding zonder voorwerp is. MHHC-14/90-VK 18 december

8 Om deze redenen beslist het Milieuhandhavingscollege: 1. Het door de verzoekende partij ingediende beroep is ontvankelijk en in de aangegeven mate gegrond. 2. De beslissing 11/AMMC/1298-M/TR/TVL van 18 februari 2014 van de gewestelijke entiteit wordt vernietigd in zoverre zij een alternatieve bestuurlijke geldboete oplegt van 380 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro. 3. De alternatieve bestuurlijke geldboete wordt verminderd tot 220 euro, vermeerderd met de opdeciemen die ten tijde van het plegen van de feiten van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro. Dit arrest is uitgesproken in Brussel op de openbare zitting van 18 december 2014 door het Milieuhandhavingscollege, dat samengesteld is uit: Luk JOLY Carole M. BILLIET Ludo DE JAGER Josef NIJS Peter SCHRYVERS Anne Mie DRAYE voorzitter, kamervoorzitter bestuursrechter, wettig verhinderd bij de uitspraak bestuursrechter bestuursrechter, wettig verhinderd bij de uitspraak bestuursrechter plaatsvervangende bestuursrechter, wettig verhinderd bij de uitspraak bijgestaan door Xavier VERCAEMER hoofdgriffier. De hoofdgriffier, De voorzitter, Xavier VERCAEMER Luk JOLY MHHC-14/90-VK 18 december