de BVBA advocaat, hierna de tegen 6/24, hierna de

Transcriptie

1 Milieuhandhavingscollege Arrest MHHC-13/23-VK van 21 maart 2013 In de zaak van de BVBA [ ] met maatschappelijke zetel te [ ] voor en namens wie optreedt mr. Stijn DE MEULENAER, advocaat, met kantoor te 9052 GENT, Bollebergen 2A bus 20, bij wie keuze van woonplaats is gedaan, hierna de verzoekende partij te noemen, tegen het VLAAMSE GEWEST, vertegenwoordigd door de Vlaamse Regering, voor en namens wie optreden mr. Steve RONSE en mr. Gilles DEWULF, advocaten, met kantoor te 8500 KORTRIJK, President Kennedypark 6/24, bij wie keuze van woonplaats is gedaan, hierna de verwerende partij te noemen, ingeschreven in het register van de beroepenn op 27 augustus 2012 onder nummer 12/MHHC/ /50-M, MHHC-13/ /23-VK 21 maart

2 heeft het Milieuhandhavingscollege het volgende overwogen: 1. Voorwerp van het beroep Het beroep is gericht tegen de beslissing 11/AMMC/232-M/TR/SM van 26 juni Met deze beslissing legt de gewestelijke entiteit aan de verzoekende partij een alternatieve bestuurlijke geldboete op van 204 euro, vermeerderd met de opdeciemen die van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro, dit wegens het achterlaten van allerhande afval op haar kampeerterrein. 2. Verloop van de rechtspleging 2.1. Op 10 februari 2011 beslist de procureur des Konings van Kortrijk om het milieumisdrijf niet strafrechtelijk te behandelen. Met een brief van 15 maart 2011 brengt de gewestelijke entiteit de verzoekende partij op de hoogte van haar voornemen om een alternatieve bestuurlijke geldboete, al dan niet vergezeld van een voordeelontneming, op te leggen en nodigt zij de verzoekende partij uit om schriftelijk haar verweer mee te delen. Op 26 juni 2012 legt de gewestelijke entiteit de voormelde bestuurlijke geldboete op. De kennisgeving van deze beslissing aan de verzoekende partij gebeurt op 25 juli Met een aangetekende brief van 24 augustus 2012 stelt de verzoekende partij beroep in tegen de beboetingsbeslissing. Het verzoekschrift bevat een inventaris van de overtuigingsstukken. De geïnventariseerde stukken zijn eraan toegevoegd. De verwerende partij dient op 5 september 2012 bij de griffie een dossier in met een kopie van de bestreden beslissing en de stukken op grond waarvan de gewestelijke entiteit haar beslissing heeft genomen. De verwerende partij dient op 9 oktober 2012 een memorie van antwoord in. De verzoekende partij dient op 14 november 2012 een memorie van wederantwoord in. De verwerende partij dient op 5 december 2012 een laatste memorie in Bij beschikking 12/MHHC/50-M/B1 van 14 december 2012 heeft de kamervoorzitter de behandeling van het beroep vastgesteld op de zitting van 7 februari De verzoekende partij is op de zitting vertegenwoordigd door mr. Frédéric DELBAR die optreedt loco mr. Stijn DE MEULENAER, haar raadsman. De verwerende partij is vertegenwoordigd door mr. Meindert GEES die optreedt loco mr. Steve RONSE, haar raadsman, bijgestaan door de heer Pieter CALLEBAUT, beleidsmedewerker van de afdeling Milieuhandhaving, Milieuschade en Crisisbeheer van het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid. Kamervoorzitter Jan HEYMAN brengt verslag uit. De partijen worden gehoord. De debatten worden gesloten en de zaak wordt voor uitspraak in beraad genomen. MHHC-13/23-VK 21 maart

3 3. Ontvankelijkheid Het beroep dat op 24 augustus 2012 is ingesteld met een aangetekende brief, is tijdig en regelmatig naar vorm. Er stellen zich geen problemen met betrekking tot andere aspecten van de ontvankelijkheid van het beroep. Het beroep is ontvankelijk. 4. Feiten De feiten die vaststaan en relevant zijn voor de beoordeling van het beroep, kunnen als volgt worden samengevat De verzoekende partij baat een kampeerterrein uit, gelegen in de [ ] te Oostende. Nadat werd vastgesteld dat de exploitatie ervan gebeurde zonder vergunning voor uitbating van een toeristisch logies zoals vereist door het decreet van 10 juli 2008 betreffende het toeristisch logies, legt het IVA Toerisme Vlaanderen op 21 januari 2010 aan de verzoekende partij het bevel op om de uitbating onmiddellijk stop te zetten. Dit bevel wordt bekrachtigd bij ministerieel besluit van 4 februari Enige tijd later beklagen buurtbewoners zich bij het stadsbestuur van Oostende over de slordige en onhygiënische toestand op het voormalige kampeerterrein. Een politiecommissaris van de lokale politie stelt daarop een onderzoek in. Hij stelt op 25 juni 2010 vast dat er op het terrein nog enkele stacaravans, gedeeltelijk ontmanteld en afgebroken staan. Verder is er sprake van hopen steenafval, brandbaar afval, paaltjes van de vroegere afsluitingen tussen de verschillende percelen, en een verplaatsbare sanitaire blok waarrond allerlei afval (o.a. schroot) ligt. In de daaropvolgende weken brengt de commissaris meerdere plaatsbezoeken aan de site, waarbij hij geen noemenswaardige verbeteringen vast[stelt] [i]nzake het beheer van alle afval. Op 5 augustus 2010 maant het stadsbestuur van Oostende, bij aangetekende brief, de verzoekende partij dringend aan om het terrein geheel te ontruimen vóór 15 september 2010, bij gebreke waarvan er een Burgemeestersbesluit [zal] uitgevaardigd worden waarbij het terrein ambtshalve zal ontruimd worden op uw kosten. Bij nieuwe plaatsbezoeken, op 20 september 2010 en 20 oktober 2010, stelt de politiecommissaris vast dat de verzoekende partij geen gevolg heeft gegeven aan de schriftelijke aanmaning van het Oostendse stadsbestuur. Hierop vaardigt de burgemeester van Oostende, op 28 oktober 2010, lastens de verzoekende partij een besluit houdende bestuurlijke maatregel uit, waarbij hij beslist over te gaan tot de ambtshalve ontruiming van het terrein van de verzoekende partij en de opruimingskosten op haar te verhalen Van dit alles stelt de politiecommissaris op 29 oktober 2010 proces-verbaal op. Hieromtrent ondervraagd, verklaart de verzoekende partij aan de verbalisant onder meer: Het is juist dat ik mijn stacaravan pas begin september heb verwijderd en dat ik in diezelfde periode die twee andere vervallen stacaravans ter plaatse heb afgebroken. Het is juist dat het afval van de twee afgebroken stacaravans ter plaats[e] is blijven liggen tot 05/10/2010. En verder: Aan het ultimatum dat de burgemeester van Oostende recent heeft gesteld -opruiming uiterlijk op 15/09/2010- heb ik nog geen gevolg gegeven Na nieuwe plaatsbezoeken, op 7 en 17 december 2010, bevestigt de verbalisant in een navolgend proces-verbaal van 13 januari 2011: Op 17/12/2010 stellen wij vast dat het volledige terrein grondig werd gesaneerd; er is geen afval meer te bespeuren. MHHC-13/23-VK 21 maart

4 5. Beoordeling 5.1. De gewestelijke entiteit kwalificeert de vastgestelde feiten als milieumisdrijven overeenkomstig artikel , 2, van het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (hierna DABM), meer bepaald als schendingen van: - artikel 12 van het decreet van 2 juli 1981 betreffende beheer en voorkoming van afvalstoffen (hierna Afvalstoffendecreet), luidens hetwelk het verboden is om afvalstoffen achter te laten of te beheren in strijd met het decreet; - artikel 13, 1, Afvalstoffendecreet, luidens hetwelk de natuurlijke persoon of rechtspersoon die afvalstoffen beheert, verplicht is om alle maatregelen te nemen die redelijkerwijze van hem kunnen worden gevraagd om gevaar voor de gezondheid van de mens of voor het leefmilieu te voorkomen of zoveel mogelijk te beperken. Zij legt in toepassing van de artikelen tot en met DABM en artikel 76 van het besluit van de Vlaamse Regering van 12 december 2008 tot uitvoering van titel XVI van het DABM een alternatieve bestuurlijke geldboete op De verzoekende partij betwist de feiten, noch het daderschap. Zij verzoekt om de bestreden beslissing te vernietigen, minstens voor recht te zeggen dat wordt volstaan met een eenvoudige schuldverklaring, minstens de boete proportioneel te herleiden. Ter verantwoording van haar beroep voert zij twee bezwaren aan, te weten de schending van: - de redelijke termijneis, bepaald in artikel 6, 1, Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mensen en de fundamentele vrijheden (hierna EVRM) en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur ; - artikel DABM en, daaraan gekoppeld, de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen (hierna Motiveringswet) Haar eerste bezwaar ontleent de verzoekende partij aan de schending van de redelijke termijneis, bepaald in artikel 6, 1, EVRM en de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Dienaangaande wijst zij vooreerst op de overschrijding van de beslissings- en kennisgevingstermijnen waarin artikel , eerste lid, DABM voorziet. Zij stelt vast dat de gewestelijke entiteit de bestreden beboetingsbeslissing pas op 26 juni 2012 heeft genomen, daar waar de beslissingstermijn volgens haar afliep op 11 september 2011, hetgeen neerkomt op een overschrijding van voornoemde termijn met meer dan 289 dagen! En daar waar de gewestelijke entiteit ten laatste op 5 juli 2012 van haar beslissing had moeten kennisgeven aan de verzoekende partij, is dat pas bij schrijven van 25 juli 2012 gebeurd, waardoor zij minstens 21 dagen te laat [werd] ingelicht over de genomen beslissing! Zij weet dat deze termijnen slechts termijnen van orde zijn doch dit belet niet dat de gewestelijke entiteit gebonden blijft door het principe van de redelijke termijn. Nu bij het nemen van de bestreden beslissing de redelijke termijn manifest werd overschreden, schendt deze beslissing artikel 6, 1, [EVRM]: Bij ( ) het bepalen van de gegrondheid van een tegen hem ingestelde vervolging heeft een ieder het rechtop een ( ) behandeling van zijn zaak, binnen een redelijke termijn, door een ( ) gerecht ( ). Dienaangaande werpt zij op dat: - artikel 6 EVRM ook van toepassing is op beslissingen genomen door de overheid bij uitspraken over boetebeslissingen zodat het artikel aldus eveneens [geldt] voor [de gewestelijke entiteit] ; - naar blijkt uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (hierna EHRM), waarnaar zij uitgebreid refereert, de redelijke termijn een aanvang neemt van zodra de verdachte weet dat een onderzoek lastens hem lopende is, een tijdstip dat in haar zaak op 18 augustus 2010 valt, gelet op het proces-verbaal van vaststelling van die datum ; - het EHRM aan het begrip vervolging een autonome interpretatie geeft zodat men dus geenszins [kan] stoelen op de internrechtelijke kwalificatie van de vervolging weze het door de procureur des Konings, weze het in een later stadium in een administratiefrechtelijke procedure- om het startpunt van de redelijke termijn op een later ogenblik te doen vallen ; MHHC-13/23-VK 21 maart

5 - er Pas twee jaar later [op 26 juni 2012], na de feiten en de start van het onderzoek, en dit in een zeer eenvoudige en allesbehalve complexe zaak uitspraak werd gedaan over het opleggen van een geldboete; - door het niet nemen van een tijdige beslissing en door de niet-tijdige mededeling ervan, zij in een zeer grote rechtsonzekerheid leefde, temeer nu zij zich reeds geruime tijd in financiële moeilijkheden bevond; - het rechtsgevolg van de overschrijding van de redelijke termijn is dat de beslissende overheid haar bevoegdheid tot het nemen van de beslissing verliest De verwerende partij betwist als zodanig de overschrijding van de in artikel , eerste lid, DABM bedoelde termijnen niet. Zij meent evenwel dat de beoordeling van de redelijke termijn ruimer [moet] gebeuren, dit in functie van de concrete omstandigheden van de zaak en poneert dat de verzoekende partij nalaat om concrete gegevens aan te reiken die aantonen dat de redelijke termijn ( ) werd geschonden. Hierbij spreekt zij met klem tegen dat de redelijke termijn ingaat op het moment dat de vermoedelijke overtreder kennis krijgt van het gegeven dat er een onderzoek lastens hem lopende is. De termijn neemt, integendeel, een aanvang bij kennisgeving aan de vermoedelijke overtreder van het voornemen om een bestuurlijke geldboete op te leggen, in casu 15 maart Verwijzende naar de procedurele voorgaanden in dit dossier en in het bijzonder het stilzitten van verzoekende partij, onderstreept zij de complexiteit van de zaak en houdt zij voor dat de verzoekende partij niet doet blijken van enig belang bij een snelle afhandeling ervan. Geheel ondergeschikt, en voor zover het Milieuhandhavingscollege toch zou concluderen tot een overschrijding van de redelijke termijn, benadrukt zij, onder verwijzing naar uitgebreide rechtsleer en rechtspraak dat in geen geval kan worden besloten tot een verlies van bevoegdheid in hoofde van de gewestelijke entiteit De vaststelling terzijde gelaten dat de termijnen van orde waarin artikel , eerste lid, DABM voorziet te dezen ontegensprekelijk in belangrijke mate werden overschreden, stelt het Milieuhandhavingscollege vast dat het aangevoerde bezwaar de schending aanvoert van de redelijke termijneis zoals bepaald in artikel 6, 1, EVRM. In zoverre het bezwaar, aansluitend bij de schending van de redelijke termijneis, bepaald in artikel 6, 1, EVRM, ook gewag maakt van een schending van de beginselen van behoorlijk bestuur, moet worden vastgesteld dat de verzoekende partij niet de minste informatie aanvoert die het het College mogelijk maakt te weten welke beginselen van behoorlijk bestuur zouden zijn geschonden en hoe. De nuttige strekking van het bezwaar reikt aldus niet verder dan de beweerde schending van artikel 6, 1, EVRM Terecht werpt de verzoekende partij op dat de rechtswaarborgen aangaande strafvervolgingen waarin artikel 6 EVRM voorziet ook gelden t.a.v. bestuurlijke geldboeten. Evenwel betreft de toepassing ervan de rechterlijke controle op bestuurlijke beboetingsbesluiten en niet de desbetreffende bestuurlijke besluitvorming als zodanig (basisarrest EHRM 21 februari 1984, Oztürk t. Duitse Bondsrepubliek, Publ. Hof, Reeks A, vol. 73). Artikel 6, 1, EVRM biedt aldus geen rechtsgrond voor de redelijke termijneis die eventueel van toepassing is bij het overschrijden van de beslissingstermijn bepaald in artikel , eerste lid, DABM. Het bezwaar faalt in rechte Als tweede bezwaar haalt de verzoekende partij de schending aan van, samengelezen, artikel DABM en de artikelen 2 en 3 Motiveringswet. Onder verwijzing naar artikel DABM, voert zij dienaangaande de volgende omstandigheden aan: - de ernstige overschrijding van de termijnen, bepaald in artikel , eerste lid, DABM -een element dat volgens haar deel uitmaakt van de met betrekking tot de boetebeslissing in rekening te brengen omstandigheden ; - haar catastrofale financiële toestand -een gevolg van een eenzijdig door de overheid genomen beslissing om haar activiteiten zonder aanspraak op vergoeding stop te zetten- die MHHC-13/23-VK 21 maart

6 het maakte dat zij gelet op de beperkte middelen ( ) eenvoudig weg geen professionele afbraakfirma kon betalen ; - het feit dat eigenlijk niet zij verantwoordelijk was voor het achtergelaten afval maar de andere kampeerders die ondanks talrijke aanmaningen van verzoekende partij niet overgingen tot het opruimen en ontruimen van de terreinen ; - de opruiming die intussen hoe dan ook is gebeurd door en op kosten van verzoeker ; - de eenzijdig door de overheid genomen beslissing, waardoor zij gedwongen was haar activiteiten stop te zetten en hiervoor ( ) geen enkele vergoeding verkreeg. Doordat de bestreden beslissing geenszins rekening [heeft] gehouden ( ) met de voormelde elementen, voldoet deze, naar zij meent, geenszins ( ) aan artikel 2 en 3 [Motiveringswet] en dient ze aldus hervormd ( ) te worden De verwerende partij repliceert in hoofdorde dat de verzoekende partij, lopende de administratieve procedure, de omstandigheden in kwestie niet naar voren heeft gebracht en er pas voor het eerst over rept in haar verzoekschrift houdende haar beroep bij het Milieuhandhavingscollege. Meteen beklemtoont zij dat de verzoekende partij geen automatisch recht [heeft] op de toepassing van bepaalde verzachtende omstandigheden. Verzachtende omstandigheden zijn immers facultatief zodat de rechter er rekening mee kan houden, doch daar geenzins toe verplicht is. In ondergeschikte orde verwerpt zij de aangevoerde omstandigheden als irrelevant of ongegrond. Zij betwist de overschrijding van de redelijke termijn en stelt dat de verzoekende partij minstens niet aantoont dat zij enig belang heeft bij het opwerpen van een schending van de redelijke termijn. Verder meent de verwerende partij dat de benarde financiële toestand van de verzoekende partij niet als verzachtende omstandigheid kan gelden, vermits de sluiting van het kampeerterrein enkel het gevolg is geweest van een door Toerisme Vlaanderen uitgevaardigd sluitingsbevel wegens illegale exploitatie en er dus geen sprake is van enig verband met de bestreden beslissing. Het argument nopens de verantwoordelijkheid voor het achterlaten van afval door andere kampeergebruikers doet de verwerende partij af als geheel irrelevant bij gebrek aan feitelijke grondslag. De opruiming van door andere gebruikers achtergelaten stacaravans werd in geen geval ten laste gelegd van de verzoekende partij. Dat de bestreden beslissing ten slotte geen rekening zou hebben gehouden met de volledige opruiming, door de verzoekende partij, van het voormalige kampeerterrein als verzachtende omstandigheid noemt de verwerende partij evenzeer geheel irrelevant nu moet worden vastgesteld dat de gewestelijke entiteit hier rekening heeft mee gehouden bij het bepalen van de hoogte van het boetebedrag Artikel DABM bepaalt dat de hoogte van de bestuurlijke geldboete wordt afgestemd ( ) op de ernst van ( ) het milieumisdrijf. Tevens wordt rekening gehouden met de frequentie en de omstandigheden waarin de vermoedelijke overtreder ( ) milieumisdrijven heeft gepleegd of beëindigd. Uit de bewoordingen van dit artikel blijkt dat de gewestelijke entiteit bij het bepalen van de hoogte van de bestuurlijke geldboete in eerste orde de ernst van het milieumisdrijf in aanmerking moet nemen. Na de beoordeling van de ernst van het milieumisdrijf, moet de gewestelijke entiteit tevens de frequentie waarmee en de omstandigheden waarin de vermoedelijke overtreder het milieumisdrijf heeft gepleegd of beëindigd in aanmerking nemen. Van een mogelijke schending van artikel DABM kan alleen dan sprake zijn indien de gewestelijke entiteit op kennelijk onredelijke wijze toepassing heeft gemaakt van de waarderingscriteria die in het artikel zijn bepaald. Luidens artikel 2 Motiveringswet moeten De bestuurshandelingen van de besturen ( ) uitdrukkelijk worden gemotiveerd. Artikel 3 van deze wet vereist dat de motivering in de akte de juridische en feitelijke overwegingen vermeldt die aan de beslissing ten grondslag liggen en dat deze motivering afdoende is Het Milieuhandhavingscollege stelt vast dat de gewestelijke entiteit in de bestreden beslissing bij de bepaling van de hoogte van de geldboete de beoordelingscriteria, vermeld in artikel DABM, in aanmerking heeft genomen. Zo wijst zij aangaande de ernst van de feiten op de klachten die de stad Oostende had ontvangen van omwonenden over de slordige en onhygiënische toestand op het voormalige kampeerterrein, op MHHC-13/23-VK 21 maart

7 het feit dat het achtergelaten afval steenpuin, schroot, brandbaar afval en enkele stacaravans en toebehoren betrof en het gegeven dat het milieumisdrijf in professioneel verband werd gepleegd. Voor wat het boetecriterium frequentie betreft, stelt het Milieuhandhavingscollege vast dat de gewestelijke entiteit uitdrukkelijk heeft beslist dit niet te weerhouden bij de bepaling van het boetebedrag vermits het een eenmalige schending betrof. Voor wat ten slotte de omstandigheden betreft waarin het milieumisdrijf werd gepleegd of beëindigd, constateert het College, met de verwerende partij, dat de gewestelijke entiteit de omstandigheid dat vermoedelijke overtreder uiteindelijk de volledige site opgeruimd heeft in aanmerking heeft genomen als verzachtende omstandigheid bij het bepalen van de hoogte van de boete. In het licht van de verrekening van de uiteindelijke opruiming van de site als boetemilderende omstandigheid, kan het niet als kennelijk onredelijk worden bestempeld dat de gewestelijke entiteit er niet eveneens rekening mee heeft gehouden dat de benarde financiële toestand van de verzoekende partij ingevolge de stopzetting van de uitbating van de camping mogelijks de opruiming heeft vertraagd. Dit geldt des te meer nu de uitbating illegaal gebeurde. Daar waar de verzoekende partij de ernstige overschrijding van de beslissingstermijn aangrijpt om de schending van artikel DABM in te roepen, beaamt het Milieuhandhavingscollege evenwel dat de termijn die de gewestelijke entiteit neemt om tot een beslissing te komen inderdaad relevant kan zijn om de redelijkheid van de opgelegde boete te beoordelen, in die zin dat ongerechtvaardigd dralen erop wijst dat de gewestelijke entiteit geen overheersend belang hecht aan de gepleegde feiten. Samen met de verzoekende partij is het Milieuhandhavingscollege van oordeel dat de flagrante overschrijding van de beslissingstermijn in het voorliggende dossier, die niet de minste rechtvaardiging vindt in de omvang en complexiteit van de zaak, de ernst van de gepleegde feiten dermate afzwakt dat zij behoort te resulteren in een substantiële vermindering van de opgelegde geldboete. Dit is des te meer het geval nu de ernst van de feiten te dezen zeer concreet het voornaamste criterium vormt ter bepaling van het boetebedrag, wat mede de vaststelling wettigt dat de boete die in het dossier is opgelegd kennelijk onredelijk hoog is en aldus artikel DABM schendt. In dezelfde mate schendt de bestreden beslissing eveneens de artikelen 2 en 3 Motiveringswet Het bezwaar is in de aangegeven mate gegrond. Een partiële vernietiging van de bestreden beslissing, met indeplaatsstelling zoals in onderhavig dictum bepaald, dringt zich op De behandeling van het beroep door het Milieuhandhavingscollege heeft geen kosten met zich gebracht, zodat een beslissing over de kosten zonder voorwerp is. MHHC-13/23-VK 21 maart

8 Om deze redenen beslist het Milieuhandhavingscollege: 1. Het door de verzoekende partij ingestelde beroep is ontvankelijk en in de aangegeven mate gegrond. 2. De beslissing 11/AMMC/232-M/TR/SM van 26 juni 2012 van de gewestelijke entiteit wordt vernietigd in zoverre zij een alternatieve bestuurlijke geldboete van 204 euro oplegt, vermeerderd met de opdeciemen die van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op euro. 3. De alternatieve bestuurlijke geldboete wordt verminderd tot 150 euro, vermeerderd met de opdeciemen die van toepassing waren voor de strafrechtelijke geldboeten, aldus gebracht op 825 euro. Dit arrest is uitgesproken in Brussel op de openbare zitting van 21 maart 2013 door het Milieuhandhavingscollege, dat samengesteld is uit: Jan HEYMAN Carole M. BILLIET Ludo DE JAGER Luk JOLY Josef NIJS Peter SCHRYVERS voorzitter ondervoorzitter bestuursrechter bestuursrechter bestuursrechter bestuursrechter bijgestaan door Xavier VERCAEMER griffier. De griffier, De voorzitter, Xavier VERCAEMER Jan HEYMAN MHHC-13/23-VK 21 maart