Jaarverslag Afdeling Pathologie Isala klinieken Zwolle

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009 Afdeling Pathologie Isala klinieken Zwolle

2 2 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

3 Voorwoord De afdeling Pathologie heeft in het jaar 2009 veel veranderingen doorgemaakt. Tijdens deze overgangsperiode heeft dhr. Miedema de functie als hoofd laboratorium ad interim ingevuld. Met de komst van de nieuwe Manager Zorgeenheid Pathologie is de structuur van het laboratorium in juni gewijzigd in duaal management ingevuld door dhr. Havenith als vakgroep voorzitter en dhr. Hamoen als MZE er. Een deel van de managementverantwoordelijkheden van de vakgroep zijn binnen de vakgroep verdeeld en belegd in de functie van aandachtspathologen. Deze structuurwijziging is kalm verlopen en past de organisatie goed. Er is nu sprake van korte communicatielijnen, een prettige werksfeer en voldoende aandacht op de topklinische patiëntenzorg. De vakgroep pathologie heeft in 2009 veel mutaties ondergaan; Mw. Jonker heeft haar werkplek in Zwolle verruild voor het Laboratorium voor Pathologie in Winschoten en dhr. van den Bergen heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid om vervroegd uit te treden. In januari 2009 hebben we als nieuwe patholoog dhr. t Hart welkom geheten. Met het vertrek van dhr. van den Bergen in november en de uitbreiding van de vakgroep van 6 naar 7 pathologen heeft er halverwege het jaar een selectieprocedure plaatsgevonden voor twee nieuwe pathologen die we hebben kunnen invullen met dhr. Bol (november 2009) en mw. Wagemakers (februari 2010). Na de sterke productiestijgingen tot aan 2007 is er de laatste jaren sprake van een stabiele productiestijging van enkele procenten per jaar. Wat niet direct zichtbaar is in de productiecijfers is de inhoudelijke verzwaring van de zorg door de toename van complexe onderzoeken. Deze verzwaring van onze casemix wordt enerzijds veroorzaakt door de toename van maligne processen en door de toenemende vraag vanuit de kliniek naar aanvullende technieken en meer gespecificeerde analyses en anderzijds door het wegvallen van eenvoudige diagnostiek. De verzwaring van de casemix zien we terug in de toename van immunohistochemisch onderzoek en de stijging van en verdere ontwikkeling van de moleculaire diagnostiek. Cervicaal cytologisch onderzoek is licht toegenomen en de algemene cytologie neemt licht af. Het aantal obducties lijkt zich te stabiliseren. Op de diverse afdelingen zijn met de komst van de organisatiestructuurwijziging een of meerdere aanspreekpunten benoemd. De aanspreekpunten hebben specifieke vakinhoudelijke taken met als doel de teamleiders te ondersteunen in het dagelijkse werk. Op het secretariaat is er sprake van een consolidatie van de werkdruk en verschuift het werk steeds meer naar databeheer, controle en het aanleveren van medische informatie aan de poortspecialismen. De functie teamleider van de afdeling cytologie wordt tijdelijk waargenomen door de MZE er met ondersteuning van de twee aanspreekpunten. De rol van de punctiecytologie binnen de Isala klinieken staat onder druk en heeft binnen de pathologie de volle aandacht. De verwachting is dat er een actieve rol voor de cytologie zal zijn bij de ondersteuning van de cytologische puncties binnen de kliniek. De doorlooptijden van de BVO onderzoeken zijn sterk verbeterd en er wordt continu op gestuurd. De structurele onderbezetting op de afdeling histologie is in 2009 een halt toegeroepen met de komst van meerdere nieuwe medewerkers, veelal afkomstig van het KCL. Het inwerken van de nieuwe collega s en de gelijktijdige toename van de productie hebben een enorm beroep gedaan op de medewerkers en hun zeer sterk belast. Met tevredenheid kunnen we stellen dat de ingezette stijgende lijn vertrouwen geeft voor de toekomst. De samenwerking op moleculair gebied met het KCL is verder uitgebreid. Als pathologie hebben we de verdere ontwikkeling van de moleculaire technieken als speerpunt benoemd. In 2009 is de HPV bepaling, EBER en Kras als eigen bepaling in gebruik genomen. Uitbreiding van personeel en aanschaf van apparatuur moet het mogelijk maken om binnen ons topklinische ziekenhuis aan de toenemende vraag te kunnen voldoen. Met name de relatie pathologie en farmacotherapie zal in de toekomst sterk toenemen. Binnen het mortuarium zien we een stabiel aanbod van obducties en een toename van ondersteuning aan GGD en Justitie. De belangrijkste investeringen in 2009 hebben betrekking gehad op de verdere implementatie van de moleculaire diagnostiek binnen de afdeling pathologie van de Isala klinieken. In 2009 is besloten tot aanschaf van nieuwe Roche/Ventana Immunostainers, LMS en randapparatuur. Afdeling Pathologie, april Rycolt Hamoen, MSc, MZE pathologie Miek Havenith, vakgroepvoorzitter Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

4 4 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

5 Index Voorwoord Algemeen Personeel Medische staf/ AIOS/Management Analisten Histologie Cytologie Stagiaires Secretariaat Staf Bodes Mortuarium/Sectie-afdeling Uit dienst Afdelingsverslagen Histologie Cytologie Secretariaat Bodes Mortuarium Gebouwbeheer en onderhoud Ziekteverzuim / Samenvatting Overlegstructuren Investeringen Patiëntenzorg Algemeen Productieoverzicht Aandeel 1 e lijn in de productie Histologie Productie overzicht zorggroepen Isala klinieken Hematopathologie Algemene cytologie Productie overzicht Puncties verricht door de patholoog Follow-up van puncties verricht door de patholoog Cervix cytologie Algemeen overzicht Beoordeelbaarheid Herhalingsadviezen Tabel herhalingsadviezen Follow-up Obducties Speciale technieken Techniek en ontwikkelingen Productie per antilichaam Moleculaire pathologie HER EBER (EBV in situ hybridisatie) hrhpv (high risk Humaan Papilloma Virus) KRAS colorectaal carcinoom KRAS/EGFR longcarcinoom MSI colorectaal carcinoom Farmacopathologische bepalingen mammacarcinomen Kwaliteitsindicatoren Doorloopsnelheden Vriescoupes Consulten / revisies (Clinico-)pathologische besprekingen...46 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

6 4.4.1 Regionale en landelijke bijeenkomsten en werkgroepen Locale besprekingen Onderwijsactiviteiten Aandachtsgebieden diagnostiek Aandachtsgebieden organisatorisch Kwaliteitszorg Verslag kwaliteitsactiviteiten Signaleringen, VIM- en MIP meldingen Interne en externe signaleringen VIM- en MIP meldingen...51 Externe rondzendingen Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden / nascholing Medische staf Overzicht cursus medewerkers Overzicht lidmaatschappen / werkgroepen / overige activiteiten medewerkers...59 Vooruitblik Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

7 1 Algemeen 1.1 Personeel Per team wordt de totale formatie per 31 december 2009 weergegeven. Vervolgens worden mutaties en bijzonderheden aangegeven Medische staf/ AIOS/Management Formatieomvang pathologen per ,9 fte (2008: 6,0 fte) Dhr. H.A. van den Bergen, patholoog (t/m 30 september) Dhr. Dr. Mr. J.E. Boers, patholoog, plaatsvervangend opleider Dhr. Dr. M.G.W. Bol, patholoog (vanaf 1 november) Dhr. Dr. N.A. t Hart, patholoog (vanaf 1 januari) Dhr. Dr. M.G. Havenith, patholoog, opleider Dhr. B.E. Laddé, patholoog Dhr. F.C.P. Moll, patholoog Dhr. Dr. C.F.M. Prinsen, moleculair bioloog Dhr. R.R.A. Madho, AIOS Mw. M.F. Lozano, AIOS Dhr. Dr. K. Miedema, hoofd afdeling a.i. Dhr. R.E.P. Hamoen, MSc, MZE pathologie 0,2 fte (vanaf 1 november) 1,0 fte (t/m 30 juni) 1,0 fte (vanaf 1 juli) 0,4 fte (t/m 31 mei) 1,0 fte (vanaf 1 juni) Analisten Histologie Formatie Histologie 14,91 fte (2008: 10,63 fte) Dhr. M.G.C. van der Grift, teamleider Mw. H.P. Bakker-Wup, medisch analist C Mw. E. Geertsema, medisch analist D Mw. M van der Hoogen-Veldhoen, aanspreekpunt uitsnijdruimte, medisch analist D (i.c.m. mortuarium) Dhr. G.J. Huisken, aanspreekpunt speciele kleuringen, medisch analist C Mw. Y.A.M. Huisman-Holterman, aanspreekpunt uitsnijdruimte, medisch analist D Mw. A.J. Knol, medisch analist B (m.i.v. 01 november) Mw. M.E. van Leusen, medisch analist D Dhr. H.J. van Litsenburg, medisch analist C (i.c.m. kwaliteitsfunctionaris) Mw. J.C. Meeuwissen, aanspreekpunt immunohistochemie, medisch analist B Mw. S. Meijer-Schutte, medisch analist D (m.i.v.1 juli) Mw. N. Methorst, aanspreekpunt moleculaire technieken, medisch analist B Mw. M. Nijboer-Roeberts, medisch analist D (m.i.v. 11 mei) Mw. G.D. Oosterbroek-Schuurman, medisch analist D Mw. J. Pieterman-van der Steeg, medisch analist D (m.i.v. 16 maart) Mw. H.J. de Ronde, medisch analist D Mw. M.H.S. Ruiter, medisch analist D Mw. G.Veldman-Kuiper, medisch analist D Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

8 Cytologie Formatie Cytologie 7,25 fte (2008: 7,97 fte) Mw. H.L. Ballast, medisch analist C Mw. H.D. Dunnink-van Buiten, medisch analist C Mw. J. Knol, teamleider t/m 31-05, medisch analist C Mw. M.J.F. Krebber, aanspreekpunt algemene cytologie, medisch analist C Mw. W. van der Maaten, medisch analist C Mw. M. ten Napel-Schraal, medisch analist C Mw. S.J. Scherpen-Verseput, medisch analist C Mw. M.M.M. Smit-Kok, medisch analist C Mw. S. Torn-de Leeuw, aanspreekpunt cervixcytologie, medisch analist C Mw. S de Vries, laboratoriumassistent C Stagiaires Mw. L.C. Krol, stagiaire moleculaire pathologie (m.i.v. 15 november) Mw. J.Y. de Moor, stagiaire histologie en cytologie (m.i.v. 1 september) Secretariaat Formatie Secretariaat 6,56 fte (2008: 7,20 fte) Mw. H.S. Kuiper, teamleider Mw. B. Brink-Sollie, medisch secretaresse Mw. K.A. Christen-Elsinga, medisch secretaresse Mw. H.A. van Dijk-de Lorm, medisch secretaresse Mw. G.J. van Hoek-Esselink, medisch secretaresse Mw. I.A.G. Pot-Verschaeren, medisch secretaresse, aanspreekpunt secretariaat Mw. R.A. Riezebos, medisch secretaresse (t/m 28 februari) Mw. G.H.M. Spoor-Kortstee, medisch secretaresse Mw. H. Stroeve, medisch secretaresse Mw. L. Tuin-Groen, medisch secretaresse Administratief medewerker Dhr. H. van de Weg, administratief medewerker Staf H.J. Litsenburg (i.c.m. histologie) 0,5 fte kwaliteitsfunctionaris J. Vonk 1,0 fte staffunctionaris & coördinator gebouwbeheer en onderhoud Bodes Formatie Bodes (1,0 fte dienstverlening aan LMMI / Ziekenhuis hygiëne) 4,0 fte (2008: 3,0 fte) Mw. W. Dunnewind-van Ouwerkerk Mw. M. Kingma Mw. D. Kragt-Schoemaker Mw. W.B. Spijkers Dhr. W.S. Toeter 8 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

9 1.1.6 Mortuarium/Sectie-afdeling Formatie Mortuarium 4,0 fte (2008: 4,0 fte) Dhr. R. Bartelse (m.i.v. 1 april) Mw. M van der Hoogen- Veldhoen (i.c.m. histologie) Dhr. W. de Jonge (t/m 31 augustus) Dhr. R. Klein Dhr. L. Mooi Dhr. R. Strijkert Uit dienst Dhr. H.A. van den Bergen, patholoog Dhr. R.R.A. Madho, AIOS Dhr. Dr. K. Miedema, hoofd afdeling a.i. Mw. R.A. Riezebos, medisch secretaresse Dhr. W. de Jonge, mortuariummedewerker Mw. A.M. Jonker uit dienst 30 september uit dienst 30 juni uit dienst 31 mei uit dienst 28 februari uit dienst 31 augustus uit dienst 15 februari Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

10 1.2 Afdelingsverslagen Histologie Het jaar 2009 was een jaar vol veranderingen op diverse fronten. Allereerst werden door het vertrek van een aantal geroutineerde analisten, vijf nieuwe analisten aangenomen. Deze analisten hebben een klinische chemie achtergrond. Zij zijn binnen de afdeling pathologie intern opgeleid en begin 2010 begonnen met een opleiding histologie, georganiseerd door het ROC Utrecht. In het najaar van 2009 is de structuur van de afdeling gewijzigd door het uitbreiden van het aantal aanspreekpunten. Deze analisten ondersteunen de teamleider op technisch vlak in de volgende vijf gebieden: uitsnijkamer, routinehistologie, speciele kleuringen, immunohistochemie en moleculaire technieken. Medio 2009 is de logistiek betreffende het doorvoerproces van patiëntenmateriaal aangepast. Mede door het I-lean traject mammacare, welke een efficiënte en snelle diagnose vergt, worden de biopten van de gehele dag de volgende dag al doorgevoerd in een dagrun. Zodoende hebben we als afdeling pathologie een tijdswinst van een etmaal in de doorlooptijd kunnen boeken. In 2009 is er een grote stap gemaakt naar de invoering van een Laboratorium Management Systeem (LMS). Er zijn diverse werkbezoeken bij meerdere laboratoria afgelegd. Uiteindelijk is er gekozen voor het LMS van Finalist. De implementatie van dit systeem zal in het voorjaar van 2010 plaatsvinden. Op de afdeling immunohistochemie moest er een keuze gemaakt worden voor nieuwe immunostainers. Er zijn door de analisten drie immunostainerconcepten beoordeeld; Menarini, Tecan en Roche (onze huidige stainerleverancier). Uiteindelijk is gekozen voor de immunostainers van de firma Roche (voormalig Ventana), o.a. vanwege de jarenlange expertise met de apparatuur, het gebruiksgemak en de aansluiting aan onze gewenste werksystematiek. In 2009 is er in samenwerking met het klinisch chemische laboratorium de K-RAS mutatie analyse opgezet voor colorectale tumoren. Het DNA wordt geautomatiseerd geïsoleerd uit in paraffine ingebed materiaal (FFPE) met behulp van de QIAcube. De analyse wordt uitgevoerd met twee verschillende PCR technieken te weten de High Resolution Melting (HRM) als voorscreen methode en gevolgd door de ARMS-Scorpion real time PCR. Beide methoden zijn uitvoerig gevalideerd aan de hand van de CAIRO II (uitgevoerd in St. Radboud te Nijmegen) studie en concordant bevonden. Per november 2009 is de methode geïmplementeerd in de diagnostiek. Eind 2009 is er gestart met het opzetten van EGFR mutatie analyse voor de niet-kleincellige longcarcinomen. Samengevat kunnen we zeggen dat er door de analisten op de afdeling histologie/moleculaire pathologie een grote prestatie is geleverd in Het inwerken van vijf nieuwe analisten, de innovatieve werkzaamheden en de stijging van het aantal onderzoeken is met verve geklaard door de totale afdeling. Een afdeling om trots op te zijn! Marco van de Grift, Teamleider histologie Cytologie In de loop van 2009 is het werkaanbod op het gebied van de punctiecytologie gaan veranderen. De diagnostiek rondom de mammacare is de internationale trend gaan volgen; de punctiecytologie wordt vervangen door de mammabiopten. Een belangrijke medische oorzaak van deze trend is de toename van niet palpabele laesies en de afname van palpabele laesies. Er wordt in 2009 een daling gezien van ca. 300 puncties verricht door de pathologen. Binnen het vakgebied van de punctiecytologie wordt een stijging en een verdere inbedding gezien van de Endoscopische Ultrasound techniek (EUS/EBUS). De klinische importantie van deze onderzoeken heeft er toe geleid dat de aanvullende technieken op het restmateriaal van deze onderzoeken wordt uitgebreid (Agar inbedding, LBC techniek, immunologie en aansluitend moleculair onderzoek). Dit project heeft een doorloop tot in De uitvoering van het bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker wordt uitgevoerd in opdracht van het RIVM en moet voldoen aan diverse kwaliteitscriteria. Naast de vakinhoudelijke richtlijnen moet er ook voldaan worden aan de doorlooptijd van 10 werkdagen. In het verslagjaar is er met grote inspanning van de groep analisten gewerkt aan de verbetering van deze doorlooptijden door het verleggen van prioriteiten en aanpassing van interne werkafspraken. Daarnaast is in overleg met de 10 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

11 screeningsorganisatie het oproepschema aangepast waardoor de twee beruchte pieken in het jaar afgevlakt zouden moeten worden (april t/m juni en sept. t/m nov.). Met trots kan worden gesignaleerd dat de doorlooptijden significant zijn verbeterd; in 2009 was 93% van het aantal onderzoeken binnen 10 dagen verslagen ( %, % - zie ook paragraaf 4.1). In 2009 is het cytologische laboratorium gevisiteerd door dhr. Dr. H. Bulten, Regionaal Coördinerend Patholoog, Stichting Bevolkingsonderzoek Oost Nederland (SBO) met een positief resultaat. In samenwerking met Progez is er op 24 november binnen het laboratorium een scholingsavond georganiseerd waarbij de uitstrijktechniek kon worden geoefend en aanvullende informatie is verstrekt over de verwerking, beoordeling van de cervixcytologie en de rol van de HPV test als triage instrument. In 2008 is er gestart met de HPV bepaling op het restmateriaal van de (dunne laag) cervixcytologie. De toepassing van de HPV test werd uitgevoerd op basis van het triagemodel volgens de NVVP richtlijn. Tot aan eind 2009 is deze test voor ons uitgevoerd bij de stichting PATHAN te Rotterdam. Mede op advies van de Regionaal Coördinerend Patholoog is in december gestart met de uitvoering van de Qiagen Hybrid Capture II HPV test binnen de afdeling. De verwachting is dat na de validatie de HPV test begin 2010 operationeel is. In juni 2009 is de structuur van de afdeling cytologie veranderd waarbij gekozen is om de functie van teamleider voorlopig niet in te vullen. De vakinhoudelijke taken worden vervuld door mw. Marjo Krebber als aanspreekpunt algemene cytologie en mw. Stieneke Torn de Leeuw als aanspreekpunt cervixcytologie. De overige taken worden waargenomen door Rycolt Hamoen. Stieneke Torn-de Leeuw en Marjo Krebber, aanspreekpunten cytologie Secretariaat In maart 2009 is er op het secretariaat een medewerkster vertrokken (1 fte). Er is voor gekozen de vacature voorlopig niet in te vullen. Er wordt gewerkt met 6.56 fte volledig ingewerkte mensen, 2 fulltimers, 7 parttimers en een administratief medewerker. Voor het secretariaat is nieuw meubilair aangeschaft, hierbij is de nieuwe situatie m.b.t. de nieuwbouw (2013) meegenomen. Tevens is er veel aandacht besteed aan Arbotechnische zaken. Afdelingsbreed was er in 2009 weer een productiestijging. Verder is er een forse toename in het opsturen van materiaal, dit loopt uiteen van consulten en revisies tot trials, DNA en Genetica. Eveneens is het aantal opleidingsbesprekingen fors gestegen. Of deze stijgingen in werkzaamheden zal leiden tot het weer invullen van de openstaande vacature zal in 2010 worden bezien. In 2009 is het voortraject BSN gestart, de implementatie zal medio 2010 voltooid zijn. Na de zomer is er een Edifact pilot gestart met de huisartsen van de Stadscomputer (samenwerking huisartsen Zwolle-Kampen) met als doel het alleen nog elektronisch versturen van uitslagen. De verwachting is dat dit eind eerste kwartaal 2010 zal draaien. Hiermee hebben we een stap in de goede richting gezet voor wat betreft elektronisch verzenden van de uitslagen. Eind 2009 zijn de pathologen voor het grootste deel gestopt met het interactief dicteren. Het interactief dicteren leverde voor het secretariaat geen winst doordat deze verslagen alsnog werden doorgelezen en er nog regelmatig tekstfouten uitgehaald werden. Het spraakherkenningsysteem kan de secretaresses dus nog zeker niet vervangen! Saskia Kuiper, Teamleider secretariaat Bodes Het team van bodes draagt zorg voor het transport van patiëntenmateriaal van en naar de diverse ziekenhuislocaties voor de afdelingen pathologie en microbiologie. Deze logistieke ondersteuning is van essentieel belang aangezien we als laboratoria los van de beide ziekenhuislocaties zijn gehuisvest. Naast de bode activiteiten vervullen de medewerkers ook algemene ondersteuning op het laboratorium op het gebied van logistiek, (nat) archief- en magazijnbeheer, etc. Een deel van de formatieruimte (1fte) wordt op basis van detachering ingezet ten behoeve van het LMMI en de afdeling ziekenhuishygiëne. In 2009 is de Renault Kangoo vervangen door een nieuwe Volkswagen Caddy. Rycolt Hamoen, MZE pathologie Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

12 1.2.5 Mortuarium Het geleverde serviceniveau vanuit de beide mortuaria wordt gezien als een belangrijk visitekaartje van de Isala klinieken. Eigen mortuariumpersoneel is tijdens werkdagen en in de weekenden op het einde van de middag aanwezig om zorg te dragen voor een piëteitsvolle nazorg van de overledenen en de overdracht aan de uitvaartverzorgers. Obducties worden zo spoedig mogelijk en ook in de weekenden verricht waardoor de overledenen snel aan de nabestaanden kunnen worden overgedragen. Het aantal obducties lijkt zich te stabiliseren (tussen de per jaar). Daarnaast worden specifieke diensten geleverd aan de GGD en Justitie. Veel van deze diensten worden vooral buiten de reguliere werktijden geleverd. Een bereikbaarheidsdienst zorgt er voor dat er een 24uur/7dagen service geboden kan worden. Eind 2009 heeft er een mailing aan de uitvaartverzorgers plaatsgevonden waarin de nieuwe mortuariumtarieven voor het jaar 2010 zijn vermeld, de te verwachten diensten van de mortuariummedewerkers en de werkafspraken tussen mortuariummedewerkers / uitvaartverzorgers zijn beschreven. Daarnaast is er een enquête meegestuurd m.b.t. de ontwikkeling van thanatopraxie (lichte balseming) binnen de regio Zwolle. Rycolt Hamoen, MZE pathologie Gebouwbeheer en onderhoud Terugblik 2009 In dit verslagjaar is met enthousiasme gewerkt aan diverse projecten en vele facilitaire verbeterpunten. Deze facilitaire verbeterpunten zijn mede mogelijk gemaakt door de aanwezigheid van de coördinator huisvesting management. De huismeesterfunctie van Wim van Pijkeren heeft voor Stilobadstraat 3 een duidelijke toegevoegde waarde. Er zijn 100 en kleine- en wat grotere zaken gerealiseerd in het gebouwbeheer en onderhoud. De basisopzet voor het verrichten van structurele technische zaken door de huismeester wordt regelmatig geactualiseerd. De producten en diensten voor het huisvesting management zijn verder verbeterd. Voor de Stilobadstraat 3 zijn 30 domeingebieden beschreven van producten en diensten. De taken en afgesproken verantwoordelijkheden door huurder, verhuurder en gebruiker zijn expliciet weergegeven. Het service niveau is zoveel mogelijk SMART beschreven. Het verwarming probleem voor de portable cabines is effectief opgelost. Een zeer belangrijk en tijdintensief actiepunt was het Korte Termijn Huisvesting Plan Stilobadstraat 3. De nieuwbouw voor de Isala klinieken wordt, naar verwachting, medio maart 2013 opgeleverd. Het laboratorium voor Pathologie gaat in 2013 verhuizen naar de nieuwbouw locatie van de Isala Klinieken. De Raad van Bestuur van de Isala Klinieken heeft geld vrijgemaakt om locatie Stilobadstraat 3 zo gepast mogelijk te onderhouden. Onder gepast wordt verstaan dat er een goede- en veilige werksituatie is in de komende 4 jaar en dat iedere investering weloverwogen in het licht van de aanstaande nieuwbouw wordt geplaatst. Dit Korte Termijn Huisvesting Plan, KTHP, is mede het gevolg van de uitloop die heeft plaatsgevonden in de bouwprocedures van de concentratie van de nieuwbouw. Hierdoor moet de bestaande huisvesting langer in stand worden gehouden. In intensief overleg met de afdeling Techniek & Huisvesting, de afdeling vergunningen van de Gemeente Zwolle, de gebruikers en aannemer is aan de hand van een SMART ingevuld plan van aanpak gewerkt aan de nog te realiseren verbeterpunten. De belangrijkste nog te realiseren verbeterpunten zijn: andere plaats voor de punctiekamer en wachtruimte, moleculaire laboratorium uitbreidingen voor de Pathologie, moleculaire- en andere laboratorium uitbreidingen voor de LMMI, opslagruimte voor ziekenhuis afval, opslagruimte voor goederenontvangst, vervanging airco mortuarium locatie Weezenlanden, aanpassing regelkasten, aanpassingen elektra en server ruimte, klimaat verbeteringen, dakbedekking en dakveiligheid. 12 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

13 Gevelimpressie nieuwbouw Isala Klinieken 2013 Alle werkruimten voor de pathologen zijn in dit verslagjaar bij elkaar gegroepeerd. Deze verandering maakt het gemakkelijker voor de Pathologen om intercollegiaal te overleggen. Het noodaggregaat uit 1964 is verwijderd en heeft een educatieve bestemming gekregen. De vrijgekomen ruimte hebben wij ingericht voor opslag doeleinden voor het laboratorium voor Pathologie en LMMI. Totale lift renovatie is gerealiseerd. Om het binnenklimaat substantieel te verbeteren is een gedegen plan van aanpak gerealiseerd. De klachten bij de medewerkers over het binnenklimaat blijven evident. Er is nog geen zicht op een daadwerkelijke verbetering van het binnenklimaat. De permanente Huis Op Orde Projectgroep is 16 augustus 2007 opgericht. De HOOP is dé initiator en motivator van verbeteracties op het terrein van het leefbaar houden van Stilobadstraat 3. In dit verslagjaar zijn beperkte verbeteracties gerealiseerd. De reden is het tijdbeslag van het Korte Termijn Huisvesting Plan Stilobadstraat. Stilobadstraat 3 is aan de buitenzijde zeer grondig geschilderd. Dit komt de uitstraling van ons pand zeer ten goede. Een mobiele defibrillator is aangeschaft. Wij maken continu werk om afgeschreven materialen een tweede leven te geven. De niet toereikende voorziening voor elektriciteit en binnenklimaat geeft diagnostiek vertraging. Deze vertraging in de diagnostiek is een nijpend probleem. Bij alle decentrale elektriciteitskasten is fasegelijkheid gerealiseerd. Door deze korte termijn actie is er minder vertraging opgetreden in de diagnostiek. Er zijn nieuwe kantoorfaciliteiten gerealiseerd voor alle secretariële medewerkers. Vooruitblik 2010 Het aanpassen en realiseren van diverse werkruimten en werkplekken zoals: 1. Manager Zorg Eenheid Pathologie, Rycolt Hamoen, 2. 7 e patholoog, Barbara Wagemakers, 3. arts-assistent, 4. kwaliteit functionaris, 5. twee flex plekken voor de analisten. Continue facilitaire aandacht voor het nog beter benutten van alle beschikbare ruimtes voor de noodzakelijke laboratorium functies. Effectueren van het Korte Termijn Huisvesting Plan Stilobadstraat. Realiseren van een volledige revisie van de milieuvergunning uit J. Vonk, staffunctionaris & coördinator gebouwbeheer en onderhoud Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

14 1.3 Ziekteverzuim / Samenvatting Totaal (%) w.v. kort w.v. middel w.v.lang Incl. Zwangerschap Exclusief Zwangerschap ( 0 8 dgn.) ( 8 24 dgn.) (>42 dgn.) ,60 (3,36) 5,50 (3,36) 0,97 (1,1) 1,69 (2,26) 2,83 (0,00) ,62 (5,68) 8,50 (5,68) 1,48 (1,99) 1,20 (3,70) 5,13 (0,00) ,40 (1,64) 5,09 (1,64) 2.03 (1.45) 1,84 (0,19) 1,43 (0,00) ,34 (0,00) 4,47 (0,00) 1,84 (0,00) 1,11 (0,00) 1,40 (0,00) ,75 (0,00) 4,40 (0,00) 1,01 (0,00) 1,43 (0,00) 3,67 (0,00) In bovenstaande tabel zijn de verzuimpercentages van de afdeling Pathologie en het Mortuarium (tussen haakjes) weergegeven. Het ziekteverzuim van 4,4 % wordt voornamelijk veroorzaakt door het langere ziekteverzuim (> 43 dagen). Vanuit de organisatie wordt actief beleid gevoerd op het terugdringen van het individuele recidiverende ziekteverzuim en het voorkomen van langdurig ziekteverzuim. Als doel in het beheersen van het ziekteverzuim is voor het jaar 2010 het ziekteverzuim (exclusief zwangerschap) een streefpercentage van 3% gesteld met een maximumwaarde van 4%. Ziekteverzuim Pathologie % Totaal Pathologie excl. Zwangerschap Kort (1 t/m 7 dgn) Middellang (8 t/m 42 dgn) Lang (> 43 dagen) 14 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

15 1.4 Overlegstructuren Overleg zorgmanager MOS met MZE Pathologie/voorzitter vakgroep 1x per maand Kwartaaloverleg pathologie, MZE, voorzitter vakgroep, zorgmanager MOS, ABC er MOS, P&O functionaris MOS 1x per kwartaal Overleg MOS raad Overleg MZE met ABC er Overleg MZE met Inkoop Overleg MZE met P&O 1x per maand 1x per maand 1x per maand 1x per maand Management Team Pathologie 2x per maand (MZE Pathologie, vakgroepvoorzitter pathologie, teamleiders en facultatief stafondersteuners) Overleg vakgroepvoorzitter Pathologie en MZE Pathologie Overleg Kwaliteit Overleg Pathologen Werkoverleg per afdeling/team 1x per week 1x per maand 2x per maand 1x per maand Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

16 2 Investeringen Aangeschafte apparatuur en inventaris in 2009: Inventaris secretariaat, firma Ahrend Qiagen Hybrid Capture II methode (HPV bepaling) Eppendorf Thermomixer Heidolph Vortex mixer Galaxy MinStar, microcentrifuge Snijders Ultravriezer -80 o C Qiagen QIAcube Volkswagen Caddy HP-Printers Improve project Div. PC's, monitoren, randapparatuur Op afdeling aanwezige tijdschriften Acta Cytologica American Journal of Dermopathology American Journal of Surgical Pathology Annals of Oncology Cardiovascular Pathology Histopathology Human Pathology Modern Pathology Nederlands Tijdschrift voor Oncologie Pediatric & Developmental Pathology VAP Visie Virchows Archiv: The European Journal of Pathology Aangeschafte boeken 2009: uitgave: Druk: AFIP Atlas of Tumor Pathology, series 4, deel 8, Tumor of the Adrenal Glands and Extraadrenal paraglanglia (E.E. Lack) 2007 AFIP Atlas of Tumor Pathology, series 4, deel 9, Tumors of the Salivary Glands, G.L. Ellis, P.L. Auclair 2008 Gynecologic Pathology (Foundations in Diagnostic Pathology Series); M.R. Nucci, E. Oliva 2009 WHO Classification of Tumours of Haematopoietic and Lymphoid Tissues, S.H. Swerdlow, E. Campo, etc th ed. Histologie van de mens, A. Stevens (5 exemplaren) 1 ste druk AFIP Atlas of Tumor Pathology, series 4, deel 10, Tumors of the Mammary Gland, F.A. Tavassoli, V. Eusebi 2009 Cell and Tissue Based Molecular Pathology; R.R. Tubbs, M.H. Stoler (4 exemplaren) 2009 AJCC Cancer Staging Handbook en AJCC Cancer Staging Illustrations in PowerPoint CD 2010 / th ed. 16 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

17 3 Patiëntenzorg 3.1 Algemeen Productieoverzicht in aantallen Histologie Isala klinieken Huisartsen/regio Totaal Consulten extern gevraagd Vriescoupes Immunohistochemie Nummers Coupes Speciale kleuringen Nummers Coupes eenvoudig moleculair onderzoek in situ hybridisatie HPV-bepaling Totaal complex moleculair onderzoek 9 45 Obducties % Sophia % Weezenlanden Cytologie Niet-gynaecologisch Isala klinieken Huisartsen/regio w.v. puncties Totaal Gynaecologisch Bevolkingsonderzoek Indicatie Totaal Totale productie (aantallen) Totale productie CTG Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

18 Ontwikkeling productie Pathologie aantal prodcutie eenheden In bijgaande grafiek is het productieoverzicht in CTG-productie-eenheden over 2009 afgezet tegen de voorgaande vijf jaren en de jaren 2000 en De productiestijging in 2009 t.o.v was ca. 3,0 %. Aandeel Isala klinieken en 1e lijn Productie-eenheden PE en 2005 t/m e lijn Isala klinieken In bovenstaande diagram is de verhouding tussen de klinische productie en de productie voor de 1 e lijn vertaald in CTG-productie-eenheden weergegeven. 18 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

19 3.1.2 Aandeel 1 e lijn in de productie Isala klinieken Histologie Immunohistochemie Eenvoudig moleculair ond.: In situ hybridisatie Niet-cervicale cytologie w.v. puncties Cervixcytologie Indicatie Bevolkingsonderzoek HPV-bepaling Obducties Morfometrie 120 Productie (aantallen) Productie (CTG-punten) Externe Pathologie afdelingen: FISH Her2/neu consulten t.b.v. derden 16 Huisartsen Histologie Immunohistochemie Eenvoudig moleculair ond. 3 2 Niet-cervicale cytologie w.v. puncties Cervixcytologie: Indicatie Bevolkingsonderzoek HPV-bepaling Obducties Productie (aantallen) Productie (CTG-punten) Aandeel 1e lijn in productie (aantallen); percentage 42% 37% 37% 38% 35% 36% Aandeel 1e lijn in productie (CTG-punten); percentage 20% 19% 19% 21% 20% 20% Totale productie (aantallen) Totale productie Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

20 3.2 Histologie Productie overzicht zorggroepen Isala klinieken Zorggroep Interne interne geneeskunde radiotherapie reumatologie Chirurgie chirurgie orthopaedie plastische chirurgie Hoofd & Zintuigen dermatologie kaakchirurgie KNO neurochirurgie neurologie oogheelkunde Hart & Longen cardiologie thoraxchirurgie longgeneeskunde OK & IC anesthesie intensivisten 1 3 Ouder & Kind gynaecologie kindergeneeskunde urologie Isala totaal Huisartsen Anderen Totaal Ook in 2009 heeft de tendens van de stijgende lijn zich voorgezet. 20 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

21 Aandeel zorggroepen en huisartsen Histologisch onderzoek 16% 19% 19% 0% 5% 23% Interne Chirurgie Hoofd & Zintuigen Hart & Longen OK & IC Ouder & Kind Huisartsen 18% In bovenstaande grafiek is de verdeling van alle histologische onderzoeken naar zorggroep en 1 e lijn weergegeven over het jaar In onderstaande grafiek is de trend grafisch weergegeven van alle histologische onderzoeken over de periode 2005 t/m Trend aandeel zorggroepen en 1e lijn Histologisch onderzoek e Lijn Ouder & Kind OK & IC Hart & Longen Hoofd & Zintuigen Chirurgie Interne Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

22 3.2.2 Hematopathologie PALGA zoekterm: maligne lymfoom Non Hodgkin lymfoom (in 2005: 32 maligne lymfoom) M. Kahler ALL CLL AML CML Hodgkin Alle lymforeticulaire maligniteiten Alle crista biopten Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

23 3.3 Algemene cytologie Productie overzicht Zorggroep Interne interne geneeskunde radiotherapie reumatologie Chirurgie chirurgie orthopaedie plastische chirurgie Hoofd & Zintuigen dermatologie kaakchirurgie KNO neurochirurgie neurologie oogheelkunde Hart & Longen cardiologie thoraxchirurgie longgeneeskunde OK & IC anesthesie intensivisten 5 4 Ouder & Kind gynaecologie kindergeneeskunde urologie MOS radiologie Isala totaal Huisartsen Anderen Totaal Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

24 Aandeel zorggroepen en 1e lijn Algemeen cytologisch onderzoek 7% 11% 42% 15% 2% Interne Chirurgie Hoofd & Zintuigen Hart & Longen OK & IC Ouder & Kind Huisartsen 23% 0% In bovenstaande grafiek is de verdeling van alle algemeen cytologische onderzoeken naar zorggroep en 1 e lijn weergegeven over het jaar In onderstaande grafiek is de trend grafisch weergegeven van alle algemeen cytologische onderzoeken over de periode 2005 t/m Na een stabiele hoeveelheid aanvragen van algemeen cytologische onderzoeken wordt er sinds het jaar 2008 een lichte daling gezien van het aantal onderzoeken. Trend aandeel zorggroepen en 1e lijn Algemeen Cytologisch onderzoek e lijn Ouder & Kind OK & IC Hart & Longen Hoofd & Zintuigen Chirurgie Interne 24 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

25 3.3.2 Puncties verricht door de patholoog Zorggroep Interne interne geneeskunde radiotherapie reumatologie Chirurgie chirurgie orthopaedie plastische chirurgie Hoofd & Zintuigen dermatologie kaakchirurgie KNO neurochirurgie neurologie oogheelkunde Hart & Longen cardiologie thoraxchirurgie longgeneeskunde OK & IC anesthesie intensivisten Ouder & Kind gynaecologie kindergeneeskunde urologie MOS radiologie Isala totaal Huisartsen Anderen Totaal Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

26 Aandeel zorggroepen en 1e lijn Puncties door patholoog 27% 22% 0% 0% 2% 6% Interne Chirurgie Hoofd & Zintuigen Hart & Longen OK & IC Ouder & Kind Huisartsen 43% In bovenstaande grafiek is de verdeling van alle punctie verricht door patholoog naar zorggroep en 1 e lijn weergegeven over het jaar In onderstaande grafiek is de trend grafisch weergegeven van alle punctie verricht door patholoog over de periode 2005 t/m Na een jarenlange lichte stijging in de hoeveelheid door pathologen verrichte puncties wordt er sinds het jaar 2008 een daling gezien van het aantal onderzoeken. De daling in het aantal puncties verricht door de patholoog wordt mede bepaald door veranderend beleid binnen de Isala klinieken waarbij in een toenemend aantal gevallen gekozen wordt voor een histologisch naaldbiopt boven de mogelijkheid van de dunne naald cytologie (puncties op aanvraag door de chirurgen). Trend aandeel zorggroepen en 1e Lijn Punctie door patholoog e Lijn Ouder & Kind OK & IC Hart & Longen Hoofd & Zintuigen Chirurgie Interne 26 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

27 Follow-up van puncties verricht door de patholoog. Omdat adequate follow-up moet worden verkregen betreft het puncties verricht in het jaar Bij het overzicht is het uitgangspunt: beoordeling van het cytologisch preparaat. Overzicht N=1145 Percentages totaal onbeoordeelbaar fout-positief fout-negatief Mamma 411 5,1 3,8 2,7 Lymfklier 227 7,9 9,1 2,2 Schildklier 147 3,4 6,7 0,0 Overige ,8 1,1 0,8 Begrippen Uitgedrukt in percentages Sensitiviteit Cytologie+histologie maligne [TP]*100/alle histologie maligne [TP+FN] Specificiteit Cytologie+histologie benigne [TN]*100/alle histologie benigne [TN+FP] Voorspellende waarde Cytologie+histologie maligne [TP]*100/alle cytologie maligne [TP+FP] Efficientie Pts waarbij cyto en histo correleren[tp+tn]*100/pts waarbij histologie is verricht [TN+FN+TP+FP] TP= true positive FN= false negative TN= true negative FP= false positive Bij correlatie is het uitgangspunt: kon de puncteur een diagnose stellen op een afwijking, waarvan naderhand een histologische diagnose werd vastgesteld? Nee: dit behelst zowel geen maligniteit alsook te weinig materiaal. Ja: dit is zowel maligniteit alsook verdacht voor. Correl atie c ytologisch/histologisch onderzoek 2008 histologisch onderzoek Percentage s aantal % alle patienten sensitiviteit Specificiteit voorsp. waarde efficientie Mamma ,1 82,1 96,2 98,0 86,4 Lymfklier 55 24,2 79,5 90,9 97,2 81,8 Schildklier 22 15,0 100,0 93,3 87,5 95,5 Overige ,3 84,4 98,9 96,4 95,0 De aantallen schildklierpuncties zijn in feite te klein voor statistische verwerking Correlatie punctie-cytologisch / histologisch onderzoek per categorie [2008]: Mamma: n= 411 Histologie Geen histologie Geen maligniteit maligne Te weinig materiaal Geen maligniteit Verdacht Maligne Lymfklier: n= 227 Histologie Geen histologie Geen maligniteit Maligne Te weinig materiaal Geen maligniteit Verdacht Maligne Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

28 Schildklier: n= 147 Histologie Geen histologie Geen maligniteit Maligne Te weinig materiaal Geen maligniteit Verdacht Maligne Overige: n= 360 Histologie Geen histologie Geen maligniteit Maligne Te weinig materiaal Geen maligniteit Verdacht Maligne Meerjarenoverzicht Correl atie c ytologisch/histologisch onderzoek histologisch onderzoek Percentage s mamma aantal % alle patienten sensitiviteit Specificiteit voorsp. waarde efficientie , ,7 88, ,7 77,6 94,2 96,4 83, ,6 76,8 94, , ,9 87,4 90,4 93,6 88, ,3 81,9 98, , ,1 82,1 96,2 98,0 86,4 Correl atie c ytologisch/histologisch onderzoek histologisch onderzoek Percentage s Lymfklier aantal % alle patienten sensitiviteit Specificiteit voorsp. waarde efficientie ,2 92,3 97, ,8 73,8 89,3 91, ,9 87,5 96,2 97,7 90, ,9 90,5 89,5 90,5 90, ,2 78,3 85,7 90,0 81, ,2 79,5 90,9 97,2 81,8 Bij de mamma daling histologisch onderzoek (implementatie mammapoli, toename histologische naaldbiopten). Toename specificiteit, zodat de voorspellende waarde is toegenomen. Bij de lymfklier wisselende cijfers. De efficiëntie is iets gezakt. 28 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

29 3.4 Cervix cytologie Algemeen overzicht bevolkingsonderzoek medische indicatie totaal Totaal BVO Totaal BVO Totaal Totaal PAP KOPAC Omschrijving n= % n= % n= n= n= n= Pap 0 K 0 / B3 Onvoldoende kwaliteit 229 1, , Pap 1 P1A1A2 Geen afwijking C , , Pap 2 P2/3 C3 Enkele atypische cellen 668 3, , Pap 3a Gering / matige dysplasie 261 1, , A3 Atypische reparatiereactie 20 0,12 7 0, w.v.: P4 Geringe dysplasie gering 153 0, , C4 Geringe atypie endocervix 7 0,04 2 0, P5 Matige dysplasie 83 0, , w.v.: C5 Matige atypie endocervix matig 5 0,03 1 0, A 4/5 Afwijkend endometrium 18 0,10 3 0, Pap 3b Ernstige dysplasie 64 0, , w.v.: P6 Ernstige dyspl. Plaveisel 57 0, , A6 Ernstige atypie endometrium 5 0,03 0 0, C6 Ernstige atypie endocervix 4 0,02 0 0, Pap 4 Carcinoma in situ 11 0,06 7 0, w.v.: P7 Carcinoma in situ plaveisel 10 0,06 6 0, C7 Adenocarcinoma in situ 1 0,01 1 0, Pap 5 Invasief carcinoom 10 0,06 1 0, w.v.: P8/P9 (Microinvasief) plaveiselcarcinoom 4 0,02 1 0, A7 Adenoca. endometrium 4 0,02 0 0, A8 Metastase 0 0,00 0 0, C9 Adenoca. endocervix 1 0,01 0 0, Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

30 Endocervix Geringe atypie C Albicans Geringe dysplasie metaplasie endometrium Endocervix Endometrium H Vaginalis Matige dysplasie Matige atypie endometrium Metaplasie Endometrium Geen Ernstige dysplasie Ernstige atypie endometrium Endocervix Adenocarcinoom Metaplasie Actinomyces Carcinoma in situ Endometrium Endometrium Uitsluitend Micro-invasief Chlamydia Metastase Plaveiselepitheel carcinoom Aspecifieke 9 n.v.t. Invasief carcinoom ontsteking Afkortingen: EC: endocervicaal cylinderepitheelcellen n.v.t. Geringe atypie EC Matige atypie EC Ernstige atypie EC Adenocarcinoma in situ n.v.t. Adenocarcinoom EC Beoordeelbaarheid KOPAC Tabel (versie 1996) Cijfercode Endometrium endocervix Andere afwijkingen Cylinderepitheel Kompositie Ontsteking Plaveiselepitheel 0 Onvoldoende n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 1 Endocervix Virus Geen afwijking Geen afwijking Geen afwijking 2 Squameuze Abnormale Trichomonas metaplasie plaveiselcellen epitheelatrofie Geen EC 3 Endometrium Bacterieel Atypische Atypische Enkele atypische squameuze regeneratiereactie EC metaplasie Beoordeelbaarheid Omschrijving Totaal BVO Indicatie Totaal BVO n= % n= % n= % n= n= Onderverdeling B2/B3 Alle strijken B1 Goed beoordeelbaar , , , B2/ B3 Beoordeelbaar, maar beperkt door: 312 1, , , a veel bloed 19 0, ,12 4 0, b veel leucocyten 13 0,08 9 0,07 4 0, c (te) weinig epitheelcellen 18 0, ,10 5 0, d slechte fixatie 7 0,04 0 0,00 7 0, e mechan. beschadiging 0 0,00 0 0,00 0 0, f cytolyse 5 0,03 3 0,02 2 0, g (te) dikke strijk 1 0,01 1 0,01 4 0, h (te) weinig plavei 5 0,03 1 0,01 4 0, j geen endocerv. cyl. epi , , , Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

31 3.4.3 Herhalingsadviezen Tabel herhalingsadviezen Pap KOPAC Herhaling Herhaling Vervolgadvies klasse Code Code Advies 4 Gyn: geen 1 P1 A1 A2 C1 5 HA, BVO: 5 jr Normaal: 2 (=12 maanden) 2 P2 P3 C3 A3 2 6 maanden Afwijkend: 6 (= gynaecoloog) 3A Normaal: 2 (=12 maanden) P4 C maanden gering Afwijkend: 6 (= gynaecoloog) 3A Na behandeling: na mnd P5 A4/5 6 Gynaecoloog matig Na geen behandeling: na 6-12 mnd Na behandeling: na mnd 3B P6 A6 C6 6 Gynaecoloog Na geen behandeling: na 6-12 mnd Na behandeling: na mnd 4 P7 C7 6 Gynaecoloog Na geen behandeling: na 6-12 mnd P8/9 A7/8 5 6 Gynaecoloog Na behandeling: na mnd C9 1 B2 5 5 jaar 1 B3 0 direct Follow-up 2008 Hiervoor wordt verwezen naar het jaarverslag van de Regionaal Coördinerend Patholoog: 7 jaar Regiogetallen bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Noord-Nederland ( ), Boers J.E., ISBN- 13: Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

32 3.5 Obducties Zorggroep Interne interne geneeskunde reumatologie Chirurgie chirurgie orthopaedie Hoofd & Zintuigen neurologie, psych neurochirurgie Hart & Longen cardiologie thoraxchirurgie longgeneeskunde OK & IC anaesthesie intensivisten 4 2 Ouder & Kind gynaecologie kindergeneeskunde urologie Ouderenzorg Isala totaal Huisartsen Anderen Totaal Na een sterke daling van het aantal secties in 2008, was er in 2009 weer sprake van een licht herstel. 32 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009

33 Aandeel zorggroepen en 1e lijn Obducties 6% 19% 31% 10% 0% Interne Chirurgie Hoofd & Zintuigen Hart & Longen OK & IC Ouder & Kind Huisartsen 6% 28% In bovenstaande grafiek is de verdeling van de verrichte obducties naar zorggroep en 1 e lijn weergegeven over het jaar In onderstaande grafiek is de trend grafisch weergegeven van de verrichte obducties over de periode 2005 t/m Het aantal obducties per jaar binnen de Isala klinieken lijkt zich licht te herstellen. In onderstaande grafiek zijn de aanvragen per zorggroep weergegeven. Hierbij zijn de zorggroepen Ouder & Kind (veelal neonatologie), Hart & Longen en Interne de belangrijkste aanvragers. Trend aandeel zorggroepen en 1e lijn Obducties Overigen 1e lijn Ouder & Kind OK & IC Hart & Longen hoofd & Zintuigen Chirurgie Interne Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle

34 3.6 Speciale technieken Techniek en ontwikkelingen In 2009 steeg de productie geringer dan in voorgaande jaren. Gemeten in aantal, stijging naar ruim glaasjes (sedert enkele jaren worden vrijwel geen negatieve controles meer verricht). Hierbij worden 3 NeXes modules (ingevoerd: 2000), 1 Benchmark Classic (2003) en 1 Benchmark XT (2008) aangewend. Aantallen zijn exclusief nier- en huidimmuunfluorescentie en zonder moleculaire pathologie. 34 Jaarverslag afdeling Pathologie Zwolle 2009