Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen. Jaarverslag Jaarverslag 2012

Transcriptie

1 Pathologie Martini Ziekenhuis Groningen Jaarverslag 2012 Jaarverslag 2012

2 Inhoud 1. Voorwoord Afdeling Pathologie Personeel Overlegstructuren Veiligheid, Milieu en Arbeidsomstandigheden Automatisering- en informatiesystemen Investeringen Bouwkundige voorzieningen Materiële investeringen Patiëntenzorg Ontwikkeling productie Verrichtingen histologie Verrichtingen cytologie Gynaecologische cytologie Obducties (post mortaal onderzoek) Kwaliteitsindicatoren Verwerkingstermijnen Intercollegiale toetsing Kwaliteitsindicatoren Oncologie Histologische en cytologische follow-up Externe kwaliteitstoetsing Besprekingen in het kader van kwaliteit Kwaliteitsprojecten en visitatie Besprekingen Pathologie Klachten/foutenregistratie Opleidingen B-opleiding Pathologie Opleiding arts-assistenten andere disciplines Stagiaires histologie/cytologie Coassistenten Pathologie Lidmaatschappen / commissies / bestuurswerkzaamheden / nascholing pathologen Publicaties...52 Jaarverslag

3 1. Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2012 van de afdeling Pathologie van het Martini Ziekenhuis, hierin kunt u overzichtelijk al onze activiteiten met betrekking tot de dienstverlening voor het Martini Ziekenhuis (MZH), het Wilhelmina Ziekenhuis Assen (WZA) en een groot aantal huisartspraktijken in de provincies Groningen en Drenthe terugvinden. In 2012 zijn er grote inspanningen geleverd ten behoeve van het verder implementeren van het kwaliteitssysteem, hetgeen tot CCKL accreditatie moet leiden in In de diagnostiek is het ingezette traject van deelspecialisatie (aandachtsgebieden) nog verder uitgewerkt. Naast het verwerken van alle grote oncologische preparaten, zowel macroscopisch als microscopisch, door pathologen van het desbetreffende deelgebied, zijn deze pathologen verantwoordelijk voor het maken en onderhouden van protocollen en bijhouden van professionele ontwikkelingen binnen het deelgebied; dit vergroot de herkenbaarheid van de pathologie, intercollegiale professionaliteit en leidt tot efficiëntere diagnostische werkprocessen. Het geringe aantal perinatale obducties van het MZH, WZA en het UMCG, heeft ons doen besluiten dat concentratie nodig is in het kader van kwaliteit en opleiding. Per 1 juli 2012 worden deze in het UMCG uitgevoerd. De staf pathologie is actief betrokken binnen de organisatie van het Martini Ziekenhuis; zo vervult dr. A.Tiebosch de functie voorzitter Medische Staf en zijn diverse stafleden actief in diverse commissies. In 2012 werd een start gemaakt met het onderzoeken van een mogelijke verregaande samenwerking met het laboratorium SSZOG, dat de pathologie diagnostiek verzorgt voor de Ommelander Ziekenhuis Groep (Delfzijl en Winschoten) en het Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Dit heeft op de werkvloer al geleid tot daadwerkelijke activiteiten; diverse detacheringen van medewerkers en sinds september 2012 wordt de hematopathologie door het lab. SSZOG uitbesteed aan het MZH. Ook op het gebied van opleiding was 2012 een enerverend jaar; al lange tijd bestond de wens om een bijdrage te leveren aan de opleiding van pathologen. Na een uitermate positieve visitatie werd ons door de MRSC de erkenning voor de B-opleiding verleend, in samenwerking met het UMCG. In 2012 is ook veel aandacht uitgegaan naar verdere professionalisering van de afdeling o.a. op het gebied van bedrijfseconomische zaken, Personeel en Organisatie en opleiding. In maart 2012 werd mevr. drs. S. de Groot als unithoofd aangesteld. Mevr. B. Geelo en mevr. Suk werden aangesteld als analisten. Het laboratorium is volop in actie, op vele terreinen, dit dankzij de inzet van alle medewerkers van de afdeling. Groningen, Mw. dr. Hannie Sietsma, patholoog Hoofd Afdeling Pathologie Jaarverslag

4 2. Afdeling Pathologie 2.1 Personeel Op de afdeling Pathologie werkten eind medewerkers (exclusief staf pathologen), samen 26,69 fte. De afdeling kenmerkt zich door een relatief hoge leeftijd (gemiddelde leeftijd 44 jaar) en een relatief lang dienstverband bij het Martini Ziekenhuis (gemiddeld 17 jaar) Leeftijdsopbouw vrouw man jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 5 1 Totaal 22 9 Dienstjaren vrouw man 0-5 jaren jaren jaren jaren jaren jaren jaren jaren jaren 1 1 Totaal 22 9 Jaarverslag

5 Organogram Pathologie KF / man. ass. 1,0 Fte mw. B. Vierdag Medisch en Organisatorisch Manager Pathologie mw. dr.h Sietsma Pathologen 5,5 Fte mw. dr. N. de Boer A. Groote mw. I. Kruithof mw. M. van Oven mw. dr. H. Sietsma dr. A. Tiebosch mw. dr. J. van der Wal mw. S. de Groot Unithoofd 0,8 Fte Histologie-analisten 13,1 Fte mw. J. Bisperink mw. M. de Busschere mw. B. Geelo A. Goelamhaider, coördinator A. van Hattem mw. L. Jansen mw. A. Kok G. Latuheru R. Liem E. Mensinga B. Rosing mw. I. Suk mw. A. Thijs B. Vaatstra mw. T. Viëtor Cytologie analisten 5,1 Fte W. Bleeker mw. N. Broekmans mw. M. Fransens mw. P. Hollanders mw. E. Noord, coördinator mw. M. Pasman A. Wiersma Cytotechniek / Ontvangst 2,1 Fte mw. M. Hogen Esch mw. M. Pot mw. S. Voogd Secretariaat 2,2 Fte mw. C. Bosman mw. H. Brontsema (ook ontvangst) mw. S. van der Veen (ook ontvangst) mw. S. Woldenga (ook ontvangst) Personeelsmutaties In dienst Mw. B. Geelo, histologisch analist, in dienst per Mw. S. de Groot, unithoofd, in dienst per Mw. I. Suk, histologisch analist, in dienst per Uit dienst Mw. H. Jansen, histologisch analist, beëindigde haar dienstverband in verband met pensioen Jubilea Mw. H. Brontsema vierde in 2012 haar 12,5 jarig jubileum Jaarverslag

6 2.2 Overlegstructuren Pathologie frequentie wie Pathologenoverleg maandelijks pathologen Coördinatorenoverleg maandelijks afdelingshoofd, unithoofd, unitcoördinatoren, kwaliteitsfunctionaris Werkoverleg Cytologie maandelijks unithoofd, cytologisch analisten Werkoverleg Histologie/Immunologie maandelijks unithoofd, histologisch en immunologisch analisten Werkoverleg Secretariaat maandelijks unithoofd, secretaressen en ontvangstmedewerkers Afstemmingsoverleg wekelijks afdelingshoofd en kwaliteitsfunctionaris Afstemmingsoverleg Afstemmingsoverleg Arbo-commissie Pathologie 2-wekelijks 2-wekelijks 2- maandelijks Kwaliteitszorg frequentie wie unithoofd en kwaliteitsfunctionaris Afdelingshoofd en unithoofd Unithoofd, Kwaliteitsfunctionaris, cytologisch en histologisch analisten Coupebespreking pathologen dagelijks Pathologen Protocol- / kwaliteitbespreking pathologen maandelijks Coupe- / themabespreking cytologie / pathologen 2x in 2012 Ziekenhuisbreed frequentie wie Ziekenhuisberaad maandelijks mw. dr. H. Sietsma Kernstafvergadering maandelijks dr. A. Tiebosch Bedrijfs Economische Zaken maandelijks Mw. dr. H. Sietsma/ mw. S. de Groot Inkoop maandelijks mw. S. de Groot P&O maandelijks mw. S. de Groot Jaarverslag

7 2.3 Veiligheid, Milieu en Arbeidsomstandigheden Ziekteverzuim Het ziekteverzuim is op een afdeling met een relatief kleine formatie sterk fluctuerend en een beperkte maat voor de arbeidskwaliteit binnen de afdeling Pathologie (1 e ziektejaar excl. zwangerschapsverlof). Het terugdringen van het kortdurend frequent ziekteverzuim blijft een belangrijk aandachtspunt. Ziekteverzuim Verzuimpercentage Pathologie 2,59 2,93 3,17 Verzuimpercentage Ziekenhuis 4,76 4,83 4,26 Meldingsfrequentie Pathologie 2,29 2,15 1, Preventie Alle betrokken medewerkers kunnen gebruikmaken van een preventief tuberculoseonderzoek door middel van een Mantoux of X-thorax. Daarnaast kunnen alle medewerkers zich jaarlijks laten vaccineren tegen de griep Toekomstige ontwikkelingen en doorlopende projecten Meerdere medewerkers hebben de cursus bedrijfshulpverlening (BHV) gevolgd. Daarnaast hebben enkelen daarvan aan een uitgebreide cursus gevaarlijke stoffen deelgenomen. Verder hebben bijna alle medewerkers de cursus Kleine blusmiddelen gevolgd. Niet alleen veiligheids- en milieuaspecten, maar ook participatie in de ontwikkelingen op de afdeling, teambuilding en aandacht voor de werkbelasting vormen een belangrijk onderdeel van de werkbeleving. Binnen het ziekenhuis en medische staf wordt veel aandacht besteed aan de onderwerpen werkbelasting, vitaal ouder worden en arbeidsparticipatie. 2.4 Automatisering- en informatiesystemen De afdeling Pathologie maakt gebruik van het uniforme decentrale Palga-systeem (U-DPS) als voornaamste informatiesysteem. U-DPS is het leidende systeem en vormt de basis van de informatisering- en automatiseringsprocessen van de afdeling. Het U-DPS is via een VPN-verbinding verbonden met de landelijke Palga databanken. Het U-DPS is gekoppeld met het ziekenhuisinformatiesysteem ChipSoft via HL-7 koppelingen voor het ophalen van de NAW-gegevens van patiënten, het versturen van geautoriseerde pathologie-uitslagen en een koppeling met het facturatie- en registratiesysteem. Via een VPN-verbinding is het U-DPS verbonden met het ziekenhuisinformatiesysteem van het Wilhelmina Ziekenhuis te Assen (ChipSoft) met identieke koppelingen voor NAW-gegevens, uitslagen, facturatie en registratie. Uitslagen voor huisartsen worden als een EDIFACT-bericht elektronisch verzonden van U-DPS via het Martini Ziekenhuis naar Stichting GERRIT. Deze distribueert de gegevens via o.a. Zorgmail naar een individuele huisarts of huisartsenpraktijk. Ten behoeve van de processen in het laboratorium is het U-DPS verbonden met het Laboratorium Managementinformatie Systeem (LMS) van de firma Finalist. In het LMS worden de inzendingen geregistreerd en geïdentificeerd door middel van barcodering. Hierdoor is het diagnostische materiaal tijdens de verschillende processen in het laboratorium te volgen en altijd traceerbaar. Het LMS is ook gekoppeld met de automatische immunostainer (Dakolink) en specialstainer (Artisan). De pathologen en analisten maken voor de verslaglegging gebruik van digitale spraakherkenningsoftware van G2speech B.V. (Medispeech). Ook deze spraakherkenningsoftware is gekoppeld aan het U- DPS. Macroscopische en microscopische beelden, gescande aanvraagformulieren en uitslagen van revisies, consulten en extern uitbesteed onderzoek, worden opgeslagen in het beeldarchief van de firma RVC. Deze beelden zijn door een koppeling met het U-DPS systeem beschikbaar bij het verslag. Jaarverslag

8 3. Investeringen 3.1 Bouwkundige voorzieningen De RVE Pathologie is gevestigd op de vijfde verdieping van het Martini Ziekenhuis. In 2012 zijn geen bouwkundige aanpassingen gedaan, wel heeft een aanpassing aan het luchtkanaal veel klachten weggenomen. 3.2 Materiële investeringen In 2012 is een complete werkplek ingericht voor de komst van de eerste AIOS Pathologie; Leica microscoop, PC met benodigde applicatieprogramma s en licenties, meubilair en boeken Apparatuur In 2012 is aangeschaft: Voor het histologie lab.: een koel- en strekplaat De Hamamatsu coupescanner is nog niet volledig in gebruik genomen. Hiervoor is eerst een upgrade van LMS nodig, deze staat voor 2013 gepland Boeken In 2012 zijn via het persoonsgebonden budget van de pathologen meerdere boeken aangeschaft Tijdschriften Via het webportaal van de Leerhuis bibliotheek van het Martini Ziekenhuis is de catalogus te doorzoeken. Er zijn meer dan 1200 toegangsmogelijkheden tot websites van organisaties, databanken, e-books, e- journals en andere elektronische bronnen. De bibliotheek heeft o.a. een elektronisch abonnement op enkele specifieke pathologietijdschriften waaronder: American Journal of Surgical Pathology Histopathology Journal of Clinical Pathology The Journal of Pathology Virchows Archiv Per 2012 is geheel overgegaan op digitale tijdschriften die voor alle medewerkers toegankelijk zijn via het webportaal van het ziekenhuis. Jaarverslag

9 4. Patiëntenzorg De pathologen oefenen het specialisme in principe in zijn volle omvang uit. Wel is er sprake van differentiatie waarbij in een beperkt aantal deelgebieden, bepaald door omvang en specialisatiegraad, alle diagnostiek en de daarmee samenhangende klinische besprekingen wordt geconcentreerd bij een beperkt aantal pathologen. Voor de overige deelgebieden zijn aandachtsgebieden benoemd met elk vaste pathologen als contactpersonen. Deze pathologen zijn verantwoordelijk voor het maken en onderhouden van protocollen en het bijhouden van de professionele ontwikkelingen binnen het deelgebied. Dit versterkt de intercollegiale professionaliteit, vergroot de herkenbaarheid van de pathologie voor de aanvragende specialismen en leidt tot verhoging van de efficiëntie in het diagnostische proces. In 2012 is deze specialisatie verder vormgegeven en geïntensiveerd door grote, oncologische resectiepreparaten primair aan te bieden aan de desbetreffende deelspecialisten. Deelspecialisatie Pathologie Pathologen Mamma A.D. Groote / mw. I. Kruithof / mw. M.W. van Oven Gynaeco* mw. M.W. van Oven / mw. Dr. N.K. de Boer GE dr. A.Tiebosch / mw. dr. H. Sietsma Dermatologie mw I. Kruithof / A.D. Groote Hemato mw. dr. N.K. de Boer / mw. dr. J.E. van der Wal Neuro A.D. Groote / mw. dr. J.E. van der Wal Hoofd/hals mw. dr. J.E. van der Wal / mw I. Kruithof Endocrinologie mw. dr. J.E. van der Wal / A.D. Groote Weke delen mw. M.W. van Oven / mw. dr. N.K. de Boer Urologie mw. dr. J.E. van der Wal / mw. dr. N.K. de Boer Longen mw. dr. H. Sietsma / mw. dr. J.E. van der Wal Lever dr. A. Tiebosch / mw. dr. H. Sietsma Nier incl. IF dr. A. Tiebosch / UMCG bij afwezigheid en spoed Obductie: volwassenen dr. A. Tiebosch / A.D. Groote / mw. I. Kruithof Obductie foetus/neonaten mw. M.W. van Oven ** * inclusief cervixcytologie ** Het geringe aantal perinatale obducties van het MZH, WZA en het UMCG, heeft ons doen besluiten dat concentratie nodig is in het kader van kwaliteit en opleiding. Per 1 juli 2012 worden deze in het UMCG uitgevoerd. Maligniteiten met verregaande consequenties m.b.t. behandeling worden door ten minste twee pathologen beoordeeld. Jaarverslag

10 4.1 Ontwikkeling productie Het aantal verrichtingen is de afgelopen jaren sterk toegenomen,maar laat nu enigszins een stabilisatie zien, met uitzondering van moleculaire diagnostiek, die een stijging toont van 47%. Onderstaande tabel geeft de productie van de afgelopen drie jaar weer. Verrichtingen Histologie MZH WZA Eerstelijn / instellingen Totaal Immunologie MZH WZA Eerstelijn Totaal Niet gynaecologische cytologie MZH WZA Eerstelijn / instellingen Totaal Cervixcytologie medische indicatie MZH WZA Eerstelijn / instellingen Derden Totaal Bevolkingsonderzoek cervix Totaal Jaarverslag

11 Moleculaire technieken eenvoudig MZH WZA Eerstelijn / instellingen Totaal Moleculaire technieken complex MZH WZA Totaal Obductie Volwassenen MZH WZA Eerstelijn / instellingen Subtotaal Obductie Perinataal MZH WZA Subtotaal Totaal De ontwikkeling van de productie kan het best gerelateerd worden aan NZA-eenheden. Hierdoor kan, op basis van het standaard NZA-tarief en de relatieve weging van de diverse onderzoeken, zowel voor de kosten als voor de inzet van pathologen, een goed inzicht verkregen worden in de productie van de RVE Pathologie. Aantal verrichtingen op basis van de NZA-eenheden NZA-eenheden gerelateerd aan honorariumtarief: NZA-eenheden gerelateerd aan kostentarief: Jaarverslag

12 4.2 Verrichtingen histologie Verrichtingen histologie voor het Martini Ziekenhuis De verrichtingen voor het Martini Ziekenhuis zijn stabiel ten opzichte van Opvallend is een stijging voor de specialismen longgeneeskunde en KNO. Aanvragend specialisme Martini Ziekenhuis Cardiologie Chirurgie Dermatologie Maag-, Darm-, Leverziekten Gynaecologie Intensive Care Interne Geneeskunde Keel-, Neus-, Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Mond-, Kaak-, Aangezichtschir Neurochirurgie Neurologie Orthopedie Oogheelkunde Plastische Chirurgie Radiotherapie Revalidatiearts Reumatologie Urologie Radiologie* 4 5 Extern Totaal Jaarverslag

13 4.2.2 Verrichtingen histologie voor het Wilhelmina Ziekenhuis Onderstaande tabel toont de verrichtingen voor de diverse inzendende specialismen van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen. Ten opzichte van 2011 is er in 2012 een daling van het aantal verrichtingen van 5,2%, in het bijzonder voor het specialisme gynaecologie. Aanvragend specialisme Wilhelmina Ziekenhuis Assen Cardiologie Chirurgie Dermatologie Gastro-enterologie Gynaecologie Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-Neus-Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Neurologie Neurochirurg Oogheelkunde Orthopedie Radiologie Reumatologie Revalidatie 1 2 Urologie Totaal Histologische verrichtingen voor de eerstelijn Kleine chirurgische verrichtingen worden in toenemende mate door huisartsen verricht. De werkbelasting van deze vorm van diagnostiek is, in vergelijking met de werkbelasting gerelateerd aan de klinische/poliklinische diagnostiek, beperkt. De diagnostiek voor huisartsen is voor een laboratorium voor pathologie belangrijk om een goede mix te houden tussen het aantal verrichtingen en de daadwerkelijke werkbelasting. Het laboratorium concurreert hiermee met in de regio actieve, landelijk opererende laboratoria die zich uitsluitend richten op de eerstelijnsdiagnostiek en zich niet bezighouden met de arbeidsintensieve, dure, ziekenhuisgerelateerde diagnostiek. De RVE Pathologie heeft een uitgebreid programma, gericht op het faciliteren, optimaal organiseren en veilig transporteren van materiaal voor de eerstelijnsdiagnostiek. In totaal participeren 446 huisartsen/instellingen in de provincies Groningen en Drenthe in het huisartsenprogramma. In 2012 is er sprake van een daling van 2,7%. Huisartsen Histologische verrichtingen Totaal aantal histologische verrichtingen Aandeel huisartsendiagnostiek 24% 23% 22% Jaarverslag

14 4.2.4 Relatie tussen histologische verrichtingen en werkbelasting: cassettes De werkbelasting die samenhangt met de histologische verrichtingen wordt slechts deels bepaald door de eerder genoemde inzendingen. Een inzending is gedefinieerd als een inzending van één patiënt in verband met één ziekte op één bepaalde dag. Deze kan dus sterk variëren van een klein biopt tot bijvoorbeeld een totale maagresectie met lymfeklieren. Ook in de gewogen CTG verrichtingen wordt hierin overigens geen onderscheid gemaakt. Al deze verschillende inzendingen worden in het laboratorium histologisch bewerkt. In het kader van deze bewerking wordt weefsel ingebed in paraffine (cassettes). Het aantal bewerkte cassettes is dus een andere, betere maat voor de werkbelasting. Er worden in toenemende mate grotere, chirurgische resectiepreparaten onderzocht (mamma, colon/rectum), waarbij relatief veel weefsel onderzocht wordt en veel cassettes bewerkt moeten worden. De afgelopen jaren is er sprake van een stijging van het aantal cassettes, en geringe stijging van aantal cassettes per inzending Aantal histologische onderzoeken Aantal cassettes Aantal cassettes per onderzoek 2,4 2,6 2,8 Bij een beperkt deel (in ,6%) van het aantal inzendingen, vrijwel uitsluitend grote chirurgische resectiepreparaten, wordt meer dan vijf weefselcassettes gemaakt. Deze 11,6% van de inzendingen leidt tot 45,3% van het totale aantal te bewerken cassettes op het laboratorium voor histologie Relatie tussen histologische verrichtingen en werkbelasting: microscopische preparaten Van de weefselcassettes worden op het laboratorium voor histologie microscopische coupes gesneden. Het aantal coupes is slechts gedeeltelijk afhankelijk van het aantal cassettes. Bij een ingewikkeldere vraagstelling kan de patholoog niet volstaan met één microscopische coupe per cassette. Onderzoek op meer niveaus, extra kleuringen - zowel histochemisch als immunohistochemisch - kunnen noodzakelijk zijn om tot een weefseldiagnose te komen Aantal histologische onderzoeken Aantal histologie coupes Aantal coupes per onderzoek 3,5 3,7 4 Bij een beperkt deel van het aantal inzendingen, 13,8% worden meer dan 7 coupes gemaakt. Deze 13,8% van de inzendingen leidt tot 48% van het totale aantal gemaakte en te beoordelen microscopische preparaten op het histologisch laboratorium. Het betreft hier in het bijzonder kleine diagnostische biopten, verrichtingen in het kader van hematopathologie en speciële chirurgische resectiepreparaten. Jaarverslag

15 4.2.6 Histochemische bepalingen De standaard histochemische kleuring op microscopische preparaten van paraffine coupes is de Haematoxyline-Eosine kleuring (H&E). Deze kleuring wordt zowel protocollair verricht als ook op navraag, naar aanleiding van het initiële onderzoek door de beoordelende patholoog. Haematoxyline-Eosine kleuring He He ontvet He ontkalken Vriescoupe HE Vries HE Stoof HE He dieper Niveaus dieper Grof op Serie Totaal Ook kunnen gespecialiseerde histochemische kleuringen worden verricht. Een beperkt aantal van deze kleuringen wordt protocollair verricht, op basis van de aard van het weefsel of de vraagstelling. Met behulp van deze technieken worden diverse bestanddelen van weefsels en/of cellen specifiek aangekleurd. Andere, meer gespecialiseerde, kleuringen worden echter pas op indicatie verricht naar aanleiding van een navraag van de beoordelende patholoog. De histochemische kleuringen zijn, met uitzondering van de Acetylcholinesterase, Giemsa en Leder kleuring, verricht met behulp van een automatische kleurmachine (DAKO Artisan ). Histochemische kleuringen Acetyl Cholinesterase Alcian Blue met Hyaluronidase Alcian Blue Congo-rood EvG-Verhoeff Giemsa Gomori Grocott IJzer Perls Leder Masson Trichroom Methenamine zilver (Jones) Muci Karmijn Pas Pas Diastase Ziehl Nielsen Totaal Jaarverslag

16 4.2.7 Immunohistochemie Immunohistochemisch onderzoek wordt vooral gebruikt in de diagnostiek van oncologische processen. Het wordt gebruikt voor het vaststellen van de aard van de tumor, de subtypering op basis van differentiatie markers en de prognostisch en/of therapeutisch relevante expressiepatronen van eiwitten. Door ontwikkelingen in inzichten, de beschikbaarheid van antilichamen en steeds specifiekere vraagstellingen op kleine hoeveelheden materiaal, is er de afgelopen jaren een constante toename van het aantal immunohistochemische verrichtingen zichtbaar. In 2012 werden in totaal verschillende immunohistochemische kleuringen verricht. Dit is een gemiddelde van 4 kleuringen per verrichting waarop immunohistochemisch onderzoek werd aangevraagd. Dit aantal immunohistochemische kleuringen per inzending is al jaren vrij stabiel. Wel is er sprake van een geleidelijke toename van het aantal onderzoeken waarop immunohistochemisch onderzoek wordt verricht. Dit is, in vergelijking met andere laboratoria, nog steeds een laag percentage. Hierdoor blijven de kosten voor de inzendende ziekenhuizen en patiënten/verzekeraars beperkt. Stijgingen zijn voornamelijk te zien in de immunohistochemische kleuringen die specifiek worden ingezet in de hematodiagnostiek en longpathologie. Eerstgenoemde stijging kan goed verklaard worden door het overnemen van de hematodiagnostiek van het lab. SSZOG (Winschoten/Delfzijl en Stadskanaal) per september De stijging van immunohistochemische bepalingen ten behoeve van longpathologie kan verklaard worden door meer inzendingen en specifiekere vraagstellingen waarin immunohistochemie volgens landelijke richtlijnen dient te worden uitgevoerd (zie 4.2.1) Het immunohistochemisch onderzoek is verricht met behulp van een automatische immunostainer (DAKO Autolink ), waarbij gebruik wordt gemaakt van ready-to-use primaire antilichamen. Immunohistochemie Aantal histologie onderzoeken met immunohistochemisch onderzoek immunohistochemie / totaal aantal histologie onderzoeken 8,70% 9,20% 9,80% Jaarverslag

17 Immunohistochemische kleuringen AE 1/AE Chromogranine AFP 8 9 CK Caldesmon CK Actine SM CK 5/ Alk CK Amyloid AA 2 4 Cycline D Bcl Desmine Bcl E-cadherine Ber EP EMA Beta HCG 13 0 GFAP C1q FITC Her2neu C3 FITC HMB Calcitonine 12 6 HM-CK Calretinine IgA pl 12 3 Cam IgA-FITC CD IgG pl 12 3 CD IgG-FITC CD IgM pl 12 4 CD 15 (LEU) IgM-FITC CD 20 (L26) Kappa pl CD Kappa FITC CD Ki 67 (K.3) CD Lambda pl CD Lambda FITC CD MPO 11 7 CD Melan A CD Myo D1 5 3 CD NF 5 2 OC Oestrogeen receptor CD 45 (LCA) P16 37 CD PLAP P Progesteronreceptor P PSA CD S CD Synapto CD Thyreoglob CD TdT 14 4 CD 79A Vimentine CD WT TTF CEA-mono CEA-poly 8 14 Totaal Jaarverslag

18 4.2.8 Moleculaire diagnostiek In 2012 zijn op indicatie complexe en eenvoudige moleculaire bepalingen uitgevoerd. De complexe, moleculaire bepalingen betroffen K-Ras, EGFR en BRAF mutatie analyses. Dit complexe, moleculaire onderzoek is verricht in het CCKL/ISO gecertificeerde laboratorium voor Moleculaire Pathologie van het UMCG (o.l.v. prof. dr. E. Schuuring, moleculair bioloog). Er wordt maar liefst een stijging van 145% gezien. Type bepaling K-Ras mutatie bij coloncarcinoom waarvan wild type waarvan gemuteerd waarvan onvoldoende materiaal BRAF mutatie bij coloncarcinoom waarvan mutaties waarvan wiildtype waarvan onvoldoende materiaal EGFR-mutatie bij longcarcinoom waarvan activerende mutaties waarvan gelijktijdige K-Ras mutaties waarvan wild type waarvan onvoldoende materiaal K-Ras-mutatie bij longcarcinoom waarvan K-Ras mutaties waarvan wild type BRAF mutatie bij longcarcinoom 58 - waarvan mutaties 0 - waarvan wild type 58 Clonaliteitsbepalingen lymfoom Overige Totaal Jaarverslag

19 In 2012 zijn op indicatie complexe en eenvoudige moleculaire bepalingen uitgevoerd. Deze zijn deels uitgevoerd in het UMCG; in situ hybridisatie op de aanwezigheid van Her2neu gen amplificaties met behulp van FISH is uitgevoerd in het Martini Ziekenhuis Her2neu CISH bepalingen waarvan geamplificeerd waarvan niet-geamplificeerd Maligne lymfoom (EBER) Overig Totaal De eenvoudig moleculaire bepaling van het hr-hpv wordt beschreven in hoofdstuk Vriescoupediagnostiek In het kader van de spoeddiagnostiek tijdens operaties worden vriescoupes vervaardigd. De afgelopen jaren is een geleidelijke daling zichtbaar van het aantal vriescoupes voor met name het specialisme Gynaecologie. Dit hangt samen met het concentreren van de ovarium oncologie in het UMCG. Aanvragend specialisme Martini Ziekenhuis Chirurgie Dermatoloog 1-2 Gynaecologie Internist Keel-neus-oorheelkunde Neurochirurgie Orthopedie Plastische Chirurgie Urologie Aanvragend specialisme Wilhelmina Ziekenhuis Chirurgie Gynaecologie Urologie Totaal Verrichtingen cytologie Verrichtingen algemene cytologie voor het Martini Ziekenhuis Het aantal niet-gynaecologische, cytologische verrichtingen vertoonde de afgelopen jaren een geleidelijke daling. Ten opzichte van 2011 is het aantal onderzoeken in 2012 met 6% afgenomen. Jaarverslag

20 Aanvragend specialisme Martini Ziekenhuis Cardiologie Chirurgie Dermatologie 1-1 Geriatrie Gynaecologie Intensive Care Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-,Neus-,Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Maag-,Darm-,Leverartsen Neurochirurgie Neurologie Oogheelkunde Orthopedie Overigen Plastische Chirurgie Radiologie Reumatologie Revalidatie Urologie Eerstelijn / instellingen Totaal Jaarverslag

21 Verrichtingen algemene cytologie voor het Wilhelmina Ziekenhuis Aanvragend specialisme Wilhelmina Ziekenhuis Cardiologie Chirurgie Dermatologie Gynaecologie Interne Geneeskunde Kaakchirurgie Keel-,Neus-,Oorheelkunde Kindergeneeskunde Longgeneeskunde Maag-,Darm-,Leverartsen Neurologie Neurochirurgie Oogheelkunde Orthopedie Radiologie Reumatologie Revalidatie Urologie Totaal Jaarverslag

22 4.3.3 Cytochemische kleuringen De standaard kleuring op microscopische preparaten van cytologische preparaten is de PAP of Giemsa kleuring. Ook kunnen gespecialiseerde histochemische kleuringen worden verricht. Een beperkt aantal van deze kleuringen wordt protocollair verricht, op basis van de aard van het weefsel of de vraagstelling. Met behulp van deze technieken worden diverse bestanddelen van weefsels en/of cellen specifiek aangekleurd. Andere, meer gespecialiseerde, kleuringen worden echter pas op indicatie verricht naar aanleiding van een navraag van de beoordelende patholoog. De histochemische kleuringen werden, met uitzondering van de Giemsa-kleuring, verricht met behulp van een automatische kleurmachine. Cytochemische kleuringen Speciële cytologie Giemsa Giemsa spoed Grocott PAP Pas Ziehl Nielsen Cytochemische kleuringen Cervixcytologie Pap Totaal Gynaecologische cytologie In 2012 is gynaecologisch cervixcytologisch onderzoek verricht in het kader van het Bevolkingsonderzoek Baarmoederhalskanker en op indicatie (vervolgonderzoek na afwijkingen aangetroffen in het bevolkingsonderzoek en/of gynaecologische klachten of symptomen). Begin 2008 is het routinematige gebruik van dunne laag cytologie geïntroduceerd (Thinprep ). Hierbij wordt het afgenomen uitstrijkmateriaal niet meer op een glaasje uitgestreken, maar uitgeschud in een fixatievloeistof. De opbrengst in termen van het aantal gedetecteerde afwijkende cellen is gelijk, maar er is een afname van het aantal onbeoordeelbare uitstrijkpreparaten. Dit doordat de kritische stap van het tijdig fixeren van de uitstrijk wordt geëlimineerd. In 2012 is 100% van alle cervixcytologie-onderzoeken bewerkt met behulp van dunne laag cytologie. Het aantal onbeoordeelbare uitstrijken is sterk afgenomen: in 2012 zijn dat er 379 (1,8%). Jaarverslag

23 Onderstaande tabel geeft verdeeld over BVO en indicatie cytologie de verschillende Pap-classificaties weer over 2012 Pap classificatie Kopac Omschrijving BVO % Indicatie % PAP 0 Onvoldoende kwaliteit 282 1,81% 97 1,91% PAP 1 PAP 2 PAP 3a PAP 3b PAP 4 PAP 5 Geen afwijking P1A1A2C ,36% ,84% Enkele atypische cellen P2/3C ,67% 319 6,27% Geringe/matige dysplasie A3 0 0,00% 4 0,08% P4 78 0,50% 143 2,81% C4 5 0,03% 7 0,14% P5 62 0,40% 48 0,94% C5 4 0,03% 2 0,04% A4/5 1 0,01% 3 0,06% Ernstige dysplasie P6 36 0,23% 43 0,84% A6 0 0,00% 5 0,10% C6 2 0,01% 4 0,08% Carcinoma in situ P7 0 0,00% 0 0,00% C7 0 0,00% 0 0,00% Invasief carcinoom P8/9 0 0,00% 2 0,04% A7 0 0,00% 4 0,08% A8 0 0,00% 1 0,02% C9 0 0,00% 0 0,00% Totaal Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 2012 Voor een uitvoerige analyse van de gynaecologische cytologie, verricht in het kader van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, wordt verwezen naar de jaarlijkse regionale rapportage opgesteld door de Regionaal Coördinerend Patholoog; mr. dr. J.E. Boers, patholoog in Zwolle. Van de in totaal onderzochte uitstrijkpreparaten in 2012 zijn er 282( 1.8%) afgekeurd op grond van onvoldoende beoordeelbaarheid. In (20.4%) van de onderzochte uitstrijkpreparaten zijn geen endocervicale cellen aangetroffen Indicatie cervixcytologie 2012 Van de in totaal onderzochte uitstrijkpreparaten in 2012 zijn 97(1,9%) afgekeurd op grond van onvoldoende beoordeelbaarheid. In 759 (14,9%) van de onderzochte uitstrijkpreparaten zijn geen endocervicale cellen aangetroffen. Jaarverslag

24 4.4.3 Hoog risico Humaan Papilloma Virus-bepaling (Hr-HPV) In 2012 zijn 650 HrHPV-bepalingen verricht bij indicatie cervixcytologie. Het humane papilloma virus (HPV) is verantwoordelijk voor het ontstaan van baarmoederhalskanker. Vooral een aantal subtypen van dit virus, de zogenaamde Hoog risico (High risk) subtypen, zijn geassocieerd met de ontwikkeling van kanker. Het risico neemt vooral toe als het virus langdurig aanwezig is en niet door het immuunsysteem van vrouwen wordt geneutraliseerd. Door in het uitstrijkmateriaal de aanwezigheid van het HrHPV vast te stellen, kan in combinatie met aanwezige celafwijkingen (Pap 2 en Pap 3a gering) een beter advies worden gegeven voor een vervolgtraject. In de follow-up uitstrijk wordt, naast de cytologische beoordeling, geadviseerd de HrHPV-status te bepalen. Op geleide van een negatieve HrHPV-status kunnen vrouwen dan vroegtijdig terugverwezen worden naar het BVO (Pap 1) of een herhaaladvies krijgen in plaats van een te vroege verwijzing naar de gynaecoloog. Deze indicatiestelling is landelijk vastgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Pathologie, in nauw overleg met het Nederlands Huisartsengenootschap. Het moleculair onderzoek op de aanwezigheid van HrHPV wordt verricht in het CCKL/ISO gecertificeerde laboratorium voor Moleculaire pathologie van het UMCG (hoofd: prof. dr. E. Schuuring, moleculair bioloog). Er wordt gebruikgemaakt van de Hybrid Capture-HPV DNA-test. Dit is een kwantitatieve test op de aanwezigheid van het HrHPV DNA. Deze test is niet gebaseerd op PCR technologie en wordt dus uitgevoerd zonder voorafgaande vermeerdering van het DNA van het HPV HrHPV verrichtingen 2012 Voor de eerstelijn zijn in HrHPV-bepalingen verricht. Hiervan waren 253 HrHPV positief en 314 HrHPV negatief. Voor de gynaecologen zijn in HrHPV-bepalingen verricht. Hiervan waren 28 HrHPV positief en 55 HrHPV negatief. Van de in totaal 281 positieve HrHPV-bepalingen in 2012 was bij 134 (47,7%) sprake van een Pap1 cervixcytologie. Van de 368 negatieve HrHPV-bepalingen in 2012 was bij 43 (11,6%) sprake van een Pap2 (n=38), Pap3a (n=6) cervixcytologie. Jaarverslag

25 4.5 Obducties (post mortaal onderzoek) Het aantal obducties in zowel het Martini Ziekenhuis als het Wilhelmina Ziekenhuis is beperkt. Obductie blijft een belangrijk instrument in het kader van de kwaliteitsborging van de specialistische en algemene medische zorg, in het bijzonder in een groot opleidingsziekenhuis. Het aantal obducties blijft in het Martini Ziekenhuis achter bij dat in andere, grote opleidingsziekenhuizen. In het kader van het huisartsenprogramma wordt aan de deelnemende huisartsen ook dienstverlening op het gebied van obducties aangeboden. De kosten, inclusief de kosten voor het vervoer naar het mortuarium van het Martini Ziekenhuis, zijn voor rekening van de RVE Pathologie. In 2012 is beperkt gebruikgemaakt van deze faciliteit. Aanvragend specialisme Martini Ziekenhuis Cardiologie Chirurgie Gynaecologie/Verloskunde* Intensive Care Interne Geneeskunde Kindergeneeskunde Longziekten Maag-,Darm-, Lever Neurochirurgie Neurologie Orthopedie Overige specialismen Urologie Huisartsen Totaal Aanvragend specialisme Wilhelmina Ziekenhuis Cardiologie Chirurgie Gynaecologie/Verloskunde* Interne Geneeskunde Longziekten Neurologie Urologie Totaal * Obducties verricht voor de specialismen Gynaecologie en Verloskunde betreffen uitsluitend intra-uterien en perinataal overleden neonaten. Jaarverslag

26 5 Kwaliteitsindicatoren De RVE Pathologie kent kwantitatieve en kwalitatieve kwaliteitsindicatoren. De voornaamste kwantitatieve parameter is de verwerkingstermijn; de tijd tussen het tijdstip van in bewerking nemen van het materiaal en de tijd waarop een geautoriseerde uitslag beschikbaar is. De kwantitatieve kwaliteitsindicatoren, in het bijzonder de kwaliteit van diagnoses, kan op diverse wijzen worden weergegeven. Onderstaande paragrafen representeren een aantal verschillende vormen van intercollegiale toetsing, de histologische follow-up van vriescoupe diagnostiek, en de cytologie-histologie correlatie. Als laatste worden de overige inspanningen op het gebied van kwaliteit weergegeven. 5.1 Verwerkingstermijnen 2012 kenmerkt zich door een stabiele doorloopsnelheid op een hoog niveau. Dit geldt voor de verwerkingstermijn van alle verrichtingen. Er zijn geen verschillen waarneembaar voor diagnostiek voor het Wilhelmina Ziekenhuis en het Martini Ziekenhuis. De snellere doorlooptijd van de histologische onderzoeken voor de eerstelijn weerspiegelt de relatieve eenvoud van het ingezonden materiaal. De doelstelling 90% verslagen en geautoriseerd binnen vijf werkdagen na ontvangst is gehaald. Blijvende aandacht is nodig voor het aantal histologie nummers dat na één, respectievelijk twee werkweken nog niet is afgewerkt. Hier zit echter wel een dalende trend in. De doorloopsnelheid van obducties verdient ook blijvende aandacht. De doelstelling 95% van de obductieverslagen te autoriseren binnen dertig werkdagen na ontvangst wordt niet gehaald. Deels is dit te verklaren door het uitbesteden van perinatale obducties naar elders, hetgeen een negatief effect heeft op de doorlooptijd Histologie Martini Ziekenhuis Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde uitslagen histologie in dagen na ontvangst (dag 0) absoluut cum absoluut cum Absoluut cum % 23 0% 27 0% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % 72 99% % % % % % % % % % > % % % Totaal Jaarverslag

27 5.1.2 Histologie Wilhelmina Ziekenhuis Assen Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde uitslagen histologie in dagen na ontvangst (dag 0). Dag absoluut cum. absoluut cum. absoluut cum % 8 0% 9 0% % % % % % % % % % % % % % % % % 40 99% 78 99% % % % % % 5 100% % 6 100% % % 5 100% 3 100% > % % 5 100% Totaal Histologie eerstelijn Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde histologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0) absoluut cum absoluut cum Absoluut cum % 6 0% 6 0% % % % % % % % % % % % % % 84 99% 89 99% % 32 99% 27 99% % % % % % 5 100% % 8 100% 4 100% % 3 100% > % 6 100% 7 100% Totaal Jaarverslag

28 5.1.4 Cytologie Martini Ziekenhuis Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde cytologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0). Dag absoluut cum absoluut cum absoluut cum % 383 9% % % % % % % % % % % % 48 99% 55 98% % % % % 6 100% % % 1 100% 3 100% % 100% % 100% % 100% > % Totaal Cytologie Wilhelmina Ziekenhuis Assen Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde cytologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0). Dag absoluut cum absoluut cum absoluut cum % 13 1% 8 0% % % % % % % % 41 97% 53 94% % 20 99% 22 96% % 6 100% 5 100% % 3 100% % 1 100% % 1 100% % % Totaal Jaarverslag

29 5.1.6 Cervixcytologie 2012 (Indicatie en Bevolkingsonderzoek (BVO)) Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde cervixcytologie-uitslagen in dagen na ontvangst (dag 0). BVOcervix cytologie Indicatie cervix cytologie huisartsen Indicatie cervix cytologie gynaecologen Totaal cervixcytologie absoluut cum. absoluut cum. absoluut Cum. absoluut cum % % 48 2% 478 2% % % % % % % % % % % % % % % 62 99% % % 53 99% % % % % 3 100% % % 9 100% 2 100% % % 2 100% 0 100% % % 0 100% 1 100% 6 100% % 2 100% 0 100% 3 100% Totaal Obducties Het aantal (cumulatief %) geautoriseerde obductie-uitslagen in weken. Week absoluut cum absoluut cum absoluut cum % 13 19% 10 19% % 16 43% 14 43% % 6 51% 7 51% % 9 65% 3 65% % 8 76% 7 76% % 7 87% 13 87% % 3 91% 4 91% 8-99% 3 96% 4 96% 9-99% 1 97% 2 97% 10-99% 1 99% 1 99% > % 1 100% 100% Totaal Intercollegiale toetsing Multidisciplinaire patiëntbesprekingen De RVE Pathologie participeert in veel multidisciplinaire patiëntenzorg-, opleidings-, en onderwijsbesprekingen in het Martini Ziekenhuis en het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen. Deze multidisciplinaire besprekingen zijn belangrijke momenten voor intercollegiale toetsing en contacten tussen aanvragende specialismen en pathologen. In 2012 zijn tijdens deze besprekingen 4787 onderzoeken van patiënten besproken, waarvan sommigen meerdere malen. Dit is een stijging van 15%. Jaarverslag

30 Interne revisies Bij histologisch en cytologisch onderzoek is van veel patiënten al eerder materiaal onderzocht. Vooral bij mogelijke discrepanties wordt het materiaal intern gereviseerd. Interne revisie histologie en cytologie aantal concordante interne revisies aantal discordante interne revisies Totaal aantal revisies Externe revisies Externe revisies zijn revisies op initiatief van derden. Via andere laboratoria voor pathologie worden cytologische of histologische preparaten opgevraagd van patiënten die inmiddels in het andere ziekenhuis worden behandeld. Ook vinden revisies plaats in het kader van klinisch genetisch onderzoek en in het kader van patiëntendeelname in klinisch (oncologisch) onderzoek. De meeste revisies zijn verricht door pathologen werkzaam in de Afdeling Pathologie van het UMCG (hoofd: prof. dr. W. Timens). Externe revisies histologie en cytologie in aantal concordante revisies aantal discordante revisies Totaal aantal revisies In 2012 was in 0,25% van de externe revisies sprake van een discordante uitslag. In 2012 betreft het de volgende casuïstiek. Aard materiaal uitslag revisie uitslag lymfklier reactief maligne lymfoom Tcel / histiocytenrijk B-cel lymfoom endometriumcarcinoom graad 2 graad 3 schildklier folliculair schildkliercarcinoom vulvabiopt VIN-1 VIN-3 folliculaire variant papillair schildkliercarcinoom Jaarverslag

31 5.2.4 Consulten Consulten worden aangevraagd op initiatief van de beoordelende patholoog. De reden kan twijfel zijn over de diagnose of - in het bijzonder bij zeldzame(re) diagnose - behoefte aan een expertdiagnose ter ondersteuning van de eigen diagnose. In 2012 is van 26 patiënten materiaal aangeboden aan genoemde collegae, vanwege hun bijzondere expertise. Consulent Aandachtsgebied 2012 prof. Dr. P.M. Kluin en Drs. S. Rosati, UMC Groningen Hematopathologie 3 dr. W. den Dunnen, UMC Groningen Neuropathologie 5 prof. Dr. W.J. Mooij, VUMC Amsterdam Melanocytaire afwijkingen 5 prof. Dr. H. Hollema, UMC Groningen Gynaecopathologie 4 prof. Dr. A.S.H Gouw, UMC Groningen Lever 1 dr. J. Wesseling, NKI Amsterdam Mammapathologie 3 dr. M. den Bakker, EU Rotterdam Longpathologie 1 prof Rosai, Milaan Schildklier Panels De RVE Pathologie heeft in 2012 materiaal ingestuurd naar het landelijke Mesotheliomen Panel (Nederlands Kanker Instituut; prof. dr. M.J. van de Vijver) en de landelijke beentumoren commissie. Materiaal met de diagnose maligne lymfoom of leukemie wordt, als er sprake is van een bijzondere casus, ingebracht in het Lymfomen Panel Noord Nederland. Weke delen tumoren (maligne en bijzondere vormen van goedaardige tumoren) worden, als er sprake is van een bijzondere casus, besproken in de werkgroep Weke Delen Tumoren Noord Nederland. In 2012 zijn 5 casussen voorgelegd aan de landelijke beentumoren commissie. In 2012 zijn 7 casussen voorgelegd aan de landelijke mesotheliomen werkgroep. In 2012 zijn 21 casussen besproken in de regionale werkgroep Weke Delen pathologie. In 2012 zijn 12 casussen besproken in het regionale Lymfomenpanel. In 2012 zijn 29 casussen besproken in het regionale Melanomenpanel. 5.3 Kwaliteitsindicatoren Oncologie In 2012 is gebruikgemaakt van gestructureerde protocollaire verslaglegging via de Palga Protocol Module. Het betreft landelijk vastgestelde protocollen volgens de CBO/IKNL-richtlijnen. Naast eenduidige, gestructureerde verslaglegging is het mogelijk de vastgelegde gegevens te extraheren voor nadere analyse. Gestructureerde verslaglegging vindt plaats voor de volgende resectiepreparaten: mammaresecties wegens maligniteit schildwachtklierprocedure bij mammacarcinoom okselklierdissectie bij mammacarcinoom colon- en rectumresecties wegens maligniteit Hierna worden de resultaten weergegeven, zoals ze geëxtraheerd zijn uit de protocollaire invoer, voor het mamma-, colon- en rectumcarcinoom Mamma carcinoom In 2012 zijn 454 resecties in verband met een mammacarcinoom onderzocht. Bij 382 patiënten was er sprake van een invasief carcinoom, bij 72 patiënten van een in situ carcinoom. Bij 355 patiënten is een lymfklier onderzocht vanwege een schildwachtklierprocedure. In verband met een lymfklier metastase in de oksel, zijn 107 okselklierdissecties onderzocht. Jaarverslag

32 Primaire resecties en radicaliteit bij invasief en in situ mammacarcinoom Type resectie bij invasief carcinoom Lumpectomie: 135 (42%) 105 (28%) 122 (32%) Draadgeleide lumpectomie: 61 (19%) 121 (32%) 99 (26%) Mamma Ablatio: 97 (30%) 119 (31%) 122 (32%) Mamma Amputatie: 33 (10%) 34 (9%) 39 (10%) Totaal aantal resecties: Radicaliteit resectie bij invasief carcinoom Radicaal 301(92%) 365 (92%) 361 (94%) Focaal irradicaal 12 (4%) 22 (6%) 17 (4%) Massaal irradicaal 12 (4%) 10 (3%) 8 (2%) Type resectie bij in situ carcinoom Lumpectomie: 17 (37%) 10 (20%) 20 (28%) Draadgeleide lumpectomie: 12 (26%) 20 (40%) 20 (28%) Mamma Ablatio: 17 (37%) 20 (40%) 32 (44%) Totaal aantal onderzochte resecties Radicaliteit resectie bij in situ carcinoom Radicaal 38 (83%) 45 (90%) 62 (86%) Focaal irradicaal 6 (13%) 3 (6%) 8 (11%) Massaal irradicaal 2 (4%) 2 (4%) 2 (3%) Totaal aantal onderzochte resecties Karakteristieken invasief carcinoom Type tumor (WHO) Infiltrerend ductaal carcinoom: 255 (79%) 320 (81%) 322 (83%) Infiltrerend lobulair carcinoom: 51 (16%) 52 (13%) 44 (11%) Tubulair carcinoom: 8 (3%) 3 (1%) 3 (1%) Mucineus carcinoom 5 (2%) 15 (4%) 9 (2%) Overige 6 11 (3%) Jaarverslag

33 Gradering invasief carcinoom Bloom Richardson Graad 1 41 (13%) 71 (19%) 63 (17%) Bloom Richardson Graad (58%) 207 (55%) 193 (53%) Bloom Richardson Graad 3 95 (29%) 101 (26%) 108 (30%) Receptorstatus mammacarcinoom Hormoonreceptor positief 254 (85%) 323 (85%) 328 (82% ) waarvan ER+ PR waarvan ER+ PR waarvan ER- PR Hormoonreceptor negatief Her2neu status positief 42 (15%) 52 (14%) 47 (12%) waarvan ER/PR Triple hormoon en Her2neu negatief 26 (10%) 30 (8%) 18 (5%) Schildwachtklierbiopsie bij mammacarcinoom Uitkomsten van het schildwachtklier onderzoek Geen metastasen 188 (64%) 245 (69%) 257 (72%) Macrometastasen (groter dan 2 mm) 61 (21%) 55 (16%) 53 (15%) Micrometastase (groter dan 0,2 maar kleiner dan 2 mm) 28 (10%) 30 (8%) 28 (8%) Geïsoleerde tumorcellen (kleiner dan 0,2 mm) 15 (5%) 24 (7%) 17 (5%) Totaal aantal onderzoeken Jaarverslag