STICHTING LABORATORIUM PATHOLOGIE EN CYTOLOGIE. Jaarverslag 2011

Transcriptie

1 STICHTING LABORATORIUM PATHOLOGIE EN CYTOLOGIE Jaarverslag 2011

2 INHOUDSOPGAVE PAGINA I. INLEIDING DIRECTIE 1 II. ORGANISATIE a. Organogram 2 b. Organisatie en personeel 3 c. Overlegstructuren intern 4 d. Ziekteverzuim 4 III. PRODUCTIEOVERZICHT a. Inleiding 5 b. Algemeen 6 c. Histologie 6 d. Algemene cytologie 7 e. Cervixcytologie 7 f. Obducties 8 g. Immunologie 8 h. Kwantitatieve pathologie 9 i. Moleculaire diagnostiek 9 IV. BELEIDSCYCLUS a. Evaluatie 10 b. Actiepunten 2012 en langere termijn 11 V. KLINISCHE KWALITEITSASPECTEN a. Doorlooptijden 13 b. Vriescoupe-onderzoek 16 c. Revisie van PA-verslagen 17 d. MeldingsCommissie Incidenten (MCI) 17 e. Algemene cytologie en cervixcytologie 18 f. Klinisch pathologische besprekingen 26 Leverpathologie 26 Lymfomenpanel 27 Beentumorencommissie 28 g. Opleiding 28 VI. LIDMAATSCHAPPEN 29 VII. NASCHOLING 32 VIII. VOORDRACHTEN EN PUBLICATIES 38 IX. INVESTERINGEN 39 X. BALANS EN RESULTATENREKENING

3 NAAM ONDERNEMING Stichting Laboratorium Pathologie en Cytologie (PATHAN) ADRES Kleiweg 500 VESTIGINGSPLAATS 3045 PM Rotterdam SECTOR Gezondheidszorg TELEFOON FAX WEBSITE KVK NUMMER

4 I. INLEIDING DIRECTIE Samenwerking Onze succesvolle samenwerking met Star-MDC is verder uitgebreid. Voor onze huisartsen hebben wij speciale inzendmaterialen ontwikkeld. Ook in 2011 zijn weer extra ZBC's bij ons aangesloten. Daarnaast heeft het Havenziekenhuis besloten om per 2012 weer van onze service gebruik te gaan maken. Financieel De vermogenspositie van Pathan is kerngezond. Wel gaf 2011 een kleiner resultaat dan begroot te zien, dit was mede het resultaat van naar beneden bijstellen van verrichtingen van onze kant. Bedrijfsvoering In 2011 zijn we gestart met het zelf uitvoeren van moleculaire diagnostiek, een onderzoek dat voorheen werd uitbesteed. Dit onderzoek is opgezet in nauwe en zeer productieve samenwerking met de pathologie afdeling van het Erasmus Medisch Centrum. Op de afdeling histologie is een nieuwe doorvoerprocessor in productie genomen. Doordat deze machine continu kan doorvoeren in een korte tijd, zijn onze doorlooptijden naar beneden gegaan. Het betekent dat materiaal dat bij ons binnenkomt in de Centrale Ontvangst nog dezelfde dag bewerkt kan worden, waar eerst een run in de nacht nodig was. Door deze manier van werken is het onze verwachting dat wij binnenkort een zogenaamd "lean"-project kunnen gaan uitvoeren. Kwaliteit Op het gebied van kwaliteit was het een wat rustiger jaar. Wel hebben we een "tussenvisitatie" van de CCKL gehad, waar we goed doorheen zijn gekomen. Personeel Evenals voorgaande jaren was er weinig verloop onder ons personeel en hebben we een aantal enthousiaste nieuwe collega's mogen verwelkomen. Vermeldenswaardig is het zeer lage ziekteverzuim dat we hebben bereikt. Alle personeelsleden leveren elke dag weer een topprestatie! Jurgen Woerdman directeur 1

5 II. ORGANISATIE a. Organogram Raad van Toezicht Ondernemingsraad Directie Managementteam Commissies: Kwaliteit Arbo Milieu Automatisering Incidenten patiëntenzorg Systeembeheer HEAD, MEAD Kwaliteitsfunctionaris Arbocoördinator Milieucoördinator Directieassistent Relatiebeheer Stafcoördinator Hoofd laboratorium Pathologen Coördinator inkoop/ logistiek Hoofd secretariaat Hoofd cytologie Hoofd histologie Hoofd speciale technieken obductie medewerker secr. allround/ plv. hoofd kernanalist/ plv. hoofd kernanalist/ plv. hoofd kernanalist/ plv. hoofd secr. allround secretaresse kernanalist analist breed inzetbaar analist labmedewerker kernanalist analist breed inzetbaar analist labmedewerker labassistent analist breed inzetbaar analist 2

6 b. Organisatie en personeel Deelnemende ziekenhuizen Sint Franciscus Gasthuis te Rotterdam IJsselland Ziekenhuis te Capelle aan den IJssel Ruwaard van Putten Ziekenhuis te Spijkenisse Vlietland Ziekenhuis te Schiedam Verscheidene ZBC s omgeving Rotterdam Huisartsen Rotterdam Raad van Toezicht mw. drs. H.M.T. de Wit, voorzitter Raad van Toezicht M.J. van der Vat RC (lid Raad van Bestuur Ruwaard van Putten Ziekenhuis), lid drs. P.H. Draaisma (voorzitter Raad van Bestuur IJsselland Ziekenhuis), lid mw. dr. C.J. Kruijthof (Raad van Bestuur Sint Franciscus Gasthuis), lid ir. G.J. van Zoelen (voorzitter Raad van Bestuur Vlietland Ziekenhuis), lid Directie mr. drs. J. Woerdman, directeur Managementteam mr. drs. J. Woerdman, directeur mw. drs. H. van der Valk, stafcoördinator P. Smolders, hoofd laboratorium L.A. Goedegebure MFC, HEAD/controller Ondernemingsraad D.M.J. Suijkerbuijk (afdeling cytologie), voorzitter mw. A. Ringenier (afdeling secretariaat), secretaris mw. M. Kerp (overigen), lid dr. R. Torenbeek (patholoog), lid mw. M.A.M.J. Tuitel (afdeling histologie), lid Medische staf mw. drs. N.N.T. Goemaere mw. dr. M. Hage mw. dr. K.E. Hamoen dr. R.F. Hoedemaeker drs. K.J. Hoogduin dr. V. Noordhoek Hegt drs. J.B. Rahder dr. J.A. Ruizeveld de Winter dr. J.L. Simons dr. R. Torenbeek mw. drs. H. van der Valk dr. L.C. Verhoog waarnemer: drs. C.J. Tinga 3

7 Personele bezetting per Afdeling MLO/MBO HLO/HBO Academisch Overig Totaal Cytologie Histologie Logistiek Pathologen Secretariaat Speciale technieken Overig Totaal personen 71 Totaal fte 62,3 c. Overlegstructuren intern Managementteam Werkoverleg staf KAM-commissie MCI (Meldingscommissie Incidenten) OR met arbocoördinator Overleg directie/or Ondernemingsraad Automatiseringscommissie Hoofd laboratorium met leidinggevende individueel Hoofd laboratorium met leidinggevenden Werkoverleg afdelingen 1 maal per week 1 maal per week 1 maal per maand 1 maal per maand 2 maal per jaar min. 6 maal per jaar min. 12 maal per jaar 1 maal per maand 2 maal per maand 1 maal per maand minimaal 6 maal per jaar d. Ziekteverzuim Onze inspanningen om het ziekteverzuim terug te dringen ten opzichte van voorgaande jaren gaat zijn vruchten afwerpen. Het ziekteverzuim is met een gemiddelde van 2,2% zeer laag te noemen, zowel binnen als buiten de zorgsector. ziekteverzuim Verzuim precentage Gem iddeld verzuim percentage Gem iddeld verzuim percentage zorgsector percentage secretariaat histologie cytologie spec.techn. pathologen overige afdeling 0 4

8 III. PRODUCTIEOVERZICHT a. Inleiding Productiegegevens 2011 histologie vriescoupeplastic cervix cytologie BVO immunologie flow cytometrie moleculair eenvoudig moleculair complex cytologie kwantitatieve pathologie obducties Gewogen productie Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Aantal Sint Franciscus Gasthuis IJsselland Ziekenhuis Ruwaard van Putten Ziekenhuis Vlietland Ziekenhuis Havenziekenhuis Huisartsen/ZBC's Totaal aantal verrichtingen Totaal aantal verrichtingen De groei in onze productie zet in 2011 wederom door met ongeveer 5%. Deze groei is vanwege een verandering in het verrichtingenbeleid gedurende 2011 nog iets afgezwakt. Het is daarbij goed om te vermelden dat de landelijke groei in de zorg conform het hoofdlijnenakkoord niet meer dan 2,5% mag zijn. Deze doelstelling staat op gespannen voet met de groei die bijna alle diagnostiekafdelingen kennen gedurende de laatste jaren. 5

9 b. Algemeen Gewogen productie per instelling Productie eenheden Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland 1e lijn/zbc's c. Histologie Verrichtingen Histologie Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland 1e lijn/zbc's 6

10 d. Algemene cytologie Algemene cytologie Verrichtingen Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland 1e lijn/zbc's e. Cervixcytologie Verrichtingen Cervixcytologie Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland 1e lijn/zbc's 7

11 f. Obducties Aantallen Obducties Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland 1e lijn/zbc's g. Immunologie Immunologie Verrichtingen Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland 1e lijn/zbc's 8

12 h. Kwantitatieve pathologie Kwantitatieve pathologie Verrichtingen Jaar Haven SFG IJsselland RPZ Vlietland i. Moleculaire diagnostiek (eenvoudig en complex) 140 Moleculaire diagnostiek Verrichtingen eenvoudig 2011 eenvoudig 2010 complex 2011 complex Jaar SFG IJsselland RPZ Vlietland 9

13 IV. BELEIDSCYCLUS a. Evaluatie beleid 2011 In de PDCA-cyclus die Pathan hanteert worden de doelstellingen van 2011 geëvalueerd en waar nodig bijgesteld. In onderstaande tabel zijn de doelstellingen van 2011 opgenomen en geëvalueerd: PLAN DO CHECK ACT Introductie moleculaire technieken invoering Validatieproces gaande In productie in 2012 Besluitvorming invoering nieuwe doorvoermethodiek (1 -dags diagnostiek) Aanschaf gerealiseerd Nog niet volledig in productie Volledig in productie in 2012 Schaalvergroting Havenziekenhuis binnengehaald Productie start voorbereiden Start 2012 Eerstelijnsmarkt uitbreiden Groei PHC, STAR stagneert Marketingplan STAR, icm SSRP beleid Bestuursstructuur BV model opgesteld Besluitvorming dec 2011 Invoering nieuwe structuur 2012 Opstellen lange termijn huisvestingsplan Uitwerken programma van eisen korte en lange termijn Programma van eisen gereed Beslissing in 2012 Korte termijn huisvestingplan Extra ruimte voor nieuwe pathologen en moleculaire technieken Plan gereed maar on hold In service opleiding BBL 2 leerlingen gestart Loopt Geen actie Uitvoeren in 2012 als lange termijn te lang op zich laat wachten Kostenmodel uitwerken Kostenmodel gereed Voorstel in begroting 2012 Invoeren in 2012 Teleconferencing Proefopstelling plaatsen Nog niet gerealiseerd Invoering 2012 Scanning Nog geen businessmodel Naar

14 b. Actiepunten 2012 en langere termijn In 2012 wil Pathan de volgende actiepunten realiseren of in gang zetten voor de langere termijn. Hierbij wordt rekening gehouden met de strategische opties en met de evaluatie van de doelstellingen van Onderstaand een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen voor Moleculaire diagnostiek (uit 2011) In 2011 zijn de investeringen voor de invoering van de moleculaire technieken gerealiseerd. Het proces bevindt zich momenteel in de validatiefase. In 2012 zal de moleculaire diagnostiek volledig in productie gaan. 2. Continue doorvoer en 1-dags diagnostiek (uit 2011) De continue doorvoer is gestart in Het proces is tot op heden nog niet geheel ingevoerd, dit zal naar verwachting in 2012 wel het geval zijn. 3. Schaalvergroting a. Groei op de Eerstelijnsmarkt doorzetten (uit 2011). In 2012 wordt het accountmanagement verder uitgebreid en zal de dienstverlening aan de eerstelijn verder verbeteren middels nieuwe inzendmaterialen. Hier doorheen speelt de discussie over de nieuwe cervixscreening en de rol van de SSRP (zie onder). b. Samenwerkingspartner vinden. De beste optie voor schaalvergroting en het realiseren van een nieuwe huisvesting (zie onder) is het vinden van een samenwerkingspartner, of een overname partner. De keuzes die hiervoor gemaakt moeten worden vallen in Bestuursmodel (uit 2011) Na het voorgenomen besluit in december 2011 zal het nieuwe bestuursmodel in 2012 worden ingevoerd. De gedachte gaat uit naar een BV-structuur voor Pathan, waarbij de historische oprichters van Pathan als aandeelhouder zullen participeren. 5. Huisvesting korte termijn/lange termijn De huidige huisvesting schiet tekort in ruimte voor extra pathologen en stafmedewerkers en in het huisvesten van de genoemde nieuwe technieken. De schuifplannen die hiervoor zijn opgesteld staan momenteel tijdelijk on hold, totdat we inzicht hebben in het lange termijn huisvestingsplan. Hiertoe is in januari 2012 een extra vergadering van de Raad van Toezicht ingelast om de verschillende scenario s en mogelijkheden te verkennen. Het programma van eisen hiervoor is al uitgewerkt. De hamvraag is of we de lange termijn huisvesting middels autonome groei kunnen financieren of dat er aanvullende maatregelen nodig zijn. 6. Kostenmodel In 2011 is een alternatief kostenmodel ontwikkeld op basis van daadwerkelijke kostprijzen. De huidige tariefstructuur, gebaseerd op de historische NZa-tarieven, geeft voor zowel Pathan als de ziekenhuizen onvoldoende inzicht in de werkelijke kosten van de verschillende onderzoeken. Het intern ontwikkelde kostprijsmodel laat kosten en opbrengsten van de verschillende onderzoeken beter bij elkaar aansluiten en wordt voor 2012 als nieuw in te voeren tariefstructuur in de begroting voor 2012 voorgesteld. Het kostenmodel is reeds voorbereid op de overgang naar de voorgenomen integrale bekostiging van de zorg, waarbij ook het honorariumdeel wordt van een integrale kostprijs. 7. Prestatiebekostiging Door de invoering van prestatiebekostiging komt, met ingang van 2012, het wettelijk budget van Pathan te vervallen. Voor Pathan betekent dit dat de kapitaallasten en honoraria van de medisch specialisten volledig risicodragend worden. De kapitaallasten zijn met ingang van 2012 opgenomen in het kostendeel van de onderzoeken. Voor de honoraria gelden de tarieven door de NZa vastgesteld voor de overige en ondersteunende producten. 8. Cervixscreening De screening in de regio Rotterdam wordt al geruime tijd uitgevoerd middels de SSRP (Stichting Samenwerkende Rotterdamse Pathologen). Met de invoering van de nieuwe screeningsmethode middels HPV-diagnostiek is het de vraag of dit model stand kan houden. Beëindiging van de SSRP betekent versterking van de concurrentie in de eerstelijn en kansen voor de samenwerking tussen Pathan en de Star-MDC. 11

15 9. Samenwerking JNI/Erasmus en subspecialisatie In 2012 zal de samenwerking met de academie nader worden uitgewerkt. Er wordt gedacht aan een Rotterdams samenwerkingsmodel, waarin de academie en de periferie nauw samenwerken en over en weer consulteren. Dit past goed in de gedachte van subspecialisatie. 10. Samenwerking PAL Dordrecht Met PAL Dordrecht wordt op het gebied van kwaliteit en ICT reeds enkele jaren samengewerkt. In 2012 zal worden onderzocht of deze samenwerking voor wat betreft de back office functies en specialistische technieken kan worden uitgebreid, teneinde expertisedeling en kostenefficiency te bereiken. 11. Opleiding aios Pathologie Met het JNI is in het verleden afgesproken een tweede assistent op te leiden. In 2012 moet worden bezien of dit haalbaar is. Pathan zal aan de aangesloten instellingen alle ondersteuning prioriteit blijven geven in verband met de opleidingseisen. 12. Incorporeren productie Havenziekenhuis Begin 2012 komt het merendeel van de productie van het Havenziekenhuis weer naar Pathan toe. Een deel van de pathologieproductie gaat naar het ErasmucMC. In de loop van het jaar wordt geëvalueerd of dit model goed functioneert. 13. Klanten Het adequaat inspringen op veranderende klanteisen acht Pathan van groot belang. In 2012 zal naast de structurele voor- en najaarsgesprekken met de medische staf een klanttevredenheidsonderzoek worden uitgevoerd. 14. Innovatie o Teleconferencing en telepathologie Gezien de disutility die optreedt door besprekingen en diagnostiek op locatie en alleen maar toeneemt de laatste jaren (ook vanwege de kwaliteitseisen die aan multidisciplinair overleg worden gesteld), ligt het voor de hand om teleconferencing in huis te halen. Cruciaal hierbij is comptabiliteit met reeds bestaande teleconferencing-faciliteiten in de instellingen. Nauw hieraan verwant is de telepathologie, die het mogelijk maakt om vriescoupes op afstand uit te voeren. o De huidige immunostainers zullen in 2012 door een nieuwe generatie stainers vervangen worden. In 2012 zal beslist worden of de huidige leverancier blijft gehandhaafd of dat de voorkeur uitgaat naar een andere leverancier. 12

16 V. KLINISCHE KWALITEITSASPECTEN a. Doorlooptijden Doorlooptijden histologie in werkdagen NB: De doorlooptijden overlappen elkaar, zodat de gele lijn slecht zichtbaar is. Doorlooptijd histologie 100% Cumulatief percentage 80% 60% 40% 20% 0% Dagen Doorlooptijden beenmerg in werkdagen Doorlooptijd beenmerg 100% Cumulatief percentage 80% 60% 40% 20% 0% >10 Dagen 13

17 Doorlooptijden algemene cytologie in werkdagen Doorlooptijd algemene cytologie 100% Cumulatief percentage 80% 60% 40% 20% 0% Dagen Doorlooptijden cervixcytologie in werkdagen Doorlooptijd cervixcytologie 100% Cumulatief percentage 80% 60% 40% 20% 0% Dagen 14

18 Doorlooptijden obducties in weken Doorlooptijd obducties Cumulatief percentage 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% > 20 Dagen

19 b. Vriescoupe-onderzoek Van de in totaal 243 uitgevoerde vriescoupes werden er 235 bij definitieve diagnose d.m.v. paraffinecoupes bevestigd (conform). In 4 gevallen kon geen snelle diagnose gegeven worden en moesten de paraffinecoupes worden afgewacht; in nog eens 4 gevallen bleek bij paraffinecoupe de aanvankelijke diagnose onjuist. Vriescoupe onderzoek in relatie tot de definitieve diagnose Vriescoupes Conform (C) Niet conform (NC) Uitgestelde diagnose (U) Totaal Verdeling naar orgaan(systeem) NC U C Totaal Pelviene lymfklierdissectie: prostaat/blaasoperatie Long/bronchus/pleura Ovarium Bijschildklier Peritoneum/omentum Pancreas/maag Lymfklieren Lever 3 3 Overige Totaal In de 2 gevallen waarbij sprake was van discrepantie tussen vriescoupediagnose en definitieve uitslag, ging het om lymfklieren bij een prostaat-, blaas- en pancreasoperatie. De vriescoupediagnose luidde geen maligniteit, terwijl het paraffinemateriaal later in beide gevallen een micrometase liet zien. In een derde geval ging het om een pancreaticoduodenectomie, waarbij het mesotheel was afgegeven als vrij, maar bij paraffinediagnostiek niet vrij bleek te zijn. Het vierde geval betrof een ovariumproces dat bij vriescoupe was afgegeven als benigne en bij paraffine een borderlinetumor bleek te zijn. 16

20 c. Revisie van PA-verslagen De groep gewijzigde conclusie histologie Tabel gewijzigde conclusie histologie Uitkomst histologie histologie histologie histologie histologie Maligne wordt benigne Benigne wordt maligne Maligne blijft maligne (andere diagnose) Benigne blijft benigne (andere diagnose) Technisch-administratieve fouten Links/rechts verwisseling Verkeerde uitslag op verkeerd nummer/patiënt Incorrect t.g.v. interactief dicteren Verwisseling locatie patient Verwisseling tussen verschillende patiënten Totaal Opmerkingen bij de tabel. Het aantal gewijzigde diagnoses is niet sterk afwijkend. Het merendeel is voor de gewijzigde dermatologie diagnoses; in totaal 45. Wel is de groep benigne wordt maligne relatief groot. Voor de gewijzigde cytologiediagnoses: zie verslag cytologie. Revisie extern In 2011 werden er 813 diagnoses gereviseerd. Hiervan waren er 11 discordant. Dat is 1,4%. Consult extern in 2011 werden 412 consulten extern aangevraagd. Hiervan bleken er 17 discordant. Dat is 4,1% d. MeldingsCommissie Incidenten (MCI) De MCI (MeldingsCommissie Incidenten) behandelt alle meldingen en klachten centraal die direct te maken hebben met de patiëntenzorg. De commissie vergadert structureel elke maand en, indien noodzakelijk, op verzoek. In de commissie hebben de directie, een patholoog en het hoofd laboratorium zitting. In 2011 zijn er 12 meldingen binnengekomen bij de MCI. Waar nodig is, conform het MCIprotocol, overleg gevoerd met de aanvragend behandelaar. Een volledig overzicht is opgenomen in het management review

21 e. Algemene cytologie en cervixcytologie Algemene cytologie Aantal verrichtingen, aard materiaal afgezet tegen einddiagnose In 2011 zijn in totaal 9333 algemene cytologie onderzoeken verricht. AARD ONVOLDOENDE BENIGNE ONZEKER ONZEKER MALIGNE TOTAAL MATERIAAL MATERIAAL BENIGNE MALIGNE Abdomen Ascitesvocht BAL Bronchus brush Bronchus spoelsel Gewrichtsvocht Hoofd/hals gebied Hoofdcarina Huid Lever Lies Liquor Long (punctie) Lymfklier Mamma Nier/bijnier Oksel Ovarium Pancreas Pericardvocht Pleuravocht Schildklier Speekselklier Sputum Tepelvocht Urine Weke delen Overigen Onbekend Totaal Er is een lichte toename in het aantal onderzoeken. Er is voornamelijk weer een toename in de long en urinecytologie. De verslaglegging van zowel macroscopie als microscopie is aan vaste regels gebonden. Hierbij wordt het verslag volgens vaste regels en met behulp van vaste teksten opgebouwd. Vrijwel alle algemene cytologie wordt met behulp van een protocolmodule in het U-DPS ingevoerd. Hierbij is sprake van grote uniformiteit in verslaglegging bij dezelfde diagnoses. Tevens wordt deze module gebruikt als checklist voor de microscopie. Deze standaardisatie heeft ook het voordeel dat er sprake is van een vaststaande codering voor alle soorten diagnoses. De onderzoeken worden altijd met een van de volgende PALGA-diagnoses gecodeerd: onvoldoende materiaal, geen maligniteit, onzeker benigne, onzeker maligne of maligne. Het aantal nummers waarin onvoldoende beoordeelbaar materiaal aanwezig, is wederom 7,7%. Dit is een gevolg van deels invoeren van de dunne laag voor bijna alle inzendingen. Follow-up algemene cytologie Net als in eerdere jaren werd ook afgelopen jaar de mammacytologie geëvalueerd door middel van follow-up onderzoek (van 1 november 2010 t/m 31 oktober 2011) op grond van histologisch vervolgonderzoek. Opvallend is een stijging in de sensitiviteit en de negatief voorspellende waarde. Dit heeft te maken met het feit dat het aantal fout-negatieve punctaten gedaald is. De specificiteit en de positief voorspellende waarde zijn nagenoeg gelijk gebleven. Tevens moet worden opgemerkt dat punctaten die als onzeker benigne of onzeker maligne zijn gecodeerd vaak wel van een begeleidend advies zijn voorzien, bijvoorbeeld advies naaldbiopt. De discrepanties tussen cytologisch en histologisch (mamma)onderzoek zijn uitgebreid herbeoordeeld tijdens cytologiebesprekingen door zowel analisten als pathologen. Niet alleen om te reviseren, maar vooral om te komen tot betere diagnostiek of betere adviezen voor vervolgonderzoek. 18

22 In onderstaande tabel een berekening van sensitiviteit, specificiteit, positief voorspellende waarde en negatief voorspellende waarde van mammacytologie. Cytologische diagnose Geen histologie Histologie benigne Histologie maligne Totaal Geen diagnose/ onvoldoende materiaal (22,9%) Benigne (61,8%) Onzeker benigne (4,8%) Onzeker maligne (2,8%) Maligne (7,7%) Totaal 242 (68,6 %) 53 (15,0%) 58 (16,4%) 353 (100%) Sensitiviteit: TP* x 100% = x 100% = 88,6% TP+FN* Specificiteit: TN* x 100% = x 100% = 97,1% TN+FP* Positief voorspellende waarde: TP x 100% = x 100% = 96,9% TP+FP Negatief voorspellende waarde: TN x 100% = x 100% = 89,2% TN+FN * TP = terecht positief * FN = fout negatief * TN = terecht negatief * FP = fout positief Cervixcytologie Structureel worden de uitslagen, zowel van herhalings- als van voorgaand cervixonderzoek, vergeleken met de nieuwe onderzoeksbevindingen. Bij relevante discrepanties (verschil meer dan één stap in de CIN-klasse) worden voorgaande preparaten herbeoordeeld. Frequentietabel ontstekingen in cervixuitstrijken in Het relatief grote aantal virale infecties wordt met name bepaald door het Humaan Papillomavirus (HPV). Voor een overzicht van de onderzoeken naar oncogene HPV-typen verwijzen wij naar het onderdeel HPV-typering verderop in dit hoofdstuk. Ontstekingstype Aantallen Percentage Virale infectie 816 7,4% Trichomonas vaginalis 54 0,5% Bacteriële infectie 878 8,0% Candida albicans 555 5,1% Geen ontsteking ,9% Actinomyces 127 1,2% Aspecifieke ontsteking ,4% Onvoldoende materiaal 59 0,5% Totaal ,0% 19

23 Overzicht van het aantal cervixuitstrijken onderverdeeld per ziekenhuis en Pap-klasse over het jaar 2011 (legenda Pap-classificatie onder de tabel). Pap (aantallen) A 3B 4 5 Totaal EC- SFG IJsselland Vlietland Ruwaard van Putten Huisartsen Totaal Pap (%) A 3B 4 5 Totaal EC- SFG 0,5% 79,7% 10,4% 7,0% 2,1% 0,1% 0,2% 100% 13,0% IJsselland 0,3% 83,3% 8,8% 6,5% 0,8% 0,0% 0,3% 100% 7,1% Vlietland 1,2% 77,8% 11,7% 7,8% 0,8% 0,2% 0,6% 100% 14,0% Ruwaard van Putten 0,4% 80,0% 11,6% 6,8% 1,0% 0,0% 0,1% 100% 17,2% Huisartsen 0,8% 90,2% 5,4% 2,8% 0,7% 0,1% 0,0% 100% 14,3% Totaal 0,5% 81,8% 9,7% 6,5% 1,1% 0,1% 0,3% 100% 11,5% Pap-klasse Beschrijving(en) 0 Onvoldoende kwaliteit voor betrouwbare diagnose 1 Geen afwijkingen 2 Abnormale plaveiselcellen Atypische squameuze metaplasie / regeneratie / cilindercellen 3A Geringe of matige dysplasie plaveiselepitheel (CIN I / CIN II) Geringe of matige atypie endocervixepitheel (GCIN I / GCIN II) Geringe of matige atypie endometrium 3B Sterke dysplasie plaveiselepitheel (CIN III) / sterke atypie endocervixepitheel (GCIN III) Sterke atypie endometrium 4 Carcinoma in situ (CIN III) / adenocarcinoma in situ (GCIN III) Verdacht voor endometriumcarcinoom 5 Invasief plaveiselcelcarcinoom Adenocarcinoom endocervix / endometrium Metastase / doorgroei andere maligniteit Aangezien in ons laboratorium overwegend indicatie cervixcytologie wordt verricht ten behoeve van gynaecologen hebben we een relatief hoog percentage afwijkingen. Het percentage uitstrijken met Pap 2 bedraagt in ,7% (een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar) en het percentage uitstrijken met Pap 3A en hoger 8,0% (eveneens een lichte stijging ten opzichte van vorig jaar). Met name voor de groep vrouwen met een Pap 2 of Pap 3A is aanvullend HPVonderzoek zinvol. Tussen de diverse ziekenhuizen zijn geen grote verschillen te zien als het gaat om gevonden afwijkingen. Het aantal uitstrijken met een Pap 2 of hoger varieert van 16,4% tot 21,0%. Wel is evenals voorgaande jaren een vrij groot verschil te zien in het aantal uitstrijken zonder endocervixepitheelcellen. Gemiddeld ligt het thans op 13,1% met een spreiding tussen de 7,1% en 14,3%. HPV-typering Met diverse maatschappen gynaecologie zijn afspraken gemaakt over het bepalen van de HPVstatus. Met uitzondering van het materiaal ontvangen uit het Ruwaard van Putten Ziekenhuis werd in 2011 bij alle cervixonderzoeken met een Pap 2 of Pap 3A standaard een HPV-test uitgevoerd. De bepaling wordt uitgevoerd volgens het Hybrid Capture II-systeem van Digene op de rest van het SurePath -materiaal. De volgende oncogene HPV-types worden getest: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59 en 68. Daarnaast zijn er ook specifieke aanvragen van gynaecologen voor deze test. Dit kunnen dus zowel morfologisch niet afwijkende uitstrijkjes zijn als (pre-)maligne afwijkingen. 20

24 Uitslag HPV-test afgezet tegen de cytologische diagnose. HPV-test Positief Negatief Percentage Cytologische diagnose n=xxx positiviteit per diagnosegroep Pap 1 * ,2% Pap ,4% Pap 3A (P4) ,6% Pap 3A (P5) ,5% Pap 3B/4/5 * ,0% Totaal ,7% * Bij de categorieën Pap 1 en Pap 3B en hoger betreft het een beperkt aantal gerichte aanvragen door clinici; deze cijfers zijn dan ook niet maatgevend voor deze categorieën. Beoordeelbaarheid cervixcytologie Het percentage verminderd beoordeelbare uitstrijken (B2) is thans 7,3%. Het grootste deel van de B2-codes werd veroorzaakt door de code B2J (been endocervicale cellen aanwezig). Slechts 0,6% van de B2-codes lieten andere oorzaken zien. Het percentage onbeoordeelbare uitstrijken (B3/Pap 0) bedraagt thans 0,5%. Het betrof hier zowel te celarm materiaal als uitstrijken zonder endocervicale cellen van patiënten met een abnormale portio of waarvan de portio niet gezien werd. De lage percentages B2 (exclusief B2J) en B3 zijn grotendeels te danken aan de verwerking volgens de dunnelaag-methode van SurePath. Oorzaken verminderde beoordeelbaarheid en onbeoordeelbare cervixuitstrijkpreparaten per ziekenhuis over het jaar 2011 Oorzaak B2 B2 totaal B2 % A B C D E F G H J Totaal SFG 243 9,44% IJsselland 149 3,48% Vlietland 178 9,98% Ruwaard 102 7,41% van Putten Overigen/ ,82% Huisartsen Totaal 797 7,25%

25 Oorzaak B3 B3 totaal B3 % A B C D E F G H J Totaal SFG 12 0,47% IJsselland 12 0,28% Vlietland 21 1,18% Ruwaard 6 0,44% van Putten Overigen/ 8 0,82% Huisartsen Totaal 59 0,54% Legenda B rubriek: B1 - goed beoordeelbaar B2 - voldoende beoordeelbaar, maar beperkt door: probleem typering B3 - niet beoordeelbaar door: probleem typering Probleem typering: A - veel bloed B - veel leukocyten C - (te) weinig epitheelcellen D - slechte fixatie E - mechanische beschadiging F - cytolyse G - (te) dikke uitstrijk H - (te) weinig plaveiselepitheelcellen bij veel endocervicale cylindercellen J - ontbreken van endocervicale cylindercellen Herhalingsconsequenties: B1 - geen B2 - geen B3 - advies: herhalen op korte termijn Follow-up cervixcytologie Bij de diverse Pap-klassen worden herhalingsadviezen gegeven. Bij een Pap 3A (matige dysplasie) of hoger wordt histologisch onderzoek geadviseerd. Bij een Pap 2 of Pap 3A (lichte dysplasie) wordt geadviseerd om na een half jaar de uitstrijk te herhalen. Dit laatste is dan ook de reden dat de follow-up van de uitstrijken van 2010 pas in dit jaarverslag kunnen worden gepresenteerd. In onderstaande tabellen worden de histologische data van de follow-up getoond. Indien geen histologisch onderzoek werd verricht, wordt volstaan met de cytologische follow-up. Discrepanties en bijzondere bevindingen zijn door pathologen en analisten tijdens cytologiebesprekingen opnieuw bekeken in relatie tot de histologie. Op pagina 25 wordt de voorspellende waarde gegeven van de cervixcytologie. Hierbij wordt alleen gekeken naar die uitstrijken die bekende histologische follow-up hebben. De kans dat in een onderzoek met een squameuze afwijking van Pap-klasse 3A of hoger ook werkelijk histologisch een CIN I of hoger wordt gevonden bedraagt 91% (546 per 603). Voor de endocervicale afwijkingen is deze kans 77% (10 per 13). Voor de overige afwijkingen (endometriumafwijkingen, metastasen en andere tumoren) bedraagt deze kans 84% (36 per 43). 22

26 Squameuze afwijkingen Follow-up GEEN CYTOLOGIE tot begin 2012 HISTOLOGIE tot begin 2012 Cytologische Totaal Follow- Pap1 Pap 2 Pap 3A Pap 3A Pap 3B CIN 0 CIN I CIN II CIN III Carci- Geen diagnose over 2010 up Licht Matig /4 /CIS noom diag Abnormale plaveiselcellen Atypische metaplasie (P 2 + P 3) Lichte dysplasie (P 4) Matige dysplasie (P 5) Sterke dysplasie (P 6) Carcinoma in situ A (P 7) Plaveiselcel carcinoom (P 9) Totaal A = waarvan 1x endometriumcarcinoom en 1x kleincellig carcinoom In onderstaande figuur zijn de cervixcytologische diagnosen van de squameuze afwijkingen uit 2010 volgens het KOPAC-systeem (X-as) afgezet tegen de histologische of cytologische follow-up in absolute aantallen (Y-as) Carcinoom Follow-up CIN III/Pap 3B-4 CIN II/Pap 3 A MD CIN I/Pap 3A LD CIN 0/Pap Geen FU 0 P4 P5 P6 P7 P9 Cervixcytologische diagnose P4 = Lichte dysplasie P5 = Matige dysplasie P6 = Sterke dysplasie P7 = Carcinoma in situ P9 = Invasief carcinoom 23

27 Endocervicale cylinder afwijkingen Follow-up GEEN Follow-up tot begin 2012 Cytologische Totaal Follow- Alleen CIN 0 CIN I CIN II CIN III GCIN I GCIN II GCIN III Carcidiagnose over 2010 up cyt f-up + + noom Licht atypisch cylinderepitheel (C 4) Matig atypisch cylinderepitheel (C 5) Sterk atypisch cylinderepitheel (C 6) Adenocarcinoma in situ (C 7) Adenocarcinoom (C 9) Totaal A = tevens CIN I B = waarvan 1x ovariumcarcinoom C = waarvan 1x grootcellig ongedifferentieerd carcinoom CIS ACIS A B C Andere afwijkingen (endometriumafwijkingen/metastasen) Follow-up GEEN Follow-up tot begin 2012 Cytologische Totaal Follow- Alleen Geen Geen Maligne Maligne Anders diagnose over 2010 up cyt f-up diagnose maligniteit Endom. overige carcinoom Postmenopauzaal endometrium (code 23) Licht / matig atypisch endometrium A (A 4-5) Verdacht voor endometriumcarcinoom B (A 6) Endometriumcarcinoom (A 7) Metastase / andere maligniteit C (A 8-9) Totaal A = adenocarcinoom van de tuba B = mixed mullerian tumor C = waarvan 3x ovariumcarcinoom, 1x coloncarcinoom en 1x B-cellymfoom 24

28 Voorspellende waarde cervixcytologie gekoppeld aan bekende histologische follow-up Plaveiselepitheel Cytologie P 4 Cytologie P 5 Cytologie P 6 Cytologie P 7 Cytologie P 9 Lichte dysplasie Matige dysplasie Sterke dysplasie Carcinoma in situ Plaveiselcelcarcinoom Histologische FU 221 / / / / 10 5 / 5 CIN I en > 86% 92% 98% 100% 100% Cilinderepitheel Cytologie C 4 Licht atypisch Cytologie C 5 Matig atypisch Cytologie C 6 Sterk atypisch Cytologie C 7 Adenocarcinoma Cytologie C 9 Adenocarcinoom endocervix endocervix endocervix in situ endocervix Histologische FU 2 / 4 2 / 3 2 / 2 2 / 2 2 / 2 (G)CIN en > 50% 67% 100% 100% 100% Endometrium / Metastasen Cytologie EX 023 Postmenopauzaal endometrium Cytologie A 4-5 Licht/matig atypisch endometrium Cytologie A 6 Verdacht voor Endometriumcarcinoom Cytologie A 7 Endometriumcarcinoom Cytologie A 8-9 Metastase of andere tumor Histologische FU 0 / 11 9 / / 16 9 / 9 5 / 5 maligniteiten 0% 69% 81% 100% 100% 25

29 f. Klinisch pathologische besprekingen Planning besprekingen naar locatie. Sint Franciscus Gasthuis chirurgie dermatologie gynaecologie haematologie interne algemeen Intervisie gynaecologie longziekten MDO obducties IC oncologie urologie perinatale audit IJsselland Ziekenhuis chirurgie dermatologie gynaecologie haematologie interne longziekten MDO MDO GIO MDO long oncologie oncologie Ruwaard van Putten Ziekenhuis haematologie MDO oncologie necrologie Vlietland Ziekenhuis dermatologie haematologie MDO oncologie necrologie 1x per maand 1x per 2 weken 1x per 2 maanden geen vaste dag 1x per 2 weken 1x per 2 maanden 1x per maand 1x per week 1x per 2 maanden 1x per week 1x per maand geen vaste dag 1x per 2 maanden 1x per maand 1x per 2 maanden 1x per maand 1x per 2 weken 1x per maand 1x per week 1x per week 1 x per 2 weken 1x per week 1x per maand 1x per week 2x per maand op verzoek 1x per 2 maanden 1x per maand 2x per week 1x per week 1x per maand Leverpathologie In 2011 bloeide het leverpanel Rotterdam en omstreken als nooit tevoren. Onder de bezielende leiding van mw. dr. J. Verheij (patholoog verbonden aan het AMC), zijn maandelijks vele boeiende, mooie of zeldzame ziektebeelden de revue gepasseerd. Van de participerende perifere laboratoria heeft Pathan weer een zeer substantiële bijdrage geleverd. De bijeenkomsten vonden steeds plaats op een vrijdag tussen en uur en werden in wisselende mate bijgewoond door collega s van het JNI, Pal Dordrecht, Maasstad Ziekenhuis/Rotterdam, RDGG/Delft en incidenteel ook uit Den Haag. 26

30 Lymfomenpanel In 2011 kwam het regionale lymfomenpanel 25 keer bijeen. Van de 662 gevallen die in totaal door het panel werden beoordeeld, werden 220 casus (33%) door Pathan ingebracht. In 10 gevallen werd de initiële diagnose door het panel bijgesteld. In 3 gevallen van waarschijnlijk reactief naar verdacht maligne, in één casus van verdacht naar reactief, in één geval van maligne naar dubieus maligne en in één geval van dubieus maligne naar maligne. Van een folliculair lymfoom werd de gradering van hoog naar laag bijgesteld, één initiële diagnose van cutane lokalisatie van een systemisch lymfoom werd bijgesteld naar primair cutaan lymfoom. De diagnose van een ongedifferentieerde maligniteit, initieel waarschijnlijk plasmablastair geduid, werd bijgesteld naar waarschijnlijk epitheliaal. Ten slotte werd in één geval de diagnose van lymfocyten predominante Morbus Hodgkin bijgesteld naar Morbus Hodgkin. Een overzicht van de gestelde diagnoses: Paneldiagnose N % B-cel Non Hodgkinlymfoom Diffuus Grootcellig B-cellymfoom 54 24,1 Kleincellig lymfocytair lymfoom/chronische lymfatische leukemie 16 7,3 Laaggradig Folliculair Lymfoom 33 15,0 Hooggradig Folliculair Lymfoom 4 1,8 Mantelcellymfoom 16 7,3 Marginale Zonelymfoom 14 6,4 Lymfoplasmacellulair lymfoom / Morbus Waldenström 2 0,9 Hairy cel leukemie 2 0,9 Burkitt lymfoom 4 1,8 Kleincellig B-cellymfoom niet nader classificeerbaar 4 1,8 Plasmacytoom/ monoclonale gammopathie/. Morbus Kahler 6 2,7 Verdacht voor B-cellymfoom 4 1,8 Totaal ,8 T-cel Non Hodgkinlymfoom Angioimmunoblastair T-cellymfoom 3 1,4 Perifeer T-cellymfoom NOS 5 2,3 Enteropathie geassocieerd T-cellymfoom (EATL) 1 0,5 Verdenking T-cellymfoom 1 0,5 T-lymfoblastair lymfoom/leukemie 1 0,5 T-cellymfoom, niet nader gespecificieerd 1 0,5 Totaal 12 5,7 Non-Hodgkin lymfomen van de huid CD30-positieve Lymfoproliferatieve Aandoening 1 0,5 Primair Cutaan Follikel Centrumcellymfoom 1 0,5 Blastair Plasmacytoid Dendritische Cel Neoplasie 1 0,5 Mycosis Fungoides 1 0,5 Primair cutaan B-cellymfoom, niet nader classificeerbaar 1 0,5 Verdenkin op primair cutaan Non Hodgkinlymfoom 1 0,5 Totaal 6 3 Hodgkin lymfoom Hodgkin lymfoom, klassieke type 16 7,3 Lymfocyt Predominant Hodgkin Lymfoom (LPHL) 2 0,9 Verdacht voor Hodgkin lymfoom 1 0,5 Totaal 19 8,7 Myeloproliferatieve aandoeningen Systemische Mastocytose 1 0,5 Benigne Reactieve aandoeningen 20 8,6 Overig Thymoom 1 0,5 Verdenking agranulocytose 1 0,5 Voorkeur epitheliale maligniteit 1 0,5 Totaal 3 1,5 Totaal

31 Beentumorencommissie Pathan stuurde in 2011 zeven casus naar de Commissie voor Beentumoren. In 5 casus was de beoordeling conform. In 2 casus enige verandering in de beoordeling, waarbij het beeld benigne blijft. g. Opleiding In februari 2011 werden het regionaal opleidingsplan pathologie van OOR-ZWN en het lokaal opleidingsplan Pathan definitief vormgegeven. De Medisch Specialisten Registratie Commissie (MSRC) heeft op grond van de naar tevredenheid van de visitatiecommissie verlopen opleidingsvisitatie besloten de B-opleiders en de B- opleidingsinrichting Pathan/Sint Franciscus Gasthuis wederom voor 5 jaar te erkennen tot september In 2011 werd door de Centrale Opleiding Commissie van het Sint Franciscus Gasthuis in het kader van de kwaliteitsbewaking opleidingen gesproken met de aios aangaande het opleidingsklimaat. Inmiddels hebben ook de aios pathologie en de opleider pathologie aan deze gesprekken deelgenomen. In 2011 heeft de opleidingsgroep weer een 2-tal aois pathologie naar wederzijdse tevredenheid begeleid bij de B-opleiding pathologie. De opleiding pathologie heeft nu een modulair en thematische karakter. Gestart werd met lokaal cursorisch onderwijs binnen de thema s. Ook in het jaar 2011 werd weer medewerking verleend aan de opleiding dermatopathologie van het Sint Franciscus Gasthuis. 28

32 VI. LIDMAATSCHAPPEN Stafleden mw. drs. N.N.T. Goemaere Staflid Ruwaard van Putten Ziekenhuis Lid Werkgroep Kinderpathologie der Lage Landen (WKPLL) Lid Renal Pathology Society (RPS) Lid Pediatric Pathology Society (PPS) Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP mw. dr. M. Hage Staflid Vlietland Ziekenhuis Lid British Division of International Academy of Pathology (BDIAP) Lid NVGE Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP mw. dr. K.E. Hamoen Staflid Ruwaard van Putten Ziekenhuis Lid IKR-netwerk pathologen Lid IKR Werkgroep Gynaecopathologie Lid NVVP dr. R.F. Hoedemaeker Staflid IJsselland Ziekenhuis Lid Oncologiecommissie IJsselland Ziekenhuis Lid IKR-werkgroep Urologische Tumoren Lid Wetenschappelijke Raad PALGA Lid PALGA Raad Lid Werkgroep Protocollen PALGA Lid European Network of Urological Pathology Lid International Society of Urological Pathology Lid Regionaal Lymfomenpanel, regio Zuidwest Nederland Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP dr. K.J. Hoogduin Staflid Ruwaard van Putten Ziekenhuis Lid United States and Canadian Academy of Pathology (USCAP) Lud IKR-netwerk pathologen dr. V. Noordhoek Hegt Staflid Sint Franciscus Gasthuis Lid International Society of Dermatopathology Lid European Association of Haematopathology Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP drs. J.B. Rahder Staflid IJsselland Ziekenhuis Lid British Division of International Academy of Pathology Lid European Association of Haematopathology Lid IKR werkgroep longtumoren Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG en LAD 29

33 dr. J.A. Ruizeveld de Winter Staflid Sint Franciscus Gasthuis Lid opleidingscommissie Sint Franciscus Gasthuis Opleider B-opleiding pathologie Lid British Division of the International Academy of Pathology Lid European Association for Haematopathology Lid Concillium Pathologicum (NVVP) Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG en LAD dr. J.L. Simons Staflid Vlietland Ziekenhuis Lid United States and Canadian Academy of Pathology (USCAP) en International Academy of Pathology Lid Weke delen panel DDHK-IKR Plaatsvervangend B-opleider pathologie Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid LAD dr. R. Torenbeek Staflid IJsselland Ziekenhuis Lid studiegroep leverziekten Rotterdam en omstreken Lid landelijke werkgroep leverpathologie (WELP) Lid Orde medisch Specialisten Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid NVGE Lid NVH Lid Nederlandse Vereniging voor Duikgeneeskunde mw. drs. H. van der Valk Staflid Sint Franciscus Gasthuis Stafcoördinator Pathan Lid OWG commissie Sint Franciscus Gasthuis Lid kascommissie Sint Franciscus Gasthuis Lid Nederlandse Vereniging voor Gastro-enterologie Voorzitter SSRP (Stichting Samenwerkende Rotterdamse Pathologen) Lid IKR kerngroep gastro-intestinale tumoren Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG dr. L.C. Verhoog Staflid Vlietland Ziekenhuis Lid Orde van Medisch Specialisten Lid IKR kerngroep mammatumoren Lid IKR-netwerk pathologen Lid NVVP Lid KNMG 30

34 Analisten histologie Lid VAP De dames G.W. van Wieringen, S.D. Djanam, L.M. Holleman, M.A.M.J. Tuitel, S.N.M. Lindeman, C.I.C. Leeuwerik, A. Simons, W.M. Pieterse, S. Heesterman, M.L. Schouten en R.W. Doekharan en de heren S.M. van der Hoeven en R. Verbarendse Analisten speciale technieken Lid VAP Alle analisten Lid Werkgroep ImmunoHistoChemie (WIHC) De dames N.M.M.T. Bartalits, R.F. Beers, M. Kerp en R.M. Smout Analisten Cytologie Lid VAP Alle analisten mw. C.H. van den Broek Lid werkgroep PGO Leiden Overig L.A. Goedegebure Lid Pablo mw. M.A. Nijssen Lid Werkgroep Dienstverlening Stichting PALGA P. Smolders Bestuurslid WIHC (contactpersoon van de WIHC bij de AKLM) Lid VAP Lid Werkgroep ImmunoHistoChemie (WIHC) A.A.J. Verdaasdonk Lid NEVI Lid Inkoopoverleg Pablo Lid VAP mr. drs. J. Woerdman Vice voorzitter Pablo Lid NVVP 31

35 VII. NASCHOLING Stafleden mw. drs. N.N.T. Goemaere Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie 3x Werkgroep Kinder Pathologie der Lage Landen (WKPLL) (ID nummer: 43351) Nascholing Pathologie 2x Rosai-lezing (ID nummer: 80303) Nascholing Pathologie 4x Lokale en regionale perinatale audit (ID nummer: 75932) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing interne geneeskunde 2x Regionale Nierbiopsieavond (ID nummer: 37121) Nascholing Pathologie Negentiende Amsterdamse Zomercursus Diagnostische Pathologie Leverpathologie (ID nummer: 93886) Nascholing Pathologie Regionale Coupe Avond (ID nummer: 64293) Nascholing Pathologie Regionaal Leverpanel Rotterdam en omstreken (ID nummer: 88548) Nascholing Pathologie Endometrium pathologie mw. dr. M. Hage Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie 2x Rosai-lezing (ID nummer: 80303) Nascholing Pathologie Regionale Coupe Avond (ID nummer: 64293) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie Harvard Medical School, Gastrointestinal, Liver and Pancreatic Pathology Nascholing Pathologie EACCME, workshop gastro-intestinal pathology, Maastricht, mw. dr. K.E. Hamoen Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie Harvard Medical School Surgical Pathology for the Practicing Pathologist March 17-20, 2011 Nascholing Pathologie The Harvard Medical School, Boston, Massachusetts, Gynecologic and Obstetric Pathology for the Practicing Pathologist, June 8-11, 2011 Nascholing Pathologie Regionale Coupe Avond (ID nummer: 64293) dr. R.F. Hoedemaeker Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie 18x Lymfomenpanel Zuid-West Nederland Rotterdam (ID nummer: 70572) Nascholing Pathologie Rosai-lezing (ID nummer: 80303) Nascholing Pathologie 2x Lokale en regionale perinatale audit (ID nummer: 75932) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie Harvard Medical School Course on Gastrointestinal Liver and Pancreatic Pathology, Boston 2011 Nascholing Pathologie Symposium: "40 jaar PALGA, een goed bewaarde schat" (ID nummer: 96375) Nascholing Pathologie Regionale Coupe Avond (ID nummer: 64293) drs. K.J. Hoogduin Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie 6th Joint Meeting of the British Division of the International Academy of Pathology and the Pathological Society of Great Britain & Ireland, Ghent, May 10-13, 2011 Nascholing Pathologie 4th EFCS Annual Tutorial in Cytopathology Trieste, Italy, 6-10 June 2011 Nascholing Pathologie Lokale en regionale perinatale audit (ID nummer: 96918) 32

36 dr. V. Noordhoek Hegt Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie 4x Rosai-lezing (ID nummer: 80303) Nascholing dermatologie algemeen Refereeravond (ID nummer: 62799) Nascholing Pathologie Dento-Alveolaire Pathologie (ID nummer: 90690) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie Lymfomenpanel Zuid-West Nederland Rotterdam (ID nummer: 89551) Nascholing Pathologie 2x Coupe-avond Regio Midden Brabant 21 april 2011 Algemene na- en bijscholing medisch specialisten Teach-the-Teacher Module III (ID nummer: 83829) Nascholing Pathologie Regionale Coupe Avond (ID nummer: 64293) Nascholing dermatologie algemeen Symposium Hidradenitis Suppurativa: Pathogenese en behandeling (ID nummer: ) drs. J.B. Rahder Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie Oncologiedag Borstkanker (ID nummer: 85716) Nascholing Pathologie Molecular pathology approach to cancer EACR 7-9 March 2011 Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie 2x Cursus Mammapathologie (ID nummer: 81559) Nascholing Pathologie Een slapeloze nacht: de "foute" diagnose op de snijtafel (ID nummer: 96430) Algemene na- en bijscholing medisch specialisten 2x Teach the teacher 2011 (ID nummer: 83116) Nascholing Pathologie Nascholingsavond NVVP (ID nummer: ) dr. J.A. Ruizeveld de Winter Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie Molecular Pathology approach to cancer Nascholing Pathologie Rosai-lezing (ID nummer: 80303) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie Lymfomenpanel Zuid-West Nederland Rotterdam (ID nummer: 89551) Nascholing Pathologie Regionale Coupe Avond (ID nummer: 64293) Algemene scholing cluster 1,2 en 3 WERK IN UITVOERING Congres over modernisering medische vervolgopleidingen (ID nummer: 99140) Nascholing Pathologie 33rd Annual current concepts in surgical pathology dr. J.L. Simons Categorie Omschrijving Nascholing Pathologie 6x Weke delen panel 2011 IKNL-locatie Rotterdam (ID nummer: 90569) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Nascholing Pathologie 6th Joint Meeting of the British Division of the International Academy of Pathology and the Pathological Society of Great Britain & Ireland, Ghent, May Nascholing Pathologie 7th European Meeting on Molecular Diagnostics (ID nummer: ) dr. R.Torenbeek Categorie Omschrijving Algemene scholing cluster 1,2 en 3 De feilbare dokter (ID nummer: 89898) Nascholing Pathologie 2x Werkgroep Leverpathologie (WELP) (ID nummer: 86702) Nascholing Pathologie 7x Regionaal Leverpanel Rotterdam en omstreken (ID nummer: 88548) Nascholing Pathologie Nederlandse Pathologendagen 2011 (ID nummer: 92950) Algemene scholing cluster 2 Patiënt Veilig, hoe doen WE dat? (ID nummer: ) Algemene scholing cluster 1,2 en 3 Symposium Dokters voor de tuchtrechter (ID nummer: ) 33