Utrecht, juni 2017 V

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek aan Stichting Bartiméus Sonneheerdt, locatie t Sand, woningen Manegeweg 2 en 3, Brink 2 en dagbesteding De Gildehoek in Doorn Utrecht, juni 2017 V

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding bezoek Beschrijving t Sand en de bezochte locaties 4 2 Conclusie Overzicht van de resultaten Wat gaat goed Wat kan beter Conclusie bezoek 7 3 Wat zijn de vervolgacties Vervolgacties van de inspectie 8 4 Resultaten Thema Persoonsgerichte zorg Resultaten Thema Deskundige zorgverlener Resultaten Thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Resultaten 14 Bijlage 1 Methode 17 Pagina 3 van 17

3 1 Inleiding De Inspectie voor de Gezondheidszorg (hierna: IGZ/de inspectie) heeft op 12 april 2017 een onaangekondigd bezoek gebracht aan Stichting Bartiméus Sonneheerdt (hierna: Bartiméus) locatie t Sand in Doorn. De inspectie heeft in t Sand de woningen Manegeweg 2 en 3 en Brink 2 bezocht en de dagbestedingslocatie De Gildehoek. De inspecteurs toetsen of de zorgaanbieder de zorg geeft zoals is voorgeschreven in wetten, professionele standaarden, veldnormen en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. Het toetsingskader dat de inspectie gebruikt is slechts een selectie hieruit. Mochten de inspecteurs het tijdens het bezoek nodig vinden ook andere thema s te onderzoeken dan doen zij dit. De inspecteurs benoemen de onderzochte thema s dan apart in dit rapport. De begrippen die gebruikt worden in dit rapport zijn vastgelegd in een begrippenkader: zie igz.nl. Bij de observaties, rondleiding, het inzien van documenten en de gesprekken letten de inspecteurs op de volgende thema s: persoonsgerichte zorg, deskundige zorgverlener en sturen op kwaliteit en veiligheid. Waar de inspectie naar kijkt ligt vast in een toetsingskader: zie igz.nl. 1.1 Aanleiding bezoek De inspectie heeft een bezoek gebracht aan Bartiméus omdat zij al langere tijd geen bezoek meer heeft gebracht aan deze instelling in het kader van risicogestuurd toezicht op de gehandicaptenzorg. Daarnaast heeft de inspectie aan de hand van een melding over onvoldoende somatische zorg, besloten om Bartiméus t Sand in Doorn te bezoeken. De inspectie heeft de woningen Brink 2, Manegeweg 2 en 3 en dagbestedingslocatie De Gildehoek bezocht. De keuze voor de bezochte woningen en dagbestedingslocatie van t Sand is tot stand gekomen tijdens het bezoek. De inspectie heeft zich in deze keuze laten leiden door de aanwezigheid van cliënten in de woningen en dagbestedingslocaties. 1.2 Beschrijving t Sand en de bezochte locaties Bartiméus is een instelling voor mensen met een visuele beperking en eventuele bijkomende beperkingen. De woonlocaties van Bartiméus bevinden zich onder andere in Ermelo, Zeist en Doorn. Bij Bartiméus 't Sand in Doorn hebben bewoners naast een visuele beperking altijd bijkomende beperkingen. Vaak gaat het hier om een matige tot zeer ernstige verstandelijke beperking, gedragsproblemen of lichamelijke beperkingen. Bartiméus biedt woonruimte en specialistische begeleiding. In 't Sand staan moderne twee-onder-een-kap woningen en drie gebouwen met appartementen. De woningen zijn geschikt voor één tot zeven personen. Ook zijn er verschillende dagbestedingslocaties op het terrein en in de nabije omgeving. 1 1 Bron: website van Bartiméus, Pagina 4 van 17

4 Het terrein t Sand in Doorn is een oud terrein. Hier staan zowel oude gebouwen als nieuwbouw. Bartiméus vervangt alle oudbouw binnen een paar jaar. Manegeweg 2 en 3 en Brink 2 zijn gevestigd in moderne twee-onder-één-kap woningen. In de woningen wonen vier tot zes cliënten in de leeftijd tussen twintig en veertig jaar. Deze cliënten hebben een meervoudige beperking en veelal bijkomende problematiek. De indicaties van de cliënten varieren van ZZP ZGvis3 tot Zgvis5 en ZZP VG7. Sommige cliënten hebben meerzorg. Deze cliënten krijgen vaak één-op-één begeleiding. Een deel van de cliënten krijgt dagbesteding op een dagbestedingslocatie op het terrein. In de woningen werken vaste teams. Een teammanager stuurt de teams aan. De teams bestaan uit teamassistenten, coördinerend begeleiders en 1 e en 2 e begeleiders. Een gedragsdeskundige biedt op zowel Manegeweg 2 en 3 als Brink 2 inhoudelijk ondersteuning. De inspectie heeft ook dagbestedingslocatie De Gildehoek bezocht. Dit is een locatie voor tijdsbesteding voor oudere cliënten. Het gebouw van De Gildehoek is één van de oude gebouwen in t Sand. Op De Gildehoek volgen 58 cliënten een vorm van dagbesteding. De cliënten beschikken over uiteenlopende indicaties (VG4, ZGvis 3-5 en ZGaud 2-3). De cliënten volgen niet allemaal elke dag dagbesteding op De Gildehoek. Sommige cliënten volgen daarnaast op andere locaties andere vormen van dagbesteding. Ook hier stuurt een teammanager het team van de dagbesteding aan. Het team bestaat uit één teamassistent, coördinatoren dagbesteding, 1 e begeleiders en 2 e begeleiders. Daarnaast werken op De Gildehoek twee stagiaires en een leerling. Het team wordt inhoudelijk ondersteund door een gedragsdeskundige. Bartiméus zit midden in de implementatie van een nieuwe strategische koers. Deze koers houdt in dat Bartiméus beweeglijker en meer dienend wil zijn aan de cliënt. Dit doet Bartiméus vanuit de visie dat de cliënt centraal staat. Onderdeel van deze nieuwe koers is onder andere dat teams meer eigen regie krijgen. Zo werken alle teams aan een project genaamd samen continue verbeteren. In dit project bepalen teams samen met cliënten en cliëntvertegenwoordigers aan welke thema s gewerkt wordt. De thema s verschillen per team. Daarnaast heeft Bartiméus een plan gemaakt om het vernieuwde kwaliteitskader gehandicaptenzorg te implementeren. Dit plan sluit aan op het project samen continue verbeteren. Pagina 5 van 17

5 2 Conclusie Dit hoofdstuk start met een samenvatting. Hierin vindt u een overzicht. Daarin staat hoe de inspectie de geleverde zorg beoordeelt. Vervolgens geeft de inspectie haar conclusie over de woningen Manegeweg 2 en 3, Brink 2 en de dagebestedingslocatie De Gildehoek. Een toelichting op de scores per norm staat in hoofdstuk 4. In dat hoofdstuk beschrijft de inspectie op basis van welke bevindingen de scores op de normen zijn gegeven. 2.1 Overzicht van de resultaten Onderstaande diagrammen laten u per thema zien hoe de inspectie uw locatie beoordeelt. Totaal (17 normen) Voldoet Voldoende grotendeels Voldoet grotendeels niet Voldoet niet Niet beoordeeld Thema 1: Persoonsgerichte zorg (5 normen) Thema 2: Deskundige zorgverlener (7 normen) Thema 3: Sturen op kwaliteit en veiligheid (5 normen) Wat gaat goed Bartiméus heeft in haar visie de eigen regie van de cliënt als belangrijke pijler van goede zorg benoemd. De inspectie heeft tijdens haar bezoek gezien dat medewerkers cliënten goed kennen en de cliënten en hun vertgenwoordigers nauw betrekken bij de zorg zodat zij optimaal in staat zijn om zelf de regie te nemen. Bartiméus zet hiervoor voldoende deskundige medewerkers in, die in multidisciplinair verband met elkaar samen werken. De inspectie heeft tijdens haar bezoek gesproken met zeer betrokken medewerkers die de cliënten begeleiden vanuit de visie van Bartiméus. 2.3 Wat kan beter Cliënten staan centraal bij Bartiméus evenals het werken in de driehoek cliëntcliëntvertegenwoordiger-medewerker. De inspectie ziet dat medewerkers bevlogen zijn en de cliënten en de cliëntvertegenwoordigers bij de begeleiding betrekken. Toch blijft een kritische blik nodig ten aanzien van de wijze waarop medewerkers de cliënten Pagina 6 van 17

6 bejegenen. Vooral bij cliënten die niet in staat zijn om zich verstaanbaar te maken is dit van belang. 2.4 Conclusie bezoek De inspectie komt tot de conclusie dat de bezochte woningen en dagbesteding aan de meeste normen voldoet. Vijf normen heeft de inspectie beoordeeld met voldoet grotendeels aan de norm. De inspectie is daarom van mening dat de kwaliteit en veiligheid van de zorg voldoende is. Daarnaast ziet de inspectie dat Bartiméus een nieuwe strategische koers volgt waarin meer dan voorheen de cliënt centraal staat. De inspectie heeft tijdens haar bezoek gezien dat hierdoor nadrukkelijk oog is voor de kwaliteit van leven van de cliënt. Daarnaast heeft de inspectie geconstateerd dat in multidisciplinair verband ook oog is voor het lichamelijk welzijn van de cliënten. Bij het multidisciplinaire overleg is een arts betrokken die zicht heeft op medicatie en lichamelijke klachten. Indien nodig zijn ook andere (para)medici betrokken. Tijdens bezoeken in 2015 constateerde de inspectie ook dat Bartiméus aan de onderzochte normen voldeed. De inspectie constateert dat Bartiméus voortdurend zoekt naar mogelijkheden om verder te verbeteren. Daarnaast stelt Bartiméus zich transparant op. Zo is onder andere de cliëntenraad goed geïnformeerd en betrokken bij de kwaliteit van de zorg en de knelpunten die men daarin tegenkomt. De inspectie heeft voldoende vertrouwen dat de raad van bestuur van Bartiméus de kwaliteit van de zorg continueert en waar mogelijk verder verbetert. Pagina 7 van 17

7 3 Wat zijn de vervolgacties In dit hoofdstuk leest u wat we van u als zorgaanbieder verwachten. Daarna leest u wat de inspectie zal doen naar aanleiding van dit bezoek. 3.1 Vervolgacties van de inspectie De inspectie concludeert dat de zorg op deze locatie op dit moment van voldoende kwaliteit is en verwacht dat deze op orde blijft. Dit geldt ook voor de kwaliteit en veiligheid van de zorg op andere locaties. Met dit rapport sluit de inspectie het bezoek af. Dit betekent dat de inspectie in 2017 uw organisatie niet opnieuw bezoekt tenzij de inspectie meldingen krijgt of andere signalen opvangt dat de kwaliteit en de veiligheid van de zorg niet op orde is. Dan kan de inspectie opnieuw op bezoek komen. Pagina 8 van 17

8 4 Resultaten In dit hoofdstuk staat per thema hoe de inspectie de geleverde zorg per norm beoordeelt. De IGZ scoorde tijdens het bezoek of de bezochte woningen en dagbesteding voldeden aan de normen om zo te komen tot een beoordeling per thema. Per thema zijn het oordeel, de normen en de bevindingen weergegeven. Achtereenvolgens komen alle beoordeelde thema s aan bod. De normen worden in een vierpuntsschaal aangegeven in kleuren. De kleuren hebben de volgende betekenis: Donker groen: De locatie / afdeling voldoet aan de norm Licht groen: De locatie / afdeling voldoet grotendeels aan de norm De instelling is goed op weg; verbetering is mogelijk. Geel: De locatie / afdeling voldoet grotendeels niet aan de norm De instelling heeft een start gemaakt maar is nog niet op het gewenste niveau; verbetering is noodzakelijk. Rood: De locatie / afdeling voldoet niet aan de norm De instelling heeft nog helemaal niets gedaan of geregeld; verbetering is noodzakelijk. Blauw: De norm is niet getoetst 4.1 Thema Persoonsgerichte zorg Het startpunt voor het geven van de zorg zijn de wensen en verlangens van de cliënt. Kent de zorgverlener de cliënt, kent hij zijn geschiedenis, weet hij wat de cliënt belangrijk vindt en wat de cliënt niet wil? Is er sprake van een evenwichtige en respectvolle relatie tussen een cliënt en de zorgverlener? Luistert de zorgverlener goed naar de cliënt en zijn naasten? En belangrijker, staan de wensen en verlangens van de cliënt centraal? Geeft de zorgverlener hier gehoor aan? De cliënt heeft de regie en wordt daarbij ondersteund door zijn naasten en de zorgmedewerkers Resultaten Norm Iedere cliënt heeft inspraak in en afspraken over de doelen van de zorg, behandeling en ondersteuning. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm omdat uit gesprekken met cliënten, cliëntvertegenwoordigers en medewerkers blijkt dat cliënten en/of cliëntvertegenwoordigers voldoende inspraak hebben in de zorg. Ook blijkt dit uit het behandelteamoverleg (BTO) waar de inspectie bij aanwezig was. De cliënten en/of cliëntvertegenwoordigers zijn, als zij dat willen, aanwezig bij het BTO. Dit is een multidisciplinair overleg waarin afspraken worden gemaakt over de begeleiding en behandeling van de cliënt. Daarnaast bespreken en evalueren de deelnemers van het BTO het ondersteuningsplan minimaal één keer in de drie maanden. De cliënten en/of cliëntvertegenwoordigers hebben in het BTO een belangrijke stem. De behandelaars en medewerkers luisteren naar hun inbreng en nemen die serieus. Zo vertellen cliëntvertegenwoordigers tijdens een BTO dat zij vermoeden dat spanning bij de cliënt veroorzaakt wordt doordat de cliënt niet haar eigen ritme kan volgen. Zij moet s morgens te snel opstaan om op tijd klaar te zijn voor de dagbesteding. Tijdens het BTO besluiten de deelnemers om te proberen in de woning het ritme van de cliënt meer te gaan volgen. Een andere cliënt vertelt aan de inspectie dat bij zijn BTO s niet langer een 2 Dit artikel geldt niet voor cliënten die zorg ontvangen op grond van artikel Wlz (persoonsgebonden budget /PGB). Het recht op een zorgplanbespreking en een zorgplan zoals omschreven in de Wlz geldt niet voor deze groep cliënten. Pagina 9 van 17

9 gedragsdeskundige aanwezig is. Hij heeft in het BTO aangegeven dat hij het niet nodig vond dat de gedragsdeskundige aanwezig is. Dit is vervolgens overgenomen omdat de gedragsdeskundige en de medewerkers het hiermee eens zijn. Ook stellen de cliënten en/of cliëntvertegenwoordigers de ondersteuningsplannen samen met de medewerkers op en bepalen ze samen de doelen waaraan gewerkt wordt. Norm Zorgverleners kennen de cliënt en zijn wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm. Uit de dossiers, observaties en gesprekken blijkt dat medewerkers handelen in lijn met de profielen van de cliënten. In het cliëntdossier is het profiel van de cliënt uitvoerig beschreven. Hierin wordt aandacht besteed aan de levensgeschiedenis en de wensen van de cliënt. Het profiel van de cliënt komt tot stand in overleg met de cliënt en/of zijn vertegenwoordigers. Tijdens de observaties blijkt dat medewerkers de cliënten goed kennen. Medewerkers zetten bijvoorbeeld muziek op voor een cliënt die graag naar muziek luistert. Zij weten wanneer de cliënt hier behoefte aan heeft. Ze zien aan de reactie van de cliënt of de muziek in de smaak valt of dat de cliënt liever andere muziek hoort. Norm 1.3 Cliënten voeren binnen hun mogelijkheden zelf regie over leven en welbevinden. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm. Dit komt naar voren in observaties en verschillende gesprekken met medewerkers van Bartiméus. Zo vertellen de managers dat het voeren van eigen regie een speerpunt is in de visie van Bartiméus. Een voorbeeld hiervan is het onlangs uitgevoerde project Pak de regie. In dit project stond het werken in de driehoek cliënt-cliëntvertegenwoordigermedewerker centraal. Daarnaast ziet de inspectie in de observaties dat cliënten zo veel mogelijk hun eigen regie kunnen voeren. Dit zit soms in kleine dingen zoals een blinde cliënt die zelf aangeeft welke kant hij op wil lopen of er wordt bijvoorbeeld naar een cliënt geluisterd als hij aangeeft niet meer te willen eten. Wanneer cliënten niet in staat zijn tot het voeren van (volledige) eigen regie, worden cliëntvertegenwoordigers nauwer betrokken bij beslissingen over de zorg. Medewerkers en behandelaars maken dan met de cliëntvertegenwoordigers afwegingen om de kwaliteit van leven van de cliënt te optimaliseren. Zo zijn er afspraken gemaakt voor een cliënt die telkens overdag naar bed wil. Deze cliënt wordt, als zij aangeeft naar bed te willen, niet naar haar bed, maar naar een waterbed begeleid om daar tot rust te komen. Alleen als medewerkers merken dat de cliënt echt erg moe is, wordt zij voor een middagslaapje in bed gelegd. Dit doet men omdat de cliënt een bedtent heeft en zij, als zij telkens in de bedtent ligt, erg geïsoleerd raakt. Norm 1.4 Cliënten ervaren nabijheid, geborgenheid, vertrouwen en begrip. Zij worden met respect behandeld. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding grotendeels aan deze norm. Uit de observaties, de gesprekken en de dossiers blijkt dat medewerkers de geluiden en lichaamstaal van de cliënten kunnen duiden. Zo is er een cliënt die graag met andere cliënten mee wil praten. De cliënt kan echter niet te dicht bij de andere cliënten zitten, omdat dit teveel spanning oplevert voor de cliënt. Medewerkers zijn hier goed van op de hoogte, herkennen het gedrag van de cliënt en hebben aandacht voor hem. Het gedrag Pagina 10 van 17

10 van de cliënt en de wijze waarop medewerkers handelen en de cliënt bejegenen, staat in het dossier van de cliënt beschreven. Daarnaast maakt Bartiméus gebruik van videoanalyses om gedrag van cliënten te leren begrijpen. De inspectie heeft in de dossiers gezien dat de wijze van bejegening uitvoerig wordt beschreven. Uit één van de observaties blijkt dat twee medewerkers met elkaar aan het praten zijn, terwijl een blinde cliënt met een ernstig verstandelijke beperking in een rolstoel tussen hen in wacht tot ze uit haar jas geholpen wordt. De cliënt is bij binnenkomst half uit haar jas geholpen maar nog niet helemaal. Gedurende het gesprek blijft de cliënt met haar jas half aan en met haar armen achter haar rug zitten totdat zij verder geholpen wordt. Norm 1.5 Cliënten worden ondersteund om hun informele netwerk in stand te houden of uit te breiden. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm omdat de medewerkers de familie van de cliënten, voor zover het mogelijk is, actief betrekken bij de zorg voor de cliënten. De driehoek cliënt-cliëntvertegenwoordigermedewerker neemt een belangrijke plaats in bij de zorg van de cliënt. Dit blijkt zowel uit de visie van Bartiméus als uit de gesprekken met verschillende gesprekspartners. Daarnaast stimuleert Bartiméus contacten tussen cliënten onderling door allerlei gezamenlijke activiteiten te organiseren zoals de soos. Ook zet Bartiméus buddy s en vrijwilligers in voor diverse activiteiten. Zo zijn er vrijwilligers die cliënten begeleiden tijdens vakanties. Cliënten en vertegenwoordigers vertellen dat medewerkers de cliënten ondersteunen om hun netwerk in stand te houden. 4.2 Thema Deskundige zorgverlener De zorgaanbieder zet voldoende en deskundige medewerkers in. Hij schoolt, ondersteunt en stimuleert hen structureel. De samenstelling van het personeel past bij de cliënten voor wie wordt gezorgd. De zorgmedewerkers zijn hiervoor voldoende deskundig. Zij weten ook wanneer hun deskundigheid niet voldoende is. Daarnaast zijn zorgmedewerkers in staat om samen te werken. De zorgaanbieder zorgt voor een omgeving waarin zorgmedewerkers methodisch kunnen werken. De zorgmedewerker is in staat methodisch te werken. Methodisch werken garandeert dat het verbeteren van de kwaliteit van de zorg continu onder de aandacht is van alle medewerkers. Methodisch werken houdt in dat er wordt gewerkt volgens de Plan-Do-Check- Act(PDCA)-cyclus: - Plan: kijken naar de werkzaamheden en plannen hoe deze kunnen worden verbeterd. - Do: de verbeteringen uitvoeren. - Check: beoordelen of het resultaat van de veranderingen het gewenste resultaat opleveren. - Act: de werkzaamheden bijstellen aan de hand van de gevonden resultaten. Het methodisch werken is ook van toepassing op het thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Resultaten Norm 2.1 Zorgverleners maken hun professionele afwegingen over de benodigde zorg, ondersteuning en risico s op basis van de wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt. Pagina 11 van 17

11 Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding grotendeels aan deze norm. Zo blijkt uit dossieronderzoek en diverse gesprekken dat alle cliënten een ondersteuningsplan hebben waarin de benodigde zorg en ondersteuning beschreven staat. Dit ondersteuningsplan en de doelen, worden onder andere opgesteld op basis van een risico-inventarisatie. Sommige cliënten hebben ook een signaleringsplan waarin staat wanneer een cliënt bepaalde ondersteuning nodig heeft en hoe dit uitgevoerd moet worden. Uit observaties blijkt dat medewerkers in lijn met de signaleringsplannen handelen. Ook blijkt uit observaties dat medewerkers een professionele afweging maken. Zo wordt de cliënt die telkens naar bed wil, niet naar haar kamer maar naar het waterbed begeleid om te voorkomen dat zij teveel geïsoleerd raakt doordat zij op bed in haar bedtent ligt (zie het voorbeeld bij norm 1.3). Wel merkt de inspectie op dat de geconstateerde risico s niet altijd gemakkelijk terug te vinden zijn in de zorgplannen. In de risico-inventarisatie staat alleen beschreven dat het risico is verwerkt in het zorgplan, maar niet waar het beschreven staat en hoe er rekening mee is gehouden. Door de uitgebreide zorgplannen is het soms moeilijk om de risico s terug te vinden in de tekst. Norm 2.2 Zorgverleners werken methodisch, passend bij hun functieniveau. Dit hele proces wordt inzichtelijk vastgelegd in het cliëntdossier. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm omdat uit gesprekken en dossieronderzoek blijkt dat medewerkers de doelen van de cliënten kennen en rapporteren aan de hand van de werkdoelen die in de ondersteuningsplannen staan. Deze doelen en werkdoelen worden opgesteld door de coördinerend begeleider, mede op basis van de input van de 1e begeleider. De doelen worden vervolgens vastgesteld in samenspraak met een gedragsdeskundige. Dit alles gebeurt in overleg met de cliënt en de cliëntvertegenwoordiger. De dagelijkse rapportages worden samengevat tot maandrapportages die input vormen voor de driemaandelijkse BTO's. Jaarlijks vinden evaluaties plaats van het zorgplan, waarna de zorgplannen worden aangepast. Norm 2.3 De zorgaanbieder zorgt dat zorgverleners ruimte krijgen om systematisch te reflecteren op goede, veilige en persoonsgerichte zorg voor de cliënt. Van daaruit kunnen zij verbeteringen toepassen. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding grotendeels aan deze norm. Uit gesprekken blijkt dat er maandelijks ruimte is voor teamoverleg waarin ook de zorginhoud aan bod komt. Daarnaast vertellen medewerkers dat zij een open cultuur ervaren met voldoende ruimte om op elkaars handelen te reflecteren. Dit heeft de inspectie ook gezien tijdens een van haar observaties. Verder heeft de inspectie in gesprekken gehoord dat het project samen continue verbeteren is gestart. In dit project gaan alle teams (gefaseerd) werken met teamreflecties. In de teamreflecties gaan teamleden met elkaar in gesprek om de geleverde kwaliteit van zorg te evalueren. Dit proces wordt begeleid door speciaal aangestelde procesbegeleiders. Nog niet alle teams zijn gestart met het project samen continue verbeteren. Zo moet Manegeweg 3 nog starten. Daarnaast is het proces rondom de borging van het project nog gaande. Zo is al wel de definitie van krachtige teams binnen Bartiméus beschreven, maar moet deze nog worden afgezet tegen de wetenschappelijke definitie. Dat zal Pagina 12 van 17

12 moeten leiden tot een meetinstrument dat teams structureel kunnen gebruiken om te reflecteren. Bartiméus heeft een implementatieplan om deze teamreflecties te laten aansluiten bij het vernieuwde kwaliteitskader gehandicaptenzorg. Hier zal het komende jaar aan gewerkt worden. Norm 2.4 Zorgverleners houden, passend bij hun functieniveau, relevante ontwikkelingen in hun vakgebied bij om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen bieden aan de groep cliënten waaraan ze zorg verlenen. De norm is niet getoetst. Norm 2.5 De zorgaanbieder zorgt dat er voldoende deskundige zorgverleners beschikbaar zijn, afgestemd op de aanwezige cliënten en actuele zorgvragen. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding grotendeels aan deze norm. Uit het gesprek met het management en het scholingsoverzicht blijkt dat verplichte trainingen worden aangeboden aan de medewerkers. Deze trainingen zijn gericht op de zorgbehoeften van de cliënten op de verschillende locaties. Daarnaast zijn er mogelijkheden voor medewerkers en teams om trainingen te volgen naar eigen inzicht en interesse. Ook blijkt uit gesprekken met medewerkers dat er maandelijks ruimte is voor multidisciplinaire overleggen. Hierbij zijn structureel de teamleider en de gedragsdeskundige aanwezig. Indien nodig kunnen andere disciplines aansluiten. Medewerkers zijn van mening dat zij laagdrempelig deskundigen kunnen raadplegen als zij vragen hebben over behandeling of begeleiding die zij zelf niet kunnen oplossen. Bartiméus maakt gebruik van uitzendkrachten om voldoende inzet van medewerkers te garanderen. Met het uitzendbureau heeft Bartiméus afspraken gemaakt om zo veel mogelijk dezelfde uitzendkrachten in te zetten. Ten tijde van het inspectiebezoek zag de inspectie dat in Manegeweg 3, waar langdurig zieken zijn, een uitzendkracht aan het werk was. Hiermee werd gewaarborgd dat de cliënten die meerzorg nodig hebben, die extra begeleiding ook krijgen. Het management geeft aan dat de complexiteit van de zorgvragen van de cliënten van Bartiméus steeds verder toeneemt. Om deze reden heeft het management het doel om het opleidingsniveau van medewerkers van niveau 2/3 te verhogen tot niveau 3/4 en in enkele gevallen tot niveau 5. Norm 2.6 Zorgverleners handelen volgens de afspraken zoals beschreven in protocollen, richtlijnen en handreikingen. Zij weten wanneer zij wel en niet kunnen afwijken om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen bieden. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm omdat uit dossiers blijkt dat er individuele protocollen zijn voor cliënten. Zo zijn er protocollen voor epilepsie, vrijheidsbeperking en allerlei andere onderwerpen. Ook zijn er signaleringsplannen die gebruikt worden bij oplopende stress bij cliënten. Uit gesprekken en uit observaties blijkt dat medewerkers handelen conform deze protocollen of richtlijnen. Daarnaast beschikt Bartiméus over een organisatiebreed handboek. De processen en protocollen die hierin beschreven staan bespreken de bezochte teams periodiek in de teamoverleggen. Pagina 13 van 17

13 Norm 2.7 Zorgmedewerkers werken multidisciplinair en schakelen tijdig disciplines en specifieke expertise in van binnen of buiten de organisatie. In deze samenwerking worden duidelijke afspraken gemaakt wie waarvoor verantwoordelijk is. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm omdat uit de dossiers en gesprekken blijkt dat er sprake is van multidisciplinaire samenwerking. De inspectie heeft onder andere diagnostiek van de gedragsdeskundige aangetroffen in de dossiers. Ook blijkt uit de dossiers welke disciplines bij de cliënten betrokken zijn. Bij het BTO dat de inspectie bijwoonde waren naast de verwanten van de cliënt, de gedragsdeskundige, de AVG, een verpleegkundige, de coördinerend begeleider en de teamleider aanwezig. Het betrof een extra BTO dat plaatsvond omdat het multidisciplinaire team zich zorgen maakt over mogelijke gezondheidsklachten van de cliënt. In dit BTO zijn gezamenlijke afspraken gemaakt om verder onderzoek te doen om daarmee het welbevinden en de gezondheid van de cliënt te bevorderen. De arts en de verpleegkundige die bij het BTO aangesloten waren hebben zicht op de lichamelijke klachten en de medicatie die de cliënt gebuikt. Een van de medewerkers vertelt dat er korte lijnen zijn met de andere disciplines. De disciplines zijn over het algemeen laagdrempelig te raadplegen. Ook tussen wonen en dagbesteding zijn de lijnen kort. De inspectie observeerde dat bij het thuisbrengen van cliënten een korte overdracht plaatsvond tussen wonen en dagbesteding. Daarnaast rapporteren de medewerkers van de dagbesteding in hetzelfde systeem als de medewerkers van de woningen. 4.3 Thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Goede zorg en deze goed houden begint bij een goed management. Managers sturen op de kwaliteit van zorg en coördineren en controleren wat er gebeurt op de werkvloer. Onvoldoende sturing door het management betekent risico s op de werkvloer die zorgmedewerkers niet altijd kunnen voorkomen Resultaten Norm De zorgaanbieder stelt de persoonsgerichte zorg en ondersteuning centraal en borgt de veiligheid van de cliënt. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm. Zo blijkt uit de gesprekken met de cliëntenraad en de managers en uit observaties dat er sprake is van een gedeelde visie op de zorg. In de visie staat centraal dat cliënten zo veel mogelijk eigen regie voeren. Dit wordt onder andere uitgedragen in het onlangs afgeronde project Pak de regie. Dit project kwam voort uit rondetafel gesprekken waar cliënten, cliëntvertegenwoordigers en medewerkers aan tafel zaten. Uit deze rondetafel gesprekken zijn meerdere projecten voortgekomen die de persoonsgerichte zorg moeten versterken. Zo zijn er projecten die gericht zijn op een beter passend aanbod van dagbesteding en op een betere relatie tussen dagbesteding en wonen. Daarnaast is een project gestart om de veiligheid op het terrein te verbeteren. De grote weg op het terrein van t Sand werd door sommige cliënten als onveilig ervaren. Bartiméus legt om deze reden extra voetgangerspaden aan. Maar ook schoolt Bartiméus de medewerkers van het bouwbedrijf dat de nieuwbouw verzorgt. Bartiméus laat deze medewerkers ervaren hoe het is om een visuele beperking te hebben. Zo hoopt Bartiméus meer bewustwording bij deze medewerkers te creëren om de veiligheid op het terrein te waarborgen. Pagina 14 van 17

14 Norm 3.2 De zorgaanbieder gebruikt (bijna)incidenten, (bijna)fouten en klachten voor de verbetering van de zorg. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm. De inspectie heeft verschillende meldingen gezien, waaruit blijkt dat medewerkers (bijna)incidenten, (bijna)fouten en klachten melden. Medewerkers vertellen dat zij een open cultuur ervaren waarin zij fouten en incidenten kunnen melden. Uit gesprekken met medewerkers en managers blijkt ook dat de teammanagers de meldingen in de teamoverleggen bespreken. Daarnaast worden de meldingen periodiek geanalyseerd door de managers die de uitkomsten bespreken met de teammanagers. Tenslotte analyseert een beleidsmedewerker jaarlijks de meldingen van Bartiméus. Uit zowel deze analyse als de periodieke analyse en de individuele meldingen komen verbetermaatregelen voort. Zo is er naar aanleiding van een melding over een cliënt die uit bed dreigde te vallen een nieuw bed met hogere bedhekken aangeschaft voor de cliënt. Norm 3.3 De zorgaanbieder bewaakt, beheerst en verbetert systematisch de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm. Managers vertellen dat zij gebruik maken van een dashboard om een beeld te vormen van de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Dit dashboard wordt gevuld met gegevens uit onder andere het cliënttevredenheidsonderzoek, het medewerkerstevredenheidsonderzoek, klachten, kwaliteitsaudits, ziekteverzuim, etc. Informatie uit de zachte signalen, zoals teamreflecties is nog niet opgenomen in dit dasboard. Ontwikkelingen zijn gaande om ervoor te zorgen dat ook deze zachte signalen zichtbaar worden in het dasboard. Tot die tijd houden de managers vinger aan de pols bij de teams door goed in contact te blijven met de teamleiders, de medewerkers en met regelmaat op de locaties te gaan kijken. De verkregen informatie vormt input voor verbeterprocessen. De cliëntenraad vertelt goed op de hoogte te zijn van de ontwikkelingen en voelt zich betrokken bij de diverse projecten die lopen om de kwaliteit en veiligheid van de zorg verder te verbeteren. De cliëntenraad en de managers noemen diverse voorbeelden van verbeterprocessen. Zo vertellen ze over de projecten als samen continue verbeteren en pak de regie die voortkomen uit de rondetafelgesprekken. Daarnaast is er een organisatiebreed handboek met daarin diverse processen en protocollen. Deze processen en protocollen worden periodiek in de teamoverleggen van de bezochte locaties besproken. Norm 3.4 De zorgaanbieder schept binnen de locatie en het team van zorgverleners voorwaarden voor een cultuur gericht op leren en verbeteren. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding grotendeels aan deze norm. Uit de gesprekken met managers, cliëntenraad en medewerkers blijkt dat het eerder genoemde project samen continue verbeteren loopt. Dit project loopt door tot Alle teams binnen Bartiméus nemen om de beurt deel aan dit project. De procesbegeleider die de teams ondersteunt, helpt onder andere bij het formuleren van de ontwikkelingsvraag van het team. Vervolgens ondersteunt de procesbegeleider het team bij het realiseren van Pagina 15 van 17

15 de ontwikkelingsvraag. Medewerkers zijn ook van mening dat de cultuur open en veilig genoeg is om te kunnen reflecteren en van elkaar te kunnen leren. Tijdens het bezoek hebben nog niet alle teams deelgenomen aan samen continue verbeteren. Daarnaast is onvoldoende helder hoe de opvolging van dit project geborgd wordt binnen Bartiméus. Norm Zorgverleners handelen naar de gemaakte afspraken om tot een evenwichtig samenspel te komen tussen zorgverlener, cliënt en informeel netwerk om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen leveren. Volgens de inspectie voldoen de bezochte woningen en dagbesteding aan deze norm. Uit observatie en uit gesprekken met het management en de cliëntenraad blijkt dat in t Sand veel vrijwilligers een taak of activiteit uitvoeren. Vrijwilligers moeten voordat ze aan het werk gaan in t Sand een VOG aanleveren. Verder krijgen zij van Bartiméus scholing en functioneringsgesprekken aangeboden. Een voorbeeld van een evenwichtig samenspel tussen de cliënt, de vrijwilliger en personen van buiten Bartiméus, is de historische moestuin. Cliënten onderhouden deze moestuin in samenwerking met vrijwilligers, daarnaast komen er veel bezoekers van buiten Bartiméus om te kijken naar de tuin. Ook vertelt de cliëntenraad over een project van Bartiméus, waarin nieuwkomers (asielzoekers die inmiddels een verblijfsvergunning hebben verkregen) huisvesting krijgen in t Sand, in ruil voor vrijwilligerswerk. De nieuwkomers doen eerst vrijwilligerswerk zonder direct contact met cliënten. Wanneer dit van beide kanten goed bevalt, breidt men dit langzaam uit. Pagina 16 van 17

16 Bijlage 1 Methode De inspecteur toetst of de zorg wordt gegeven zoals is voorgeschreven in wetten, veldnormen, professionele standaarden en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. Om tot een goed onderbouwd oordeel te komen, gebruikt de inspectie tijdens het bezoek verschillende informatiebronnen. Door de informatie uit deze bronnen te vergelijken en te wegen, beoordeelt de inspectie of de door de bezochte woningen en dagbesteding geboden zorg voldoet aan relevante wetten, veldnormen, professionele standaarden en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. In de bevindingen beschrijft de inspectie per norm welke informatiebronnen zijn gebruikt om tot dit oordeel te komen en welke methode zij daarvoor gebruikt heeft. Tijdens het bezoek heeft de inspectie de volgende informatiebronnen gebruikt: - Een cliëntvertegenwoordiger van Manegeweg 3; - Observatie van tien cliënten op de woningen Manegeweg 2 en 3, Brink 2 en dagbesteding De Gildehoek, zie uitleg over de methode hieronder; - Gesprekken met vier uitvoerende medewerkers van de woningen Manegeweg 2 en 3, Brink 2 en dagbesteding De Gildehoek; - Gesprekken met het management(team); - Vijf cliëntdossiers van de woningen Manegeweg 2 en 3, Brink 2 en dagbesteding De Gildehoek; - documenten, genoemd in bijlage 1; - een rondgang door locatie t Sand. Inspecteurs beoordelen op de werkvloer of de zorgaanbieder goede zorg verleent. Om een beeld te krijgen van deze locatie starten de inspecteurs met een kort gesprek met de eindverantwoordelijke van die dag of de leidinggevende. Daarnaast vindt een rondleiding door de locatie plaats waardoor de inspecteurs zich een beeld kunnen vormen van de leefsituatie van de cliënten en de werksituatie van de zorgmedewerkers. Daarna zijn de inspecteurs voor een groot deel van de tijd op de afdelingen of in de woningen aanwezig. In verschillende huiskamers observeren de inspecteurs cliënten en zorgmedewerkers. Tijdens de observatie kijken de inspecteurs hoe zorgmedewerkers de cliënten aanspreken en hoe het contact tussen de cliënten en zorgmedewerkers is. Verder kijken de inspecteurs waarom vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet. Wat valt op en waar hebben de inspecteurs vragen over? De inspecteurs voeren door de dag heen gesprekken met zorgmedewerkers, behandelaren, cliëntvertegenwoordigers en cliëntenraadleden. Ook worden cliëntdossiers en documenten ingezien Overlegvormen kunnen bijgewoond worden zoals bijvoorbeeld een multidisciplinair overleg of een overdrachtsmoment. Pagina 17 van 17

17 Uitleg observatiemethode SOFI De inspectie maakt gebruik van een gestandaardiseerde methode om cliënten te observeren als extra informatiebron. Deze methode heet SOFI, Short Observational Framework for Inspection. Dit hulpmiddel is ontwikkeld door de Universiteit van Bradford en CQC (de Engelse Inspectie voor de Gezondheidszorg). Krijgt de cliënt overdag activiteiten aangeboden die hij of zij zinvol of leuk vindt? Spreekt de zorgverlener de cliënt aan op een manier die de cliënt plezierig vindt? Hoe de cliënt de zorg ervaart, maakt onderdeel uit van de kwaliteit. Cliënten kunnen vaak moeilijk zelf aangeven wat hun wensen zijn. Hoe kan een inspecteur dan beoordelen of de zorg aansluit bij de wensen van deze cliënt? Met SOFI zitten twee inspecteurs ieder in een huiskamer. Zij observeren hoe zorgverleners reageren op een cliënt, en andersom. Stimuleren de zorgverleners activiteiten voor cliënten? Wordt met de cliënten gepraat, een liedje gezongen, een spelletje gedaan, gewandeld? Hoe is de stemming van cliënten, hoe betrokken zijn zij bij hun omgeving? Na de observatie volgt een gesprek met de zorgverleners waarin situaties die de inspecteurs hebben gezien aan de orde komen. Zo krijgen de inspecteurs een beter beeld hoe de individuele cliënten de zorg ervaren. Wilt u meer weten over SOFI dan kunt u dit lezen op de website van de Universiteit van Bradford. Pagina 18 van 17