Rapport van het inspectiebezoek aan Noorderbrug, wooncentrum Groningen in Groningen op 16 januari Utrecht, maart 2018

Transcriptie

1 Rapport van het inspectiebezoek aan Noorderbrug, wooncentrum Groningen in Groningen op 16 januari 2018 Utrecht, maart 2018

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding bezoek Beschrijving locatie 3 2 Conclusie Overzicht van de resultaten Wat gaat goed Wat kan beter Conclusie bezoek 5 3 Wat zijn de vervolgacties Vervolgacties van de inspectie 7 4 Resultaten Thema Persoonsgerichte zorg Resultaten Thema Deskundige zorgverlener Resultaten Thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Resultaten 16 Bijlage 1 Methode 19 Bijlage 2 Geraadpleegde documenten 23 Pagina 2 van 23

3 1 Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting (hierna de inspectie ) bracht op 16 januari 2018 een onaangekondigd bezoek aan Noorderbrug, wooncentrum Groningen, afdeling cliënten met Huntington/Niet Aangeboren Hersenletsel (NAH) (Hierna: Noorderbrug) in Groningen. De inspecteurs toetsen of de zorgaanbieder de zorg geeft zoals is voorgeschreven in wetten, professionele standaarden, veldnormen en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. Het toetsingskader is slechts een selectie hieruit. Mochten de inspecteurs het tijdens het bezoek nodig vinden ook andere thema s te onderzoeken dan doen zij dit. De inspecteurs benoemen de onderzochte thema s dan apart in dit rapport. De inspectie schrijft haar rapporten in de tegenwoordige tijd. Dit doet zij om de leesbaarheid te verhogen. De begrippen die gebruikt worden in dit rapport zijn vastgelegd in een verklarende woordenlijst. Bij de observaties, rondleiding, het inzien van documenten en de gesprekken letten de inspecteurs op de volgende thema s: persoonsgerichte zorg, deskundige zorgverlener en sturen op kwaliteit en veiligheid. Waar de inspectie naar kijkt ligt vast in een toetsingskader. 1.1 Aanleiding bezoek De inspectie bezoekt Noorderbrug om te kijken hoe het staat met de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Het laatste bezoek aan Noorderbrug was in Beschrijving locatie De afdeling Huntington/NAH bevindt zich op de eerste etage van Wooncentrum Groningen. Er wonen cliënten die door hun aandoening niet meer zelfstandig kunnen wonen en intensieve zorg, begeleiding en behandeling nodig hebben. De cliënten hebben een eigen appartement met sanitaire voorzieningen en een keukenblok. Op de afdeling zijn twee gezamenlijke huiskamers waar cliënten samen eten of andere activiteiten doen. Er is een groot dakterras en cliënten kunnen gebruikmaken van de jacuzziruimte. De afdeling en appartementen zijn ruim opgezet, waardoor er veel bewegingsruimte is. De behoeften van de doelgroep zijn leidend geweest voor de indeling, vormgeving en kleurstelling van de afdeling. Cliënten Tijdens het bezoek wonen op de afdeling elf cliënten met de ziekte van Huntington en vijf cliënten met NAH. De meeste Huntington-cliënten hebben een zorgzwaarte VV 08. De andere cliënten hebben een zorgzwaarte LG O4, LG 05 en LG 06. Personeel Op de Huntingtonafdeling is een zelfsturend team dat uit zestien medewerkers bestaat. Er zijn acht begeleiders A, drie begeleiders C, drie gastheren- of vrouwen, één hbo-verpleegkundige en één mbo-verpleegkundige. In principe zijn de begeleiders A verantwoordelijk voor het verlenen van ADL-zorg. Begeleiders C hebben een meer coördinerende rol en vervullen de rol van contactpersoon voor de cliënten. Eén van de begeleiders A is tevens preventiemedewerker en kijkt naar de veiligheid van cliënten en medewerkers. Pagina 3 van 23

4 De gastheer- of vrouw is aanwezig in de gezamenlijke huiskamer en biedt onder andere hulp bij de maaltijden. Bij de behandeling is een vaste gedragsdeskundige van Noorderbrug betrokken. Noorderbrug heeft met hulp van Zorggroep Groningen een multidisciplinair team samengesteld met onder andere een specialist ouderengeneeskunde (eindverantwoordelijk voor de medische zorg), een fysiotherapeut, een ergotherapeut en een logopedist. Op de afdeling is 24-uurs zorg, verdeeld over 2,5 vroege diensten en 2,5 late diensten. De vroege dienst is van uur tot uur, de late dienst van uur tot uur en de nachtdienst van tot uur. Daarnaast is binnen wooncentrum Groningen 24 uur per dag een verpleegkundige aanwezig. Deze is op afroep beschikbaar voor de afdeling. Pagina 4 van 23

5 2 Conclusie Dit hoofdstuk start met een samenvatting. Hierin vindt u een overzicht. Daarin staat hoe de inspectie de geleverde zorg beoordeelt. Vervolgens geeft de inspectie haar conclusie over Noorderbrug. Een toelichting op de scores per norm staat in hoofdstuk 4. In dat hoofdstuk beschrijft de inspectie op basis van welke bevindingen de scores op de normen zijn gegeven. 2.1 Overzicht van de resultaten Onderstaande diagrammen laten u per thema zien hoe de inspectie uw locatie beoordeelt. Thema 1: Persoonsgerichte zorg (5 normen) Thema 2: Deskundige zorgverlener (7 normen) Thema 3: Sturen op kwaliteit en veiligheid (5 normen) 2.2 Wat gaat goed Zorgverleners en behandelaren kijken steeds naar een manier waarop ze kunnen bijdragen aan een beter leven van de cliënten. Ze zijn er op gericht om cliënten zoveel mogelijk hun eigen leven te laten leiden. Ze leggen waar het kan de regie bij de cliënten en zijn terughoudend om deze over te nemen. Als ze dit toch doen, dan doen zij dat waar mogelijk in samenspraak met de cliënt. Noorderbrug als organisatie draagt bij aan een beter leven van de cliënten door bijvoorbeeld oplossingen in de bouw en door samenwerkingsverbanden met andere organisaties aan te gaan om zo passende zorg te geven. 2.3 Wat kan beter Alle gesprekpartners vertellen dat een verdere verdieping mogelijk is om de zorg aan de cliënten te verbeteren. Ze zien tijd als een belangrijke factor. Soms is de zorg erg intensief en blijft er weinig tijd over. Ook de overgang naar zelfsturende teams vraagt veel van de zorgverleners. Het management zet stappen om tot verdere verbetering te komen. Het management beseft dat dit een complex en langdurig traject is. 2.4 Conclusie bezoek Eigen regie staat centraal bij de begeleiding van en de zorg voor de cliënten. Noorderbrug probeert waar mogelijk de kwaliteit van leven van cliënten met Huntington en NAH zo goed als mogelijk in stand te houden. Noorderbrug kijkt hoe de begeleiding, ondersteuning en zorg verder verbeterd kan worden. Noorderbrug investeert in bouw en samenwerking met ketenpartners. Ook neemt de zorgaanbieder actie om de deskundigheid van de zorgverleners en de zorgvragen van de cliënten goed op elkaar af te stemmen. De cliënten hebben in deze trajecten een belangrijk aandeel. Zorgverleners, behandelaren en management benadrukken dat ze er nog niet zijn en dat nog stappen gezet kunnen én moeten worden. Pagina 5 van 23

6 Gelet op de bevindingen van het inspectieonderzoek is op dit moment voldoende vertrouwen van de inspectie in de kwaliteit van zorg en de verbeterkracht (het lerende vermogen) bij Noorderbrug. De zorgaanbieder heeft goed in beeld waar verbeteringen nodig zijn en neemt daar actie op. Daarbij is het besef aanwezig dat veranderingen soms moeizaam zijn en lang kunnen duren en daarom continu aandacht vragen. Pagina 6 van 23

7 3 Wat zijn de vervolgacties In dit hoofdstuk leest u wat we van u als zorgaanbieder verwachten. Daarna leest u wat de inspectie zal doen naar aanleiding van dit bezoek. 3.1 Vervolgacties van de inspectie De inspectie concludeert dat de zorg op deze locatie op dit moment van voldoende kwaliteit is en verwacht dat deze op orde blijft. Met dit rapport sluit de inspectie het bezoek af. Dit betekent dat de inspectie in 2018 uw organisatie niet opnieuw bezoekt tenzij de inspectie meldingen krijgt of andere signalen opvangt dat de kwaliteit en de veiligheid van de zorg niet op orde is. Dan kan de inspectie opnieuw op bezoek komen. Pagina 7 van 23

8 Pagina 8 van 23

9 4 Resultaten In dit hoofdstuk staat per thema hoe de inspectie de geleverde zorg per norm beoordeelt. De inspectie scoorde tijdens het bezoek of Noorderbrug wel, deels of niet voldeed aan de normen om zo te komen tot een beoordeling per thema. Per thema zijn het oordeel, de normen en de bevindingen weergegeven. Achtereenvolgens komen alle beoordeelde thema s aan bod. De normen worden in een vierpuntsschaal aangegeven in kleuren. De kleuren hebben de volgende betekenis: Donker groen: De locatie/afdeling voldoet aan de norm Licht groen: De locatie/afdeling voldoet grotendeels aan de norm De instelling is goed op weg; verbetering is mogelijk. Geel: De locatie/afdeling voldoet grotendeels niet aan de norm De instelling heeft een start gemaakt maar is nog niet op het gewenste niveau; verbetering is noodzakelijk. Rood: De locatie/afdeling voldoet niet aan de norm De instelling heeft nog helemaal niets gedaan of geregeld; verbetering is noodzakelijk. Blauw: De norm is niet getoetst 4.1 Thema Persoonsgerichte zorg Het startpunt voor het geven van de zorg zijn de wensen en verlangens van de cliënt. Kent de zorgverlener de cliënt, kent hij zijn geschiedenis, weet hij wat de cliënt belangrijk vindt en wat de cliënt niet wil? Is er sprake van een evenwichtige en respectvolle relatie tussen een cliënt en de zorgverlener? Luistert de zorgverlener goed naar de cliënt en zijn naasten? En belangrijker, staan de wensen en verlangens van de cliënt centraal? Geeft de zorgverlener hier gehoor aan? De cliënt heeft de regie en wordt daarbij ondersteund door zijn naasten en de zorgverleners Resultaten Norm Iedere cliënt heeft inspraak in en afspraken over de doelen van de zorg, behandeling en ondersteuning. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Voor nieuwe cliënten gebruiken de zorgverleners en behandelaren de methode Hooi. Deze methode gebruiken ze om te ontdekken wie de cliënt is en wat zijn ontwikkelmogelijkheden zijn. De gedragsdeskundige zegt dat deze methodiek gericht is op wat je wilt weten van een cliënt, maar niet op welke manier je deze informatie verzamelt. Op basis van deze methode en gesprekken met de cliënt (en meestal zijn belangbehartiger) stellen de gedragdeskundige en de begeleider C een samenwerkingsplan op. De zorgverleners en behandelaren spreken twee keer per jaar met de cliënt over dit samenwerkingsplan. Tijdens deze gesprekken kan de cliënt aangeven wat hij belangrijk vindt en daar wordt een doel van gemaakt. Ook kunnen de zorgverlener en de cliënt, als dat nodig is, tot tussentijdse doelen komen. Dit gebeurt steeds in samenspraak met de cliënt. Daarnaast voeren zorgverleners en cliënten één keer per jaar voorafgaand aan de evaluatie van het samenwerkingsplan het Ben ik Tevreden-gesprek. 1 Dit artikel geldt niet voor cliënten die zorg ontvangen op grond van artikel Wlz (persoonsgebonden budget /PGB). Het recht op een zorgplanbespreking en een zorgplan zoals omschreven in de Wlz geldt niet voor deze groep cliënten. Pagina 9 van 23

10 Op basis hiervan kunnen ook wensen en behoeften van de cliënt naar voren komen en kunnen dit doelen worden in het samenwerkingsplan. Norm Zorgverleners kennen de cliënt en zijn wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. De inspectie woont tijdens het bezoek een wekelijks gesprek bij tussen een begeleider C en een cliënt. Tijdens dit gesprek blijkt de zorgverlener goed op de hoogte te zijn van de persoonlijke situatie van de cliënt. Ook is zij bekend met het weekprogramma van de cliënt. De zorgverlener kan hierdoor samen met de cliënt kijken naar welke ondersteuning zij nodig heeft. Zo heeft de cliënt moeite om een taxi te regelen om naar de sportschool te gaan. Zij vindt het vervelend als de taxi niet op tijd komt of het teveel tijd kost om dit te regelen. Zij wordt hier onrustig van. De zorgverlener gaat dit daarom voor haar regelen. Tijdens het gesprek geeft de zorgverlener ook aan sommige gesprekonderwerpen even te laten liggen. Zij ziet dat het hoofd van de cliënt vol zit en benoemt dat. De cliënt beaamt dit. De cliënt vertelt dat niet iedere zorgverlener haar goed kent, maar dat er wel meerdere zorgverleners haar goed kennen. In het elektronisch cliëntdossier staat op basis van domeinen beschreven wie de cliënt is en wat zij nodig heeft. Uit deze domeinen komen acties naar voren om de cliënt te ondersteunen. Zo wil een cliënt graag haar medicatie zelf beheren. Zij krijgt hiervoor de ruimte. Zorgverleners en behandelaren evalueren wel geregeld met haar of eigen beheer nog steeds mogelijk is. Voor cliënten is het eenvoudig om contact op te nemen met de zorgverleners. Cliënten hebben een tablet waarmee ze met Skype met de zorgverleners kunnen praten. Voor de zorgverleners is deze beeldverbinding ook een mogelijkheid om een inschatting te maken van de situatie waarin de cliënt verkeert. Zit hij goed in zijn vel of is actie nodig? Norm 1.3 Cliënten voeren binnen hun mogelijkheden zelf regie over leven en welbevinden. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Cliënten mogen zelf bepalen hoe zij hun dag invullen. Iedere week maken zij samen met hun begeleider C een weekprogramma. Sommige cliënten willen graag uitslapen en krijgen daar gelegenheid voor. Ook mogen zij zelf bepalen of zij deelnemen aan dagactiviteiten in het Talentencentrum. Een zorgverlener vertelt dat de meeste cliënten het moeilijk vinden om in een groep te zijn. Ze geven er daarom de voorkeur aan om zelf activiteiten ondernemen, zoals sporten, boodschappen doen of naar de bioscoop gaan. De zorgverlener kijkt kritisch naar de dagbesteding van de cliënten om te bewaken dat activiteiten en rust met elkaar in balans blijven. Soms, zo zegt de zorgverlener, is het belangrijk dat een cliënt op een dag geen activiteiten heeft zodat de cliënt weer energie krijgt. Ook een cliënt vertelt dat het soms goed is als een zorgverlener advies geeft over de activiteiten. Zij zegt wel dat zij uiteindelijk zelf beslist wat zij gaat doen. Pagina 10 van 23

11 Cliënten zijn vrij om te bepalen waar ze eten. Soms, zo zegt een cliënt, kookt zij als ze voldoende energie heeft. Zij kan ook activiteiten met haar dochter ondernemen, zowel op de afdeling als daarbuiten. Per kwartaal organiseert de afdeling een huiskameroverleg. Cliënten en zorgverleners kunnen dan spreken over zaken die zij niet prettig vinden of wensen. Zo spraken cliënten tijdens één van deze gesprekken de wens uit om het graf te bezoeken van een cliënt die in 2017 euthanasie kreeg. Op de dag van het bezoek gingen zes cliënten, samen met zorgverleners, s middags naar het graf. De cliënten die op de afdeling wonen zijn in hun mobiliteit beperkt. Met de tablet die zij hebben kunnen zij zelf op afstand de deur openen. Norm 1.4 Cliënten ervaren nabijheid, geborgenheid, vertrouwen en begrip. Zij worden met respect behandeld. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Tijdens alle gesprekken spreken de zorgverleners en behandelaren met respect en genegenheid over de cliënten. De inspectie ziet tijdens een gesprek tussen de cliënt en de zorgverlener, dat zij een open gesprek op basis van gelijkwaardigheid voeren. In het gesprek geeft de zorgverlener de cliënt steeds het initiatief om te kijken of de cliënt andere zaken wenst te bespreken of dat het voor dit gesprek voldoende is. De zorgverlener ziet en erkent dat sommige zaken die zij bespreken veel energie kosten. Zij ziet tegelijkertijd dat het de cliënt rust kan geven als bepaalde zaken in haar leven geregeld zijn. In deze gesprekken, zo staat in het elektronisch cliëntdossier, is ook ruimte om het te hebben over negatieve zaken. Een zorgverlener vertelt dat het overlijden van een cliënt vorig jaar veel impact had op de cliëntengroep. Zij hebben daarom een gezamenlijke nazorgbespreking georganiseerd waarin zij hierover hebben nagepraat met cliënten. Ook konden cliënten aangeven of zij behoefte hadden aan extra ondersteuning of begeleiding. Norm 1.5 Cliënten worden ondersteund om hun informele netwerk in stand te houden of uit te breiden. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Cliënten hebben de ruimte om sociale contacten te onderhouden. Cliënten kunnen met hun familieleden of vrienden binnenshuis of buitenshuis activiteiten ondernemen. Bij één cliënt kan haar dochter ook komen logeren als zij dit wil. Een andere cliënt vertelt dat hij nog evenveel sociale contacten heeft als toen hij nog zelfstandig woonde. Op de afdeling zijn twee woonkamers waar cliënten samen eten. Ook kunnen ze daar samen koffiedrinken of TV kijken. Op doordeweekse dagen komen vrijwilligers langs om samen met de cliënten spelletjes te spelen of te bakken. 4.2 Thema Deskundige zorgverlener De zorgaanbieder zet voldoende en deskundige medewerkers in. Hij schoolt, ondersteunt en stimuleert hen structureel. Pagina 11 van 23

12 De samenstelling van het personeel past bij de cliënten voor wie wordt gezorgd. De zorgverleners zijn hiervoor voldoende deskundig. Zij weten ook wanneer hun deskundigheid niet voldoende is. Daarnaast zijn zorgverleners in staat om samen te werken. De zorgaanbieder zorgt voor een omgeving waarin zorgverleners methodisch kunnen werken. De zorgverlener is in staat methodisch te werken. Methodisch werken garandeert dat het verbeteren van de kwaliteit van de zorg continu onder de aandacht is van alle medewerkers. Methodisch werken houdt in dat er wordt gewerkt volgens de Plan-Do-Check- Act(PDCA)-cyclus: - Plan: kijken naar de werkzaamheden en plannen hoe deze kunnen worden verbeterd. - Do: de verbeteringen uitvoeren. - Check: beoordelen of het resultaat van de veranderingen het gewenste resultaat opleveren. - Act: de werkzaamheden bijstellen aan de hand van de gevonden resultaten. Het methodisch werken is ook van toepassing op het thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Resultaten Norm 2.1 Zorgverleners maken hun professionele afwegingen over de benodigde zorg, ondersteuning en risico s op basis van de wensen, behoeften, mogelijkheden en beperkingen van de cliënt. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Zorgverleners en behandelaren vertellen dat zij jaarlijks kijken naar risico s die cliënten kunnen lopen. Als er risico s zijn, beschrijven zij dit in het elektronisch cliëntdossier. Ook beschrijven zij in het dossier hoe groot het risico is en welke acties ingezet kunnen worden om deze risico s te beperken. Mocht de situatie van de cliënt veranderen, dan vindt een tussentijdse risico-inventarisatie plaats. De zorgverleners en behandelaren vertellen dat zij dan van een nieuw probleem een observatiedoel maken. In een periode van drie tot vier weken maken zij het probleem inzichtelijk en kijken of ze de ondersteuning aan kunnen passen. De uitkomsten bespreken zij in het multidisciplinair overleg (MDO). De meeste cliënten hebben een terugvalpreventieplan (een signaleringsplan). Dit plan stellen de gedragsdeskundige en de begeleider C samen op. Wanneer mogelijk levert ook de cliënt input en kan hij aangeven hoe hij zich in bepaalde periodes voelt en hoe zorgverleners hem dan het beste kunnen begeleiden. De inspectie hoort van een cliënt die graag rookt. Deze cliënt maakt brandplekken op haar kleren met het roken. De zorgverleners en behandelaren kijken naar manieren om het risico op brandwonden te verkleinen. Zo gaan ze met de cliënt op vaste tijden ergens roken en kijken ze of zij kan overstappen op een E-sigaret. Een zorgverlener vertelt dat ze de afweging tussen kwaliteit van leven en veiligheid een mooie uitdaging vindt. De cliënten willen graag hun leven houden zoals het is en willen liever geen verandering. Op de achtergrond speelt mee dat het ziekteinzicht bij deze cliëntengroep soms beperkt is. Zo gaat de zorgverlener als dat nodig is in gesprek met een cliënt over een mogelijke verandering in de zorg. Zij geeft een cliënt de tijd om hierover na te denken in de verwachting dat hij het toch gaat proberen. Pagina 12 van 23

13 De zorgverlener kijkt in dit soort trajecten ook kritisch naar het eigen handelen; een cliënt raakt zoveel kwijt, wie zegt dat ik het beter weet? Als een cliënt een verandering echt niet wil, maar dit naar de mening van de zorgverlener wel noodzakelijk is, dan brengt zij dit voor bespreking in tijdens het MDO. De verantwoordelijk behandelaar neemt vervolgens de beslissing over hoe verder te gaan. Norm 2.2 Zorgverleners werken methodisch, passend bij hun functieniveau. Dit hele proces wordt inzichtelijk vastgelegd in het cliëntdossier. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. De zorgverleners en behandelaren bespreken iedere cliënt minimaal één keer per twee maanden in het MDO. In dit MDO zitten de specialist ouderengeneeskunde, de gedragsdeskundige, de begeleider C en andere voor de zorg van de cliënt belangrijke disciplines, zoals logopedisten en fysiotherapeuten. De begeleider C begint met een terugblik op de situatie van de cliënt over de voorliggende periode. Ze staat stil bij eventuele incidenten en de algemene achteruitgang van de cliënt. Zij maakt hiervoor, zo blijkt uit het dossieronderzoek, gebruik van de dagrapportages en de daarvan afgeleide rapportages op doelen. Na de korte terugblik krijgt iedere zorgverlener en behandelaar ruimte om hun indrukken over de cliënt te delen. Zij kijken dan naar hoe het met de cliënt gaat, hoe het gaat met zijn doelen en of er nieuwe doelen moeten komen. De bespreekpunten uit dit overleg bespreekt de begeleider C na afloop met de cliënt. Afhankelijk van de wens van de cliënt geeft zij een lijst met acties aan de cliënt (de besluitenlijst van het MDO). Daarnaast hebben de cliënt (vertegenwoordiger), de specialist ouderengeneeskunde, de gedragsdeskundige en de begeleider C ieder half jaar een evaluatiegesprek over het samenwerkingsplan. In dit overleg bespreken ze de domeinen van de cliënt, zoals het sociaal netwerk, zingeving en toekomstperspectief. Ze kijken of er aanvullende doelen nodig zijn. In het verslag van dit overleg staat hoe het met de cliënt het afgelopen jaar op de domeinen is gegaan. In maart 2018 gaan de zorgverleners en behandelaren over op een nieuw elektronisch cliëntdossier (ONS). Noorderbrug heeft dit systeem overgenomen van een zorgaanbieder waarmee ze samenwerkingsafspraken hebben over de behandeling van de cliënten. Door gebruik te maken van het nieuwe systeem is het straks mogelijk integraal te rapporteren over de cliënt. Nu is dat nog gesplitst. Daarnaast ondersteunt het nieuwe dossier de zorgverleners en de behandelaren ook in de uitvoering van de Wet Bopz (zie ook norm 3.1). De meeste zorgverleners hebben inmiddels een training in het systeem gehad. De gedragsdeskundige is één van de trainers. Zij gebruikt de training ook om zorgverleners te helpen in het gericht rapporteren op doelen. Pagina 13 van 23

14 Norm 2.3 De zorgaanbieder zorgt dat zorgverleners ruimte krijgen om systematisch te reflecteren op goede, veilige en persoonsgerichte zorg voor de cliënt. Van daaruit kunnen zij verbeteringen toepassen. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug grotendeels aan deze norm. In het maandelijkse overleg op de afdeling bespreken zorgverleners casuïstiek. Voorafgaand aan dit overleg wil de gedragsdeskundige de bespreekpunten hebben zodat zij voor een passende vorm van bespreken kan kiezen. Zorgverleners vertellen dat zij meer mogelijkheden willen hebben om te reflecteren op de zorg. De intensieve zorg die zij leveren vaak maakt dat zij hiervoor te weinig tijd hebben/krijgen. Een verdere verdieping vinden zij nodig. De gedragsdeskundige zegt dat zij op de afdeling investeert in het scheppen van een veilig klimaat voor de zorgverleners. Hierdoor zijn ze in staat elkaar feedback op het dagelijks handelen te geven. Zij doet dit onder andere aan de hand van intervisiebijeenkomsten en casuïstiekbesprekingen en bespreekt daarbij achterliggende normen en waarden van de zorgverleners. Zij geeft aan dat de afdeling op dit punt in een lerend proces zit en er nog blinde vlekken zijn. Ze zegt dat als bij de cliënten veel spanning is de zorgverleners geconcentreerd zijn. Als het op de afdeling soepel gaat, is de concentratie bij de zorgverlener minder. Het management vertelt dat in trajecten van reflectie het steeds zoeken is naar een goede balans tussen de ruimte voor de zorgverlener en de zorg aan cliënten. Norm 2.4 Zorgverleners houden, passend bij hun functieniveau, relevante ontwikkelingen in hun vakgebied bij om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen bieden aan de groep cliënten waaraan ze zorg verlenen. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Een zorgverlener vertelt dat het hun eigen verantwoordelijkheid is om de deskundigheid bij te houden. Een zorgverlener benoemt dat ze een scholing NAH niet heeft kunnen afronden omdat ze voor een nachtdienst moest invallen. Ze vertelt dat ze bij de eerst volgende mogelijkheid deze scholing wil afronden. Twee zorgverleners vertellen dat zij onlangs deelnamen aan de Huntington scholing en dat ze regelmatig congressen over dit onderwerp volgen. Norm 2.5 De zorgaanbieder zorgt dat er voldoende deskundige zorgverleners beschikbaar zijn, afgestemd op de aanwezige cliënten en actuele zorgvragen. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Noorderbrug kijkt met het capaciteitsproject naar de match tussen de deskundigheid van de zorgverleners en de behoeften en wensen van de cliënten. Op de afdeling zijn 2,5 vroege en 2,5 late diensten per 24 uur: een vroege dienst van u tot u, een late dienst van u tot u en een nachtdienst van tot uur. Tijdens de vroege en late dienst zijn steeds twee gekwalificeerde (assistent-)begeleiders aanwezig (minimaal niveau 3). Pagina 14 van 23

15 Tijdens de nachtdienst zijn binnen het wooncentrum steeds drie gekwalificeerde (assistent-)begeleiders aanwezig (minimaal niveau 3). De manager en de zorgverlener vertellen dat er een stabiel team is. De meeste zorgverleners zijn overgekomen van de eerdere afdeling Huntington. Gesprekspartners vertellen over een groot verloop bij de gedragsdeskundigen in de laatste jaren. De managers vertellen dat de meeste van de begeleiders A en C HBO-geschoold zijn. Zorgverleners vinden het werken op een afdeling met cliënten met Huntington uitdagend. Ook vertelt een manager dat het gelukt is om per 1 maart 2018 voldoende HBO-V ers op de afdeling te hebben. Het management voerde hiervoor gericht beleid, onder andere door het maken van een nieuw beroepsprofiel en het bieden van een arbeidsmarkttoeslag. Het management spreekt de hoop uit dat door de volledige inzet van de HBO-V ers deze functionaris samen met de gedragsdeskundige en de begeleider C kunnen werken aan een nog betere zorg voor de cliënt. De zorgverlener zegt dat de inzet van de verpleegkundige op dit moment nog een zoektocht is. De verpleegkundige draait niet mee in de zorg, maar is wel verbonden aan het team. Zorgverleners krijgen training over zorgvragen die spelen bij cliënten. Zo moet een cliënt bijvoorbeeld morfinepleisters hebben. De zorgverlener leert dan van de verpleegkundige in welke volgorde zij de pleisters op de cliënt moet plakken. De zorgverleners hebben eind 2017 een training voeding- en slikproblematiek gehad. In deze training leerden zij over de achteruitgang van de mondmotoriek en welke acties zij hierbij in kunnen zetten. Ook volgden zorgverleners de training weerbaarheid. In maart 2018 krijgen zij een leergang dementie en aan het eind van dit jaar komt er voor de zorgverleners een training over psychopathologie. De gedragsdeskundige heeft een signalerende functie en kijkt voor de afdeling of zorgverleners deskundigheidsvragen hebben. Norm 2.6 Zorgverleners handelen volgens de afspraken zoals beschreven in protocollen, richtlijnen en handreikingen. Zij weten wanneer zij wel en niet kunnen afwijken om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen bieden. De norm is niet getoetst. Norm 2.7 Zorgverleners werken multidisciplinair en schakelen tijdig disciplines en specifieke expertise in van binnen of buiten de organisatie. In deze samenwerking worden duidelijke afspraken gemaakt wie waarvoor verantwoordelijk is. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Voor de zorgverlening aan de cliënten met Huntington en cliënten met NAH werkt Noorderbrug nauw samen met een zorgaanbieder uit de ouderenzorg. Vanuit deze organisatie zijn meerdere disciplines betrokken. De arts van deze organisatie is behandelverantwoordelijke. De gedragsdeskundige is behandelcoördinator en de begeleiders zijn verantwoordelijk voor de uitvoering. De behandelaren en zorgverleners hebben structureel overleg over de cliënten. Pagina 15 van 23

16 In dit overleg bespreken hoe het met de cliënt gaat en wat hij verder aan ondersteuning en zorg nodig heeft. Waar mogelijk schuiven logopedisten, ergotherapeuten en fysiotherapeuten tijdens het overleg aan (zie ook norm 2.2). 4.3 Thema Sturen op kwaliteit en veiligheid Goede zorg en deze goed houden begint bij een goed management. Managers sturen op de kwaliteit van zorg en coördineren en controleren wat er gebeurt op de werkvloer. Onvoldoende sturing door het management betekent risico s op de werkvloer die zorgverleners niet altijd kunnen voorkomen Resultaten Norm De zorgaanbieder stelt de persoonsgerichte zorg en ondersteuning centraal en borgt de veiligheid van de cliënt. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug aan deze norm. Volgens haar visie biedt Noorderbrug specialistische begeleidingstrajecten vanuit de overtuiging dat eigen regie, eigen kracht en waardering van de omgeving een grotere kwaliteit van leven geven. In de aanpak staan zelfredzaamheid- en participatiemogelijkheden centraal. De inspectie ziet de uitwerking van deze visie terug in de praktijk (zie onder andere normen 1.2, 1.3 en 2.1). De afdeling zit sinds 2014 in een nieuw gebouw. Bij de bouw maakte Noorderbrug gebruik van bouwkundige inzichten voor cliënten met Hungtinton. De afdeling is ruim, gangen en voordeuren van cliënten zijn breed opgezet. De gangen van de afdeling zijn afgerond, er zijn nauwelijks hoeken aanwezig. Als cliënten in de gang vallen lopen ze daardoor minder risico op gezondheidsschade. Noorderbrug betrok cliënten in de ontwerpfase van de afdeling. Noorderbrug vroeg voor de afdeling eind 2016 een Bopz-aanmerking aan bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Hoewel op de afdeling nog geen dwangbehandelingen zijn, wil de Noorderbrug met deze aanmerking zorgen dat zij klaar is als er wel dwangbehandelingen toegepast moeten worden. Noorderbrug zit momenteel in de verdere implementatiefase en zal op termijn van de afdeling een gesloten afdeling maken. Zorgverleners krijgen scholing over de Wet Zorg en Dwang (die de Wet Bopz gaat vervangen) en ook lichten zij cliëntvertegenwoordigers over deze verandering voor. Bij Noorderbrug werken twee preventiemedewerkers die kijken naar de veiligheid van de cliënten, onder andere voor brandgevaar en valgevaar. Zorgverleners krijgen jaarlijks een cursus voor bedrijfshulpverlening. Op de afdeling zijn twee verschillende groepen, een groep cliënten met Huntington en een groep cliënten met een NAH. De zorgverleners en de managers zeggen dat de combinatie van beide doelgroepen niet wenselijk is. De interactie tussen de cliënten van beide groepen zorgt soms voor onrust. Ook vraagt het werken met twee verschillende doelgroep veel van de zorgverleners. Noorderbrug voert beleid om in de toekomst alleen cliënten met Huntington op de afdeling te laten wonen. Noorderbrug kijkt hierbij zorgvuldig naar de wensen van de cliënten met NAH. Mochten deze cliënten willen blijven wonen op de afdeling dan is dat mogelijk. Noorderbrug zoekt om cliënten met Huntington die nog thuis wonen eerder te bereiken de samenwerking met de eerstelijnszorg en de tweedelijnszorg. Ook zit Noorderbrug in het landelijk netwerk Huntington. Pagina 16 van 23

17 Norm 3.2 De zorgaanbieder gebruikt (bijna)incidenten, (bijna)fouten en klachten voor de verbetering van de zorg. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug grotendeels aan deze norm. Wanneer een incident plaatsvindt, maakt de zorgverlener hiervan een FOBO-melding 2. Een zorgverlener vertelt dat zij op deze individuele melding geen terugkoppeling krijgt, maar dat zij wel via de FOBO-commissie trends terugkrijgt. De zorgverlener zegt dat zij incidenten maandelijks in het teamoverleg bespreken. Incidenten kunnen volgens haar helpen de zorg te verbeteren. Zo was bij een cliënt sprake van veel valincidenten omdat hij s nachts naar het toilet ging en dan viel. Ze hebben met hem gekeken of een urinaal uitkomst biedt zodat hij s nachts niet meer het bed uit hoeft. De gedragsdeskundige vertelt dat zij alle meldingen ziet die te maken hebben met gedrag. Deze meldingen bespreekt zij in het overleg met andere gedragsdeskundigen om te kijken of interventies mogelijk zijn. De verpleegkundige monitort de medische incidenten. Deze medische incidenten worden besproken in de teamvergadering. Noorderbrug maakt voor de locatie Wooncentrum Groningen gebruik van twee preventiemedewerkers. Zij kijken mee met de meldingen om noodzakelijke aanpassingen aan te brengen en om risico s op incidenten te beperken, bijvoorbeeld door de vloer aan te passen. De manager vertelt dat zij de meldingen op geaggregeerd niveau per kwartaal bespreekt met het management. De meldingen zijn onderdeel van het kwaliteitssysteem van de organisatie. In dit kwaliteitssysteem staat ook informatie over personeelsformatie, ziekteverzuim en financiën. In het overzicht meldingen 2017 staan de omschrijving van het incident, mogelijke oorzaken en lichamelijke en geestelijke gevolgen. De inspectie ziet dat mogelijke acties naar aanleiding van de melding ontbreken. Norm 3.3 De zorgaanbieder bewaakt, beheerst en verbetert systematisch de kwaliteit en veiligheid van de zorg. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug grotendeels aan deze norm. Noorderbrug, zo vertellen de managers, maakt gebruik van verschillende methoden om de kwaliteit en de veiligheid van de zorg te verbeteren. Zo maakt Noorderbrug gebruik van cliëntenaudits. Voor de afdeling stellen cliënten van een andere locatie vragen aan cliënten en zorgverleners over hoe zij de zorg ervaren en wat er beter kan. Sinds een paar jaar werkt Noorderbrug met zelfsturende teams. Deze overgang vinden zorgverleners niet altijd makkelijk. Ook de managers vertellen dat dit geen gemakkelijke organisatieverandering is, onder andere omdat zorgverleners en managers niet altijd dezelfde taal spreken. Zorgverleners vertellen dat zij vragen hebben rond de financiering en de roostering. Een zorgverlener zegt dat ze bij extra taken, als roostering, onvoldoende ondersteuning van het servicebureau ervaart om deze taak ook goed uit te kunnen voeren. 2 Fouten, Ongevallen en Bijna Ongevallen Pagina 17 van 23

18 De Noorderbrug zet daarom, na overleg met de centrale cliëntenraad en de ondernemingsraad, sinds mei 2017 adviseurs in om de afdelingen te ondersteunen. Aandachtsfunctionarissen van de afdelingen en de adviseurs hebben werkkringgesprekken om te kijken wie wat doet en hoe ze elkaar kunnen helpen. Ook zorgt Noorderbrug op korte termijn voor een infografic voor zorgverleners om duidelijk te maken wat het servicebureau voor hen kan en moet doen. De managers spreken maandelijks met de adviseurs om te kijken hoe het gaat op de afdelingen. Noorderbrug maakte in 2017 een scan van de fase waarin de afdelingen zitten op het zelfsturen. De manager vertelt dat de organisatie daarmee in beeld bracht op welke afdelingen welke of extra aandacht nodig was om de slag naar zelfsturing te maken. De manager vertelt dat zij ieder kwartaal bijeenkomsten heeft met afgevaardigden van alle teams die onder haar vallen. In deze bijeenkomsten bespreken ze hoe het gaat en of afgesproken doelen gerealiseerd zijn. Ook gebruiken ze deze bijeenkomsten om van elkaars ervaringen te leren. Iedere afdeling van Noorderbrug maakt op basis van het algemene jaarplan een eigen jaarplan. Het management houdt organisatiebrede bijeenkomsten (met cliënten en zorgverleners) om te kijken welke zaken in het algemene jaarplan moeten komen. Noorderbrug organiseert bijeenkomsten Beelden van kwaliteit. In deze bijeenkomsten bespreken medewerkers van Noorderbrug samen met externen, de resultaten van observaties van hoe begeleiders cliënten ondersteunen in de kwaliteit van leven. Een kwaliteitspanel bespreekt de rapportage met het team, waarbij het team betekenissen toekent aan de geschetste beelden. Norm 3.4 De zorgaanbieder schept binnen de locatie en het team van zorgverleners voorwaarden voor een cultuur gericht op leren en verbeteren. Volgens de inspectie voldoet Noorderbrug grotendeels aan deze norm. Enkele zorgverleners geven aan dat ze veel waardering van eigen teamleden ervaren voor wat ieder doet. Wel vertellen ze dat ze waardering voor wat ze allemaal doen en oppakken voor deze complexe cliëntengroep vanuit het management missen. Een zorgverlener vraagt zich af of het management wel door heeft hoe complex het werk is en hoe hard iedereen werkt. Zie ook normen 2.4 en 3.3 Norm Zorgverleners handelen naar de gemaakte afspraken om tot een evenwichtig samenspel te komen tussen zorgverlener, cliënt en informeel netwerk om goede, veilige en persoonsgerichte zorg te kunnen leveren. De norm is niet getoetst. Pagina 18 van 23

19 Bijlage 1 Methode De inspecteur toetst of de zorg wordt gegeven zoals is voorgeschreven in wetten, veldnormen, professionele standaarden en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. Om tot een goed onderbouwd oordeel te komen, gebruikt de inspectie tijdens het bezoek verschillende informatiebronnen. Door de informatie uit deze bronnen te vergelijken en te wegen, beoordeelt de inspectie of de door Noorderbrug geboden zorg voldoet aan relevante wetten, veldnormen, professionele standaarden en in het veld vastgestelde kwaliteitskaders. In de bevindingen beschrijft de inspectie per norm welke informatiebronnen zijn gebruikt om tot dit oordeel te komen en welke methode zij daarvoor gebruikt heeft. Tijdens het bezoek heeft de inspectie de volgende informatiebronnen gebruikt: - Drie gesprekken met cliënten van de afdeling; - Twee gesprekken met begeleiders C; - Een gesprek tussen een begeleider C en een cliënt; - Een gesprek met de gedragsdeskundige; - Een gesprek met twee managers in aanwezigheid van een begeleider C; - Twee cliëntendossiers samen met een begeleider A en C; - Documenten, genoemd in bijlage 2; - Een rondgang over de afdeling. Inspecteurs beoordelen op de werkvloer of de zorgaanbieder goede zorg verleent. Om een beeld te krijgen van deze locatie starten de inspecteurs met een kort gesprek met de eindverantwoordelijke van die dag of de leidinggevende. Daarnaast vindt een rondleiding door de locatie plaats waardoor de inspecteurs zich een beeld kunnen vormen van de leefsituatie van de cliënten en de werksituatie van de zorgverleners. Daarna zijn de inspecteurs voor een groot deel van de tijd op de afdelingen of in de woningen aanwezig. In verschillende huiskamers observeren de inspecteurs cliënten en zorgverleners. Tijdens de observatie kijken de inspecteurs hoe zorgverleners de cliënten aanspreken en hoe het contact tussen de cliënten en zorgverleners is. Verder kijken de inspecteurs waarom vrijheidsbeperkende maatregelen worden ingezet. Wat valt op en waar hebben de inspecteurs vragen over? De inspecteurs voeren door de dag heen gesprekken met zorgverleners, behandelaren, cliëntvertegenwoordigers en cliëntenraadleden. Ook worden cliëntdossiers en documenten ingezien. Overlegvormen kunnen bijgewoond worden zoals bijvoorbeeld een multidisciplinair overleg of een overdrachtsmoment. Pagina 19 van 23

20 Pagina 20 van 23

21 Uitleg observatiemethode SOFI De inspectie maakt gebruik van een gestandaardiseerde methode om cliënten te observeren als extra informatiebron. Deze methode heet SOFI, Short Observational Framework for Inspection. Dit hulpmiddel is ontwikkeld door de Universiteit van Bradford en CQC (de Engelse Inspectie voor de Gezondheidszorg). Krijgt de cliënt overdag activiteiten aangeboden die hij of zij zinvol of leuk vindt? Spreekt de zorgverlener de cliënt aan op een manier die de cliënt plezierig vindt? Hoe de cliënt de zorg ervaart, maakt onderdeel uit van de kwaliteit. Cliënten kunnen vaak moeilijk zelf aangeven wat hun wensen zijn. Hoe kan een inspecteur dan beoordelen of de zorg aansluit bij de wensen van deze cliënt? Met SOFI zitten twee inspecteurs ieder in een huiskamer. Zij observeren hoe zorgverleners reageren op een cliënt, en andersom. Stimuleren de zorgverleners activiteiten voor cliënten? Wordt met de cliënten gepraat, een liedje gezongen, een spelletje gedaan, gewandeld? Hoe is de stemming van cliënten, hoe betrokken zijn zij bij hun omgeving? Na de observatie volgt een gesprek met de zorgverleners waarin situaties die de inspecteurs hebben gezien aan de orde komen. Zo krijgen de inspecteurs een beter beeld hoe de individuele cliënten de zorg ervaren. Wilt u meer weten over SOFI dan kunt u dit lezen op de website van de Universiteit van Bradford. Pagina 21 van 23

22 Pagina 22 van 23

23 Bijlage 2 Geraadpleegde documenten - Overzicht van ZZP s van cliënten van de te bezoeken locatie; - Overzicht van fte s van zorgverleners en behandelaars op de bezochte locatie; - Overzicht van ziekteverzuim en personeelsverloop van de te bezoeken locatie(s); - Infografic zelforganisatie De Noorderbrug (concept); - BSC 2018 RVE Drenthe en Groningen (concept); - Beleid uitvoering Bopz en Vrijheidsbeperkende maaregelen Huntingtonafdeling WoonCentrum Groningen (november 2017); - De reflecteer-leer-enverbetercirkel bij De Noorderbrug; - Kaderbrief 2018 (juli 2017); - Opleidingsplan Bopz; - Overzicht incidentmeldingen Huntingtonafdeling Pagina 23 van 23