Wiskundige analyse: samenvatting

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Wiskundige analyse: samenvatting"

Transcriptie

1 Wiskundige analyse: samenvatting Preliminaries Driehoeksongelijkheid: a ± b a + b Even functie: f(-x) = f(x) symmetrisch t.o.v. y-as Oneven functie: f(-x) = -f(x) symmetrisch t.o.v. oorsprong Samengestelde functie: f g (x) = f(g(x)) Trinomial factoring: (x+p)(x+q) = x² + (p+q)x + pq (x-p)(x-q) = x² - (p+q)x + pq (x+p)(x-q) = x² + (p-q)x pq Chapter 1: Limits and continuity Insluitstelling: Als voor alle x in een interval rond a en Continuiteit: f is continu in c f is continu in c f is rechts-continu en links-continu in c Een continue functie op een gesloten en begrensd interval bereikt een maximum en minimum. Tussenwaardestelling: Als f(x) continu is over het interval [a,b] en s is een getal tussen f(a) en f(b), dan bestaat er een getal c in [a,b] zodat f(c)=s. Chapter 2: Differentiation Niet-verticale raaklijn: Veronderstel dat f continu is in x=x 0 en dat bestaat. Dan is de rechte met rico m door het punt P =(x 0,f(x 0 )) de raaklijn aan de kromme y=f(x) in P. De raaklijn heeft als vergelijking: y = m(x-x 0 ) + y 0. Verticale raaklijn: Als m = ± dan is de verticale rechte x = x 0 de raaklijn aan de kromme y=f(x) in het punt P. Rico van de normaal = Afgeleide: = Als f (x) bestaat dan is f differentieerbaar in x. Differentiaal van y: dy = dx = f (x)dx Belangrijke goniometrische limiet: Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 1

2 Tussenwaardestelling: average rate of change = onmiddelijke rate of change = f (a) = Middelwaardestelling van Lagrange: f is continu op een gesloten en begrensd interval [a,b] en is differentieerbaar op het open interval (a,b). Dan bestaat er een punt c in het open interval (a,b) zodat: Stelling van Rolle: g is continu op een gesloten en begrensd interval [a,b] en is differentieerbaar op het open interval (a,b). Als g(a) = g(b) dan bestaat er een punt c in het open interval (a,b) zodat g (c) = 0. Veralgemeende middelwaardestelling: f en g zijn beiden continu over [a,b] en differentieerbaar over (a,b), en g (x) 0 voor elke x in (a,b), dan bestaat er een Chapter 3: Transcendental functions getal c in (a,b) zodat 1-1-duidig: f(x 1 ) = f(x 2 ) x 1 = x 2 Inverse: y = f -1 (x) x = f(y) f -1 (f(x)) = x x in dom f f(f -1 (x)) = x x in dom f -1 (f -1 ) -1 (x) = f(x) x in dom f Zelf-inverse: f -1 = f f(f(x)) = x x in dom f Afgeleide van de inverse: Limieten van exponentiële functies: a > 1 0 < a < 1 Logaritme: y = log a x x = a y (a > 0, a 1) log a (a x ) = x a loga x = x (x > 0) Rekenregels: log a 1 = 0 log a (xy) = log a x + log a y log a log a = - log a x = log a x - log a y log a (x y ) = y log a x log a x = Limieten van logaritmes: a > 1 0 < a < 1 Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 2

3 Natuurlijk logaritme: Voor x > 0, A x is het gebied begrensd door y=1/t, de t-as, t=1 en t=x. Rekenregels: ln (xy) = ln x + ln y ln = -ln x ln = ln x ln y ln (x r ) = r ln x Limieten van ln: Limieten voor e: Algemene exponentiële: a x = e x ln a (a > 0, x reëel) Afgeleide: log a x = Stelling: Als x > 0, dan ln x x-1. Gemengde limieten: Exponentiële: e x = e = = 1 + Inverse goniometrische functies: y = sin -1 x x = sin y y = tan -1 x x = tan y y = cos -1 x x = cos y sec -1 x = cos -1 csc -1 x = sin -1 cot -1 x = tan -1 x 0 Complexe getallen: e ix = cos x + i sin x e -ix = cos x i sin x Chapter 4: More applications of differentiation Onbepaalde vormen: 0/ Goed om te weten: 0 0, wordt 0/0 door op gelijke noemer te zetten (dan l Hôptial toepassen) 0 en : neem het logaritme. Extreme waarden: Een functie die continu is op een gesloten en begrensd interval bereikt daar een globaal maximum en een globaal minimum. Lokaliseren van extremen: Een lokaal maximum of minimum van een interval wordt bereikt in een kritisch punt, een singulier punt of in een eindpunt. Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 3

4 De eerste afgeleide test: I Interne kritieke en singuliere punten f is continu in x 0 en x 0 is geen eindpunt (a) Als er een open interval (a,b) bestaat met x 0 zodat f (x) > 0 over (a,x 0 ) en f (x) < 0 over (x 0,b) dan heeft f een lokaal maximum in x 0. (b) Als er een open interval (a,b) bestaat met x 0 zodat f (x) < 0 over (a,x 0 ) en f (x) > 0 over (x 0,b) dan heeft f een lokaal minimum in x 0. II Eindpunten van het domein a is linkereindpunt en f is rechtcontinu in a (c) Als f (x) > 0 over een interval (a,b) dan heeft f een lokaal minimum in a. (d) Als f (x) < 0 over een interval (a,b) dan heeft f een lokaal maximum in a. b is rechtereindpunt en f is linkscontinu in b (e) Als f (x) > 0 over een interval (a,b) dan heeft f een lokaal maximum in b. (f) Als f (x) < 0 over een interval (a,b) dan heeft f een lokaal minimum in b. Convex: Concaaf: De tweede afgeleide test: (a) f (x 0 ) = 0 en f (x 0 ) < 0 lokaal maximum in x 0 (b) f (x 0 ) = 0 en f (x 0 ) > 0 lokaal minimum in x 0 (c) f (x 0 ) = 0 en f (x 0 ) = 0 geen conclusie (lok max/min of buigpunt) Verticale asymptoot: Horizontale asymptoot: Schuine asymptoot: Asymptoten van rationele functies: (a) verticaal waar Q n (x) = 0 (b) tweezijdig horizontaal y=0 als m < n (c)tweezijdig horizontaal y=l als m = n (L is breuk van de coëfficiënten van de termen met hoogste graad) (d) tweezijdig schuin y=ax+b als m = n + 1 Lineaire benadering: f(x) L(x) = f(a) + f (a)(x a) Error: E(x) = (s tussen a en x) (e) geen horizontale of schuine als m > n + 1 Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 4

5 Gevolgen: (a) f (t) > 0 (t tussen a en x) f(x) > L(x) f (t) < 0 (t tussen a en x) f(x) < L(x) (b) f (t) < K (t tussen a en x) E(x) < K/2(x a)² (c) M < f (t) < N (t tussen a en x) L(x) + (x a)² < L(x) + (x a)² M en N hetzelfde teken f(x) L(x) + (x a)² Error < (x a)² Nth-order Taylor polynomial: Error: Taylor s formula with Lagrange remainder (& Big-O notatie): Chapter 5: Integration Sommatie formules: Riemann som: Bepaalde integraal: Stelling: Als een functie f continu is op [a,b] is ze ook integreerbaar op [a,b]. Driehoeksongelijkheid: Integraal oneven functie: Integraal even functie: Middelwaardestelling: Gemiddelde waarde: Fundamentele stelling van de integraalrekening: Part I Part II G (x)=f(x) Chain Rule into Part I: Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 5

6 Oppervlakte tussen 2 krommen: Chapter 6: Techniques of integration Integration by parts: U en dv kiezen? (1) integrand is een veelterm vermenigvuldigd met een exponentiële, sinus, cosinus of een andere gemakkelijk integreerbare functie, probeer U=veelterm (2) integrand bevat een logaritme, inverse goniometrische functie of een andere moeilijk integreerbare functie maar waarvan de afgeleide makkelijk is berekend, probeer die functie=u (3) soms meerdere keren na elkaar, maak de 2 e keer dezelfde keuze voor U Integratie van rationale functies: Zie ander blad (paragraaf 6.2)!!! Goniometrische substituties: als voorkomt: probeer met x = a sin tekening! als voorkomt: probeer met x = a tan Hyperbolische substituties: als voorkomt: probeer met x = a cosh u Ad-hoc oplossingen: meer dan 1 macht in de vorm van een breuk: probeer x = u n (met n kleinst gemene veelvoud) Substitutie: rationale functie van sin x of cos x: probeer x = tan p-integralen: Chapter 7: Applications of integration Volume van een lichaam: A(x) = oppervlakte loodrechte doorsnede scheefheid heeft geen effect op het volume (V=Ah) Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 6

7 Volume omwentelingslichaam: Als gebied R Is geroteerd rond x-as Gebruik een vlakke snede Gebruik cilindervormige schillen y-as Gebruik cilindervormige schillen Gebruik een vlakke snede Booglengte: Oppervlakte van een omwentelingsoppervlak: ds = 2 rds Als kromme Is geroteerd rond x-as y = f(x) x = g(y) y-as Parabool: Chapter 8: Conics, parametric curves and polar curves Focus Richtlijn Vergelijking (a,0) (-a,0) (0,a) (0,-a) x = -a x = a y = -a y = a y² = 4ax y² = -4ax x² = 4ay x² = -4ay Ellips: focus = c = excentriciteit = Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 7

8 Hyperbool: focus = c = excentriciteit = asymptoten: rechthoekige hyperbool: loodrechte asymptoten: a=b Parameterisatie: afbeelding van R naar R² Keerpunt: (er kan een keerpunt zijn maar dat is niet noodzakelijk) Stelling: Parameterisatie, f (t) en g (t) zijn continu op I. Als f (t) 0 op I, is de parameterisatie zachtverlopend en rico raaklijn = Als g (t) 0 op I, is de parameterisatie zachtverlopend rico normaal = Raaklijn van een parameterisatie: Normaal van een parameterisatie: Booglengte van een parameterisatie: Cardioïde: r = a (1 cos ) r = a (1 + cos ) r = a (1 sin ) r = a (1 + sin ) Lemniscaat: Kromme van punten P zodat het product van de afstanden van P tot vaste punten constant is. (r² = cos (2 )) Spiralen: gelijkhoekig (r = ) exponentieel (r = ) Oppervlakte in poolcoördinaten: Booglengte in poolcoördinaten: Chapter 9: Sequences, series and power series Limiet van een rij: Een rij {a n } convergeert naar de limiet L,, als voor elk positief getal een geheel getal N (wat van kan afhangen) bestaat zodat als n N, dan.... Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 8

9 Stelling: Stelling: Als {a n } convergeert, dan is {a n } begrensd. Als {a n } (ultimately) stijgend, dan is ze ofwel naar boven begrensd en convergent, ofwel niet naar boven begrensd en divergent naar oneindig. Stelling: (a) Als x < 1, dan. (b) Als x een reëel getal is, dan. Convergentie van een reeks: De reeks convergeert naar de som s,, als, waarbij s n de n-de partieelsom van is: s n = a 1 + a 2 + a a n =. Geometrische reeks: Een serie convergeert als en slechts als de rij van zijn partieelsommen convergeert. common ratio = r = = n = 1, 2, 3, s n = a + ar + ar² + + ar n-1 = Telescopische reeks: partieelsommen vouwen op tot een simple vorm Harmonische reeks: Stelling: Als convergeert, dan. Dus als niet bestaat, of bestaat maar niet 0 is, dan is divergent. convergeert als en slechts als convergeert voor elk geheel getal N 1. (convergentie hangt enkel af van de staart van de reeks) Als {a n } ultimately positief is, dan moet naar oneindig. ofwel convergeren ofwel divergeren p-reeksen: Absolute convergentie: is absoluut convergent als convergeert. Stelling: Als een reeks absoluut convergeert, dan convergeert ze. Voorwaardelijke convergentie: Als convergent is, maar niet absoluut, dan is ze voorwaardelijk convergent. Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 9

10 Goed om weten: cos(n ) = (-1) n Error voor een alternerende reeks: Als de alternerende reeks convergeert naar de som s dan: Veranderen van de volgorde van de termen: (a) absoluut convergente reeks: som blijft hetzelfde (b) voorwaardelijk convergente reeks: som verandert, men kan om het even welke som bekomen, kan convergeren, kan divergeren naar of gewoon divergeren. Machtreeks rond c: Centrum van convergentie = c. Convergentie-interval: (I) x = c (II) (III) [c R, c + R], [c R, c + R), (c R, c + R], (c R, c + R) Convergentie is absoluut, behalve mogelijk in de eindpunten bij (III). Convergentiestraal: R=1/L Stelling: en zijn 2 machtreeksen met convergentiestraal R a en R b respectievelijk, en c is een constante. (I) heeft convergentiestraal R a (II) heeft convergentiestraal R min{r a,r b }. Cauchy product: met R min{r a,r b }. Goed om weten: Abel s stelling: De convergentiestraal verandert niet door integreren of afleiden. Randpunten: integreren kan convergentie bijwinnen (termen worden kleiner) afleiden kan convergentie verliezen (termen worden groter) Taylorreeks rond c: Analytische functie: Een functie f is analytisch als f een Taylorreeks heeft rond c en als deze reeks convergeert naar f(x) in een open interval dat c bevat. Voorbeeld: met Binomiaalreeks: (-1 < x < 1) Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 10

11 Chapter 10: Vectors and coordinate geometry in 3-space Scalair product: Scalaire projectie: Vectorieel product: u v= u v cos u cos u x v = u v sin Vergelijking van een vlak: normaalvector n = Ai + Bj + Ck en door het punt P 0 = (x 0,y 0, z 0 ) n ( r - r 0 ) = 0 A (x x 0 ) + B (y y 0 ) + C (z z 0 ) = 0 Bol: (x x 0 )² + (y y 0 )² + (z z 0 )² = a² Cilinder: x² + y² = a² cirkelvormig of parabolisch Kegel: x² + y² = a²z² Ellipsoïde: Paraboloïde: z = elliptisch z = hyperbolisch Hyperboloïde: eenbladig tweebladig Sferische coördinaten: ² = x² + y² + z² = r² + z² tan = r = = Chapter 11: Vector functions and curves Afgeleide: u(t) 0 Booglengte: Booglengte parameterisatie: r = r(s) v(s)=1 unit speed t = t(s) r = r(t(s)) Chapter 12: Partial differentiation Grafiek: De grafiek van een functie van n variabelen, is een n-dimensionaal oppervlak in R n+1. Niveaulijnen: van een oppervlak z = f(x,y): f(x,y) = C Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 11

12 Limiet: op voorwaarde dat (I)elke omgeving van (a,b) punten van het domein van f anders dan (a,b) bevat. (II) voor elk positief getal er een positief getal bestaat, zodat f(x,y) L standhoudt wanner (x,y) ligt in het domein van f en voldoet aan. (f(x,y) benadert hetzelfde nummer L afhankelijk van hoe (x,y) (a,b) benadert.) Continu: De functie f(x,y) is continu in (a,b) als. Raakvlak: z = f(a,b) + f 1 (a,b)(x a) + f 2 (a,b)(y b) Normaalvector: n = f 1 (a,b)i + f 2 (a,b)j k Normal: Horizontaal raakvlak: Kettingregel: schema maken! Linearisatie: f(x,y) L(x,y) = f(a,b) + f 1 (a,b)(x a) + f 2 (a,b)(y b) Differentieerbaar: Jacobiaan matrix: afgeleide van de transfromatie f: R n R m Df(x) = Kettingregel voor composities van transformaties: D(g f)(x) = Dg(f(x))Df(x) Gradiënt: Als f(x,y) differentieerbaar is in een punt (a,b) en f(a,b) 0, dan staat f(a,b) loodrecht op de niveaulijn van f door (a,b). Richtingsafgeleide: De richtingsafgeleide van f in (a,b) in de richting u = ui + vj (=eenheidsvector): = u f(a,b) Afgeleide van impliciete functies: met de nodige interpretatie: Jacobiaan: van 2 functies u(x,y) en v(x,y): van 2 functies F(x,y) en G(x,y): Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 12

13 De impliciet functie stelling: Een systeem van n vergelijkingen in n + m variabelen en een punt P 0 = (a 1,a 2,,a m,b 1,b 2,,b n ) dat hieraan voldoet. Het systeem oplossen voor y 1,y 2,,y n in functie van x 1,x 2,,x m rond P 0 :. Verder, Formule: Chapter 13: Applications of derivatives Een tweede afgeleide test: Hessiaan matrix: a is een kritiek punt van f en inwendig: (a) H(a) is positief definiet (alle eigenwaarden positief): lok min in a (b) H(a) is negatief definiet (alle eigenwaarden negatief): lok max in a (c) H(a) is indefiniet (minstens 1 positief en 1 negatief): zadelpunt in a (d) geen van bovenstaande (een eigenwaarde is 0): geen info (a) Alle determinanten positief OF B² - AC < 0 en A > 0 (b) Determinanten afwisselend neg/pos OF B² - AC < 0 en A< 0 (c) Niet voorgaande en laatste determinant 0 OF B² - AC > 0 (d) Niet voorgaande OF B² - AC = 0 Lagrange vermenigvuldigers: L(x,y,z, λ) = f(x,y,z) + λg(x,y,z) + h(x,y,z) Differentiatie door integraal: Onder bepaalde voorwaarden geldt: Formule: Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 13

14 Chapter 14: Multiple integration Volume: Als f(x,y) 0 op D: V is het volume van het lichaam verticaal boven D en onder het oppervlak z = f(x,y). Als f(x,y) op D: V is het volume van het lichaam verticaal onder D en boven het oppervlak z = f(x,y). I = 0: Een oneven functie integreren over een symmetrisch integratiegebied, is 0. Regulier gebied: zowel een enkelvoudig x-gebied als een enkelvoudig y-gebied Gemiddelde waarde: van een functie over een gebied D: Veranderen van variabelen: Drievoudige integraal: Hypervolume ven een gebied in 4d met D als de 3-dimensionele basis en met de top op het hyperoppervlak w = (x,y,z) densiteit, massa, volume Veranderen van variabelen: Chapter 15: Vector fields Vectorveld: F: F(x,y,z) = F(r) = F 1 (x,y,z)i + F 2 (x,y,z)j + F 3 (x,y,z)k Scalair veld: R n R (= functie) Veldlijnen: Conservatief vectorveld: Veld dat te schrijven is als de gradiënt van een potentiaalfunctie. mag geen singuliere punten in D hebben Nodige voorwaarde: Als F(x,y) = F 1 (x,y)i + F 2 (x,y)j conservatief is, dan geldt: Als F(x,y,z) = F 1 (x,y,z)i + F 2 (x,y,z)j + F 3 (x,y,z)k conservatief is, dan geldt: Equipotentiaal oppervlakken: niveauoppervlakken van de potentiaalfunctie: (x,y,z) = C stroomlijnen van F(x,y,z) Lijnintegraal van scalaire velden: onafhankelijk van de gekozen parameterisatie onafhankelijk van de gekozen oriëntatie massa, massacentrum van een gekromde draad, moment, Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 14

15 Stappenplan: 1. parameterisatie opstellen van de kromme (met grenzen!) 2. Lengte van de raakvector berekenen 3. Functie uitrekenen langs de kromme 4. Product van 2. en 3. integreren over interval van de parameterisatie Lijnintegraal van vectorvelden: W = Circulatie over een gesloten kromme: arbeid berekenen: krachtenveld projecteren op eenheidsraakvector onafhankelijk van de gekozen parameterisatie afhankelijk van de gekozen oriëntatie (tekenwissel) Stappenplan: 1. Parameterisatie opstellen van de kromme (met grenzen!) 2. Raakvector berekenen 3. Vectorveld uitrekenen langs de kromme 4. Scalair product van 2. en 3. integreren over interval van de parameterisatie Onafhankelijkheid van de weg: D is een open, samenhangend gebied en F is een glad vectorveld op D. Volgende uitspraken zijn equivalent: (I) F is conservatief op D (II) kromme C in D = 0 voor elke stuksgewijze zachte gesloten (III) Voor elke 2 punten P 0 en P 1 in D heeft dezelfde waarde voor elke stuksgewijze kromme C in D die begint in P 0 en eindigt in P 1. Gevolg: Normaalvector: n = Oppervlakte van S: S = Oppervlakte-integraal van een functie: Stappenplan: 1. Parameterisatie opstellen van het oppervlak (met grenzen!) 2. Lengte van de normaalvector berekenen 3. Functie uitrekenen langs het oppervlak 4. Product van 2. en 3. integreren: dubbele integraal over gebied van de parameterisatie Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 15

16 Unit vector field: Flux: flux van een vloeistof beschreven door een vectorveld F door een oppervlak S flux uit/in een gesloten oppervlak: Stappenplan: 1. Parameterisatie opstellen van het oppervlak (met grenzen!) 2. Normaalvector berekenen en goede oriëntatie bepalen 3. Vectorveld uitrekenen langs het oppervlak 4. Scalair product van 2. en 3. integreren: dubbele integraal over gebied van de parameterisatie Chapter 16: Vector Calculus Gradiënt: Divergentie: Rotor: Maat van verandering van een 3-dimensionaal scalair veld: grad f(x,y,z) = f(x,y,z) = scalair veld vectorveld Hoe alles zich verspreidt: div F = F = vectorveld scalair veld Hoe alles ronddraait: rot F = curl F = x F = vectorveld vectorveld 2-dimensionaal: grad f(x,y) = f(x,y) = div F = F = rot F = curl F = x F = Laplaciaan: Onsamendrukbaar: div F = 0 Irrotationeel: curl F = 0 Rekenregels: div curl = 0 De rotor van een vectorveld is onsamendrukbaar. curl grad = 0 Elk conservatief vectorveld is irrotationeel. Stelling: Een glad irrotationeel vectorveld op een enkelvoudig samenhangend gebied is conservatief. Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 16

17 Stelling van Green in het vlak: C positief georiënteerd Je kan een lijnintegraal gebruiken i.p.v. een dubbel integraal om een oppervlakte te berekenen. goede keuzen voor vectorveld maken: F = xj F = -yi F = (-yi +xj) toepassing: oppervlakte binnen een gesloten kromme Stelling van Gauss in de ruimte: normaalvector wijst naar buiten D = gebied in 3d, S = de rand van D (oppervlak dat D omsluit) toepassing: flux Stelling van Stokes in de ruimte: let op de oriëntatie van C Als rot F = 0 lijnintegraal = 0 ( vectorveld irrotationeel enkelvoudig samengesteld gebied dan ook conservatief) toepassing: veranderen van oppervlak met dezelfde rand Chapter 17: Ordinary differential equations 1-orde: Scheidbare differentiaalvergelijkingen Lineaire differentiaalvergelijkingen methode 1: integrerende factor IF = methode 2: veranderlijke coëfficiënt Los de homogene vergelijking op. Vervang in de oplossing van de homogene differentiaalvergelijking de constante door een functie (1) van de onafhankelijke veranderlijke. Druk uit dat dit een oplossing is van de differentiaalvergelijking door deze in de differentiaalvergelijking in te vullen. Bepaal hieruit de functie (1). Exacte differentiaalvergelijkingen M(x,y)dx + N(x,y)dy = 0 Exact? Niet exact? Exact maken door te vermenigvuldigen met een IF = integraalfunctie van de differentiaalvergelijking oplossingskrommen van de differentiaalvergelijking 2-orde: Reduceerbaar naar differentiaalvergelijking van 1-orde Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 17

18 Lineaire differentiaalvergelijkingen Algemene oplossing: y(x) = y h (x) + y p (x) Homogene oplossing: zie verder Particuliere oplossing: methode van de variatie van de parameter: Hogere orde: Oplossen van de homogene vergelijking: Stel Bepaal de nulpunten van ( noemen we de karakteristieke vergelijking) Als a een k-voudig nulpunt is van (reëel) dan vormen Als k lineair onafhankelijke oplossingen. complex toegevoegde nulpunten (a + ib en a - ib) heeft die samen 2k keer voorkomen, dan vormen 2k lineair onafhankelijke oplossingen. Particuliere oplossing: methode van de onbepaalde coëfficiënten: f(x) = y p (x) = x m A n (x) m=# keer dat 0 nulpunt is van de karakteristieke vergelijking f(x)= y p (x) = x m A n (x) m=# keer dat a nulpunt is van de karakteristieke vergelijking f(x)= y p (x) = x m A n (x) cosx + x m B n (x) sinx m=# keer dat a±bi nulpunt is vd karakteristieke vergelijking Samenvatting Wiskundige Analyse Pagina 18

3. Bepaal de convergentie-eigenschappen (absoluut convergent, voorwaardelijk convergent, divergent) van de volgende reeksen: n=1. ( 1) n (n + 1)x 2n.

3. Bepaal de convergentie-eigenschappen (absoluut convergent, voorwaardelijk convergent, divergent) van de volgende reeksen: n=1. ( 1) n (n + 1)x 2n. Radboud Universiteit Tentamen Calculus A NWI-WP025 25 januari 208, 8.30.30 Het gebruik van een rekenmachine/gr, telefoon, boek, aantekeningen e.d. is niet toegestaan. Geef precieze argumenten en antwoorden.

Nadere informatie

Modulen voor Calculus- en Analysevakken

Modulen voor Calculus- en Analysevakken Modulen voor Calculus- en Analysevakken Versie juni 2005 Deze indeling in modulen is zoveel mogelijk onafhankelijk van enig leerboek. Echter, om de invulling ervan concreet te maken is er aangegeven waar

Nadere informatie

Technische Universiteit Delft Tentamen Calculus TI1106M - Uitwerkingen. 2. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden.

Technische Universiteit Delft Tentamen Calculus TI1106M - Uitwerkingen. 2. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden. Technische Universiteit elft Tentamen Calculus TI06M - Uitwerkingen Opmerkingen:. Het gebruik van de rekenmachine is NIET toegestaan.. Geef berekeningen en beargumenteer je antwoorden. 3. Bij iedere vraag

Nadere informatie

== Uitwerkingen Tentamen Analyse 1, WI1600 == Maandag 10 januari 2011, u

== Uitwerkingen Tentamen Analyse 1, WI1600 == Maandag 10 januari 2011, u == en Tentamen Analyse, WI6 == Maandag januari, 4.-7.u Technische Universiteit Delft, Faculteit EWI. Gegeven is de functie + e + e arctan,, f = +, >. a Beargumenteer dat f continu is op R. b Bepaal de

Nadere informatie

x a k of.x 1 a 1 / 2 + ::+.x n a n / 2 k 2 bol om a, straal k

x a k of.x 1 a 1 / 2 + ::+.x n a n / 2 k 2 bol om a, straal k Punten, Vectoren in de R n Punten: a =.a 1 ; a 2 ; : : : ; a n / ; b =.b 1 ; b 2 ; : : : ; b n / Vectoren: a = a 1 ; a 2 ; : : : ; a n ; b = b 1 ; b 2 ; : : : ; b n lengte van a : a = a 2 1 + : : : + a2

Nadere informatie

Definitie: Een functie f heeft een absoluut maximum f(x 0 ) in het punt. x 1 Domein(f) als voor alle x Domein(f) geldt:

Definitie: Een functie f heeft een absoluut maximum f(x 0 ) in het punt. x 1 Domein(f) als voor alle x Domein(f) geldt: Definitie: Een functie f heeft een absoluut maximum f(x 0 ) in het punt x 0 Domein(f) als voor alle x Domein(f) geldt: f(x) f(x 0 ). Een functie f heeft een absoluut minimum f(x 1 ) in het punt x 1 Domein(f)

Nadere informatie

(x x 1 ) + y 1. x x 1 x k x x x k 1

(x x 1 ) + y 1. x x 1 x k x x x k 1 Les Taylor reeksen We hebben in Wiskunde een aantal belangrijke reële functies gezien, bijvoorbeeld de exponentiële functie exp(x) of de trigonometrische functies sin(x) en cos(x) Toen hebben we wel eigenschappen

Nadere informatie

Analyse I. 2. Formuleer en bewijs de formule van Taylor voor een functie f : R R. Stel de formules op voor de resttermen van Lagrange en Liouville.

Analyse I. 2. Formuleer en bewijs de formule van Taylor voor een functie f : R R. Stel de formules op voor de resttermen van Lagrange en Liouville. Academiejaar 006-007 1ste semester februari 007 Analyse I 1. Toon aan dat elke begrensde rij een convergente deelrij heeft. Geef de definitie van een Cauchy rij, en toon aan dat elke Cauchy rij begrensd

Nadere informatie

Vectoranalyse voor TG

Vectoranalyse voor TG college 4 en raakvlakken collegejaar : 16-17 college : 4 build : 19 september 2016 slides : 30 Vandaag Snowdon Mountain Railway (Wales) 1 De richtingsafgeleide 2 aan een grafiek 3 Differentieerbaarheid

Nadere informatie

Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen Calculus 1 NWI-NP003B 4 januari 2013,

Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen Calculus 1 NWI-NP003B 4 januari 2013, Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen Calculus 1 NWI-NP003B 4 januari 013, 8.30 11.30 Het gebruik van een rekenmachine, telefoon en boek(en) is niet toegestaan. Geef precieze argumenten en antwoorden.

Nadere informatie

OEFENOPGAVEN BIJ HET TENTAMEN ANALYSE 1 (COLLEGE NAJAAR 2006). (z + 2i) 4 = 16. y 4y + 5y = 0 y(0) = 1, y (0) = 2. { 1 + xc 1 voor x > 0.

OEFENOPGAVEN BIJ HET TENTAMEN ANALYSE 1 (COLLEGE NAJAAR 2006). (z + 2i) 4 = 16. y 4y + 5y = 0 y(0) = 1, y (0) = 2. { 1 + xc 1 voor x > 0. OEFENOPGAVEN BIJ HET TENTAMEN ANALYSE (COLLEGE NAJAAR 6).. Bepaal alle oplossingen van de vergelijking (z + i) 4 = 6 in het complee vlak. a. Schrijf het getal i in poolcoördinaten. b. Bereken de rechthoekige

Nadere informatie

Analyse I. 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar ste semester 10 januari 2008

Analyse I. 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar ste semester 10 januari 2008 ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar 007-008 ste semester 0 januari 008 Analyse I. Bewijs de stelling van Bolzano-Weierstrass: elke oneindige begrensde deelverzameling van R heeft minstens

Nadere informatie

Het uitwendig product van twee vectoren

Het uitwendig product van twee vectoren Het uitwendig product van twee vectoren Als u, v R 3, u = u 1, u 2, u 3 en v = v 1, v 2, v 3 dan is het uitwendig product van u en v gelijk aan een vector in R 3 en wel u 2 v 3 u 3 v 2, u 3 v 1 u 1 v 3,

Nadere informatie

Analyse I. 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar 2005-2006 1ste semester 31 januari 2006

Analyse I. 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar 2005-2006 1ste semester 31 januari 2006 1ste semester 31 januari 2006 Analyse I 1. Onderstel dat f : [a, b] R continu is, en dat f(a)f(b) < 0. Toon aan dat f minstens 1 nulpunt heeft gelegen in het interval (a, b). 2. Gegeven is een functie

Nadere informatie

2015-2016 Laatste nieuws 2DN60 Lineaire algebra en vectorcalculus

2015-2016 Laatste nieuws 2DN60 Lineaire algebra en vectorcalculus 2015-2016 Laatste nieuws 2DN60 Lineaire algebra en vectorcalculus Kwartiel 2, week 7.b Op het college op donderdagochtend 7 januari is behandeld: - hoek tussen vectoren en cosinus regel - driehoeksongelijkheid

Nadere informatie

(x x 1 ) + y 1. x x k+1 x k x k+1

(x x 1 ) + y 1. x x k+1 x k x k+1 Les Talor reeksen We hebben in Wiskunde een aantal belangrijke reële functies gezien, bijvoorbeeld de exponentiële functie exp(x) of de trigonometrische functies sin(x) en cos(x) Toen hebben we wel eigenschappen

Nadere informatie

Inhoud college 5 Basiswiskunde Taylorpolynomen

Inhoud college 5 Basiswiskunde Taylorpolynomen Inhoud college 5 Basiswiskunde 4.10 Taylorpolynomen 2 Basiswiskunde_College_5.nb 4.10 Inleiding Gegeven is een functie f met punt a in domein D f. Gezocht een eenvoudige functie, die rond punt a op f lijkt

Nadere informatie

WI1708TH Analyse 3. College 5 23 februari Challenge the future

WI1708TH Analyse 3. College 5 23 februari Challenge the future WI1708TH Analyse 3 College 5 23 februari 2015 1 Programma Vandaag Richtingsafgeleide (14.6) Gradiënt (14.6) Maximalisatie richtingsafgeleide (14.6) Raakvlak voor niveauoppervlakken (14.6) 2 Richtingsafgeleide

Nadere informatie

(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a

(g 0 en n een heel getal) Voor het rekenen met machten geldt ook - (p q) a = p a q a Samenvatting wiskunde h4 hoofdstuk 3 en 6, h5 hoofdstuk 4 en 6 Hoofdstuk 3 Voorkennis Bij het rekenen met machten gelden de volgende rekenregels: - Bij een vermenigvuldiging van twee machten met hetzelfde

Nadere informatie

Examen G0O17D Wiskunde II (6sp) maandag 10 juni 2013, 8:30-12:30 uur

Examen G0O17D Wiskunde II (6sp) maandag 10 juni 2013, 8:30-12:30 uur Examen GO7D Wiskunde II (6sp maandag juni 3, 8:3-:3 uur Bachelor Biochemie & Biotechnologie Bachelor hemie, Bachelor Geologie Schakelprogramma Master Biochemie & Biotechnologie en Schakelprogramma Master

Nadere informatie

1. (a) Gegeven z = 2 2i, w = 1 i 3. Bereken z w. (b) Bepaal alle complexe getallen z die voldoen aan z 3 8i = 0.

1. (a) Gegeven z = 2 2i, w = 1 i 3. Bereken z w. (b) Bepaal alle complexe getallen z die voldoen aan z 3 8i = 0. Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen Calculus NWI-NP003B 4 november 04,.30 5.30 Het gebruik van een rekenmachine/gr, telefoon, boek, aantekeningen e.d. is niet toegestaan. Geef precieze argumenten en

Nadere informatie

Wiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Tentamen 4 november 2013

Wiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Tentamen 4 november 2013 Wiskundige Technieken Uitwerkingen Tentamen 4 november 0 Normering voor 4 pt vragen andere vragen naar rato): 4pt pt pt pt 0pt goed begrepen én goed uitgevoerd, eventueel met of onbelangrijke rekenfoutjes

Nadere informatie

Hertentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Di 17 april 13:30 16:30

Hertentamen WISN102 Wiskundige Technieken 2 Di 17 april 13:30 16:30 Hertentamen WIN12 Wiskundige Technieken 2 Di 17 april 13:3 16:3 Normering voor 4 pt vragen (andere vragen naar rato): 4pt Goed begrepen en goed uitgevoerd met voldoende toelichting, eventueel enkele onbelangrijke

Nadere informatie

Vergelijkingen van cirkels en lijnen

Vergelijkingen van cirkels en lijnen Vergelijkingen van cirkels en lijnen Rechthoekig coördinatenstelsel! Cartesisch coördinatenstelsel! René Descartes (1596-1650) Van hem is de uitspraak: Ik denk, dus ik besta! September 12, 2009 1 Vergelijkingen

Nadere informatie

TENTAMEN ANALYSE 1. dinsdag 3 april 2007,

TENTAMEN ANALYSE 1. dinsdag 3 april 2007, TENTAMEN ANALYSE. dinsdag april 2007, 4.00-7.00. Het tentamen bestaat uit twee gedeelten: de eerste vijf opgaven gaan over de stof van het eerste gedeelte van het college. De laatste vijf opgaven gaan

Nadere informatie

WISKUNDE VOOR HET HOGER TECHNISCH ONDERWIJS. deel 1 LOTHAR PAPULA. 2e druk > ACADEMIC SERVICE

WISKUNDE VOOR HET HOGER TECHNISCH ONDERWIJS. deel 1 LOTHAR PAPULA. 2e druk > ACADEMIC SERVICE WISKUNDE VOOR HET HOGER TECHNISCH ONDERWIJS deel 1 LOTHAR PAPULA 2e druk > ACADEMIC SERVICE inhoud 1 Algemene grondbegrippen 1 1.1 Enkele basisbegrippen in de verzamelingenleer 1 1.1.1 Definitieenbeschrijvingvaneenverzameling

Nadere informatie

1 WAAM - Differentiaalvergelijkingen

1 WAAM - Differentiaalvergelijkingen 1 WAAM - Differentiaalvergelijkingen 1.1 Algemene begrippen Een (gewone) differentiaalvergelijking heeft naast de onafhankelijke veranderlijke (bijvoorbeeld genoteerd als x), eveneens een onbekende functie

Nadere informatie

Tentamen Functies en Reeksen

Tentamen Functies en Reeksen Tentamen Functies en Reeksen 6 november 204, 3:30 6:30 uur Schrijf op ieder vel je naam en bovendien op het eerste vel je studentnummer, de naam van je practicumleider (Arjen Baarsma, KaYin Leung, Roy

Nadere informatie

Studiewijzer Wiskunde 1 voor B(2DB00, 2DB30), cursus 2005/2006

Studiewijzer Wiskunde 1 voor B(2DB00, 2DB30), cursus 2005/2006 Studiewijzer Wiskunde 1 voor B(2DB00, 2DB30), cursus 2005/2006 Inleiding In de cursus Wiskunde 1 voor B (2DB00) wordt gebruikt het boek Calculus, Robert T. Smith, Roland B. Minton, second edition, Mc Graw

Nadere informatie

Tussentijdse evaluatie Analyse I

Tussentijdse evaluatie Analyse I 1ste Bachelor Wiskunde Academiejaar 1-1 1ste semester, november 1 Tussentijdse evaluatie Analyse I 1. Onderstel dat f : [a, b] R een continue functie is. (i) Bewijs dat er een x 1 en x in [a, b] bestaan

Nadere informatie

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Uitwerking Proeftentamen 3 Functies van één veranderlijke (15126 De uitwerkingen van de opgaven dienen duidelijk geformuleerd en overzichtelijk

Nadere informatie

Tussentoets Analyse 1

Tussentoets Analyse 1 Tussentoets Analyse Maandag 0 oktober 008, 0.00 -.00u Schrijf op ieder vel je naam en studentnummer, de naam van de docent S. Hille, O. van Gaans en je studierichting. Geef niet alleen antwoorden, leg

Nadere informatie

Extrema van functies van meerdere variabelen

Extrema van functies van meerdere variabelen Wiskunde voor kunstmatige intelligentie, 005 Les 3 Extrema van functies van meerdere variabelen Bij gewone functies van één variabel hebben we in Wiskunde 1 de vraag behandeld hoe we minima en maxima van

Nadere informatie

Opgaven Functies en Reeksen. E.P. van den Ban

Opgaven Functies en Reeksen. E.P. van den Ban Opgaven Functies en Reeksen E.P. van den Ban c Mathematisch Instituut Universiteit Utrecht Augustus 2014 1 Opgaven bij Hoofdstuk 1 Opgave 1.1 Zij f : R n R partieel differentieerbaar naar iedere variabele

Nadere informatie

dx; (ii) * Bewijs dat voor elke f, continu ondersteld in [0, a]: dx te berekenen.(oef cursus) Gegeven is de bepaalde integraal I n = π

dx; (ii) * Bewijs dat voor elke f, continu ondersteld in [0, a]: dx te berekenen.(oef cursus) Gegeven is de bepaalde integraal I n = π Analyse. (i) Bereken A = π sin d; +cos 2 (ii) * Bewijs dat voor elke f, continu ondersteld in [, a]: a f()d = a f(a )d (iii) Gebruik (i) en (ii) om de integraal J = π sin d te berekenen.(oef +cos 2 cursus)

Nadere informatie

1e bachelor ingenieurswetenschappen Modeloplossing examen oefeningen analyse I, januari y = u sin(vt) dt. wordt voorgesteld door de matrix

1e bachelor ingenieurswetenschappen Modeloplossing examen oefeningen analyse I, januari y = u sin(vt) dt. wordt voorgesteld door de matrix e bachelor ingenieurswetenschappen Modeloplossing examen oefeningen analyse I, januari 9. Opgave: Bereken dt ( q) als p = (, ), q = (, ) en p u+v x = e t dt T : (u, v) (x, y) : u y = u sin(vt) dt Oplossing:

Nadere informatie

ax + 2 dx con- vergent? n ln(n) ln(ln(n)), n=3 (d) y(x) = e 1 2 x2 e 1 2 t2 +t dt + 2

ax + 2 dx con- vergent? n ln(n) ln(ln(n)), n=3 (d) y(x) = e 1 2 x2 e 1 2 t2 +t dt + 2 Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen Calculus NWI-NPB 8 januari 3, 8.3.3 Het gebruik van een rekenmachine, telefoon en boek(en) is niet toegestaan. Geef precieze argumenten en antwoorden. Maak uw redenering

Nadere informatie

8. Differentiaal- en integraalrekening

8. Differentiaal- en integraalrekening Computeralgebra met Maxima 8. Differentiaal- en integraalrekening 8.1. Sommeren Voor de berekening van sommen kent Maxima de opdracht: sum (expr, index, laag, hoog) Hierbij is expr een Maxima-expressie,

Nadere informatie

Studiewijzer Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80), cursus 2008/2009

Studiewijzer Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80), cursus 2008/2009 Studiewijzer Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80), cursus 2008/2009 Inleiding In de cursus Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80) wordt gebruikt het boek Calculus, Early Transcendental Functions Robert T. Smith,

Nadere informatie

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Uitwerking tentamen Functies van één veranderlijke (5260) op dinsdag 6 januari 2009, 9.00 2.00 uur. De uitwerkingen van de opgaven

Nadere informatie

Wiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Hertentamen 2 januari 2014

Wiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Hertentamen 2 januari 2014 Wiskundige Technieken Uitwerkingen Hertentamen januari 4 Normering voor 4 pt vragen (andere vragen naar rato): 4pt 3pt pt pt pt goed begrepen én goed uitgevoerd, eventueel met of onbelangrijke rekenfoutjes

Nadere informatie

Doe de noodzakelijke berekeningen met de hand; gebruik Maple ter controle.

Doe de noodzakelijke berekeningen met de hand; gebruik Maple ter controle. De n-de term van de numerieke rij (t n ) (met n = 0,, 2,...) is het rekenkundig gemiddelde van zijn twee voorgangers. (a) Bepaal het Z-beeld F van deze numerieke rij en het bijhorende convergentiegebied.

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit der Wiskunde en Informatica Tentamen van Calculus voor het schakelprogramma van B (XB03) op woensdag 0 april 03, 9:00-:00 uur De uitwerkingen van de opgaven

Nadere informatie

Afdeling Kwantitatieve Economie

Afdeling Kwantitatieve Economie Afdeling Kwantitatieve Economie Wiskunde AEO V Uitwerking tentamen 1 november 2005 1. De tekenschema s in opgave 1a 1e zijn de voortekens van vermenigvuldigers en de laatste leidende hoofdminoren in een

Nadere informatie

Vectoranalyse voor TG

Vectoranalyse voor TG college 12 collegejaar college build slides Vandaag : : : : 17-18 12 4 september 217 3 ail Training Vessel 263 tad Amsterdam 1 2 3 4 stelling van Gauss stelling van Green Conservatieve vectorvelden 1 VA

Nadere informatie

Primitieve functie Als f : R --> R continu is op een interval, dan noemt men F : R --> R een primiteive functie of

Primitieve functie Als f : R --> R continu is op een interval, dan noemt men F : R --> R een primiteive functie of Enkelvoudige integralen Kernbegrippen Onbepaalde integralen Van onbepaalde naar bepaalde integraal Bepaalde integralen Integratiemethoden Standaardintegralen Integratie door splitsing Integratie door substitutie

Nadere informatie

Functies van één veranderlijke

Functies van één veranderlijke Functies van één veranderlijke 952600 Docent : Anton Stoorvogel E-mail: A.A.Stoorvogel@utwente.nl /29 Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica EWI UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde

Nadere informatie

Functies van één veranderlijke

Functies van één veranderlijke Functies van één veranderlijke 952600 Docent : Anton Stoorvogel E-mail: A.A.Stoorvogel@utwente.nl /37 Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica EWI Newton s method Hoe vinden we een nulpunt: f.x/ D 0 Stel

Nadere informatie

3.2 Kritieke punten van functies van meerdere variabelen

3.2 Kritieke punten van functies van meerdere variabelen Wiskunde voor kunstmatige intelligentie, 007/008 Als in een kritiek punt x 0 ook de tweede afgeleide f (x 0 ) = 0 is, kunnen we nog steeds niet beslissen of de functie een minimum, maximum of een zadelpunt

Nadere informatie

TW2040: Complexe Functietheorie

TW2040: Complexe Functietheorie TW2040: Complexe Functietheorie week 4.6, maandag K. P. Hart Faculteit EWI TU Delft Delft, 30 mei, 2016 K. P. Hart TW2040: Complexe Functietheorie 1 / 33 Outline 1 2 Algemeenheden Gedrag op de rand Machtreeksen

Nadere informatie

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Uitwerking tentamen Functies van één veranderlijke (526) op donderdag 23 oktober 28, 9. 2. uur. De uitwerkingen van de opgaven dienen

Nadere informatie

Hertentamen Wiskundige Technieken 1 Donderdag 4 jan 2018, 9-12 uur

Hertentamen Wiskundige Technieken 1 Donderdag 4 jan 2018, 9-12 uur Hertentamen Wiskundige Technieken 1 Donderdag 4 jan 2018, 9-12 uur Normering voor 4 pt vragen (andere vragen naar rato): 4pt Goed begrepen en goed uitgevoerd met voldoende toelichting, eventueel enkele

Nadere informatie

Relevante examenvragen , eerste examenperiode

Relevante examenvragen , eerste examenperiode Relevante examenvragen 2007 2008, eerste examenperiode WAAR/VALS Zijn de volgende uitspraken waar of vals? Geef een korte argumentatie (bewijs) of een tegenvoorbeeld, eventueel aangevuld met een figuur.

Nadere informatie

Studiewijzer Calculus 2 voor Bouwkunde (2DB90), cursus 2011/2012

Studiewijzer Calculus 2 voor Bouwkunde (2DB90), cursus 2011/2012 Studiewijzer Calculus 2 voor Bouwkunde (2DB90), cursus 2011/2012 Inleiding In de cursus Calculus 2 voor Bouwkunde (2DB90) wordt evenals in de cursus Calculus 1 gebruikt het boek: Calculus, Early Transcendental

Nadere informatie

Tussentijdse evaluatie Analyse I

Tussentijdse evaluatie Analyse I ste Bachelor Wiskunde Academiejaar 6-7 ste semester november 6 Tussentijdse evaluatie Analyse I. Toon aan dat een niet-stijgende begrensde rij convergent is.. Onderstel dat f : [a, b] R continu is over

Nadere informatie

Samenvatting wiskunde B

Samenvatting wiskunde B Samenvatting wiskunde B Dit is een samenvatting van het tweede deel van Getal en Ruimte VWO wiskunde B. In deze samenvatting worden hoofdstuk 5, 6 en 7 behandeld. Ik hoop dat deze samenvatting je zal helpen!

Nadere informatie

n 2 + 2n + 4 3n 2 n + 4n n + 2n + 12 n=1

n 2 + 2n + 4 3n 2 n + 4n n + 2n + 12 n=1 Radboud Universiteit Nijmegen Tentamen Calculus 2 NWI-NP004B 6 april 205, 8.00 2.00 Het gebruik van een rekenmachine/gr, telefoon, boek, aantekeningen e.d. is niet toegestaan. Geef precieze argumenten

Nadere informatie

Per nieuwe hoofdvraag een nieuwe bladzijde gebruiken. De vragen hoeven niet in de juiste volgorde te worden opgelost.

Per nieuwe hoofdvraag een nieuwe bladzijde gebruiken. De vragen hoeven niet in de juiste volgorde te worden opgelost. SBC AMDG Ma 13/12/04 klas : 5WEWI8 5GRWI8 Van Hijfte D. toegelaten : grafisch rekentoestel Examen Wiskunde deel I (90p) Per nieuwe hoofdvraag een nieuwe bladzijde gebruiken. De vragen hoeven niet in de

Nadere informatie

Studiewijzer Calculus voor het schakelprogramma van Bouwkunde (2DB03) cursus 2015/2016

Studiewijzer Calculus voor het schakelprogramma van Bouwkunde (2DB03) cursus 2015/2016 Studiewijzer Calculus voor het schakelprogramma van Bouwkunde (2DB03) cursus 2015/2016 Inleiding In de cursus Calculus voor het schakelprogramma van Bouwkunde (2DB03) wordt het volgende gebruikt het boek:

Nadere informatie

Didactische wenken bij het onderdeel analyse

Didactische wenken bij het onderdeel analyse Didactische wenken bij het onderdeel analyse Didactische wenken bij het onderdeel analyse 1/21 1. Eindtermen analyse Eindtermen ASO tweede graad ET 22 3 (4) aspecten van een functie ET 23 Standaardfuncties

Nadere informatie

Inverse functies en limieten

Inverse functies en limieten Inverse functies en limieten Inverse functies We nemen aan dat A en B deelverzamelingen zijn van R. Een functie f : A B heet één-één duidig of injectief als f (x 1 ) f (x 2 ) voor alle x 1 x 2, x 1, x

Nadere informatie

Voorbereidende sessie toelatingsexamen

Voorbereidende sessie toelatingsexamen 1/7 Voorbereidende sessie toelatingsexamen Wiskunde 2 - Algebra en meetkunde Dr. Koen De Naeghel 1 KU Leuven Kulak, woensdag 25 april 2018 1 Presentatie en opgeloste oefeningen zijn digitaal beschikbaar

Nadere informatie

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Uitwerking tentamen Functies van één veranderlijke (5260) op donderdag 25 oktober 2007, 9.00 2.00 uur. De uitwerkingen van de opgaven

Nadere informatie

CALCULUS & ANALYSE. Stefaan Poedts. CmPA, Dept. Wiskunde, KU Leuven

CALCULUS & ANALYSE. Stefaan Poedts. CmPA, Dept. Wiskunde, KU Leuven CALCULUS & ANALYSE Stefaan Poedts CmPA, Dept. Wiskunde, KU Leuven Monitoraat Kaat Zeeuwts (Kaatje.Zeeuwts@wet.kuleuven.be) Annouk Van Vlierden (Annouk.VanVlierden@wet.kuleuven.be) Oefeningen Berdien, Dina,

Nadere informatie

Inhoud. Aan de student. Studiewijzer. Aan de docent. Over de auteurs. Hoofdstuk 0 Basiswiskunde 1

Inhoud. Aan de student. Studiewijzer. Aan de docent. Over de auteurs. Hoofdstuk 0 Basiswiskunde 1 Inhoud Aan de student V Studiewijzer Aan de docent VII IX Over de auteurs XI Hoofdstuk 0 Basiswiskunde 1 Leereenheid 0.1 Elementaire algebra 3 0.1.1 Verzameling van getallen en het symbool 4 0.1.2 Merkwaardige

Nadere informatie

Analyse I. 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar ste semester 12 januari 2010

Analyse I. 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar ste semester 12 januari 2010 ste Bachelor Ingenieurswetenschappen Academiejaar 9- ste semester januari Analyse I. Formuleer en bewijs de formule van Leibniz voor de n-de afgeleide van het product van twee functies f en g.. Onderstel

Nadere informatie

1 WGAM: overzicht definities, eigenschappen en stellingen. (Nuttig voor de WPO s)

1 WGAM: overzicht definities, eigenschappen en stellingen. (Nuttig voor de WPO s) 1 WGAM: overzicht definities, eigenschappen en stellingen. (Nuttig voor de WPO s) 1.1 Hoofdstuk 1: eeksen efinitie 1.1.1. Gegeven een rij (a n ) van reële getallen, dan noemen we een uitdrukking van de

Nadere informatie

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Uitwerking Tentamen Calculus, 2DM10, maandag 22 januari 2007

TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Uitwerking Tentamen Calculus, 2DM10, maandag 22 januari 2007 TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Uitwerking Tentamen Calculus, DM, maandag januari 7. (a) Gevraagd is het polynoom f() + f () (x ) + f (x ). Een eenvoudige rekenpartij

Nadere informatie

FORMULARIUM. www.basiswiskunde.be. Inhoudsopgave. 1 Algebra 2. 2 Lineaire algebra 4. 3 Vlakke meetkunde 5. 4 Goniometrie 7. 5 Ruimtemeetkunde 10

FORMULARIUM. www.basiswiskunde.be. Inhoudsopgave. 1 Algebra 2. 2 Lineaire algebra 4. 3 Vlakke meetkunde 5. 4 Goniometrie 7. 5 Ruimtemeetkunde 10 FORMULARIUM wwwbasiswiskundebe Inhoudsopgave Algebra 2 2 Lineaire algebra 4 3 Vlakke meetkunde 5 4 Goniometrie 7 5 Ruimtemeetkunde 0 6 Reële functies 2 7 Analyse 3 8 Logica en verzamelingen 6 9 Kansrekening

Nadere informatie

== Hertentamen Analyse 1 == Dinsdag 25 maart 2008, u

== Hertentamen Analyse 1 == Dinsdag 25 maart 2008, u == Hertentamen Analyse == Dinsdag 5 maart 8, 4-7u Schrijf op ieder vel je naam en studentnummer, de naam van de docent (S Hille, O van Gaans) en je studierichting Geef niet alleen antwoorden, leg elke

Nadere informatie

Wiskunde curriculum voor Bachelor fase N

Wiskunde curriculum voor Bachelor fase N Wiskunde curriculum voor Bachelor fase N 1. Inleiding wiskunde (5 sp, kwartiel 1.1) - Rekenvaardigheden: algebraïsche rekenvaardigheden, differentiëren, integreren, goniometrie, functie onderzoek etc (herhaling

Nadere informatie

Samenvatting. TI1106M Calculus Samenvatting colleges 2014 Door: David Alderliesten. Disclaimer

Samenvatting. TI1106M Calculus Samenvatting colleges 2014 Door: David Alderliesten. Disclaimer Samenvatting TI1106M Calculus Samenvatting colleges 2014 Door: David Alderliesten Disclaimer De informatie in dit document is afkomstig van derden. W.I.S.V. Christiaan Huygens betracht de grootst mogelijke

Nadere informatie

Wiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Tentamen 3 november 2014

Wiskundige Technieken 1 Uitwerkingen Tentamen 3 november 2014 Wiskundige Technieken Uitwerkingen Tentamen 3 november 0 Normering voor pt vragen andere vragen naar rato): pt 3pt pt pt 0pt goed begrepen én goed uitgevoerd, eventueel met enkele onbelangrijke rekenfoutjes

Nadere informatie

Voorkennis wiskunde voor Biologie, Chemie, Geografie

Voorkennis wiskunde voor Biologie, Chemie, Geografie Onderstaand overzicht volgt de structuur van het boek Wiskundige basisvaardigheden met bijhorende website. Per hoofdstuk wordt de strikt noodzakelijke voorkennis opgelijst: dit is leerstof die gekend wordt

Nadere informatie

2004 Gemeenschappelijke proef Algebra - Analyse - Meetkunde - Driehoeksmeting 14 vragen - 2:30 uur Reeks 1 Notatie: tan x is de tangens van de hoek x, cot x is de cotangens van de hoek x Vraag 1 In een

Nadere informatie

Bekijk nog een keer het stelsel van twee vergelijkingen met twee onbekenden x en y: { De tweede vergelijking van de eerste aftrekken geeft:

Bekijk nog een keer het stelsel van twee vergelijkingen met twee onbekenden x en y: { De tweede vergelijking van de eerste aftrekken geeft: Determinanten Invoeren van het begrip determinant Bekijk nog een keer het stelsel van twee vergelijkingen met twee onbekenden x en y: { a x + b y = c a 2 a 2 x + b 2 y = c 2 a Dit levert op: { a a 2 x

Nadere informatie

Functies van één veranderlijke

Functies van één veranderlijke Functies van één veranderlijke 191512600 Docent : Anton Stoorvogel E-mail: A.A.Stoorvogel@utwente.nl 1/43 Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica EWI Maxima en minima Gegeven een functie f met domein

Nadere informatie

integreren is het omgekeerde van differentiëren

integreren is het omgekeerde van differentiëren Integraalrekening Als we een functie f(x) differentiëren is het resultaat de eerste afgeleide f (x). Dezelfde functie f(x) kunnen we ook integreren met als resultaat de zogenaamde primitieve functie F(x).

Nadere informatie

H5: onderzoek van functies. Symmetrie van een functie: even is een symmetrie rond de y-as of f is symmetrisch rond het middelpunt dan is f oneven.

H5: onderzoek van functies. Symmetrie van een functie: even is een symmetrie rond de y-as of f is symmetrisch rond het middelpunt dan is f oneven. Algemene eigenschappen H5: onderzoek van functies Symmetrie van een functie: even is een symmetrie rond de y-as of f is symmetrisch rond het middelpunt dan is f oneven. Coördinatietransformatie: x = αu

Nadere informatie

Technische Universiteit Delft Uitwerking Tentamen Analyse 3, WI 2601 Maandag 11 januari 2010, 9.00-12.00

Technische Universiteit Delft Uitwerking Tentamen Analyse 3, WI 2601 Maandag 11 januari 2010, 9.00-12.00 Technische Universiteit Delft Uitwerking Tentamen Analyse 3, WI 6 Maandag januari, 9- Faculteit EWI Dit tentamen bestaat uit 6 opgaven Alle antwoorden dienen beargumenteerd te worden Normering: punten

Nadere informatie

Ter Leering ende Vermaeck

Ter Leering ende Vermaeck Ter Leering ende Vermaeck 15 december 2011 1 Caleidoscoop 1. Geef een relatie op Z die niet reflexief of symmetrisch is, maar wel transitief. 2. Geef een relatie op Z die niet symmetrisch is, maar wel

Nadere informatie

Convexe Analyse en Optimalisering

Convexe Analyse en Optimalisering Convexe Analyse en Optimalisering Bernd Heidergott Vrije Universiteit Amsterdam en Tinbergen Institute WEB: http://staff.feweb.vu.nl/bheidergott Overzicht Literatuur Calculus, a complete course, Robert

Nadere informatie

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica

UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica UNIVERSITEIT TWENTE Faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica Uitwerking tentamen Functies van één veranderlijke (526) op maandag 4 januari 2, 8.45.45 uur. De uitwerkingen van de opgaven dienen

Nadere informatie

Complexe functies. 2.1 Benadering door veeltermen

Complexe functies. 2.1 Benadering door veeltermen Wiskunde voor kunstmatige intelligentie, Les Complexe functies Nadat we de complexe getallen hebben leren kennen, is het een voor de hand liggende vraag of hiervoor net als voor de reële getallen ook functies

Nadere informatie

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts

Voorbereiding toelatingsexamen arts/tandarts Voorbereiding toelatingsexamen artstandarts Wiskunde: oppervlakteberekening 307 dr. Brenda Casteleyn Met dank aan: Atheneum van Veurne, Leen Goyens (http:users.telenet.betoelating) . Inleiding Dit oefeningenoverzicht

Nadere informatie

Centrale Commissie Voortentamen Wiskunde Uitwerkingen Voortentamen Wiskunde B 11 juni 2012

Centrale Commissie Voortentamen Wiskunde Uitwerkingen Voortentamen Wiskunde B 11 juni 2012 Centrale Commissie Voortentamen Wiskunde Uitwerkingen Voortentamen Wiskunde B juni 22 Voorlopige versie 6 juni 22 Opgave a f (x) = x2 x 5, dus f (x) = 2 2 x 5x. Dit geeft f (x) = 2 2 2x3. f (x) = 2 2 2x3

Nadere informatie

stap voor stap; zonder GR-functies; tussen- en eindantwoorden mogen benaderd worden genoteerd (wel doorrekenen met exacte antwoorden).

stap voor stap; zonder GR-functies; tussen- en eindantwoorden mogen benaderd worden genoteerd (wel doorrekenen met exacte antwoorden). Samenvatting door Sterre 1437 woorden 5 mei 2018 7.8 3 keer beoordeeld Vak Methode Wiskunde B Getal en ruimte Vocabulair Algebraïsch stap voor stap; zonder GR-functies; tussen- en eindantwoorden mogen

Nadere informatie

2. Hoelang moet de tweede faze duren om de hoeveelheid zout in de tank op het einde van de eerste faze, op de helft terug te brengen?

2. Hoelang moet de tweede faze duren om de hoeveelheid zout in de tank op het einde van de eerste faze, op de helft terug te brengen? Vraag Een vloeistoftank met onbeperkte capaciteit, bevat aanvankelijk V liter zuiver water. Tijdens de eerste faze stroomt water, dat zout bevat met een concentratie van k kilogram per liter, de tank binnen

Nadere informatie

In dit college bekijken we een aantal technieken om integralen te bepalen van trigonometrische functies en van rationale functies.

In dit college bekijken we een aantal technieken om integralen te bepalen van trigonometrische functies en van rationale functies. 03 college 5: meer technieken In dit college bekijken we een aantal technieken om integralen te bepalen van trigonometrische functies en van rationale functies. Opmerking over de notatie. Net als in het

Nadere informatie

Examenvragen Hogere Wiskunde I

Examenvragen Hogere Wiskunde I 1 Examenvragen Hogere Wiskunde I Vraag 1. Zij a R willekeurig. Gegeven is dat voor alle r, s Q geldt dat a r+s = a r a s. Bewijs dat voor alle x, y R geldt dat a x+y = a x a y. Vraag 2. Gegeven 2 functies

Nadere informatie

Schoolagenda 5e jaar, 8 wekelijkse lestijden

Schoolagenda 5e jaar, 8 wekelijkse lestijden Leerkracht: Koen De Naeghel Schooljaar: 2012-2013 Klas: 5aLWi8, 5aWWi8 Aantal taken: 19 Aantal repetities: 14 Schoolagenda 5e jaar, 8 wekelijkse lestijden Taken Eerste trimester: 11 taken indienen op taak

Nadere informatie

Gaap, ja, nog een keer. In één variabele hebben we deze formule nu al een paar keer gezien:

Gaap, ja, nog een keer. In één variabele hebben we deze formule nu al een paar keer gezien: Van de opgaven met een letter en dus zonder nummer staat het antwoord achterin. De vragen met een nummer behoren tot het huiswerk. Spieken achterin helpt je niets in het beter snappen... 1 Stelling van

Nadere informatie

Studiewijzer Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80) cursus 2011/2012

Studiewijzer Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80) cursus 2011/2012 Studiewijzer Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80) cursus 2011/2012 Inleiding In de cursus Calculus 1 voor Bouwkunde (2DB80) wordt gebruikt het boek Calculus, Early T ranscendental F unctions, Robert T. Smith,

Nadere informatie

18.I.2010 Wiskundige Analyse I, theorie (= 60% van de punten)

18.I.2010 Wiskundige Analyse I, theorie (= 60% van de punten) 8.I.00 Wiskundige Analyse I, theorie 60% van de punten) Beantwoord elk van de vragen I,II,III en IV op één van de dubbele geruite bladen. Schrijf op elk van die dubbele geruite bladen, bovenaan de eerste

Nadere informatie

Infi A oefententamen ψ

Infi A oefententamen ψ Infi A oefententamen ψ Aanwijzingen Motiveer alle antwoorden. Werk rustig, netjes en duidelijk. Zorg dat je uitwerking maar één interpretatie toelaat. Alle informatie op dit opgavenblad mag bij alle (deel)opgaven

Nadere informatie

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling

2 Kromming van een geparametriseerde kromme in het vlak. Veronderstel dat een kromme in het vlak gegeven is door een parametervoorstelling TU/e technische universiteit eindhoven Kromming Extra leerstof bij het vak Wiskunde voor Bouwkunde (DB00) 1 Inleiding De begrippen kromming en kromtestraal worden in het boek Calculus behandeld in hoofdstuk

Nadere informatie

Math D2 Gauss (Wiskunde leerlijn TOM) Deelnemende Modules: /FMHT/ / A. Oefententamen #2 Uitwerking

Math D2 Gauss (Wiskunde leerlijn TOM) Deelnemende Modules: /FMHT/ / A. Oefententamen #2 Uitwerking Math D Gauss Wiskunde leerlijn TOM Deelnemende Modules: 14-144/FMHT/14161/14144-1A Oefententamen # Uitwerking Vraagstuk 1. tel de doorsnijding van de oppervlakken x + y + z 4 en z 1. Van bovenaf bekijkt

Nadere informatie

Oefenexamen Wiskunde Semester

Oefenexamen Wiskunde Semester Oefenexamen Wiskunde Semester 1 2017-2018 De cursusdienst van de faculteit Toegepaste Economische Wetenschappen aan de Universiteit Antwerpen. Op het Weduc forum vind je een groot aanbod van samenvattingen,

Nadere informatie

Analyse I. f(x)dx + f(x)dx =

Analyse I. f(x)dx + f(x)dx = 1ste Bachelor Ingenieurswetenschappen/ Wiskunde/Natuurkunde Academiejaar 1-11 1ste semester, 18 januari 11 Analyse I 1. f en g zijn numerieke functies, f is differentieerbaar in a en g is differentieerbaar

Nadere informatie

Convexe Analyse en Optimalisering

Convexe Analyse en Optimalisering Convexe Analyse en Optimalisering Bernd Heidergott Vrije Universiteit Amsterdam and Tinbergen Institute WEB: http://staff.feweb.vu.nl/bheidergott.htm Overzicht Boek: Optimization: Insights and Applications,

Nadere informatie