Omnibusonderzoek 2011

Transcriptie

1 Omnibusonderzoek 2011 Belangrijkste uitkomsten Onderzoek & Statistiek Gemeente Schiedam

2 2 Voorwoord VOORWOORD Het Omnibusonderzoek is, zoals de naam al aangeeft, een onderzoek dat diverse onderwerpen bundelt. Evenals bij eerdere edities is ook deze keer aan alle gemeentelijke afdelingen de mogelijkheid geboden om onderwerpen aan te dragen. Als onderdeel van het College Werkprogramma ligt de nadruk binnen het onderzoek op de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening. Tevens ligt er in dit kader een relatie met het Burgerjaarverslag. Voor een aantal onderwerpen is een vergelijking met voorgaande jaren mogelijk door het hanteren van dezelfde vraagstelling. Ook deze keer hebben weer een groot aantal Schiedammers de moeite genomen om het vragenformulier in te vullen. In totaal hebben zo n respondenten gereageerd waardoor de respons op 35 procent is uitgekomen. Na herweging op variabelen als woonwijk, leeftijd, etniciteit, huur/koopwoning etc. kan de respons als een getrouwe afspiegeling van de Schiedamse bevolking worden beschouwd. De rapportage valt in de volgende hoofdstukken uiteen: 1. Communicatie Op welke manier komen Schiedammers aan informatie in het algemeen en gemeentespecifieke informatie in het bijzonder. Vanuit communicatief oogpunt is het van belang via welke media en op welke wijze Schiedammers het beste bereikt kunnen worden. Welke ontwikkelingen zijn er in mediabereik sinds 2004? Welk bereik heeft internet? Wat zijn de beste media om de verschillende leeftijdgroepen te bereiken? 2. Welzijn Hoe gezond voelt de gemiddelde Schiedammer zich? Hoe was dat in vergelijking met het vorige omnibusonderzoek? Wat zijn de verschillen tussen leeftijdgroepen? Is er verschil tussen allochtonen en autochtonen in gezondheid? Hoe staat Schiedam ervoor als het gaat om sociaal isolement / vereenzaming? Hoeveel mantelzorgers telt Schiedam en in hoeverre zijn zij bekend met voorzieningen? Hoe ervaren Schiedammers het contact met de buren? Hoe staat het met de burgerparticipatie? Hoe gaan Nederlanders en allochtonen met elkaar om? 3. Voorzieningen Het consumentengedrag is continu aan veranderdingen onderhevig. Reden genoeg om na te gaan wat daarvan de effecten zijn op de kooporiëntatie van Schiedammers. Daartoe is gebruik gemaakt van het vragenblok dat ook in 1992,1997,2000 en 2004 is gebruikt. Zodoende kan een opeenvolgende ontwikkeling in de tijd zichtbaar worden gemaakt. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen dagelijkse artikelen (zoals levensmiddelen en dergelijke) en een 15tal artikelgroepen in de nietdagelijkse artikelenbranche. Welke ontwikkelingen zijn er in de concurrentiepositie van Schiedam ten opzichte van Rotterdam en Vlaardingen? Hoe bekend zijn de verschillende voorzieningen? In hoeverre worden voorzieningen gebruikt en hoe is de tevredenheid? 4. Uitgaan, cultuur en evenementen. Schiedam telt diverse evenementen: Hoeveel Schiedammers nemen deel? Hoe is hun waardering? Hoe groot is het aantal trouwe bezoekers? Er wordt een vergelijking gemaakt met het vorige omnibusonderzoek. Hoe bekend zijn organisaties en instellingen zoals Stedelijk Museum Schiedam, Jenevermuseum, Filmhuis? Hoe worden deze gewaardeerd? Hoeveel belangstelling hebben Schiedammers voor cultuur/ creativiteit, uitgaan en hobby s?

3 3 Inhoudsopgave INHOUD Pagina COMMUNICATIE 4 Informatievoorziening Internet Bereik van websites 5 Digitaal loket Digitale stadsgids 6 Analyse website bezoekers naar leeftijd Informatiebronnen (ontwikkeling) Mediabereik per leeftijdgroep 7 Mediabereik kranten 8 Krantenbezorging / Gemeenteberichten Bereik gedrukte media naar leeftijd 9 Radio en TV Trouwe kijkers en luisteraars 10 Gemeentearchief WELZIJN 12 Gezondheid Gezondheid naar leeftijd Sociale contacten 13 Contactbehoefte en gezondheid Verdieping contactbehoeftigen Contacten met buren 14 Mantelzorgers Clubactiviteiten, vrijwilligerswerk en buurtparticipatie Vrijwilligerswerk naar leeftijd 15 Burgerparticipatie, wijkvergelijking Gevoelens van discriminatie 16 VOORZIENINGEN 17 Winkels Kooporiëntatie Schiedam en Rotterdam Schiedam en Vlaardingen Kooporiëntatie, rekeninghoudend met bestedingsbedrragen 18 Concurrentie webwinkels / internetaankopen Ontwikkeling kooporiëntatie naar wijk Ontwikkeling kooporiëntatie naar leeftijdgroep 19 Ontwikkeling kooporiëntatie naar inkomensgroep Winkelopenstelling op zondag 20 Bekendheid voorzieningen Gebruik voorzieningen 21 Tevredenheid voorzieningen Overige voorzieningen 22 Vergelijking op wijkniveau Overzicht kooporiëntatiecijfers 24 UITGAAN, CULTUUR, EVENEMENTEN 25 Mediaondersteuning van evenementen Bezoekersaantallen 26 Cultuurscout Belangstelling in cultuur / creativiteit 27 Hobby Informatievoorziening over uitgaan in Schiedam 28

4 4 COMMUNICATIE Informatievoorziening Informatievoorziening is een belangrijke taak van de gemeente. De bevolking wordt dan ook via diverse media geïnformeerd. De belangstelling van het publiek voor bepaalde media verandert echter voortdurend. Dit komt tot uitdrukking in cijfers over het bereik, het aantal mensen dat een blad, website of radio/tvzender leest/ beluisterd. Kennis van het mediabereik onder de Schiedamse bevoking is belangrijk voor efficiënte en effectieve mediakeuze. Internet Internet wordt vaak gezien als het medium om snel en goedkoop te communiceren naar een grote groep mensen. Gemiddeld maakt 92% van de Schiedamse bevolking wel eens gebruik van internet. Hoewel het voor veel Schiedammers technisch mogelijk is om gebruik te maken van internet wordt slechts een relatief klein deel van de bevolking bereikt via het medium. Ouderen maken er bijvoorbeeld veel minder gebruik van en het percentage Schiedammers dat slechts een paar keer per maand of nooit op internet komt is ca. 9%. Dit percentage is sinds 2004 niet gedaald. (zie tabel 1). Onder 65plussers ligt het percentage dat vrijwel nooit internet op 35%. Hier staat tegenover dat ongeveer 55% van de 65 plussers dagelijks of tenminste een paar keer per week op internet kijkt. Voor informatie die bij zowel jong als oud terecht moet komen is internet dus niet voldoende. Er is ook verschil in internetgebruik tussen autochtonen en allochtonen. In 2010 zien we dat allochtonen vaker op internet zijn dan autochtonen. Gemiddeld is 90% van de allochtonen een paar keer per week op internet. Onder autochtonen is dit 83%. Onder de autochtone bevolking is 11% vrijwel nooit op internet. Internet biedt dus zeker mogelijkheden mits er rekening wordt gehouden met de Communicatie groepen bewoners die hoofdzakelijk andere media raadplegen. Tabel 1: Hoe vaak maakt u gebruik van internet? (n%) INTERNET GEBRUIK (Vrijwel) Dagelijks 63% 72% Een paar keer per week 23% 13% Een paar keer per maand 8% 3% Minder dan 1 keer per maand 6% 1% (Vrijwel) nooit 8% Weet niet / geen mening 3%. Wanneer informatie aangeboden wordt via internet wordt het bereik vooral bepaald door de keuze van de website waar de gemeente de informatie plaatst. Dat komt door het relatief lage bereik van websites. Bereik van websites Informatie over Schiedam wordt regelmatig gecommuniceerd via acht websites. De omnibusenquête geeft inzicht in het bereik van deze sites onder de Schiedamse bevolking. (zie tabel 2). Tabel 2: Bezoekfrequentie website met gemeenteinformatie uitgesplitst (n%) SITES soms % schiedam.nl 50% ontdekschiedam.nu 26% rijnmond.nl 19% deweekkrant.nl 11% looktv.nl 21% radioschiedam.nl 6% maasstadpers.nl 4% echo.nl 4%. vaak % 7% 1% 6% 4% 5% 2% 2% 1% In bovenstaande tabel valt het grote verschil op tussen de percentages soms en vaak. Het toont aan dat een website zoals schiedam.nl een bereik heeft van 57% van de bevolking maar dat hier veel bezoekers onder zijn die de site slechts een paar keer per jaar bezoeken. 7% bezoekt de site vaak (d.i. dagelijks tot een paar keer per maand). Voor berichten die binnen een paar weken bekend moeten zijn bij de bevolking moet dus gerekend worden met een bereik van slechts 7%. Door een bericht op meer sites te plaatsen neemt het bereik wel toe. Er moet dan wel rekening worden gehouden met overrlappend bereik. Anders gezegd de bezoekers van schiedam.nl zijn voor een deel dezelfden als bezoekers van

5 5 Communicatie ontdekschiedam.nu. Om te bepalen hoeveel % van de bevolking bereikt wordt met een bericht kunnen we de bereikpercentages dus niet simpel optellen. Uit analyse blijkt dat een combinatie van berichten op de acht genoemde sites een maximaal mediabereik, op korte termijn heeft van ca 14% (zie tabel 3). Met korte termijn wordt bedoeld dat het bericht binnen 12 weken bij de doelgroep terecht moet komen. Als het bericht langer op de site staat zal een veel groter deel van de bevolking er kennis van nemen. Een bericht op de site schiedam.nl zal uiteindelijk (na 1 jaar) ca. 57% van de bevolking bereiken. (Het aantal ouderen dat kennis neemt van het bericht ligt, zoals gezegd, veel lager. Zie analyse websitebezoek naar leeftijd ). Voor het bepalen van een efficiënt en effectief bereik voor korte termijn berichten is analyse gedaan op unieke bezoekers die bepaalde sites vaak bezoeken (tabel 3). Tabel 3: Bereik van combinaties van sites (n%) SITES minimale bereik* bevolking schiedam.nl 6,7% schiedam+ontdekschiedam 7,7% schiedam+rtvrijnmond 11,4% schiedam+looktv 10,5% Schiedam+stadsblad 9,4% schiedam+rtvrijnmond+looktv 13,4% *) Alleen mensen die de sites vaak bezoeken tellen mee.veel Schiedammers bezoeken op onregelmatige basis sites ( soms ). Deze onvoorspelbare bezoeken zijn niet meegenomen.. Een bericht dat geplaatst wordt op zowel schiedam.nl als op ontdekschiedam.nl heeft een korte termijn bereik van 7,7% van de Schiedamse bevolking. Dit is het percentage van de bevolking dat vaak op tenminste één van de genoemde sites kijkt. Het maximale bereik (op korte termijn) van de zes sites is 13,4% van de bevolking. Hiervoor moet een bericht geplaatst worden op schiedam.nl+rtvrijnmond.nl en Looktv.nl De hier genoemde bereikanalyse geldt alleen voor boodschappen die bedoeld zijn voor alle Schiedammers van 18 jaar en ouder. Het zegt niets over het bereik onder de jeugd tot 18 jaar. Het bereik onder ouderen is aanmerkelijk lager. Het aantal Schiedammers dat de gemeentelijke website ( bezocht is gestegen van 27% in 2004 naar 57% in Gemiddeld bezoekt een Schiedammer de website enkele keren per jaar. Schiedam.nl scoort het beste bereik van de acht onderzochte sites (zie tabel 4). Tabel 4: Bezoekfrequentie websites met gemeenteinformatie uitgesplitst (n%) SITES soms % schiedam.nl 50% ontdekschiedam.nu 26% rijnmond.nl 19% deweekkrant.nl 11% looktv.nl 21% radioschiedam.nl 6% maasstadpers.nl 4% echo.nl 4%. vaak % 7% 1% 6% 4% 5% 2% 2% 1% De informatiebehoefte van bezoekers van schiedam.nl is gelegen in praktische en algemene informatie. Daarnaast zijn informatie over activiteiten en evenementen en informatie van het digitale loket (relatief) populair. In onderstaande tabel is de reden (of één van de redenen) van bezoek aan de site schiedam.nl weergegeven. (zie tabel 5) Tabel 5: Redenen voor het bezoek aan BEZOEKREDEN 2010 op zoek naar praktische, algemene informatie digitaal iets aanvragen/ regelen met de gemeente op zoek naar info over activiteiten en evenementen 34% 17% 16% op zoek naar nieuwsberichten 10% op zoek naar plannen/beleid van het gemeentebestuur 10% op zoek naar vacatures 8% Anders*) 5% *)Anders: Archief/historie Schiedam 2%, Trouwen 1%, Belasting 1%, Overige 1%. Het Digitale loket Het Digitaal loket is onderdeel van de gemeentelijke website. Van alle Schiedammers heeft 37,5% wel eens gebruik gemaakt van het Digitaal loket.

6 6 Een kleine meerderheid van de bevolking van 58% is bekend met het bestaan van Het Digitaal loket. Van de Schiedammers die de website Schiedam.nl hebben bezocht zegt 61% bekend te zijn met het Digitaal loket. Anders gezegd: 39% van de bezoekers van de gemeentelijke website is niét bekend met het bestaan van het digitale loket. Dit is opmerkelijk want de link naar het Digitaal loket staat vermeld op de eerste pagina van de site. De belangrijkste reden voor een bezoek aan het digitale loket is het regelen van paspoort / idkaart (zie tabel 6). Tabel 6: Redenen voor bezoek aan digitaal loket (%). BEZOEKREDEN 2010 paspoort/ id kaart 32% GBA/geboorteregister 18% afspraak maken 17% WOZ/OZB 10% Rijbewijs 6% Belastingen 3% Inschrijving gemeente 3% Overige 11%. Digitale stadsgids Van de bezoekers van de website (57% van de bevolking) kent 26% de digitale stadsgids. Omgerekend is dus naar schatting 15% van de bevolking bekend met de digitale stadsgids. (57%x26%). 28% van de bewoners die de digitale stadsgids kent maakt er ook wel eens gebruik van. Omgerekend wordt de digitale stadsgids dus gebruikt door ca. 4% van de bevolking. (28%x26%). Analyse website bezoek naar leeftijd Zoals eerder vermeld is er sprake van selectief websitebezoek. Anders gezegd: Een deel van de Schiedammers die rijnmond.nl vaak bezoekt is niet dezelfde als die deweekkrant.nl vaak bezoekt. Nadere analyse toont aan dat leeftijdsverschil hierin een belangrijke factor is. Onderstaande tabel geeft in percentages Communicatie aan welke websites vaak worden bezocht door bepaalde leeftijdgroepen (zie tabel 7 / hoge waarden zijn gearceerd in grijs). Tabel 7: Websitebezoek vaak en soms % bevolking naar leeftijdgroep. INFORMATIEBRON < > 55 vaak en soms bezocht jr. jr. jr. jr. schiedam.nl vaak 9% 13% 7% 4% schiedam.nl soms 32% 69% 57% 44% ontdekschiedam.nu vaak 1% 3% 1% 1% ontdekschiedam.nu soms 15% 32% 33% 25% rijnmond.nl vaak 3% 9% 7% 6% rijnmond.nl soms 19% 17% 29% 17% radioschiedam.nl vaak 0% 0% 4% 2% radioschiedam soms 7% 3% 7% 9% looktv.nl vaak 3% 4% 4% 8% looktv.nl soms 14% 16% 31% 19% deweekkrant.nl vaak 0% 7% 3% 5% deweekkrant.nl soms 15% 10% 15% 10% maasstadpers.nl vaak 0% 2% 0% 4% maasstadpers.nl soms 8% 3% 8% 3% echo.nl vaak 0% 1% 2% 2% echo.nl soms 9% 1% 4% 4% Opmerking: de relatief hoge waarden vaak >5% en waarden soms > 20% zijn gemarkeerd.. Uit bovenstaande tabel blijkt dat wanneer via internet snel een groep jarigen bereikt moet worden plaatsing van een bericht op schiedam.nl + rijnmond.nl + weekkrant.nl een slimme keuze. Hiermee wordt al ca. 25% van deze doelgroep bereikt. Is het doel om 55 plussers te informeren dan is plaatsing op rijnmond.nl en looktv.nl goed voor ca. 14% bereik in deze doelgroep. Wanneer het er niet om gaat om 55 plussers snel te bereiken maar om deze groep op enig moment in het jaar kennis te laten nemen van informatie, dan is de combinatie schiedam.nl + looktv.nl en ontdekschiedam.nl een efficiënte keus, met het meeste bereik. Informatiebronnen (ontwikkeling). Omdat het bereik van internet beperkingen kent blijven andere media belangrijk. Een medium als telefoon wordt door 33% van de Schiedammers gebruikt voor gemeentelijke informatie. Ongeveer 30% van de bevolking raadpleegt de gedrukte Stadsgids of de gemeentepagina in Het Nieuwe Stadsblad. (zie tabel 8)

7 7 Communicatie Tabel 8: Bronnen voor gemeentelijke informatie (n%) BRONNEN Als ik iets wil weten, bel ik de gemeente 48% 33% Ik gebruik de Stadsgids 57% 32% Ik lees de pagina Gemeenteberichten 37% 30% Ik bezoek het Gem. Infopunt in de Stadwinkel 10% 28% Ik raadpleeg de gemeentelijke website 25% 50% Ik verkrijg de informatie op een andere 4% 4% manier Bron: Omnibus 2004, Sinds 2004 is de raadpleging van de gemeentelijke website sterk gestegen. Het percentage van de bevolking dat de website als bron gebruikt is gestegen van 25% naar 50%. Telefoon en stadsgids zijn minder populair geworden. Naast internet en gedrukte media is er relatief veel belangstelling voor het Infopunt in de Stadswinkel. Het percentage van de bevolking dat afgelopen jaar een bezoek bracht aan het Infopunt is meer dan verdubbeld ten opzichte van 10% in 2004 tot 28% nu (meting eind 2010). Mediabereik per leeftijdgroep (inclusief gemeentelijke website). Het bereik van gedrukte media is onder ouderen veel beter dan de websites (zie tabel 9). Het percentage jongeren dat de gemeentelijke website wel eens raadpleegt is gegroeid van 37% in 2004 naar 69% in Ook het gemeentelijk informatiepunt is voor jongeren belangrijker geworden als bron. 25% van de jongeren maakt er gebruik van (tegen 7% in 2004) (zie tabel 9). Tabel 9: Gebruik van informatiebronnen met gemeentelijke informatie naar leeftijdgroep. INFORMATIEBRON JAAR < 30 jr jr. bellen met gemeente stadsgids gemeenteberichten gem. Infopunt gemeentelijke website anders Bron: Omnibus 2004, % 18% 48 % 16% 20 % 8% 7 % 25% 37 % 69% 11 % 4% 48 % 36% 54 % 24% 32 % 17% 11 % 27% 29 % 67% 6 % 6% jr. 45 % 38% 63 % 40% 41 % 38% 10 % 28% 24 % 44% 1 % 3% In 2004 verkreeg 11% van de jongeren gemeentelijke informatie nog uit mondelinge bronnen zoals familie en vrienden. In 2010 is dat gedaald naar 4%. Gemeentelijke informatie vindt dus vaker direct zijn/ haar weg naar jongeren dan n Schiedammers in de leeftijdgroep 30 tot 45 jarigen bezoeken vaker de gemeentelijke site: 29% in 2004, 67% in Andere bronnen worden veel minder vaak geraadpleegd dan in Bellen met de gemeente en raadplegen van de gedrukte stadsgids gebeurt nog wel vaak. Gemeenteberichten worden daarentegen veel minder geraadpleegd. Ook voor deze leeftijdcategorie is het gemeentelijk informatiepunt belangrijker geworden. In 2004 maakte 11% er gebruik van, in 2010 is dit gestegen naar 27%. In de leeftijdgroep van 45 tot 65 jaar zien we eveneens een toename van het belang van de gemeentelijke website. Het percentage dat er gebruik van maakt is 44%. Dit percentage is wel flink lager dan onder jongeren. Er is weinig veranderd in het belang van Gemeenteberichten voor deze groep. Net als in 2004 gebruikt ca. 40% het als bron. Het komt ook nog veel voor dat men de gemeente belt om informatie. Net als bij de andere leeftijdgroepen zien we een toename van het aantal bezoeken aan het gemeentelijk informatiepunt (van 10% in 2004 naar 28%) % 31% 64 % 44% 51 % 54% 9 % 30% 3 % 19% 1 % 2%

8 8 Communicatie Veel ouderen (65plussers) lezen de Gemeenteberichten: (54%). De belangstelling voor dit medium is ongeveer gelijk gebleven aan Ook de gedrukte stadsgids is nog erg populair al is het percentage ouderen dat er informatie haalt gedaald van 64% naar 44%. Het is opvallend dat ouderen minder neigen om de gemeente te bellen dan in % van de ouderen maakt er gebruik van (in 2004 was dit 53%). Ook bij deze leeftijdgroep is het gemeentelijk infopunt populair: 30% van de ouderen gebruikt het als bron. (In 2004 :10%). De gemeentelijke website is veel belangrijker geworden dan in 2004 (3%) en wordt nu (eind 2010) door 19% van de ouderen gebruikt als bron. Mediabereik van kranten. Het bereik van twee uitgaven is ten opzichte van 2004 veranderd: De MaasstadPers wordt veel minder vaak gelezen dan in Het Algemeen/ Rotterdams Dagblad wordt wat vaker gelezen dan in 2004 (zie tabel 10). Tabel 10: Ontwikkeling mediabereik ( ) KRANT Het Nieuwe Stadsblad 91% 86% 85% 83% 83% MaasstadPers 86% 83% 80% 81% 65% Alg./R dam Dagblad 54% 51% 50% 49% 57% Telegraaf 23% 22% 22% 21% De Echo 42% Musis 8% De Binnenkant 19% Infobl.Binnenstad 43% ( leesfrequentie niet bekend) Bron: Omnibus 2004, Het informatieblad Binnenstad heeft een bereik van 43% gevolgd door De Echo met 42%. Telegraaf en de Binnenkant bereiken ongeveer 20% van de bevolking. Musis heeft een relatief klein bereik van 8%. De groep lezers, die De Maasstad/Pers vaak leest is sterk gedaald: Van 53% in 2004 naar 36% in 2010 (zie tabel 11). Tabel 11: Uitsplitsing leesfrequentie (n%) KRANT Het Nieuwe Stadsblad soms vaak soms vaak soms vaak 17% 74% 24% 59% 29% 54% MaasstadPers 21% 63% 28% 53% 29% 36% Alg./R dam Dagblad 22% 31% 25% 24% 29% 28% Bron: Omnibus 2004, 2010 Krantenbezorging/ gemeenteberichten. In het huisaanhuisblad Het Nieuwe Stadsblad staat iedere week gemeentelijke informatie vermeld op de pagina Gemeenteberichten. De bekendheid van deze pagina onder Schiedammers en de leesfrequentie zijn sinds 2004 nauwelijks veranderd. De Gemeentepagina is bekend bij 73% van de Schiedammers. De belangstelling voor deze pagina is wel met 19% afgenomen ten opzichte van In 2010 las 65% de pagina soms of vaak. In 2004 was dit nog 84%. De pagina Gemeenteberichten in Het Nieuwe Stadsblad is dus een belangrijke bron van informatie voor de bevolking. Een goede bezorging van de krant is daarom belangrijk. In 2004 zei 10% van de bevolking de Maasstad geregeld niet te ontvangen. (De gemeenteberichten verschenen toentertijd in De Maasstad). In 2010 zei 12% Het Nieuwe Stadsblad geregeld niet te ontvangen. Dit komt overeen met circa 4000 (!) huishoudens. Het probleem van de bezorging is dus iets toegenomen ten opzichte van Analyse toont dat de kwaliteit van de bezorging van de krant niet voor alle wijken gelijk is. Bewoners van Oost en Centrum hebben relatief veel te maken met slechte bezorging van Het Nieuwe Stadsblad (zie tabel 12).

9 9 Communicatie Tabel 12: Percentage bewoners dat Stadsblad regelmatig niet ontvangt naar wijk. WIJK (n%) Centrum 15% Oost 16% West 5% Zuid 9% Nieuwland 10% Groenoord 8% Kethel 13% Woudhoek 12% Spaland/ Sveap. 4% Schiedam 12%. Bereik van gedrukte media naar leeftijdgroep Het Nieuwe Stadsblad is zowel in algemeen bereik als in bereik per leeftijdgroep het grootst. Voor vrijwel alle Huisaanhuis bladen geldt dat ze het meest door ouderen worden gelezen (zie figuur 1). Fig. 1: Percentage (n%) bereik van bladen naar leeftijdgroep (2010). De ontwikkeling in het bereik van de gedrukte media ten opzichte van 2004 verschilt per leeftijdgroep (zie tabel 13). Tabel 13: Ontwikkeling leesfrequentie gedrukte media naar leeftijd soms tot vaak (2004, 2010), (n%) MEDIA Het Nieuwe Stadsblad MaasstadPers Rotterdams Dagblad Telegraaf De Echo Musis De Binnenkant Infoblad Binnenstad JAAR < 30 jr jr jr plus Bron: Omnibus 2004, ( leesfrequentie niet bekend) Radio en TV In de luister en kijkfrequenties van lokale radio en televisiestations zijn in de loop der jaren behoorlijke verschuivingen zichtbaar. Van de meeste zenders is het marktaandeel teruggelopen. Dat is niet zo verwonderlijk omdat het aanbod aan radioen tvzenders zich steeds verder uitbreidt (zie tabel 14). Tabel 14: Luister en kijkfrequentie van lokale radio en tv, soms tot vaak (n %) MEDIA Radio Rijnmond 69% 67% 66% 59% 49% Radio Schiedam 28% 31% 34% 30% 23% ZOS Radio 6% TVRijnmond 61% 71% 79% 74% 68% LookTV 57% 70% 63% Bron: Omnibus 2004, Zoals bij de kranten zijn er ook bij de radioen tvzenders enkele duidelijke verschillen zichtbaar in bereik van leeftijdgroepen (zie tabel 15).

10 10 Communicatie Tabel 15: Luister/ kijkfrequentie per leeftijd % soms tot vaak. MEDIA JAAR < 30 jr jr jr Fig. 2: Percentage vast publiek radio en tv naar leeftijdgroep (2010). Radio Rijnmond Radio Schiedam ZOS TVRijnmond LookTV Bron: Omnibus 2004, % 30% 29 % 21% 3% 74 % 57% 72 % 50% 53 % 43% 30 % 21% 4% 70 % 67% 66 % 64% 68 % 62% 28 % 27% 7% 78 % 76% 68 % 70% 62 % 69% 36 % 40% 19% 73 % 80% 78 % 76% Van radio en tvmedia is TV Rijnmond het meest populair onder ouderen (80%). Het bereik van LookTV is in deze leeftijdgroep ook erg hoog (76%). Onder de jongeren scoort TVRijnmond met een bereik van 57% het hoogst, ook hier direct gevolgd door LookTV (50%). Het bereik van radio en TV onder jongeren is sinds 2004 sterk gedaald, terwijl dit voor de leeftijdscategorie 4564 en 65+ redelijk stabiel is gebleven. Bereik van Radio en TV, trouwe luisteraars / kijkers De bereikpercentages zijn aanzienlijk lager als we alleen kijken naar het vaste publiek, de mensen die vaak afstemmen op de zenders: Het hoogste bereik naar leeftijdgroep heeft Radio Rijnmond. In de leeftijdgroep 65 jaar en ouder is het bereik 40%. Het hoogste bereik onder jongeren heeft TV Rijnmond (18%). Het aantal trouwe luisteraars van Radio Rijnmond of Radio Schiedam is onder jongeren erg laag (5%). (zie tabel 16 en figuur 2). Tabel 16: Luister/kijkfrequentie naar leeftijd (2010) vaak (in %) MEDIA < 30 jr jr jr. 65+ Radio Rijnmond Radio Schiedam ZOS TVRijnmond LookTV. 5% 4% 0% 18% 12% 6% 2% 1% 12% 6% 25% 8% 4% 30% 24% 40% 13% 9% 38% 38% Omnibus overige onderwerpen: Gemeentearchief Omdat het omnibus onderzoek alleen gehouden is onder Schiedammers kunnen alleen uitspraken worden gedaan over bezoekers van het gemeentearchief die in Schiedam wonen en ouder zijn dan 17 jaar. Van de bevolking van 18 jaar en ouder is 59% op de hoogte van het bestaan van een gemeentearchief in Schiedam. 8% van de bevolking heeft de website van het gemeentearchief wel eens bezocht. Een relatief hoog percentage van 24% van de bevolking leest de artikelen over het gemeentearchief in Het Nieuwe Stadsblad. 18% van de bevolking heeft wel eens een keer een bezoek gebracht aan het gemeentearchief. 5% heeft het gemeentearchief meer dan één keer bezocht.

11 11 Communicatie Qua leeftijd vormen de bezoekers aan het archief een redelijke afspiegeling van de totale bevolking van de stad. De groep jarigen dat het archief bezoekt is wat hoger (+5%) dan je zou verwachten op grond van bevolkingssamenstelling (zie figuur 3) Fig. 3: Bezoekers gemeentearchief naar leeftijd. bezoekers gemeentearchief naar leeftijd 55 en ouder 36% < 30 16% 4054 jaar 33% 3039 jaar 15% 75% van de bezoekers is tevreden tot zeer tevreden over het resultaat van het bezoek. 80% van de bezoekers was vooraf redelijk tot goed geïnformeerd over welke informatie zij in het archief zouden aantreffen. Dat het gemeentearchief informatie kosteloos beschikbaar stelt is bij 46% van de bevolking bekend.

12 12 Welzijn WELZIJN Gezondheid Schiedammers voelen zich over het algemeen gezond. Gevraagd naar de gezondheid antwoordt 74% van de Schiedammers goed of zeer goed. Dit percentage is fors lager dan in 2009* (2009: 82% voelt zich gezond tot zeer gezond ). *Bron:WoOn Er zijn grote verschillen tussen de wijken: In Spaland / Sveaparken is het percentage bewoners dat positief oordeelt over de eigen gezondheid het hoogst (90%). In Nieuwland het laagst (70%) (zie tabel 17). Tabel 17: Hoe is over het algemeen uw gezondheid? ( n%) WIJK Zeer goed Goed Spaland/ Sveap. 33% 57% Kethel 33% 52% Centrum 35% 50% Woudhoek 31% 52% West 27% 55% Oost 20% 56% Groenoord 15% 60% Zuid 20% 54% Nieuwland 18% 52% en Woon 2009 Zowel onder de autochtone als allochtone bevolking van Schiedam is men minder positief over de eigen gezondheid in vergelijking tot Opvallend is de achteruitgang van de gezondheidsbeleving onder allochtonen (zie figuur 4). Hier is sprake van een daling van 10%. Fig. 4: Gevoelens van gezondheid, verdeeld naar autochtoon en allochtoon ; 2009, % van de bevolking dat zich gezond tot zeer gezond voelt 83 Bron: WoOn2009 en Omnibus 2010 autochtone bevolking allochtone bevolking Gezondheid naar leeftijdgroep Alle leeftijdgroepen voelen zich minder gezond dan in Het sterkst is de achteruitgang in de leeftijdgroep jarigen. In 2009 voelde 93% in deze leeftijdgroep zich gezond tot zeer gezond. In 2010 is dat 81%. (zie figuur 5). Fig. 5: % van de bevolking dat zich gezond tot zeer gezond voelt naar leeftijdgroep 2009, 2010 (n%) Vergelijking 2009 en 2010 en WoOn 2009 In het onderzoek van 2010 is gevraagd naar het verrichten van basishandelingen zoals traplopen, lichamelijke verzorging/wassen en boodschappen doen. Voor 82% van de Schiedamse bevolking leveren de basishandelingen geen moeite op. 16% van de bevolking heeft met een van deze handelingen enige moeite (maar kan het wel zelfstandig). 2% kan een of meer van de handelingen niet verrichten of heeft er hulp bij nodig. Onder 55 plussers is een relatief hoog percentage dat moeite heeft met een van de handelingen (26%). Onder andere leeftijdgroepen is dit percentage ongeveer 10%. (zie tabel 18) Tabel 18: Moeite met basishandelingen naar leeftijd (n%) LEEFTIJDGROEP % van de bevolking dat zich gezond of zeer gezond voelt < 30 jaar 30 tot tot 55 jr jr gaat zonder moeite) soms met moeite 55 en ouder gaat niet of alleen met hulp < 30 jr 88,7 8,4 2, jr 88,2 11,6, jr 87,7 11,4, ,7 25,9 4,

13 13 Welzijn Er zijn verschillen tussen wijken: In Nieuwland, Groenoord en Zuid wonen relatief veel bewoners die moeite hebben met het verrichten van genoemde basishandelingen. (zie tabel 19). Tabel 19: Moeite met basishandelingen naar wijk (%) WIJK gaat zonder moeite soms met moeite gaat niet of alleen met hulp Spaland/ Sveaparken 95% 5% 0% Centrum 91% 9% 0% Kethel 91% 8% 1% West 88% 9% 3% Woudhoek 88% 11% 2% Oost 86% 12% 2% Zuid 81% 16% 3% Groenoord 80% 16% 4% Nieuwland 76% 17% 6% Bron: WoOn 2009 en Omnibus 2010 Sociaal welzijn, sociale contacten Gevoelens van eenzaamheid kunnen beginpunt zijn van sociaal isolement met op termijn psychische en lichamelijke klachten. Het tijdig signaleren van sociaal geïsoleerde mensen is belangrijk ter voorkoming van ziekte. Het CBS heeft het percentage vereenzaamden in Nederland recentelijk geschat op 4% van de bevolking. (Opmerking: Ervaring leert dat mensen die vereenzamen minder vaak meedoen aan onderzoeken zoals een schriftelijke meningspeiling. Onderstaande cijfers zijn indicatief bedoeld, in werkelijkheid liggen de cijfers waarschijnlijk hoger). Onder de Schiedamse bevolking heeft 13% behoefte aan meer sociaal contact. Een kleiner percentage (8%) van de bevolking vindt dat niemand speciaal belangstelling voor ze heeft. 4% van de Schiedamse bevolking voelt zich in de steek gelaten. Een analyse van mensen die behoefte hebben aan meer contact toont dat 2% van hen van familie of vrienden geen steun voelen. Contactbehoefte en gezondheid Een aparte risicogroep is de groep bewoners met lichamelijke beperkingen die bovendien weinig contact heeft. Deze mensen zijn extra kwetsbaar. In Schiedam is dit op grond van de enquête ongeveer 6% van de bevolking. Deze groep geeft aan een matige tot slechte gezondheid te hebben en behoefte aan meer contact. Verdieping contactbehoefte Schiedammers die aangeven behoefte te hebben aan meer contact hebben ook aantoonbaar minder contacten dan de gemiddelde Schiedammer. Het gemis aan contact komt dus niet (of niet helemaal) doordat de behoefte aan contact groter is: (zie ook figuur 6) 77% van de totale Schiedamse bevolking heeft minstens 1x per week familiecontact. Onder contactbehoeftigen is dit 63%. 10% van de totale bevolking heeft zelden of nooit contact met buren. Dit is 16% onder mensen die behoefte hebben aan meer contact. 3% van de totale Schiedamse bevolking heeft zelden of nooit contact met familie. Onder contactbehoeftigen is dit is 8%. Eén oorzaak van contactbehoefte is dus het feit dat de bewoner minder contacten heeft dan een gemiddelde inwoner van Schiedam (zie figuur 6). Vereenzaming komt binnen alle leeftijdgroepen voor. Hoewel het probleem groter is onder ouderen heeft ook 8,4% van Schiedamse jongeren behoefte aan meer contact (zie tabel 20). Tabel 20: Deel van de bevolking dat aangeeft behoefte te hebben aan meer contact (%) LEEFTIJDGROEP % < 30 jr 8, jr 12, jr 14, ,9

14 14 Fig. 6: Verschillen in contactfrequentie Schiedam totaal en contactbehoeftigen. Verschil in aantal contacten tussen Schiedam (gemiddeld) en mensen die behoefte hebben aan meer contact ( in %) Minstens 1 keer in de week Vaker dan 1 keer per maand 1 keer in de maand Minder dan 1 keer in de maan Zelden of nooit Mantelzorg Welzijn Het percentage mantelzorgers in Schiedam is naar schatting 23%. Zij geven aan dat zij een familielid, vriend of kennis die langdurig ziek is, hulpbehoevend of gehandicapt ondersteunt. Clubparticipatie, vrijwilligerswerk en buurtparticipatie 3,4 2,7 3,6 13,3 8 7,2 7,4 14,8 3,2 5,1 2,3 4,8 3,4 3,6 21,6 22,5 10,1 16, 5,5 8,5 3,9 4,3 21,6 19, Participatie van de bevolking in welzijn van de stad wordt steeds belangrijker. Participatie kan op verschillende manieren zoals vrijwilligerswerk, club of buurtparticipatie. 30% van de Schiedammers is wekelijks actief in een vereniging of club. 55% van de bevolking doet zelden of nooit iets in clubverband. Onder jongeren tot 30 jaar is dit 60% (zie tabel 21) 77 62,7 68,3 65,4 54,3 55, Tabel 21: Actief in clubverband (n%) < 30 jr. jr. Minstens 1 keer in de week Vaker dan 1 keer per maand jr ,7 20,7 30,5 38,7 3,6 5,3 9,3 6,7 1 keer in de maand 3,9 3,3 3,3 3,0 Minder dan 1 keer in de maand 7,8 5,6 5,4,8 Zelden of nooit 60,0 65,1 51,5 50,8 totaal 100,0 100,0 100,0 100,0.. Contacten met buren Een goed contact met buren is voor een deel van de bevolking een belangrijk stukje welzijn. Op de vraag hoe bewoners het contact met buren ervaren noemt 3% van de Schiedamse bevolking dit contact onplezierig of zeer onplezierig. 67% van de bevolking zegt dat het contact met de buren plezierig of zeer plezierig is. Vrijwilligerswerk wordt door 21% van de Schiedammers gedaan*). *) Definitie vrijwilligerswerk: Werk dat in enig georganiseerd verband, onverplicht en onbetaald wordt verricht ten behoeve van anderen of de samenleving. In het Omnibus onderzoek is gevraagd wáár men vrijwilligerswerk doet. Het gaat meestal om activiteiten voor vereniging of club (40%).(zie tabel 22)

15 15 Welzijn Tabel 22: Waarvoor verrichten vrijwilligers hun vrijwilligerswerk (%) Plaats van vrijwillige inzet % vereniging of club 40% stichting 13% bij iemand thuis 11% in een ziekenhuis of zorgcentrum 9% in een wijk of buurtcentrum 6% school 6% kerk 5% op het werk 2% in de politiek 2% overige 7% 2% is actief in de politiek. (overige: welzijnswerk, omroep, museum, bibliotheek, vakbond, vvv). Vrijwilligerswerk naar leeftijdgroep. Onder jongeren tot 30 jaar is het percentage dat vrijwilligerswerk doet 14%. In de leeftijdgroep 3039 jaar 16%, onder 4054 jarigen 23% en onder 55plussers 29%. Naast vrijwilligerswerk kan men ook op andere manieren een bijdrage leveren aan de samenleving bijvoorbeeld door actief te zijn voor de buurt. In totaal geeft 17% van de bevolking aan dat zij zich actief inzet voor de buurt. 6% van de bevolking zegt actief te zijn voor de buurt maar geen activiteiten te doen als vrijwilliger. Naar schatting 67% van de Schiedamse bevolking doet niets voor de buurt en ook geen vrijwilligerswerk. Burgerparticipatie, verschillen tussen wijken Informatie over burgerparticipatie op wijkniveau toont grote verschillen tussen wijken. De wijken Groenoord en Oost blijven achter bij het stadsgemiddelde. Kethel scoort daarentegen een hoog percentage actieve bewoners (zie tabel 23). Tabel 23: Percentage bewoners dat zegt de afgelopen 12 maanden een actieve bijdrage te hebben geleverd aan de leefbaarheid in de wijk. WIJK % Kethel 26% Centrum 20% West 20% Nieuwland 20% Zuid 19% Woudhoek 17% Spaland / Sveaparken. 16% Oost 14% Groenoord 13% Schiedam 18% en Veiligheidsmonitor 2009 Ook het percentage bewoners dat zich gehecht voelt aan de wijk is in Kethel hoger dan in andere wijken (zie tabel 24). Tabel 24: Kunt u aangeven in hoeverre u het eens bent met de stelling: Ik ben gehecht aan de buurt waar ik woon (%). WIJK helemaal mee mee eens eens totaal Kethel 44% 37% 81% Woudhoek 19% 51% 69% Zuid 26% 40% 66% Spaland / Sveaparken 19% 41% 60% Centrum 24% 34% 57% Nieuwland 16% 39% 55% Groenoord 18% 36% 54% West 15% 38% 53% Oost 11% 35% 47% Schiedam 19% 39% 58% en WoOn 2009 In Kethel zijn relatief veel bewoners gehecht aan de eigen wijk. In Kethel is ook het percentage actieve bewoners groot. Een gevoel van gehechtheid aan de wijk gaat hier samen met een relatief hoog percentage actieve bewoners. Aan de andere kant zien we dat in West een relatief hoog percentage van 20% een actieve bijdrage heeft geleverd aan de leefbaarheid in de wijk terwijl een relatief laag percentage van 53% zich gehecht voelt aan de wijk. Het zelfde geldt voor mede verantwoordelijk voelen voor de wijk. Ook hier zien we dat wijken met een hoog percentage betrokkenheid bij de wijk niet automatisch ook een hoog percentage bewoners actief de buurt helpt te verbeteren (zie tabel 25)

16 16 Welzijn Tabel 25: Ik voel me mede verantwoordelijk voor de leefbaarheid in de buurt. (n%) WIJK helemaal mee mee eens eens totaal Kethel 39% 48% 87% Centrum 19% 60% 79% Woudhoek 27% 51% 78% Nieuwland 18% 59% 77% West 23% 52% 75% Zuid 19% 51% 70% Groenoord 19% 51% 70% Spaland / Sveaparken 17% 52% 69% Oost 9% 56% 67% Schiedam 19% 54% 73% Tabel 27: In deze buurt gaan Nederlanders en allochtonen goed met elkaar om (n%) Helemaal Mee WIJK mee oneens oneens Mee oneens of helemaal mee oneens Centrum 18% 5% 23% Nieuwland 10% 8% 18% Oost 10% 6% 16% West 10% 6% 16% Spaland / Sveaparken 8% 6% 15% Zuid 9% 4% 13% Groenoord 7% 4% 11% Kethel 4% 7% 10% Woudhoek 3% 1% 5% Schiedam 9% 6% 15% Uit de cijfers blijkt dat gevoelens van betrokkenheid of verantwoordelijk voelen voor de wijk nog niet automatisch leiden tot actieve inzet voor leefbaarheid. Gevoelens van discriminatie 20% van de bevolking van Schiedam heeft zich in 2010 wel eens gediscrimineerd gevoeld. Er zijn grote verschillen op wijkniveau (zie tabel 26). In Nieuwland heeft een hoog percentage bewoners zich in 2010 wel eens gediscrimineerd gevoeld (31%). In Kethel is dit 8%. Tabel 26: Heeft u zich het afgelopen jaar wel eens gediscrimineerd gevoeld? (n%) WIJK % Centrum 21% Oost 22% West 23% Zuid 15% Nieuwland 31% Groenoord 16% Kethel 8% Woudhoek 16% Spaland / Sveaparken 11% Schiedam 20% 15% van de bevolking vindt dat Nederlanders en allochtonen niet goed met elkaar omgaan. In het Centrum is dit percentage het hoogst (23%) In Woudhoek slechts 5% (zie tabel 27).

17 17 Voorzieningen VOORZIENINGEN Winkels Het consumentengedrag is continu aan veranderingen onderhevig. Reden genoeg om na te gaan wat daarvan de effecten zijn op de kooporiëntatie van Schiedammers en in hoeverre de voorzieningen aansluiten op de behoeften. Wat de dagelijkse boodschappen betreft is 84% van de bevolking tevreden, tot zeer tevreden met het winkelaanbod. Dit percentage was hetzelfde in 2009* (*Bron: Woon 2009). Er zijn wel verschillen tussen wijken (zie tabel 28). Tabel 28: Tevredenheid over winkels voor dagelijkse boodschappen (%) WIJK tevreden tot zeer tevreden niet tevreden / niet ontevred en Ontevreden zeer ontevreden Kethel 95% 4% 1% 0% Groenoord 94% 3% 3% 0% Centrum 91% 7% 2% 1% Woudhoek 90% 7% 2% 1% Spaland / Sveaparken 90% 5% 5% 0% Zuid 88% 5% 6% 0% Nieuwland 84% 8% 5% 4% Oost 79% 12% 7% 2% West 68% 19% 9% 4% Schiedam 84% 9% 5% 2% Bron: Woon 2009 en Omnibus 2010 In Kethel en Groenoord zijn bewoners het meest tevreden. Inwoners van West zijn gemiddeld genomen het minst tevreden (68%). Kooporiëntatie Schiedammers richten zich voor de overige aankopen (nietdagelijkse boodschappen) steeds minder op winkels in de eigen gemeente. Tussen 2004 en 2010 is er voor bepaalde artikelgroepen sprake van een zeer sterke daling van de positie van Schiedam (zie overzicht 1, pagina 24) Sterke dalers zijn artikelgroepen: Meubels Witgoed (wasmachines, fornuizen) Foto en filmapparatuur, Sport en hobbyartikelen. Opvallende uitzondering: Doehetzelfartikelen en gereedschap. Wat betreft de kooporiëntatie van deze artikelgroep is de positie van Schiedam juist verbeterd. De aantrekkelijkheid van Schiedam centrum daalt voor de aankoop van vrijwel alle artikelgroepen. De aantrekkelijkheid van andere delen van Schiedam wat betreft aankopen is ook gedaald. Dit geldt voor 6 van de 14 artikelgroepen. Het sterkst daalden: Meubels Vloerbedekking/gordijnen Radio/ tv/ dvd/ cdapparatuur Foto/Filmapparatuur De afname van de aantrekkingskracht van Schiedam speelde al vóór 2004 en deze ontwikkeling zet zich door. Er zijn een paar uitzonderlingen: Er is wèl een stijging voor 3 artikelgroepen: Ecologischeproducten/natuurvoeding Speelgoed Sport hobbyartikelen Schiedam en Rotterdam Schiedammers richten zich voor hun nietdagelijkse aankopen over het algemeen meer op Rotterdam. Het sterkst is de aantrekking van Rotterdam voor de artikelgroepen: Schoeisel/lederwaren Vloerbedekking/ gordijnen Huishoudelijke en luxe geschenkartikelen Fotofilmapparatuur Speelgoed Ecologische producten. In de loop van de jaren is Rotterdam voor wat betreft de aankoop van nietdagelijkse artikelen voor Schiedammers zelfs belangrijker geworden dan Schiedam Centrum. Schiedam en Vlaardingen Naast Rotterdam neemt ook de aantrekking van winkels in Vlaardingen langzaam toe. De ontwikkeling verloopt langzaam met een stijging van een paar procent per 45 jaar.

18 18 Voorzieningen Voor de 3 artikelgroepen Schoeisel, Meubels en Vloerbedekking/ gordijnen is de aantrekking van Vlaardingen relatief hoog. 10%17% van de Schiedamse bevolking richt zich voor de aankoop van deze artikelgroepen op Vlaardingen. Kooporiëntatiecijfer, rekeninghoudend met hoogte van bestedingsbedragen Sinds 1992 wordt de kooporiëntatie gebaseerd op een 13tal artikelgroepen in de branche nietdagelijkse artikelen berekend op basis van weging. Weging houdt in dit verband in dat niet alleen gekeken wordt naar laatste aankoop maar ook naar de gemiddelde besteding per artikelgroep. (zie ook noot bij tabel 29). Ook de cijfers op basis van weging tonen een daling van het aandeel van winkels in SchiedamCentrum. Gemiddeld is nog slechts 38% van de Schiedammers gericht op Schiedam Centrum voor de nietdagelijkse aankopen. De kooporiëntatie op winkels buiten het centrum (o.a. Hof van Spaland, Groenelaan) was lange tijd stabiel maar lijkt de laatste jaren ook iets terug te lopen. Tabel 29: Kooporiëntatie Schiedammers voor nietdagelijkse artikelen naar winkelgebied (%)*. WINKELGEBIED Kooporiëntatie in % SchiedamCentrum Schiedam overig Rotterdam Vlaardingen Overige gemeenten Internet Totaal Bron: Omnibus 2004, 2011 *) ecologische producten/ natuurvoeding wordt niet meegenomen. Voor de berekening wordt niet alleen gerekend met het percentage laatste aankopen. Omdat het bestedingsbedrag per hoofd van de bevolking per artikelgroep verschilt, wordt aan elke artikelgroep een bepaald gewicht toegekend. Dit is gebaseerd op landelijke gegevens. Zo wordt van de artikelgroepen jaarlijks per hoofd van de bevolking aan kleding het meest uitgegeven. Kleding krijgt dan ook het hoogste gewicht (30,4%) gevolgd door schoeisel/ lederwaren (10,6%) etc. Concurrentie webwinkels/internetaankopen De toename van aankopen via webwinkels speelt ook een rol. Het aandeel van internetaankopen neemt toe maar blijft in onze meting beperkt tot 4%. Dat lijkt op het oog nogal aan de lage kant gezien de toename van online inkopen in Nederland. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de keuze van de 13 artikelgroepen. Zo zullen zaken als vloerbedekking, meubels, doehetzelfartikelen, fietsen, juweliersartikelen, huishoudelijke artikelen maar in beperkte mate via internet worden aangeschaft. Daarvoor gaat men toch overwegend nog naar de winkel. Anderzijds maken zaken die wel vaak via internet worden aangeschaft (boeken, vakanties, reizen, ticketverkoop etc.) geen deel uit van de 13 artikelgroepen. Ontwikkeling kooporiëntatie per wijk In het voorgaande ging het steeds over de gemiddelde kooporiëntatie van alle Schiedammers. De ontwikkeling in de kooporiëntatie is echter ook verschillend per wijk. De inwoners van Kethel oriënteren zich voor de aankopen van de niet dagelijkse artikelen nog vrijwel even sterk op winkels in het centrum van de stad als in Inwoners van Groenoord daarentegen kiezen steeds minder voor Schiedamcentrum. (zie tabel 30).

19 19 Voorzieningen Tabel 30: Kooporiëntatie van Schiedammers voor nietdagelijkse artikelen naar winkelgebied per woonwijk (%). (2010 en 2004) WOONWIJK Schiedam Centrum Schiedam overig R'dam Vlaardingen Overige Gem. Internet/ postorder Binnenstad Oost West Zuid Nieuwland Groenoord Kethel Woudhoek Spal./ Sveap Bron: Omnibus 2004, *) Van de waarden die hoger zijn dan 10% zijn de stijgers en dalers gemarkeerd. Inwoners van Oost, West en Nieuwland richten zich meer op Rotterdam dan in Inwoners van Groenoord kopen meer in Vlaardingen dan in Voor inwoners van de Binnenstad en Kethel is Vlaardingen meer in trek om inkopen te doen dan in Ontwikkeling kooporiëntatie per leeftijdgroep. Een analyse van de kooporiëntatie per leeftijdgroep toont een afname van de kooporiëntatie voor SchiedamCentrum onder alle leeftijdgroepen. (zie tabel 31). De aandacht van Schiedammers verschuift van winkels in Schiedam naar winkels in Rotterdam. Tabel 31: Kooporiëntatie van Schiedammers voor nietdagelijkse artikelen naar winkelgebied per leeftijdsgroep (in %). Leeftijd WINKELGEBIED < 25 jr. jr. jr. 55+ SchiedamCentrum Schiedam overig Rotterdam Vlaardingen Overige gemeenten Internet / postorder Totaal Bron: Omnibus 2004, *) Van de waarden die hoger zijn dan 10% zijn de stijgers en dalers gemarkeerd. De dalingen zijn fors te noemen. Onder jongeren tot 25 jaar is de kooporiëntatie op Schiedam sterk afgenomen. (19%). Bovendien zien we een verschuiving van de kooporiëntatie van jongeren van Schiedam centrum naar andere delen van Schiedam. In de leeftijdgroep 2534 jaar is de daling van Schiedam voor de eerste kooporiëntatie 35%. In deze leeftijdgroep is de aantrekking van Rotterdam en overige gemeenten sinds 2004 sterk toegenomen. In de leeftijdgroep jaar is de daling van Schiedam 26%. Ook de aantrekking van overige delen van Schiedam neemt af. In de leeftijdgroep 55+ is de daling van Schiedam 22%. Vooral het centrum heeft minder aantrekkingskracht. Rotterdam, Vlaardingen en overige gemeenten worden belangrijker voor de kooporiëntatie van deze leeftijdgroep. De toename van aantrekking van Vlaardingen is over het algemeen gering (1 2%) maar voor de leeftijdgroep van 55plus is de aantrekking van Vlaardingen wat sterker en steeg in 6 jaar van 7% naar 10%. Dat wil zeggen dat inmiddels 10% van de Schiedammers van 55 jaar en ouder zich richten op Vlaardingen voor de nietdagelijkse artikelen. Ontwikkeling kooporiëntatie per inkomensgroep Een analyse van de kooporiëntatie per

20 20 inkomensgroep toont een afname van de kooporiëntatie voor SchiedamCentrum door alle inkomensgroepen (zie tabel 32). Tabel 32: Kooporiëntatie van Schiedammers voor nietdagelijkse artikelen naar winkelgebied per inkomensgroep met vergelijking 2004 met (in %) Inkomen WINKELGEBIED laag midden hoog SchiedamCentrum Schiedam overig Rotterdam Vlaardingen Overige gemeenten Internet aankopen Totaal Bron: Omnibus 2004, *) Van de waarden die hoger zijn dan 10% zijn de stijgers en dalers gemarkeerd. Onder de lage inkomensgroepen is alleen de kooporiëntatie op SchiedamCentrum gedaald (met 17% ten opzichte van 2004). Voor de midden en hoge inkomensgroepen betreft de daling SchiedamCentrum en overige delen van Schiedam. Onder de middeninkomens is de daling 20% (van 58% naar 46%) en bij de hoge inkomens is de daling 21%. (van 48% naar 38%). De kooporiëntatie op Rotterdam is gestegen onder de lage en middeninkomens maar gelijk gebleven voor inwoners uit de hoge inkomensgroep. Vlaardingen trekt wat meer klanten weg uit alle inkomensgroepen dan in Onder de lage inkomens is deze ontwikkeling het sterkst (van 4% naar 7%). De aantrekking van overige gemeenten is ongeveer even sterk als in Bij de hoge inkomens is er een sterkere aantrekking van internetaankopen dan bij de andere inkomensgroepen. Internet trok in 2010 meer klanten dan in 2004 (ongeveer 2%). Onder de hoge inkomens was de aantrekking sterker (van 1% in 2004, naar 6% in 2010). Winkelopenstelling op zondag Voorzieningen Een aanpassing van de winkelopenstelling op zondag kan van invloed zijn op de aantrekkelijkheid van Schiedam voor de kooporiëntatie van nietdagelijkse artikelen. Een meerderheid van de bevolking is vóór een openstelling van winkels op zondag (52%). 12% van de bevolking is hier tégen. Ongeveer 1/3 deel van de bevolking maakt het niet uit (34%). Uit analyse blijkt dat 70% van de jongeren tot 25 jaar voorstander is en 75% in de leeftijdgroep van 25 tot 35 jaar. Onder 55plussers is 34% vóór en 19% tégen winkelopenstelling op zondag. Algemene voorzieningen: organisaties / instellingen Naast winkels biedt Schiedam diverse voorzieningen om de bevolking te ondersteunen en adviseren. Bekendheid voorzieningen De bekendheid en het gebruik van 11 voorzieningen is onderzocht (zie tabel 33). Tabel 33: Bekendheid voorzieningen onder Schiedammers (n%) VOORZIENINGEN % bekend Thuiszorg 76% Maatschappelijk werk 72% Schuldhulpverlening 39% Centrum voor jeugd en gezin 39% Steunpunt mantelzorg 38% Het WMOloket 26% Instituut sociale raadslieden 26% Opvoedingsondersteuning 24% Ouderenadviseurs 19% Formulierenbrigade 18% De vraagwijzer 10% Thuiszorg is het meest bekend, Vraagwijzer is het minst bekend. De bekendheid van een voorziening onder de bevolking verschilt per leeftijdgroep. Dat slechts 19% van alle Schiedammers bekend is met de voorziening Ouderenadviseurs komt doordat de voorziening bedoeld is voor een specifieke leeftijdgroep. Toch is bekendheid van de

21 21 voorziening onder een breed publiek van belang omdat ook de kinderen van de ouderen dan op de hoogte zijn. Dit bevordert het bereik onder de doelgroep (zie tabel 34). Tabel 34: Bekendheid voorzieningen onder Schiedammers, per leeftijdgroep (n%) VOORZIENINGEN Bekendheid voorziening binnen de leeftijdgroep (n%) < 30jr. 3039jr. 4054jr Maatschappelijk werk 69% 76% 75% 69% Thuiszorg 74% 82% 83% 86% Steunpunt mantelzorg 34% 40% 46% 46% Opvoedingsondersteuning 24% 27% 32% 25% Ouderenadviseurs 14% 16% 22% 31% Het WMOloket 17% 28% 34% 36% De vraagwijzer 11% 11% 12% 12% Schuldhulpverlening 37% 54% 50% 39% Formulierenbrigade 9% 25% 23% 22% Centrum voor jeugd en gezin 48% 57% 45% 30% Instituut sociale 17% 29% 32% 34% raadslieden Over het algemeen is het WMO loket bekend bij 26% van de bevolking. Deze bekendheid neemt toe met de leeftijd. Het is opmerkelijk dat de meeste mantelzorgers onbekend zijn met het WMOloket en het Steunpunt mantelzorg. Slechts 38% van de respondenten die in 2010 aangaven dat zij een familielid, vriend/ of kennis hielpen die langdurig ziek is, hulpbehoevend of gehandicapt (mantelzorg) kent het WMOloket en ook een relatief laag percentage van 47,5% kent het steunpunt. Gebruik van voorzieningen Thuiszorg en maatschappelijk werk zijn de meest gebruikte voorzieningen (zie tabel 35). Van de Schiedamse bevolking helpt 23% een familielid, vriend of kennis die langdurig ziek is, hulpbehoevend of gehandicapt. Toch wordt het steunpunt mantelzorg door slechts 6% van de bevolking gebruikt. Dit relatief lage percentage kan niet (geheel) verklaard worden uit onbekendheid want het steunpunt is bij 38% van de bevolking bekend. Tabel 35: Gebruik voorzieningen onder Schiedammers (n%). VOORZIENINGEN Voorzieningen heeft er wel eens gebruik van gemaakt % van bevolking heeft er geen gebruik van gemaakt Thuiszorg 25% 75% Maatschappelijk werk 19% 81% Centrum voor jeugd en gezin 13% 87% Instituut sociale raadslieden 8% 92% Steunpunt mantelzorg 6% 94% Het WMOloket 6% 94% Schuldhulpverlening 6% 94% Opvoedingsondersteuning 5% 95% Formulierenbrigade 5% 95% Ouderenadviseurs 4% 96% De vraagwijzer 3% 97% Tevredenheid voorzieningen Aan Schiedammers die (wel eens) gebruik hebben gemaakt van een van de voorzieningen is gevraagd naar de tevredenheid (zie tabel 36). Bij de cijfers moet worden opgemerkt dat veel klanten van voorzieningen geneigd zijn om sociaal wenselijk te oordelen. Men is soms nog afhankelijk van de contactpersoon en is voorzichtig met kritiek. De waardering van voorzieningen hangt ook vaak samen met het resultaat dat men voor de cliënt weet te bereiken. Het oordeel is niet altijd een kwestie van een goede of slechte dienstverlening. Het is bijvoorbeeld bekend dat organisaties die vaak slecht nieuws moeten brengen daarop worden afgerekend in klanttevredenheidsonderzoeken. Dergelijke organisaties kunnen misschien een prima dienstverlening bieden maar de cliënten kunnen ontevreden zijn over het resultaat en de organisatie daarop beoordelen.