Hoofdstuk 22 Vrijwilligerswerk

Transcriptie

1 Hoofdstuk 22 Vrijwilligerswerk Samenvatting Drie op de tien Leidenaren verrichten op dit moment vrijwilligerswerk. Het aandeel vrijwilligers is de laatste jaren redelijk stabiel. Vorig jaar was sprake van een uitschieter naar boven. Tijdgebrek is de belangrijkste reden waarom Leidenaren geen vrijwilligerswerk doen. Voor twee op de drie Leidenaren geldt dit. Vrijwilligers zijn veelal binnen Leiden binnen een groot aantal sectoren werkzaam zoals bij een sportvereniging, een kerkelijke of levensbeschouwelijke organisatie, de school of het onderwijs, de zorg- en dienstverlening, een culturele organisatie, een jongeren- of een ouderenorganisatie. Vrijwilligers zijn vooral via familie, vrienden en bekenden in contact gekomen met het vrijwilligerswerk dat zij doen of zij zijn zelf op zoek gegaan hiernaar. Het vrijwilligerswerk in Leiden wordt gecoördineerd door idoe. Van alle Leidenaren is een kwart bekend met dit contactpunt, waarvan 7% hier wel eens gebruik van heeft gemaakt. De bekendheid en het gebruik van idoe liggen hoger dan in

2 Vragenlijst De volgende vragen gaan over vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk komt in vele sectoren voor en vindt op verschillende manieren plaats: zowel in de zorg- of dienstverlening, maar ook door bijvoorbeeld bardiensten bij een vereniging, het schrijven voor een club-krantje, lid zijn van een bestuur, hulp op school of activiteiten voor een kerk. Onder vrijwilligerswerk wordt hier geen mantelzorg verstaan! VW1. Doet u aan vrijwilligerswerk? Nee Ja Ja, maar ik ga er mee stoppen GA NAAR VRAAG VW3 GA NAAR VRAAG VW4 VW2. Wat is de reden dat u geen vrijwilligerswerk doet? (meer antwoorden mogelijk) Geen interesse of behoefte Tijdsgebrek / te druk Problemen met kinderopvang (Reis)kosten Weet niet wat voor vrijwilligerswerk ik kan doen Weet niet hoe ik aan vrijwilligerswerk kan komen Gezondheid Leeftijd Andere reden, namelijk NAAR VOLGEND HOOFDSTUK VW3. Hoeveel tijd besteedt u gemiddeld aan vrijwilligerswerk? Incidenteel (bijv. enkele keren per jaar) Minder dan 2 uur per week 2 tot 5 uur per week 6 tot 10 uur per week 10 tot 20 uur per week Meer dan 20 uur per week Sterk wisselend / weet ik niet NAAR VRAAG VW5 VW4. Wat is de reden dat u met vrijwilligerswerk gaat stoppen? (meer antwoorden mogelijk) Geen tijd (meer) / te druk Ga betaald werk doen Niet interessant / niet uitdagend genoeg Het is te zwaar / wordt te zwaar Gezondheidsproblemen van mijzelf Gezondheidsproblemen van mensen in mijn omgeving Andere reden, namelijk 2

3 VW5. Bij wat voor type organisatie(s) doet u vrijwilligerswerk? (meer antwoorden mogelijk) Ouderenorganisatie Migrantenorganisatie Kerkelijke of levensbeschouwelijke organisatie Organisatie voor zorg en dienstverlening Politieke en/of campagneorganisatie Bewonersvereniging / buurtvereniging Kinderopvang / peuterwerk Actiegroep / belangenorganisatie Culturele organisatie (incl. muziekverenigingen, koren e.d.) Anders, namelijk Jongerenorganisatie Vrouwenorganisatie Sportvereniging Zelfhulporganisatie Vakbeweging Club- en buurthuiswerk School / onderwijs Hobbyclub VW6. Hoe bent u (voor het eerst) geïnformeerd over de mogelijkheid om vrijwilligerswerk te gaan doen? Familie, vrienden, bekenden Advertentie in blad / krant / tijdschrift Vacaturewerk Medewerkers van de/een vrijwilligersorganisatie Vrijwilligers van de/een vrijwilligersorganisatie Re- integratiebedrijf Zelf op zoek gegaan Anders, namelijk VW7. Verricht u het vrijwilligerswerk in en/of buiten de gemeente Leiden? In de gemeente Leiden Buiten de gemeente Leiden In en buiten de gemeente Leiden VW8. Kent u het contactpunt voor vrijwillige inzet idoe? Ja en ik heb daar ook wel eens gebruik van gemaakt Ja, maar ik heb er nog nooit gebruik van gemaakt Nee VW9. Hoe tevreden / ontevreden bent u over de volgende aspecten van het vrijwilligerswerk? Begeleiding / aansturing van vrijwilligers Waardering van vrijwilligers Opleiding- en scholingsmogelijkheden (Onkosten) vergoeding Zeer tevreden Tevreden Ontevreden Zeer ontevreden N.v.t. / Geen mening Verzekering 3

4 Uitkomsten In dit hoofdstuk wordt gekeken of en in welke mate Leidenaren aan vrijwilligerswerk doen, wat en waar ze dit doen en hoeveel tijd dit kost. Daarnaast wordt ingegaan op de redenen waarom Leidenaren géén vrijwilligerswerk doen of waarom ze eventueel willen stoppen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met de bekendheid van het contactpunt voor vrijwillige inzet idoe en de waardering voor verschillende aspecten van het vrijwilligerswerk Aantal vrijwilligers en omvang van het vrijwilligerswerk Vrijwilligers zijn actief in vele sectoren en verrichten een groot aantal verschillende activiteiten: zowel in de zorg- of dienstverlening, maar ook bijvoorbeeld bardiensten bij een vereniging, het schrijven voor een clubkrantje, lid zijn van een bestuur, hulp op school of activiteiten voor een kerk. Uitgaande van deze definitie geeft 29% van Leidenaren aan vrijwilligerswerk te verrichten. Daarnaast geeft 1% aan vrijwilligerswerk te doen maar op korte termijn te willen stoppen hiermee. Van de vrijwilligers doet 5% minimaal zes uur per week vrijwilligerswerk, 10% twee tot en met vijf uur en 14% minder dan twee uur, incidenteel of sterk wisselend. In 2010 lag het aandeel vrijwilligers hoger, dit jaar komt dit meer overeen met het beeld van de jaren ervoor. Het aandeel Leidenaren dat zes uur of meer vrijwilligerswerk per week verricht, is dit jaar lager dan voorgaande jaren. Grafiek 22.1.a Omvang vrijwilligerswerk door Leidenaren, *, in procenten 50% 40% 30% 20% 10% 0% 39% 26% 27% 28% 29% 16% 29% 22% 23% 6% 9% 11% 10% 14% 7% 8% 14% 12% 10% 12% 10% 10% 10% 10% 5% 5% 8% 7% 7% 8% 9% 5% * minder dan 2 uur per week, incidenteel of sterk wisselend 2 5 uur 6 uur of meer per week * Tot en met 2009 zijn de gegevens telefonisch gevraagd, in 2010 via internet en telefonisch en in 2011 via internet en schriftelijk. Hierdoor is de vergelijking van de totaal cijfers van 2011 met voorgaande jaren (soms) niet goed mogelijk (zie bijlage A onderzoeksverantwoording). 4

5 Vrouwen zijn actiever als het gaat om vrijwilligerswerk dan mannen. Jongeren van 18 tot 35 jaar, lager opgeleiden en bewoners van de stadsdelen Midden en West verrichten minder dan gemiddeld vrijwilligerswerk. Tabel 22.1.b Percentage bewoners dat vrijwilligerswerk verricht, naar doelgroepen Totaal 29% Stadsdeel Midden 24% Sekse Noord 28% Man 25% Zuid 34% Vrouw 33% West 25% Leeftijd Opleiding % Lager 23% % Middelbaar 32% % Hoger 30% Onderstaande tabel geeft meer in detail de omvang van het vrijwilligerswerk weer. Hieruit valt af te leiden dat 14% van de Leidenaren minder intensief bezig is met vrijwilligerswerk, dat wil zeggen minder dan twee uur, incidenteel of qua uren sterk wisselend en dat 3% van de Leidenaren juist heel intensief (11 uur of meer per week). Tabel 22.1.c Aantal uur per week dat wordt besteed aan vrijwilligerswerk, **, in procenten van alle Leidenaren 02/03 04/05 06/ ** zeer intensief: elf uur of meer /week 2% 3% 2% 4% 3% 21 uur of meer per week 0% 1% 1% 1% 1% uur per week 2% 2% 1% 3% 2% intensief: twee tot/met 10 uur per week 13% 15% 17% 19% 12% 6-10 uur per week 3% 5% 6% 5% 2% 2-5 uur per week 10% 10% 11% 14% 10% minder intensief: twee uur of minder per week 6% 8% 9% 16% 14% Minder dan 2 uur per week 6% 8% 9% 16% 5% Incidenteel* 7% Sterk wisselend* 2% Geen vrijwilligerswerk 78% 74% 72% 61% 71% 100% 100% 100% 100% 100% * De antwoordmogelijkheden incidenteel en sterk wisselend zijn nieuw dit jaar ** Tot en met 2009 zijn de gegevens telefonisch gevraagd, in 2010 via internet en telefonisch en in 2011 via internet en schriftelijk. Hierdoor is de vergelijking van de totaal cijfers van 2011 met voorgaande jaren (soms) niet goed mogelijk (zie bijlage A onderzoeksverantwoording). 5

6 22.2 Redenen om géén vrijwilligerswerk te verrichten Tijdgebrek is de belangrijkste reden om géén vrijwilligerswerk te doen. Voor twee op de drie Leidenaren die geen vrijwilligerswerk verrichten, is dit de belangrijkste reden. Andere redenen die vaker naar voren zijn gebracht, zijn geen interesse of behoefte (20%), weet niet wat voor vrijwilligerswerk ik kan doen (11%), gezondheid (10%), leeftijd (8%) en weet niet hoe ik aan vrijwilligerswerk kan komen (7%). Voor 55-plussers is de volgorde van de redenen om geen vrijwilligerswerk te doen net iets anders; voor slechts 35% van hen speelt tijdgebrek mee, daarnaast spelen vooral leeftijd (26%) en gezondheid (23%) een rol. Bewoners tot 35 jaar weten vaker niet wat voor vrijwilligerswerk men kan doen (17%) of hoe men aan vrijwilligerswerk kan komen (11%). Mannen geven vaker aan geen interesse of behoefte hieraan te hebben (26% tegenover 14% van de vrouwen). Grafiek 22.2 Redenen waarom men geen vrijwilligerswerk verricht, in procenten van de Leidenaren die geen vrijwilligerswerk doen Tijdsgebrek/te druk 64% Geen interesse of behoefte 20% Weet niet wat voor vrijwilligerswerk ik kan doen Gezondheid Leeftijd Weet niet hoe ik aan vrijwilligerswerk kan komen Heb al vrijwilligerswerk gedaan Problemen met kinderopvang Overige reden 11% 10% 8% 7% 3% 2% 3% 0% 25% 50% 75% 100% 22.3 Aard van het vrijwilligerswerk Vrijwilligers in Leiden zijn actief bij een groot aantal verschillende sectoren in de samenleving. De meeste vrijwilligers zijn actief bij een sportvereniging, gevolgd door een kerkelijke of levensbeschouwelijke organisatie en het onderwijs. Overige organisaties waar vrijwilligers actief zijn, zijn de zorg- en dienstverlening, een culturele organisatie, een jongeren- of een ouderenorganisatie, een actie- of belangenorganisatie, een bewonerscommissie of een buurtvereniging en een migrantenorganisatie. Vorig jaar lag het aandeel vrijwilligers bij een sportvereniging en bij een belangenorganisatie veel hoger. Het huidige patroon komt echter meer overeen met dat van de metingen in de jaren daarvoor. Jongeren van 18 tot 35 jaar zijn, zoals mag worden verwacht, vaker actief bij een jongerenorganisatie en 55-plussers bij een ouderenorganisatie. Vrouwen zijn over het algemeen actiever bij een ouderenorganisatie, een kerkelijke of levensbeschouwelijke organisatie of bij een migrantenorganisatie. Mannen zetten zich meer dan gemiddeld in bij een culturele organisatie. 6

7 Tabel 22.3 Meest genoemde sectoren waar vrijwilligerswerk wordt verricht, in procenten van alle Leidenaren, * (meer antwoorden mogelijk) 02/03 04/05 06/ * Sportvereniging 6% 8% 8% 12% 7% Kerkelijke, levenbeschouwelijke organisatie 3% 4% 4% 5% 5% School, onderwijs 3% 4% 4% 4% 4% Zorg en dienstverlening 3% 4% 3% 4% 3% Culturele organisatie 3% 2% 3% 4% 3% Jongerenorganisatie 1% 2% 2% 2% 3% Ouderenorganisatie 2% 1% 2% 2% 3% Actiegroep/belangenorganisatie 1% 1% 2% 7% 2% Bewonerscommissie, buurtvereniging 2% 2% 2% 4% 2% Migrantenorganisatie % Hobby/club 0,5% 1% 2% 2% 1% Politieke en/of campagneorganisatie 1% 1% 1% 2% 1% Kinderopvang peuterwerk - 1% 1% 1% 1% Club- en buurthuiswerk 1% 1% 1% 1% 1% Vrouwenorganisatie % Anders - 1% 3% 2% 3% Geen vrijwilligerswerk 78% 74% 72% 61% 72% * Tot en met 2009 zijn de gegevens telefonisch gevraagd, in 2010 via internet en telefonisch en in 2011 via internet en schriftelijk. Hierdoor is de vergelijking van de totaal cijfers van 2011 met voorgaande jaren (soms) niet goed mogelijk (zie ook Bijlage A onderzoeksverantwoording) Informatie over vrijwilligerswerk Een derde van de Leidse vrijwilligers is via familie, vrienden of bekenden geïnformeerd over het vrijwilligerswerk, een kwart is zelf op zoek gegaan. Daarnaast zijn mensen gevraagd om dit te doen. Dit geldt vaker voor Leidenaren die bij een sportvereniging of bij een migrantenvereniging vrijwilligerswerk verrichten. Eén op de vijf Leidenaren is via een medewerker of een vrijwilliger van een vrijwilligersorganisatie geïnformeerd over de mogelijkheden. Grafiek 22.4 Wijze waarop vrijwilligers (voor het eerst) zijn geïnformeerd over de mogelijkheid vrijwilligerswerk te gaan doen, in procenten van de vrijwilligers Familie, vrienden, bekenden 35% Zelf op zoek gegaan 26% Ben beanderd omdat ik lid ben van een club Vrijwilligers van de / een vrijwilligersorganisatie Medewerkers van de / een vrijwilligersorganisatie Advertentie in blad / krant / tijdschrift Re-integratiebedrijf Overige manier 11% 9% 9% 5% 2% 3% 0% 25% 50% 75% 100% 7

8 22.5 Plaats en soort vrijwilligerswerk Bijna twee derde van de vrijwilligers verricht alleen vrijwilligerswerk binnen Leiden. De overige vrijwilligers doen dit ofwel alleen buiten Leiden (18%) of zowel in als buiten Leiden (19%). Bewoners tot 35 jaar verrichten meer dan gemiddeld alleen buiten Leiden vrijwilligerswerk (29%). Tabel 22.5 Plaats waar Leidenaren vrijwilligerswerk verrichten, *, in procenten van de Leidenaren die vrijwilligerswerk doen * Binnen gemeente Leiden 75% 72% 69% 67% 67% 68% 65% 63% Buiten de gemeente Leiden 17% 18% 19% 20% 20% 20% 20% 18% Beide 9% 10% 12% 13% 13% 13% 15% 19% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% * Tot en met 2009 zijn de gegevens telefonisch gevraagd, in 2010 via internet en telefonisch en in 2011 via internet en schriftelijk. Hierdoor is de vergelijking van de totaal cijfers van 2011 met voorgaande jaren (soms) niet goed mogelijk (zie ook Bijlage A onderzoeksverantwoording) Bekendheid en gebruik idoe Een kwart van de vrijwilligers kent idoe (27%), 7% heeft hier ook gebruik van gemaakt (in 2010 maakte maar 3% gebruik van idoe). In 2010 kende 13% van de vrijwilligers idoe, maar toen gaf 10% aan idoe alleen te kennen onder de naam Steunpunt. De bekendheid van idoe ligt nu dus hoger Tevredenheid over vrijwilligerswerk Veel vrijwilligers hebben geen mening over verschillende aspecten van hun vrijwilligerswerk. Zo doet circa twee derde geen uitspraken over de opleiding- en scholingsmogelijkheden, de verzekering en de (on)kostenvergoeding. Over de begeleiding heeft ruim een derde van de vrijwilligers geen mening en over de waardering door de maatschappij van vrijwilligerswerk een kwart. Vrijwilligers die wel een oordeel hebben gegeven, zijn het meest te spreken over de waardering die men krijgt. Zo laat 61% van alle vrijwilligers zich hierover positief uit, tegenover 12% die (zeer) ontevreden hierover is. Ook de begeleiding en aansturing worden zeer gewaardeerd: 59% is (zeer) tevreden hierover en 4% (zeer) ontevreden. Daarnaast zijn veel meer vrijwilligers positief dan negatief gestemd over de opleidingsmogelijkheden, de verzekering en de onkostenvergoeding. 8

9 Grafiek 22.7 Tevredenheid over verschillende aspecten van het vrijwilligerswerk, in procenten van de vrijwilligers Waardering van vrijwilligers 13% 48% 11% 27% Begeleiding / aansturing van vrijwilligers 7% 52% 3% 37% Opleiding- en scholingsmogelijkheden 2% 24% 7% 66% Verzekering 1% 23% 5% 70% (Onkosten) vergoeding 23% 6% 3% 68% 0% 25% 50% 75% 100% zeer tevreden tevreden ontevreden zeer ontevreden nvt / geen mening 9