Rol van de RT bij behandeling van botmeta s. 1- Literatuur 2- Effectiviteit Klinisch Radiologisch 3- Radiotherapeutische technieken

Transcriptie

1 Rol van de Radiotherapie bij behandeling van botmeta s Johan Menten, MD PhD Radiotherapie-Oncologie Palliatieve Zorg Coördinator UZLeuven Klinisch Radiologisch Remineralization and pain relief in bone metastases after 10 x 3 Gy versus 1 x 8 Gy. A prospective study Geen significant verschil o in overall (81% vs 78%) o en complete (33% vs 31%) pain respons. Recalcificatie (na 6w, 3 en 6m) significant voordeel voor 10 fr de 10 x 3 Gy (173%) 1 x 8 Gy (120%, p < ) voor alle tumoren tendens ivv. 10 fracties in 10 fracties: borstkanker >> longkanker (p=0,015). Koswig S, Budach V:Strahlentherapie und Onkologie 1999, 175(10): ] breast prostate other lung The Role of External Beam RT in the Management of Bone Metastases J.P. Agarawal,T. Swangsilpa, Y. van der Linden, D. Rades, B. Jeremic, P.J. Hoskin,, Overall survival in 376 patients treated with single or multiple fraction radiotherapy for painful bone metastases. Survival by diagnosis in 376 patients treated with single or multiple fraction radiotherapy for painful bone metastases. Radiotherapy and Oncology, Volume 79, Issue 3, 2006, Radiotherapy and Oncology, Volume 79, Issue 3, 2006, Clinical Oncology 2006; 18,

2 Phase III randomised trial Randomized clinical trial in painful bone metastases: 30 Gy /10 1 x 8 Gy Palmira Foro Arnalota et al. N = 147 Overall response probability for pain relief Complete response probability for pain relief Beide schema s : even veilig en effectief voor pijnvermindering. Radiotherapy and Oncology 2008: 89; P=0,134 P=0,481 Radiotherapy and Oncology 2008: 89; Talrijke prospectief gerandomizeerde trials toonden equivalente pijnverlichting met : o 30 Gy in 10 fracties, o 24 Gy in 6 fracties, 8% herbestraling o 20 Gy in 5 fracties, o en 8Gy in 1 fractie 20% herbestraling voor patiënten met voordien niet bestraalde pijnlijke botmeta s 2 De werkgroep is overtuigd geen nieuwe trials nodig om het gebruik van 1 fractie in deze situaties te bevestigen. 3 De werkgroep vindt geen enkele suggestie in de beschikbare data dat 1 fractie gepaard gaat met onaanvaardbare lange termijn nevenwerkingen, waardoor dit schema zou moeten afgeraden worden voor sommige patiënten met pijnlijke botmeta s. Er is geen behoefte aan extra studies. 1 fractie is voor patiënt & behandelaar het meest elegant 2

3 4 Wanneer zouden patiënten best een herbestraling krijgen voor perifere botmetastasen? Geen enkele studie legde criteria vast wanneer patienten, zouden moeten herbestraald worden 5 Wanneer zouden patiënten best herbestraling krijgen voor ruggenwervelmetastasen? -Recurrente pijn in wervelkolom kan succesvol herbestraald worden, geen harde gegevens wat betreft dosis en fractionatie. -Aandacht voor de cumulatief radiobiologisch effectieve dosis op het ruggenmerg om het risico op radiomyelitis in te schatten. 6 Is meer conformele RT voor pijnlijke botmeta s beloftevol? - Stereotactische body RT : hogere doses op de metastatische wervels + steile dosisgradient (sparen van oa. ruggenmerg en cauda equina). -Data van SBRT = meestal retrospectieve mono-centrische studies!! -Gezien complexiteit (dosis, aflijning van doelvolume, QA ) suggereert de werkgroep patiënten te behandelen in klinische studies.. en dat SBRT should not be the primary treatment als botmeta s ruggenmergcompressie veroorzaken! 7 -Chirurgie + postop. bestraling zijn de regel als er ruggenmergcompressie is! -Beslissing tot decompressie = interdisciplinair (neurochirurg, oncoloog, radiotherapeut).rekening houdend performance status, primaire tumor, uitgebreidheid en distributie van meta s, verwachte levensexpectantie, snelheid van ontwikkelen van neurologisch deficit, -Meestal langere schema s (30 Gy /10 fr) gebruikt omdat de intentie is de tumor lokaal zo lang mogelijk (definitief?) te controleren. 8 Prospectieve studies suggereren dat gelijktijdig RT + bisfosfonaten een succesvolle combinatie is voor pijnbehandeling en recalcificatie 9 Kyphoplastie en vertebroplastie ± RT hebben theoretisch het meest voordeel wanneer de metastase instabiliteit van de wervelzuil veroorzaakte, er ontbreken afgeronde prospectieve studies Klinisch = pijn Radiologisch -Geen data gepubliceerd over single fractie postoperatief. 3

4 Effectiviteit - Klinisch Pain in pts, randomised to 1x8 or 10 x 3 Gy for painful bone metastases Effectiviteit - Klinisch Have you had pain? Did pain interfere with your daily activities?. N = 376 Mean opioid dose in 376 patiënten behandeld met RT voor pijnlijke botmeta s Radiotherapy and Oncology, 2006 Volume 79, Radiotherapy and Oncology, 2006, Volume 79, Klinisch Radiologisch = recalcificatie 4

5 Vrouw 75j., alleenwonend, 95kg -1 ste botmeta van borstca ontstaat 7 j. na primair therapie -.femurnageling + postop. RT femur tot en met punt van de nagel!! Patiënte (65 j): femurmeta 6 jaar na primaire borstca-behandeling waarvoor palliatieve heelkunde zonder postop. radiotherapie!! spontane evolutie na 9m Schedeldakmeta van een borstca jaar later Oorzakelijke symptomatische pijntherapie Jan Fractuurgevaar: -laesie 3 vm - 50% van axiaal bot Maart R/ 8 april: Pancranieel 10 x 3 Gy Schedeldakmeta van een borstca na 2m. later op spoed: parapleeg sedert 5 dagen te laat!! Palliatieve RT voor longkankermeta Bij diagnose: 6 m. na radiotherapie pijn, diplopie, proöptosis klachtenvrij Jan Maart R/ 8 april: Pancranieel 10 x 3 Gy Juni Juli Antalgische en consoliderende bestraling!! 5

6 Palliatieve radio- en hormonale therapie bij laattijdige borstkankermeta 2 j. later Oorzakelijke symptomatische pijntherapie Klinisch Radiologisch 1 dorsaal bestralingsveld 24Gy 30Gy 33Gy bestralingsvelden (anterior en dorsaal ) 28,5 Gy 3 bestralingsvelden (anterior en 2 schuin dorsale) anterior en dorsaal 28,5 Gy Stereotactische Rol van de RT body bij behandeling radiotherapy van (SBRT) botmeta s *Hoge dosis, hoge precisie *Met hoge dosis komt er ook een groter risico op toxiciteit van aanliggende weefsels *Veel velden (8-15+) zorgen voor een scherpe begrenzing van het hoge dosis gebied *Maar lage dosis over veel groter volume gezond weefsel 6

7 Rapid Arc radiotherapy (RA) Rapid Arc radiotherapy (RA) 28,5 Gy Besluit : Standaard 1 x 8 Gy, bij goede prognose, groot volume, fractuurgevaar, myelumcompressie meer fracties ( 5 x 4 Gy of 10 x 3Gy of 13 x 3Gy) RT heeft bij veel botgemetastaseerde patiënten een belangrijke antalgische en consoliderende functie Pijntoename bij kankerpatiënt = tumorprogressie tot tegendeel bewezen is! Niet alleen synoniem van meer analgetica, veranderen van syst. therapie Oorzakelijke >> symptomatische analgetische pijnbehandeling?? Op tijd in het ziektetraject interdisciplinair overleg met radiotherapeut : minder pijn, - fracturen, -wervelcollapsen en - paraplegie 7