Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst. Karin Haustermans

Transcriptie

1 Radiotherapie bij prostaatkanker: een stralende toekomst Karin Haustermans

2 Radiotherapie Maakt gebruik van ioniserende straling om kankercellen te doden Ongeveer de helft van alle kankerpatiënten krijgt radiotherapie op een bepaald ogenblik tijdens de behandeling

3 Radiotherapie bij prostaatkanker Betere technologie = nauwkeurigere bestraling - Hogere dosis op het doelwit (de tumor) - Veel lagere dosis op de gezonde organen Therapeutische ratio

4 Radiotherapie bij prostaatkanker Prostaatkanker: bijzondere eigenschappen - Gevoeliger aan een grote dosis per fractie dan andere tumoren - Gevoeliger aan een grote dosis per fractie dan de omliggende gezonde organen (darm, blaas)

5 Radiotherapie bij prostaatkanker Hypofractionatie Arcangeli et al. Nat Rev Urol. 2016

6 Radiotherapie bij prostaatkanker Hypofractionatie

7 Radiotherapie bij prostaatkanker Hypofractionatie Arcangeli et al. Nat Rev Urol. 2016

8 Extreme hypofractionatie = SBRT Mogelijk dankzij: - Vooruitgang in beeldvorming - Vooruitgang in planning, toediening en controle

9 Extreme hypofractionatie = SBRT Multicentrische registratiestudie: 4-5 bestralingssessies (dosis: 35 Gy 40 Gy) Freeman et al. Front Oncol. 2015

10 Extreme hypofractionatie = SBRT Extreme hypofractionatie: 42,7 Gy / 6,1 Gy (7x bestraling / 2,5 week) 1185 patiënten Prostaatkanker (Matig risico) Conventionele fractionatie: 78 Gy / 2 Gy (39x bestraling / 8 weken) Widmark et al. ASTRO 2016

11 Percentage (%) Extreme hypofractionatie = SBRT Nevenwerkingen Toxicity grade 2 (RTOG) EHF CF ,6 P = 0,11 22, ,4 5 5,4 4,6 5,3 2,2 3,7 0 At end of RT At 2 yr At end of RT At 2 yr Widmark et al. ASTRO 2016

12 Tumor controle Lokaal herval vindt vaak plaats op initiële locatie van de tumor Cellini N et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2002

13 Tumor controle Hogere dosis op de prostaat geeft betere resultaten Pooled OR = 0.60 Viani et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2009

14 Tumor controle maar ten koste van hoger risico op nevenwerkingen Grade 2 GI toxicity Grade 2 GU toxicity OR = 1.58; p<.0001 OR = 1.20; p=.054 Viani et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys 2009

15 Tumor controle Potentiële oplossing: extra dosis op de tumor (lokale boost) van Lin E et al Int J Rad Onc Biol Phys 2006

16 Tumor controle Potentiële oplossing: extra dosis op de tumor (lokale boost) Verhogen van de lokale tumor controle, zonder toename in toxiciteit Rationale: Prostaatkanker is multifocaal Grootste tumor is vaak de biologische driver Prostaatkanker herval is vaak lokaal thv de initiële locatie Dosis-respons relatie: hogere dosis, betere resultaten

17 Tumor controle FLAME-trial in samenwerking met UMC Utrecht - Standaard arm: 35 fracties: volledige prostaat = gelijke dosis - Experimentele arm: 35 fracties: volledige prostaat + hogere dosis op zichtbare tumor Betere ziektecontrole met boost?

18 Combineren hypofractionatie en boost: 2x voordeel? Hypo FLAME (phase II trial)

19 Combineren hypofractionatie en boost: 2x voordeel? Hypo FLAME (phase II studie) - 5 x bestraling, 1x/week - Hogere dosis op zichtbare tumor

20 Combineren hypofractionatie en boost: 2x voordeel? Hypo FLAME (phase II studie) - Beweging prostaat volgen tijdens bestraling a.d.h.v. goudstaafjes voor accurate bestraling

21 Radiotherapie bij prostaatkanker De iets verdere toekomst

22 Prostaatkanker en protontherapie? Thariat et al. Nat Rev Clin Oncol 2013

23 Concept protontherapie Betere distributie van de toegediende dosis

24 Concept protontherapie Betere distributie van de toegediende dosis Courtesy prof. T. Depuydt

25 Protontherapie in België ParTICLe Particle Therapy Interuniversity Center Leuven Collaboration between UZL/KUL, UCL/CSL, UZG, UZA and UZB

26 Protontherapie in België Bouw eerste protontherapiecentrum in België gestart in sept 2016 Het Nieuwsblad La Libre Belgique Het Belang van Limburg Le Soir

27 Protontherapie in België Centraal gelegen op de Health Sciences Campus Gasthuisberg van de UZ Leuven

28 Protontherapie in België

29 Protontherapie in België

30 Protontherapie in België

31 Prostaatkanker en protonen? Theoretisch voordeel: planningsstudies - Minder lage-dosis bestraling blaas en darm bij protonen IMRT IMPT Trofimov et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys Vargas et al. Int J Radiat Oncol Biol Phys. 2008

32 Prostaatkanker en protonen? Vergelijkende studies: lopende - PARTIQoL fase III: efficaciteit PBT vs. IMRT, standaardschema - ProtoChoice-P studie: klinische evaluatie van de superioriteit van een protonbestraling in standaardfractionering en standaarddosering

33 Prostaatkanker en protonen? Protonen, SBRT en geïntegreerde boost? = Verder te onderzoeken

34 Radiotherapie bij prostaatkanker Een stralende toekomst

35