LEVEN NA KANKER. Levenskwaliteit na kankertherapie. Annelies Maes

Transcriptie

1 LEVEN NA KANKER Levenskwaliteit na kankertherapie Annelies Maes LOC Symposium 20 april 2013

2 Inleiding Oncologische behandelingen anno 2013 Meestal combinatiebehandelingen: Chirurgie Radiotherapie Systemische therapieën: chemo-, hormonale, targeted therapie Lange behandelingen Complexe behandelingen

3 Pro: combinatiebehandelingen Grotere genezingskansen Meer orgaansparende behandelingen Betere esthetiek Betere functionele outcome Contra: acute toxiciteit late sekwellen

4 combinatiebehandelingen Meer aandacht voor QOL tijdens/na behandeling: Therapieën meer gericht, selectiever, meer geïndividualiseerd Revalidatieprogramma s na therapie, mindfulness, wellness Betere omkadering en intense begeleiding door oa. oncopsychologen, borst-/prostaatverpleegkundigen, voedingsdeskundigen, sociaal verpleegkundigen, Naast survival is QOL altijd secundair eindpunt in huidige studies

5 combinatiebehandelingen elke therapie op zich meer gericht: Selectievere chirurgie vb sentinelnode ipv okselevidement bij borstca Zeer gerichte bestralingen Intensiteitsgemoduleerde en image guided RT (IMRT/IGRT) Stereotactische bestralingen (SRS/SBRT) Gerichte systemische behandelingen targeted therapy vb herceptine bij borstca Doel: tumor even goed of beter behandeld minder nevenwerkingen/risico s

6 Doel behandeling Maximale curatiekans Zo min mogelijk mutilerend esthetisch functioneel Overbrugbare acute toxiciteit Minimale/acceptabele laattijdige sekwellen

7 Diagnose kanker Evidence based medicine Guidelines Chirurgie +/- Radiotherapie +/- Systemische therapie MOC Individuele patiënt Comorbiditeit Leeftijd Persoonlijke voorkeur Artsen/Centrum Expertise Persoonlijke voorkeur Beschikbaarheid behandelingen

8 Voorwaarde geslaagde behandeling Lang/complexe behandelingen: Medici Centrale rol huisarts Chirurg Oncoloog Radiotherapeut Pijnkliniek TEAMWORK tijdens én na behandeling Paramedici (Thuis)verpleegkundige(n) Psycholoog Sociaal assistent Voedingsdeskundige Kinesist, Sociaal vangnet Familie Vrienden Buren, Verenigingen VLK Inloophuis Zelfhulpgroepen,

9 voorbeelden Borstkanker: meestal combinatie van Heelkunde (neo)adjuvante chemotherapie Radiotherapie Hormoontherapie Targeted therapie Minder lokaal recidief, minder meta s Betere overleving Minder mutilerende heelkunde

10 voorbeelden Rectumcarcinoma: meestal combinatie van Preoperatieve radiochemotherapie Heelkunde adjuvante chemotherapie Minder risico op lokoregionaal recidief Betere overleving Meer sfinctersparende heelkunde

11 voorbeelden Hoofdhalskanker: meestal combinatie van Heelkunde Radiotherapie Chemotherapie Betere overleving Meer orgaansparend, oa. larynxpreservatie

12 combinatiebehandelingen Betere genezing? Meer orgaansparend? Meer acute nevenwerkingen / late sekwellen? Prijskaartje voor de genezing? LEVENSKWALITEIT NA CURATIEVE BEHANDELING?

13 Combinatiebehandelingen: Betere genezingskansen

14 Survivaldata 5-jaarsoverleving van alle kankers samen globaal 65% SEER 5-Year Relative Survival Rates by Sex For All Cancer Sites, All Ages, All Races, All Stages SEER 9 Registries for , , Data van de National Cancer Institute (USA)

15 Five-year Relative Survival (%)* during Three Time Periods By Cancer Site Site All sites Breast (female) Colon Leukemia Lung and bronchus Melanoma Non-Hodgkin lymphoma Ovary Pancreas Prostate Rectum Urinary bladder *5-year relative survival rates based on follow up of patients through Recent changes in classification of ovarian cancer have affected survival rates. Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, , Division of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2006.

16 Trends in Survival, Children 0-14 Years, All Sites Combined Age Year of Diagnosis 5 - Year Relative Survival Rates * 0-4 Years ,3 80,1 5-9 Years ,2 77, Years ,8 79,7 *5-year relative survival rates, based on follow up of patients through Source: Surveillance, Epidemiology, and End Results Program, , Division of Cancer Control and Population Sciences, National Cancer Institute, 2006.

17 SEER Incidence and US Death Rates, Year Relative Survival, All Cancer Combined, by Race and Sex Type of Rate SEER Incidence a Rate per 100,000 US Mortality b Rate per 100,000 5-Year Relative Survival c (Percent) Black Male White Male Black Female White Female (SEER = Surveillance Epidemiology and End Results National Cancer Institute USA)

18

19 Belgian Cancer Register Cancer Survival in Belgium. Stichting Kankerregister.

20 Combinatiebehandelingen: Meer orgaansparend Meer functiepreservatie Betere esthetiek

21 BORSTKANKER

22 Mastectomie + OE Beperkte stadia van borstkanker Brede excisie + sentinel + postop RT

23 Veronesi et al. N Engl J Med 2002;347:

24 Fisher et al. N Engl J Med 2002; 347:

25 Sentinel node versus OE: Lymfoedeem Hypoesthesie bovenarm Schoudermobiliteit Veronesi et al., N Engl J Med 2003; 349:

26 Radiotherapie anno 2013 Meer en meer GERICHTE therapie! Doel: -Curatie -Toxiciteit

27 Beeldvorming Virtuele CT simulatie Fusie met NMR Fusie met PET

28 Computerplanning

29 Computerplanning

30 Toestellen Toestellen KV Cobalt Versneller

31 Toestellen Toestellen Loodblokken Multileaf collimator Dynamische Leafs en bogen

32 voorbeeld 1. Longkanker Stereotactic body radiotherapy (SBRT) voor coin lesion in de long Heel complexe bestralingstechniek Heel hoge bestralingsdosis Heel klein bestralingsvolume in de long hoge kans op lokale tumorcontrole >90% ( heelkunde) weinig toxiciteit zeer korte behandelingen (enkele fracties, vb 3 x 18 Gy) minder invasief dan resectie

33

34 Voorbeeld 2. Hoofdhalskanker Deze tumoren en hun behandeling hebben grote impact op quality of life aspecten, owv hun locatie: Impact op basis fysiologische functies: Kauwen, slikken, ademen Impact op zintuigen: Smaak, reuk, gehoor Impact op de spraak en uiterlijk

35 Hoofdhalskanker Radiotherapie vaak deel vd behandeling Pro Tumoren zeer radiosensibel Vermijden van mutilerende chirurgie vb Larynxpreservatie Contra Complexe anatomie; veel gevoelige structuren, oa. mucosa, huid, speekselklieren, optische structuren Veel acute toxiciteit Risico op uitgesproken laattijdige sekwellen

36 Laattijdige nevenwerkingen: Fibrose hals Oedeem, meestal tijdelijk Verminderde smaak, meestal tijdelijk Verminderde speekselproductie Moeite met eten, zeer vervelend Surinfecties met Candida Gemakkelijker tandcariës en radionecrose Significante impact op de algemene QOL Vaak irreversiebel

37 Intensiteitsgemoduleerde radiotherapie Significante daling xerostomie Significante verbetering QOL

38 Besluit: kankerbehandelingen anno 2013 MULTIDISCIPLINAIR Hogere curatie dankzij combinatietherapieën Meer orgaansparend Selectievere en meer gerichte lokale therapieën zowel chirurgisch als radiotherapeutisch Meer gerichte systemische therapieën Minder acute/late toxiciteit Veel aandacht voor QOL tijdens/na therapie in de dagdagelijkse praktijk, in het MOC in nagenoeg alle huidige studies na behandeling, vb revalidatieprogramma s