SGLT2 inhibitoren, een nieuwe behandeling voor type 2 diabetes. Wetenschappelijke achtergrond en praktisch gebruik
|
|
- Margaretha van den Velde
- 2 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 SGLT2 inhibitoren, een nieuwe behandeling voor type 2 diabetes Wetenschappelijke achtergrond en praktisch gebruik
2 Agenda Overzicht wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van T2DM De rol van de nier bij diabetes Zoom in op de SGLT2 remmers, een nieuwe klasse van glucose-verlagende middelen Klinisch gebruik van SGLT2-remmers: overwegingen bij het voorschrijven Optimalisatie van de behandeling van T2DM
3 Wereldwijde prognose diabetes-epidemie: Noord Amerika en Caraïben 37.7 M 51.2 M 36% Werld 2011 = 366 M 2030 = 552 M >51% Zuid en centraal Amerika 25.1 M 39.9 M 59% België Afrika 14.7 M 28.0 M 90% Europa 52.8 M 64.2 M 22% Midden Oosten en Noord Afrika 32.6 M 59.7 M 83% M =miljoen Zuid-Oost Azië 71.4 M 121 M 69% Westelijke Stille Oceaan M M 60%
4 Type 2 diabetes :een progressieve ziekte Glucose (mg/dl) Relative Function Prediabetes (IFG, IGT) Metabolic syndrome Clinical diagnosis Postmeal glucose Fasting glucose Insulin resistance -cell function mg/dl Onset of Diabetes Years Kendall DM, Bergenstal RM 2003 International Diabetes Center, Minneapolis, MN. All rights reserved. 4
5 Van de triumvirate' triade van type 2 diabetes SU Repaglinide TZDs Verminderde insuline secretie Hyperglycemie Verminderde glucose opname Verhoogde glucose productie Metformine Adapted from: DeFronzo RA. Diabetes. 2009;58:
6 naar de ominous octet Complexiteit van de ziekte leidt naar nieuwe behandelings opties DPP-4-i GLP-1 agonists SU Repaglinide Verminderde insuline secretie DPP-4-i GLP-1 agonists Verminderd incretine effect TZDs Verhoogde lipolyse SGLT2-i Verhoogde Glucagon productie a cell Hyperglycemie Verhoogde glucose reabsorptie DPP-4-i GLP-1 agonists TZDs Verhoogde glucose productie Verminderde glucose opname Metformine Neurotransmitter dysfunctie Adapted from: DeFronzo RA. Diabetes. 2009;58:
7 Huidige behandelingsopties voor glycemische controle bij T2DM 1 Insuline secretie SU s, repaglinide, DPP4-i, GLP1 agonisten Insuline gevoeligheid Metformine Pioglitazone Hygiënische maatregelen Glucose excretie SGLT2 inhibitoren Exogene Insuline Insuline injecties 1 Bailey CJ (2011) trends pharmacol Sci ; Available at:
8 Agenda Overzicht wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van T2DM De rol van de nier bij diabetes Zoom in op de SGLT2 remmers, een nieuwe klasse van glucose-verlagende middelen Klinisch gebruik van SGLT2-remmers: overwegingen bij het voorschrijven Optimalisatie van de behandeling van T2DM
9 De nier speelt een belangrijke rol bij de glucosehomeostase Glucose uit voeding Glucose verbruik Nier Verbruikt ~25 35 g/dag Produceert ~15 55 g/dag Filtratie en reabsorptie Geproduceerd door gluconeogenese en glycogenolyse; ~ 70 g/dag; 20% wordt geproduceerd door de nieren Hersenen ~125g/dag Rest van het lichaam ~125g/dag Gerich JE. Diabet Med. 2010;27: Wright EM, et al. J Intern Med. 2007;261:32-43.
10 De natrium-glucose co-transporters voeding SGLT1 Glucose absorptie Bloed Glucose Glucose reabsorptie Speciale transporters zijn verantwoordelijk voor de absorptie/reabsorptie van glucose SGLT 2 SGLT1 Adapted from Bays H. Curr Med Res Opin 2009;25(3):
11 De nieren filteren en reabsorberen 180g glucose per dag Glomerulus Proximale tubulus S1 S2 GLUCOSE FILTRATIE SGLT2 ~90% S3 Verzamelbuis GLUCOSE REABSORPTIE SGLT1 ~10% Minimale glucose excetie Adapted from Bays H. Curr Med Res Opin 2009;25(3):
12 Glucose reabsorptie in een niet-diabetische persoon (plasma glucose <180 mg/dl) Glomerulus Proximal Convoluted Tubule Early Distal Urine Glucose reabsorptie naar de weefsels Glucose SGLT2 SGLT1 Adapted with permission from Rothenberg PL et al. SGLT = sodium-glucose linked co-transporter. Rothenberg PL et al. Poster presented at EASD 2010; Stockholm, Sweden
13 Normalized levels AMG uptake (CPM) Opregulatie van SGLT2 en toename van glucose reabsorptie bij type 2 diabetes patiënten 7 Transporter proteine expressie p <0.05 2,500 Glucose opname in tubulaire epitheel cellen a 6 5 Gezond Type 2 diabetes 2,000 p < ,500 3 p <0.05 1, SGLT2 GLUT2 Gezond Type 2 diabetes a From human exfoliated proximal tubular epithelial cells. AMG, alpha-methyl glucoside; CPM, counts per minute. Rahmoune H, et al. Diabetes. 2005;54:
14 Adapted with permission from Rothenberg PL et al. SGLT = sodium-glucose linked co-transporter. Rothenberg PL et al. Poster presented at EASD 2010; Stockholm, Sweden Glucose reabsorptie in een persoon met T2DM (plasma glucose >180 en <240 mg/dl) Glomerulus Proximal Convoluted Tubule Early Distal Urine Verhoogde glucose reabsorptie naar de weefsels vergeleken met normaal Glucose SGLT2 SGLT1
15 Implicatie Een adaptieve respons om glucose te besparen wordt maladaptief in T2DM Hyperglycemie Glucosurie Glucosurie treedt op Adaptive respons met SGLT2 opregulatie Rahmoune H, et al. Diabetes. 2005;54: Gerich J. Diabetes Med. 2010;27:
16 Agenda Overzicht wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van T2DM De rol van de nier bij diabetes Zoom in op de SGLT2 remmers, een nieuwe klasse van glucose-verlagende middelen Klinisch gebruik van SGLT2-remmers: overwegingen bij het voorschrijven Optimalisatie van de behandeling van T2DM
17 SGLT2-inhibitoren ("gliflozines") Werkingsmechanisme Normale situatie Niet-Diabeet Behandeld met een SGLT2-i Type 2 Diabetes patiënt Nomura S, et al. J Med Chem. 2010;53(17): Rosenstock J, et al. Diabetes Care. 2012;35(6): Sha S, et al. Diabetes Obes Metab. 2011;13(7): Liang Y, et al. PLoS One. 2012;7(2):e Devineni D, et al. Diabetes Obes Metab. 2012;14(6): Polidori D et al. Diabetes Care Feb 14. [Epub ahead of print] Sha S et al Presented at ADA 2010; Orlando, Florida
18 Een nieuwe aanpak om hyperglycemie te verlagen Glomerulus Proximal Convoluted Tubule Early Distal Glucose in urine Adapted with permission from Rothenberg PL et al. verlaagde glucose reabsorptie t.h.v. weefsels Glucose SGLT2 SGLT2 inhibitor SGLT1 SGLT = sodium-glucose co-transporter. INVOKANA EU SmPC, May Rothenberg PL et al. Poster, EASD, 2010; Stockholm, Sweden. Gerich J. (2010). Diabet Med 27:
19 Rationale voor SGLT2 inhibitie in diabetes: functionele aandoeningen Familiale Renale Glucosurie Genetische defecten in SGLT2 transporter gen (SLC5A2) Zeldzame autosomaal recessieve aandoening Glucose in urine uitgescheiden bij normale plasma glucose concentratie Glucosurie kan variëren van enkele grammen tot >100 g/dag De meeste patiënten zijn asymptomatisch; bij sommige mutaties incidentele polyurie en verlies van zout gemeld Geen tekenen van renale tubulaire dysfunctie, histologische veranderingen of nierfunctiestoornissen Calado J, et al. Nephrol Dial Transplantation. 2008;23:
20 Agenda Overzicht wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van T2DM De rol van de nier bij diabetes Zoom in op de SGLT2 remmers, een nieuwe klasse van glucose-verlagende middelen Klinisch gebruik van SGLT2-remmers: overwegingen bij het voorschrijven Optimalisatie van de behandeling van T2DM
21 Verwachte klinische effecten van SGLT2 remming op basis van werkingsmechanisme Verhoogde Glucose Excretie Nuchtere Reduced & postprandiale FPG & PPG glycemie Verlies aan Calorieën 0.6 tot 1 % HbA 1C 2 tot 3 kg gewichtsverlies Verhoogde Natrium Excretie Verminderde Na + belasting 3 tot 5 mm Hg syst.bd
22 Belangrijke bijwerkingen - samenvatting Genitale schimmelinfecties (en urineweginfecties) Verhoogde incidentie van milde tot matige genitale schimmelinfecties Kleiner effect op de lagere urinewegeninfecties Bijwerkingen te wijten aan osmotische diurese Polyurie, dehydratie, hypotensie Zeldzaam, maar voorzichtigheid bij ouderen, diuretica, bijkomende ziekte, fragile patiënten Vooral in begin van de behandeling Hypoglycemie (laag inherent risico) Lage incidentie Hogere incidentie in combinatie met SU / insuline overwegen de dosis te verlagen van SU of insuline Effect op lipiden Lichte verhoging LDL-C maar HDL verhoogt ook en ratio LDL/HDL onverandert. klinische betekenis nog onbekend -> Lopende CV outcome studies
23 Genitale schimmelinfecties: voorzorgen en management Voorzorgen Risicofactoren Voorgeschiedenis Komt vaker voor bij vrouwen dan mannen Meeste waargenomen tijdens de eerste vier maanden van de behandeling Patienten waarschuwen + nadruk leggen op hygiëne Management Conventionele behandeling Topicale antischimmel behandelingen voorgeschreven door HCP of zelf behandeld, met voortzetting van de behandeling Lage frequentie van stopzetting Meestal geen recidief na behandeling 23
24 Gebruik bij patiënten met een verminderde nierfunctie De werkzaamheid is afhankelijk van de nierfunctie en vermindert bij patiënten met matige nierinsufficiëntie en is waarschijnlijk afwezig bij patiënten met ernstige nierinsuffisciëntie Situatie Alvorens te starten met canagliflozine Voor het starten van coconmitante geneesmiddelen die de nierfunctie kunnen verminderen Voor een nierfunctie die matige nierinsufficiëntie nadert Persistente egfr < 45 ml/min/1.73 m 2 Opvolging van nierfunctie? egfr > 60 ml/min/1.73 m 2? (en daarna jaarlijks) (en daarna periodiek) (minstens 2-4 keer per jaar) stopzetting
25 Agenda Overzicht wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van T2DM De rol van de nier bij diabetes Zoom in op de SGLT2 remmers, een nieuwe klasse van glucose-verlagende middelen Klinisch gebruik van SGLT2-remmers: overwegingen bij het voorschrijven Optimalisatie van de behandeling van T2DM
26 ADA/EASD 2015 guidelines Behalve als gecontraindiceerd Minimisatie van nevenwerkingen waar mogelijk Uiteindelijk vereist voor vele patiëten Overweeg meer/minder strenge targets in specifieke patiënten HbA1c Dieet, beweging en educatie Metformine Combinatie therapie Insuline < 7% Geindividualiseerde targets Alle beslissingen m.b.t. de behandeling moeten gemaakt worden in samenspraak met de patiënt Strength of guiding data CV risico PHBNL/CAN/0115/0001 Adapted from: Inzucchi SE, et al. Diabetes Care. 2015;38:
27 Individualisering van de targets Risico potentieel geassocieerd met hypoglycemie, andere nevenwerkingen Duur van de ziekte Levensverwachting meestal niet modifieerbaar Belangrijke co-morbiditeiten Aanwezige vasculaire complicaties Gedrag patiënt en verwachte behandelings inspanningen Potentieel modifieerbaar Middelen, ondersteuning systeem Adapted from: Inzucchi SE, et al. Diabetes Care. 2015;38:
28 ADA/EASD 2015 position statement Adapted from: Inzucchi SE, et al. Diabetes Care. 2015;38:
29 Take home messages Verhoogde renale glucose reabsorptie in T2DM Deze verhoogde glucose reabsorptie kan bijdragen tot hyperglycemie bij diabetes SGLT2 inhibitoren: Verminderen de renale reabsorptie van glucose en verhogen de urinaire glucose excretie een insuline- en β-cel onafhankelijk werkingsmechanisme Klinisch effecten: Significante en aanhoudende daling van de HbA1c, Significante en aanhoudende gewichtsvermindering Consistente lichte daling van de systolische bloeddruk Algemene goede tolerantie Laag risico op hypoglycemie meest voorkomende bijwerkingen zijn genitale schimmelinfecties, bijwerkingen tengevolge van osmotische diurese en hypoglycemie wanneer gecombineerd met insuline(secretagoog) Te combineren met elke andere antidiabetische therapie 29
30 Dank u!
SGLT2-inhibitoren: overzicht, richtlijnen en praktische toepassingen
SGLT2-inhibitoren: overzicht, richtlijnen en praktische toepassingen Prof. Robert Hilbrands Diabetoloog-Nefroloog - Diabeteskliniek UZBrussel Diaβetes Clinic SGLT-2 Sodium-GLucose co-transporter 2 Diaβetes
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Diabetes: eenwereldwijdeziekte Geschatteprevalentievan diabetes wereldwijd
Behandeling type 2 diabetes in 2011
mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera
De stap na gliclazide. Insuline? Nee!
NHG Standaard Diabetes 2013 De stap na gliclazide. Insuline? Nee! Mw. dr. H.E.Hart, Huisarts en kaderarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra, Julius Centrum UMC Utrecht 21 en 23 juni 2016
Orale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011
Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter
Nieuwe antidiabetica zijn cardiovasculair veilig, maar mogen we ook meer verwachten? Marijke Annaert Endocrinologie
Nieuwe antidiabetica zijn cardiovasculair veilig, maar mogen we ook meer verwachten? Marijke Annaert Endocrinologie OVERZICHT DMt2 en cardiovasculaire mortaliteit Van triumviraat naar octet: nieuw paradigma
Behandeling Type 1 diabetes. Diabetes mellitus in vogelvlucht. Nieuwe ontwikkelingen in de. Behandeling van diabetes. Chronische behandeling diabetes
Diabetes mellitus in vogelvlucht Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van Diabetes Aantal diabetespatiënten wereldwijd in 2012 ca. 371 miljoen In 2025: 6% van de wereldbevolking Jaarlijks ca. 72.000
(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Diabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts
Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)
Diabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Diabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november :45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc
Diabetes en HVZ: Wat is de toekomst? Donderdag 27 november 2015 10:45-11:15 Max Nieuwdorp, internist-endocrinoloog AMC-VUmc Geschatte prevalentie van DM in 2025 Voorspelling is dat in 2050 20-30% van alle
Diabetes for dummies. Dr. C.B. Brouwer, internist
Diabetes for dummies Dr. C.B. Brouwer, internist Inhoud presentatie Werkingsmechanisme huidige arsenaal Plaatsbepaling met kosten/ baten/bijwerkingen NB huidige tijd vs vroeger! Aantal oude middelen zou
Diabetes Mellitus en Nierfunctie
Dr. M.P. Brugts, internist endocrinoloog Diabetes Mellitus en Nierfunctie SYMPOSIUM Renale Fysiologie Primair: Regulatie water en electrolyten balans homeostase Handhaving intravasculaire volume Regulatie
Bijlage IV. Wetenschappelijke conclusies
Bijlage IV Wetenschappelijke conclusies 1 Wetenschappelijke conclusies Natrium/glucose-cotransporter-2-remmers (SGLT2-remmers) worden gebruikt in combinatie met een dieet en lichaamsbeweging bij patiënten
De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen
De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal Epidemiologie RIVM rapport april 2013: 800.000 mensen diabetes (1 jan 2011) 87.000 nieuwe patiënten per jaar erbij 90% Type 2 25% niet gediagnosticeerd
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nieuwe guidelines voor preventie. Cardio 2013 Johan Vaes
Nieuwe guidelines voor preventie Cardio 2013 Johan Vaes Waarom is preventie nodig? CV ziekten blijven belangrijkste doodsoorzaak Zowel mannen als vrouwen Overlijden voor 75 j is ten gevolge van CV ziekten
17/12/2013. Inhoudsweergave. Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes?
Hoe kunnen zorgverleners dagdagelijks meehelpen bij de preventiestrijd tegen T2DM en zwangerschapsdiabetes? prof dr C. De Block Endocrinologie-diabetologie UZA & UA Secretaris Vlaamse Diabetes Vereniging
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2)
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2) Marloes Dankers 1 & 2 december 2015 IVM Het instituut dat gespecialiseerd is in het verspreiden van informatie en effectieve oplossingen voor een
Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2
Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2 Inhoud Wat is het belang van intensieve glucose regulatie? Wat zeggen de richtlijnen
Conflicts of Interest. Nieuwe versus oude behandelstrategieën: aanbevelingen voor de huisarts
Nieuwe versus oude behandelstrategieën: aanbevelingen voor de huisarts Dr. ST (Bas) Houweling, kaderhuisarts Langerhans lid NHG-standaardcommissie DM2 Nieuwe behandelstrategieën met oude middelen: aanbevelingen
SAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
14-3-2012. Aanpassing dosering bij NFS. NHG standaard en metformine. In het algemeen geldt: totale klaring = extrarenale klaring + renale klaring
Farmacotherapie bij chronische nierinsufficientie Pretest: 5 minuten Carla van Eijzeren, diabetesverpleegkundige EADV Paul Leurs, internist nefroloog 13 maart 2012, Ede Farmacokinetiek Definitie: beschrijft
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million
Transmuraal Zorgpad Diabetes
Transmuraal Zorgpad Diabetes dr Michael Brecx, huisarts dr Marion Blonk, internist-endocrinoloog Aanleiding Uitkomen van de nieuwe Belgische consensus richtlijn diabetes Een aantal nieuwe klassen glucoseverlagende
Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie. Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker
Medicatie, diabetes en verminderde nierfunctie Lieke Mitrov-Winkelmolen Ziekenhuisapotheker Diabetes medicatie en verminderde nierfunctie Kort overzicht Verminderde nierfunctie Metabolisme/eliminatie van
Risk factors for renal function abnormalities
Risk factors for renal function abnormalities Nederlandse samenvatting Dit proefschrift probeert mogelijke risicofactoren voor progressief nierfunctieverlies te identificeren in een niet-diabetische populatie.
Type 2 diabetes, insuline resistentie. Hoe behandelen? o l v. Prof. Dr. Frank Nobels. Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove
Type 2 diabetes, insuline resistentie Hoe behandelen? Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove o l v type 2 diabetes, insuline resistentie 56 j G 92 kg, L 1.65
Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
5-4-2012. Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie. Inhoud. Hypoglycemie. Verschillende definities: NHG<3.5, ADA<3.
Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie Ingrid de Vries, dialyseverpleegkundige Casper Franssen, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Inhoud Hypoglycemie Verschillende
Benchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)
Benchmark Diabetes 2015 Uw Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Zorgstraat Diabetes benchmarkuitkomsten 2015 DM (ook vergeleken met CVRM) lipiden kort nieuws zorgstraat
Glucophage 500 bijsluiter 21-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6
Glucophage 500 bijsluiter 21-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6 Glucophage 500, omhulde tabletten 500 mg Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter,
Glycemie medicatie bij type 2 diabetes: anno 2015
Glycemie medicatie bij type 2 diabetes: anno 2015 Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove glycemie verlagers metformine sulfonylureum glinide acarbose glitazone DPP-4
Basaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011
Basaal Plus Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 2 Toetsvragen Bij Insuline Resistentie bestaat er een afname in vrije vetzuur
Wat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent
Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor
"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?"
"Nieuwe orale behandelstrategieen voor type 2 diabetes: de toepassing naderbij?" Louis Lieverse Wat is diabetes mellitus type 2? Een progressieve metabole ziekte gekenmerkt door: Insuline resistentie Type
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Glucophage 850 bijsluiter 12-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6
Glucophage 850 bijsluiter 12-2-200127-2-2001 blz. 1 / 6 Glucophage 850, omhulde tabletten 850 mg Lees deze bijsluiter zorgvuldig door voordat u start met het gebruik van dit geneesmiddel. Bewaar deze bijsluiter,
Hyperglycemie Keto-acidose
Hyperglycemie Keto-acidose Klinische les Marco van Meer SJG 20 06 2007 (acute) ontregeling van diabetes Doel Op het einde van mijn presentatie is jullie kennis over glucose huishouding en ketoacidose weer
DIABETISCHE NEFROPATHIE
DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek
Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:
Nieuwigheden bij de diabetische medicatie
Nieuwigheden bij de diabetische medicatie Prof. em. dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog Ugent Ere-voorzitter Diabetes Liga NVKVV Oostende, 17 maart 2016 Type 1 diabetes Geen insuline productie I Stijging
Type 2 diabetes: hoe behandelen als de nieren niet meer zo willen
Type 2 diabetes: hoe behandelen als de nieren niet meer zo willen Bruce H.R. Wolffenbuttel, MD PhD Afd. Endocrinologie & Stofwisselingsziekten UMC www.umcg.net Pathogenese van type 2 diabetes defect insuline
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
Kent u de cijfers van uw hart?
Kent u de cijfers van uw hart? CHOLESTEROL? GEWICHT/ BUIKOMTREK? UW? BLOEDDRUK? SUIKERGEHALTE? V.U.: Dr Freddy Van de Casseye - Elyzeese-Veldenstraat 63-1050 Brussel Belgische Cardiologische Liga www.cardiologischeliga.be
Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert?
Lithium bij ouderen, wat als de nierfunctie verslechtert? KenBis Maart 2017 Anna Krikke, psychiater Inleiding Inleiding Lithium, indicaties, bijwerkingen Richtlijn Renale bijwerkingen chronisch lithium
Reis door het Nephron. Hilde de Geus
Reis door het Nephron Hilde de Geus Anatomie De nier Het nephron Het nephron Wat is nierfunctie? Vermogen om bloed te zuiveren referentie stof volume bloed per tijdseenheid (ml-min) Bloeddruk regulatie
Cardiovasculair risicomanagement
Cardiovasculair risicomanagement en diabetes Lunchlezing 15 juni 2011 CVRM congres dr. D.J. Mulder, Internist Vasculair Geneeskundige i.o. De obesitas epidemie in Nederland Obesitas + vergrijzing = diabetes!
Diabetes en nierinsufficientie - CASUS. Prof. Robert Hilbrands Diabetoloog-Nefroloog Kliniekhoofd Diabeteskliniek UZBrussel
Diabetes en nierinsufficientie - CASUS Prof. Robert Hilbrands Diabetoloog-Nefroloog Kliniekhoofd Diabeteskliniek UZBrussel Casus Man, 68 jaar Diabetes type 2 sinds 2008 Arteriële hypertensie Hypercholesterolemie
Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals. Dr. Jan-Willem van Dijk
Bewegen en voeding als medicijn bij type 2 diabetes? de rol van fitnessprofessionals Dr. Jan-Willem van Dijk Inhoud Introductie type 2 diabetes Meten van bloedglucose Gewichtsverlies en bloedglucose Fysieke
Workshop voor apothekers en huisartsen. (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij
Workshop voor apothekers en huisartsen (on)juiste behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen bij Diabetes Mellitus type 2 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van
Landelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Casus C. Katrien Benhalima, adjunct-kliniekhoofd Dienst endocrinologie In samenwerking met Yves Devos en Charlotte Mermans
Casus C Katrien Benhalima, adjunct-kliniekhoofd Dienst endocrinologie In samenwerking met Yves Devos en Charlotte Mermans 14-11-2017 Vrouw van 35 jaar Zwangerschapsdiabetes gehad in 2 de zwangerschap waarvoor
Internationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2. Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent
Internationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2 Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent NVKVV Studiedag diabetesverpleegkundigen & -zorgverleners Oostende,
Resultaten van DM ketenzorg: meer dan cijfers voor de zorgverzekeraar
Resultaten van DM ketenzorg: meer dan cijfers voor de zorgverzekeraar Petra Denig Klinische Farmacologie, Universitair Medisch Centrum Groningen Waarom gegevens verzamelen? Zicht krijgen op geleverde zorg
Nierschade. Kernboodschap. Nierfunctiestoornissen en albuminurie. Hart- en vaatziekten. Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Nierschade April 2013 Leonie Tromp huisarts te Tilburg Kaderarts Hart- en Vaatziekten Kernboodschap Nierfunctiestoornissen en albuminurie Hart- en vaatziekten Tijdige behandeling kan dit risico verminderen!
Het Congres Morbide Obesitas wordt mede mogelijk gemaakt door:
Het Congres Morbide Obesitas wordt mede mogelijk gemaakt door: Bariatrie: (n)iets voor de 1 e lijn? Bariatrie, diabetes en de NHG standaard dr. Dingeman Swank, bariatrisch chirurg NOK drs. Françoise Langens,
Risico minimalisatie materiaal betreffende tenofovirdisoproxil voor voorschrijvers - Brochure controle nierfunctie bij behandeling van volwassenen
Risico minimalisatie materiaal betreffende voor voorschrijvers - Brochure controle nierfunctie bij behandeling van volwassenen De risico minimalisatie materialen voor zijn beoordeeld door het College ter
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten
Diabetes en kanker: nieuwe inzichten Joost B.L.Hoekstra internist AMC 11-10-2012 Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met diverse farmaceutische
De vingerprikloze sensor: wat is waar? 1. Deze wordt nooit vergoed 2. Deze wordt alleen vergoed als patiënt vier maal daags spuit en dus frequent glucose meet 3. Deze wordt alleen vergoed bij hypoglykemie
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes?
Part A: Glycated hemoglobin A1c as a screening tool for detection of type 2 diabetes? Part B: Evaluation of point-of-care instruments for glycated hemoglobin A1c testing in an ambulant hospital setting
% Slechter! Nieuwe langwerkende insulines. Wat is een goed basaal insuline? STEMSYSTEEM. Wat is een goed basaal insuline?
Nieuwe langwerkende insulines Na het uitkomen van de laatste NHG-Standaard zijn er 3 nieuwe langwerkende insulines op de markt gekomen. Daarnaast hebben we nog de oude NPH insuline en de oude detemir en
Dutch Summary. Samenvatting van het proefschrift Glucocorticoïd-geïnduceerde diabetes: de potentiële rol voor incretine-therapie
CHAPTER 11 Dutch Summary Samenvatting van het proefschrift Glucocorticoïd-geïnduceerde diabetes: de potentiële rol voor incretine-therapie Chapter 11 Het doel van dit proefschrift was te onderzoeken of
SAMENVATTING SAMENVATTING
HbA 1c ontstaat door de versuikering van hemoglobine, het belangrijkste bestanddeel van rode bloedcellen. In het bloed bindt een glucosemolecuul (niet-enzymatisch) met een aminozuur van de β-keten van
Elke tablet bevat canagliflozinehemihydraat, overeenkomend met 100 mg canagliflozine.
Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg wordt verzocht alle vermoedelijke
GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes. Food for thought
GLP-1 and the neuroendocrine control of feeding in obesity andtype 2 diabetes Food for thought Liselotte van Bloemendaal, AIOS interne Ziekenhuis Amstelland / VUmc Overgewicht en obesitas Wereldwijd heeft
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Diabetologia. 2012 Jun;55(6):1577-96. Epub 2012 Apr 20. Diabetologia.
De nier en de rotonde. Googelen op rotondes in België. Wat gaat er mis bij diabetes? Nieren 10-12-2012. De nieren deel I. Nanno Kleefstra Henk Bilo
De nieren deel I Nanno Kleefstra Henk Bilo De nier en de rotonde Googelen op rotondes in België Wat gaat er mis bij diabetes? Wat gaat er mis bij de rotonde? Nieren 1 Functie & schade Functie & schade
Voorstellen. Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen
Voorstellen Winnie van El Verpleegkundig Specialist Diabeteszorg Universitair Medisch Centrum Groningen Niertransplantatie UMCG Niertransplantatie 8 centra NL * UMC 1 e jaar UMC vervolg 2 e lijn, periferie
Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy. Chapter 10. Samenvatting in het Nederlands
Chapter 10 Samenvatting in het Nederlands Chapter 10 Peggy Roestenberg - The role of CTGF in diabetic nephropathy DIABETES MELLITUS Diabetes mellitus, in de volksmond beter bekend als suikerziekte of diabetes,
DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE. Dialyse patiënt met diabetes Mellitus. Insulinebehoefte rond start van HD. Vraag. Hemodialyse & hypoglykemie
Dialyse patiënt met diabetes Mellitus DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE Casus: Mevr. L, 65 jaar, DM2 Net gestart met HD 2 x daags 22 E insuline sc. Ingrid de Vries & Casper Franssen Toegang: getunnelde
Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan
Deel 1 Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan Hetzorgtrajectdiabetes Inclusiecriteria 1 of 2 injecties insulinetherapie
De ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland
De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen
Consequenties voor de voeding
Alleen Diabetes? Chronische Nierschade Diabetes Mellitustype 2 wat betekent dat voor de voeding? DieGo, diëtisten Gooi en Omstreken Mariëtte Hoogers, diëtist te Hilversum Bron: DieGo Caresharing Nevendiagnoses
Metabole acidose. Bob Zietse 15 december 2016
Metabole acidose Bob Zietse 15 december 2016 ACID-BASE BALANCE langzaam volledig Metabole verstoring Compensatie renaal ph = pk + 10 log [HCO3-] 0.03 * pco 2 Respiratoire verstoring Compensatie ventilatie
Workshop chronische nierschade. Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra
Workshop chronische nierschade Adry Bakker Diepenbroek Bettie Hoekstra Mevr. Muis 73 jaar Voorgeschiedenis: diabetes mellitus type 2 hartfalen regelmatig urineweginfecties, 2x pyelonefritis aspecifieke
DVN Midden Nederland Flevoziekenhuis Fred Storms, internist
DVN Midden Nederland Flevoziekenhuis 05-11-2013 Fred Storms, internist NIEUWE ONTWIKKELINGEN OP DIABETES GEBIED ONDERWERPEN Nieuwe medicatie DPP4 remmers en GLP1 analogen SGLT2 remmers Degludec insuline
Spelen met insuline. Dr. Frank NOBELS. Dr. Stefanie VINKEN
Spelen met insuline Dr. Frank NOBELS Dr. Stefanie VINKEN scenario soorten insuline type 1 type 2 diabetes spelen met insuline bij type 2 diabetes: opstarten dosissen aanpassen acute problemen oplossen
212
212 Type 2 diabetes is een chronische aandoening, gekarakteriseerd door verhoogde glucosewaarden (hyperglycemie), die wereldwijd steeds vaker voorkomt (stijgende prevalentie) en geassocieerd is met vele
What s new in diabetes: update nieuwe behandelingen type 2 maart 2015. Dr Evy Degrande Sint Andriesziekenhuis 17-03-2015
What s new in diabetes: update nieuwe behandelingen type 2 maart 2015 Dr Evy Degrande Sint Andriesziekenhuis 17-03-2015 Glucagon R antangonists Degludec 11-β-HSD1 inhib SGLT-2 inhib Weekly Exenatide Liraglutide
Chapter 8. Dutch summary
Chapter 8 Dutch summary Nederlandse samenvatting van het proefschrift Pathofysiologische en therapeutische studies in humane diabetische cardiomyopathie Chapter 8 Samenvatting Het doel van dit proefschrift
BSD september 2014. Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler
BSD september 2014 Huisarts: Pauline Heijstee Meggy van Kruijsdijk Nefroloog: Watske Smit Jaap Beutler Casuïstiek chronische nierschade Wat kan de huisarts Wanneer consultatie nefroloog Wanneer verwijzing
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de
De (mega-) insuline resistente patiënt. Hoe behandelen? o l v. Prof. Dr. Frank Nobels. Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove
De (mega-) insuline resistente patiënt. Hoe behandelen? Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove o l v type 2 diabetes, insuline resistentie 56 j G 92 kg, L
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Glucose 5% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose 20% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose 30% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose
Nierfunctieonderzoek bij diabetes. N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december Nieren. Nieren
Nierfunctieonderzoek bij diabetes N. Kleefstra & Henk Bilo 15 en 16 december 2011 Nieren Nieren 1 Functie & schade Nierfunctie : het vermogen om afvalstoffen te klaren (voorbeeld: kreatinine) het vermogen
De nier: target voor bloedglucoseverlagende therapie
Farmacotherapie De nier: target voor bloedglucoseverlagende therapie Edwin Duijzer, Manon Zwakenberg en Hiddo J. Lambers Heerspink Diabetes mellitus wordt gekenmerkt door een ontregeld glucosemetabolisme
Diabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes
Diabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes Inventarisatie vragen Vetweefsel (grote adipocyten) ontstekingsfactoren (TNF, IL-6, etc) adiponectine inflammatie INSULINE Insuline effect Insuline
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Zorg voor de geriatrische patiënt met diabetes. Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016
Zorg voor de geriatrische patiënt met diabetes Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016 Epidemiologie De geriatrische patiënt Behandeling en doelstellingen
Nederlandse samenvatting
169 Nederlandse samenvatting Het aantal ouderen boven de 70 jaar is de laatste jaren toegenomen. Dit komt door een significante reductie van sterfte op alle leeftijden waardoor een toename van de gemiddelde
Welke behandelstrategie bij obese type 2 patiënten: GLP 1 agonist!
1 Welke behandelstrategie bij obese type patiënten: GLP 1 agonist! Bruce H.R. Wolffenbuttel, internist endocrinoloog Universitair Medisch Centrum Groningen Afd. Endocrinologie: www.umcg.net Blog: www.gmed.nl
Nieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update. Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog
Nieuwe middelen bij type 2 DM, verandering in diabeteslandschap? Refresh en Update Jan Tillemans, huisarts Arianne van Bon, internist endocrinoloog We leven in een wereld van steeds meer informatie en
2
1 2 3 4 5 6 SGLT2 α1 β α2 α1 β α2 α 9 Incidence of myocardial infarction (rate per 1000 patients) Incidence of mortality (rate per 1000 patients) 300 250 200 150 100 p=ns 147 123 183 p
Mw A, 57 jaar. Beleid bij ingrepen. Mw A, 57 jaar. Mw A, 57 jaar. Mw A, 57 jaar. Mw A, 57 jaar
Mw A, 57 jaar Beleid bij ingrepen Henk Bilo Opfrisdagen Langerhans 10 en 11 december 2009 Langere tijd buikpijnen, geen gewichtsverlies Onregelmatig ontlastingspatroon, dysurie, pollakisurie. Sediment
SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
1. NAAM VAN HET GENEESMIDDEL Glucose 5% B. Braun, oplossing voor infusie Glucose 10% B. Braun, oplossing voor infusie 2. KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING 1000 ml bevat: Glucose monohydraat voor
Chronische nierschade A. van Tellingen. Smeerolie voor de poli 2015
Chronische nierschade A. van Tellingen Smeerolie voor de poli 2015 Wie dient verwezen te worden? 52-jarige vrouw met diabetische nefropathie: MDRD 62 ml/min/1.73m 2 en albuminurie 28 mg/l? 68-jarige man:
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1 Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe veiligheidsinformatie worden vastgesteld. Beroepsbeoefenaren in de