Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie. Inhoud. Hypoglycemie. Verschillende definities: NHG<3.5, ADA<3.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "5-4-2012. Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie. Inhoud. Hypoglycemie. Verschillende definities: NHG<3.5, ADA<3."

Gustaaf de Winter
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie Ingrid de Vries, dialyseverpleegkundige Casper Franssen, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Inhoud Hypoglycemie Verschillende definities: NHG<3.5, ADA<3.9 mmol/l Definitie volgens DDD: Hypoglycemie is een zodanig laag bloedglucose gehalte (<4.0 mmol/l), dat klachten en problemen kunnen ontstaan. Ernstige hypoglycemie: hulp van anderen nodig om hypo op te merken of te verhelpen. 1

5, ADA<3.9 mmol/l Definitie volgens DDD: Hypoglycemie is een zodanig laag bloedglucose gehalte (<4.

2 Symptomen Per persoon en per situatie verschillend. Variërend van een licht gevoel van onbehagen tot ernstige gedragsstoornissen en bewusteloosheid. Twee hoofdgroepen: Autonome waarschuwingssymptomen: zweten trillen hongergevoel. Neuroglycopene symptomen door glucosetekort in hersenen: hoofdpijn wazig zien concentratie- en gedragsstoornissen. (Mogelijke) Gevolgen Irreversibele schade aan de hersenen Verhoogde kans op 2e hypoglycemie, vooral in de 1 e 24 uur na de hypo. Angst en onzekerheid voor hypoglycemie en daardoor barrière voor goede regulatie (bijvoorbeeld reactief te veel eten). Reactieve hyperglycemie. 2

Neuroglycopene symptomen door glucosetekort in hersenen: hoofdpijn wazig zien concentratie- en gedragsstoornissen.

3 Patiënten casus Casus: Mevrouw T, 83 jaar, type 2 DM sinds 2007 egfr 25 ml/min Alleenwonend in een serviceflat. Diabetes controle door huisarts. DM-medicatie: gliclazide 2 x 80 mg per dag Stelling Patiënten krijgen minder snel een hypo als de nierfunctie achteruit gaat. Insulinebehoefte bij afnemende NF Meer kans op een hypo als orale medicatie of insulinedosis niet wordt verlaagd. Vuistregel voor orale medicatie: - Kies geen middelen die door de nier worden uitgescheiden. - Kies kortwerkende middelen. Vuistregel voor insuline: - GFR ml/min: dosis 25% - GFR <10 ml/min: dosis 50% Biesenbach et al. Diabetic Med 2003;20:

Insulinebehoefte bij afnemende NF Meer kans op een hypo als orale medicatie of insulinedosis niet wordt verlaagd.

4 Predialyse polikliniek & diabetes Mevr. T, verwezen door huisarts i.v.m. GFR 20 ml/min nefrologen dialyseverpleegkundigen diëtisten maatschappelijk werkenden NP diabeteszorg Predialyse doelen 1. Vertragen NF achteruitgang 2. Cardiovasculaire risicoreductie 3. Voorkomen uremische klachten 4. Correctie anemie/ Ca & fosfaat 5. Keuze dialyse modaliteit 6. Tijdige aanleg toegang Optimale glucoseregulatie als integraal aspect van de predialyse behandeling Stelling Bij mevrouw T streven we direct naar een optimale glucose regulatie en daarom starten we direct met educatie over DM en nierfalen. 4

Vertragen NF achteruitgang 2. Cardiovasculaire risicoreductie 3. Voorkomen uremische klachten 4. Correctie anemie/ Ca & fosfaat 5.

5 Streefdoel in pre-dialyse fase The lower the better? Optimale glucose regulatie Veiligheid Laag HbA 1c : meer hypo s Vraag Mevr T. start met hemodialyse Is er een verschil in insuline regime op dialyse en niet-dialysedagen? 5

6 HD & glucose Glucose-vrij dialysaat Dus: tijdens HD wordt Glucose verwijderd; Ook bij glucosehoudend dialysaat! Dialysaat glucose 5,6 mmol/l Burmeister et al. NDT 2007;22:1184 Hemodialyse & insuline Plasma insuline wordt verwijderd tijdens HD: klaring/ absorptie Verschillen tussen kunstnieren: grootste daling bij polysulfon Abe M et al. Clin Nephrol 2008;69:354 Verschil tussen dialyse- & niet-dialysedag Dialyse dag Niet-dialyse dag Kazempour et al. Diabetes Care 2009;32:1137 6

NDT 2007;22:1184 Hemodialyse & insuline Plasma insuline wordt verwijderd tijdens HD: klaring/ absorptie Verschillen

7 Continue glucose meting Maakt dialyse een verschil? Dialysedagen: - Meer stress - Ander eetpatroon - Invloed dialyse zelf? Belang zelfcontrole Veranderingen insulinebehoefte Inzicht dialyse niet dialysedag Interpretatie HbA 1c Onderscheid lage glucose - lage bloeddruk Wekelijks dagcurve op niet-dialysedag Wekelijks een dagcurve op dialysedag Bespreken, hypo s en actie/interventies van patiënt. 7

Belang zelfcontrole Veranderingen insulinebehoefte Inzicht dialyse niet dialysedag Interpretatie

8 Stelling We streven bij deze mevrouw ook tijdens haar dialysefase naar een lage HbA 1C van <53 mmol/mol HbA 1c is geassocieerd met prognose n= 114 HD patiënten DM1 & DM2 Gemiddelde leeftijd 61 jr Follow-up: 45, maanden Observationele studie Oomichi et al. Diab care 2006 Streefdoel in dialyse-fase The lower the better? Optimale glucose regulatie Veiligheid 8

leeftijd 61 jr Follow-up: 45,5 + 29.3 maanden Observationele studie Oomichi et al.

9 Belang diabeteseducatie ook op HbA 1c n= 83 DM1 & DM2 HD & PD patiënten; gemiddeld 62 jr Follow-up: 1 jaar interventie: +/- diabeteseducatie McMurray et al. Am J Kidney Dis 2002 Patiënt wordt acuut onwel tijdens dialyse Casus: Mevrouw T, 83 jaar, type 2 DM. Ze is nu 6 maanden in dialyse via een Tesio catheter. Medicatie: tweemaal daags insuline E insuline. Mevrouw wordt acuut onwel. Wat doet u? Behandeling hypoglycemie Afspraken vastgelegd? Hoeveel glucose geeft u in 1 e instantie? Welke toedieningweg kiest u? Wanneer controleert u de bloedsuiker weer? Wat doet u om herhaling te voorkomen? Heeft de dialyseafdeling een protocol over hypoglycemie? 9

Medicatie: tweemaal daags insuline 26-14 E insuline. Mevrouw wordt acuut onwel. Wat doet u? Behandeling hypoglycemie Afspraken vastgelegd?

10 Stroomdiagram hypoglycemie Adviezen op afdelingsniveau Leg afspraken vast in een protocol/richtlijn. Een stroomdiagram kan een praktische ondersteuning zijn. Voldoende kennis en vaardigheden betreffende D & D op de afdeling (scholing als cyclisch proces). Diabeteszorg is een integraal onderdeel van dialysebehandeling met educatie over hypoglycemie. Educatie Hypoglycemie aan de patiënt Maak diabeteszorg een integraal onderdeel van dialysebehandeling met educatie over hypoglycemie. Informeer over dialyse gerelateerde risico factoren voor hypoglycemie. Informeer over symptomen van hypoglycemie en hoe onderscheid te maken tussen klachten van lage bloedsuikers en lage bloeddruk. Wekelijks glucose-dagcurve op een dialyse- en een nietdialysedag. Voor start dialyse bloedsuiker afnemen, zo nodig vaker. 10

Educatie Hypoglycemie aan de patiënt Maak diabeteszorg een integraal onderdeel van dialysebehandeling met educatie over hypoglycemie.

11 Conclusie Met afnemende nierfunctie neemt de kans op hypo s toe. Belangrijk bij educatie aan patiënt. HbA1c insuline glucose CAPD meten Hypo HD HbA1c dialyse Hemodialyse zelf beïnvloed de glucose-regulatie; Sommige patiënten zijn mogelijk beter af met een gedifferentieerd insuline-schema voor dialyse- & niet-dialyse dagen. The lower the better geldt niet voor de meeste dialysepatiënten gezien comorbiditeit, beperkte levensverwachting, meer kans op hypo s en hypo-unawareness. Een protocol/ richtlijn voor de behandeling van hypo s tijdens dialyse is vereist. 11

beter af met een gedifferentieerd insuline-schema voor dialyse- & niet-dialyse dagen.

Vergelijkbare documenten

DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE. Dialyse patiënt met diabetes Mellitus. Insulinebehoefte rond start van HD. Vraag. Hemodialyse & hypoglykemie

Dialyse patiënt met diabetes Mellitus DIABETESREGULATIE RONDOM HEMODIALYSE Casus: Mevr. L, 65 jaar, DM2 Net gestart met HD 2 x daags 22 E insuline sc. Ingrid de Vries & Casper Franssen Toegang: getunnelde