Overheid, sociale partners en representatie in een veranderende wereld

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Overheid, sociale partners en representatie in een veranderende wereld"

Transcriptie

1 Overheid, sociale partners represtatie in e veranderde wereld Karel Davids De auteur is als hoogleraar econoische sociale geschiedis verond aan de Vrije Universiteit Asterda. E historisch perspectief Historici kijk van e afstand. Ze pretder niet daardoor eer ojectief te zijn, aar dk wel dat afstand ne helpt o actuele ontwikkeling in e ruier perspectief te zi. Afstand kan word geschap door de tijdsas te verlg of het gezichtsveld te verred. Van e afstand ekek roept ijvooreeld de huidige discussie over kniseconoie, knisaatschappij knisplatfor e onweerstaanaar déjà-vugevoel op. Het deat lijkt sos veel weg te he van e herhalingsoefing. Ook wat het onderwerp van het praktijkatelier etreft, dat de aanleiding vort voor het schrijv van dit essay, kan het nuttig zijn e historisch-vergelijkd perspectief te hanter. Dat geldt zowel voor de eantwoording van de algee vraag naar ontwikkeling, trds, knelpunt, kans dilea s als voor het foruler van e antwoord op de eer specifieke vraag wat de rol van de overheid sociale partners op verschillde sociaal-econoische dossiers zou kunn zijn welke constellaties hier tot stand zoud kunn ko. In dit essay word niet ontwikkeling trds in de vakeweging of werkgeversorganisaties als uitgangspunt go. Evin wordt eerst e rondgang uitgevoerd langs de te onderscheid dossiers zelf. De eschouwing egint aan de andere kant, naelijk ij de ogeving waarin overheid sociale partners oteel verker de prole kans die zich in deze situatie voordo. Vanuit deze achtergrond word vervolgs suggesties gedaan et etrekking tot de toekostige rol van overheid partners inzake de goede sociaal-econoische dossiers operking geaakt over de anier waarop door de overheid ander op de ingrijpde verandering in de ogeving zou kunn word gereageerd. Eder anders Lang geled versche van de destijds eroede (aar nu haast verget) historicus Jan Roein de essayundel Eder anders, waarin vrag aan de orde kwa als duur verandering in de geschiedis, de verhouding tuss rede religie de ogelijkheid van integrale geschiedis (Roein 1964). Zoals voor het eeste werk van Roein geldt ook voor deze essays: de antwoord zijn achterhaald, aar de vrag die hij stelde zijn vaak nog steeds relevant. Wat is gelijk, wat verschilt, wat is estdig, wat verandert het zijn vraagpun- 69

2 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld t die zoud oet voorko op de checklist van iedere die iets wil zegg over de ontwikkeling trds in e saleving. Alle als die punt gecheckt zijn kunn we iers vaststell of zich op dit ot werkelijk ongekde knelpunt, dilea s kans voordo of niet. Wie vanuit deze invalshoek de huidige stand van zak in Nederland ekijkt, kan veel eders operk et situaties die eerder in de Nederlandse geschiedis voorkwa of die elders in Europa te vind zijn. Er zijn verschillde elet aanwijsaar die ofwel al lange tijd kerkd zijn voor de Nederlandse econoie saleving (100, 150 jaar of zelfs langer), ofwel e terugkerd karakter verton, ofwel sterke overekost verton et verschillde andere land in Europa of elders in de wereld. Dat Nederland net zoals België, Oostrijk of de Scandinavische land e relatief op econoie ezit, dat inn deze econoie e paar ultinationals e relatief groot gewicht in de schaal legg, dat in ons land e stevig gewortelde overlegeconoie estaat (et e wisselde ate van policy concertation), dat de verstedelijkingsgraad hier zeer hoog gesteg is, dat hier e sterk ontwikkeld aatschappelijk iddveld aanwezig is dat e aanzilijk hoeveelheid sociaal kapitaal vertegwoordigt het is alleaal niets nieuws. Ook het aandeel van nieuwkoers in de Nederlandse evolking is niet e ongekd verschijnsel. Aan het eind van de twintigste eeuw lag het perctage van in het uitland geor inwoners van Nederland (5 %) ongeveer ev hoog als in 1800, aar ereikte nog niet de helft van dat in het egin van de zevtide eeuw. In de twintigste eeuw na het aandeel van iigrant overigs niet alle na 1970, aar ook vóór 1940 (onder eer in de Liurgse ijnstreek) e tijdlang flink toe (Lucass Pninx 1994, 28-29, 53; Versteegh 1994). De toae van de inkosongelijkheid die zich sinds de jar negtig voltrekt, is ook ge uniek foe. Deze ontwikkeling is evgoed voor andere westerse land gesignaleerd. Op de lange terijn ekek lijkt trouws niet zozeer de grotere inkosongelijkheid, alswel de daling stailisatie van de ongelijkheid in de geïndustrialiseerde wereld tuss circa 1920 de jar zevtig ijzonder te zijn geweest (volgs Morrisson ; Van d Berg Hertog 1999; Van Zand 2001). De huidige scheiding tuss outsiders insiders op de areidsarkt heeft in zekere zin eves e historische pdant. De Nederlandse areidsarkt werd tot ostreeks 1870 gekerkt door e gelaagde structuur, estaande uit e intern segt et vaste, relatief goed etaalde an posities waarin staiele areidsverhouding heerst e extern segt van variaele ovang sastelling et onregelatig, tijdelijk slechter etaald werk waarin de areidsverhouding e veel flexieler karakter vertoond. Tuss eide segt estond doorgaans weinig oiliteit. In welk segt ieand terechtkwa, hing voor e elangrijk deel af van opleidingsniveau, herkost forele inforele regels. De segtering werd pas doorrok to in de late negtide eeuw de econoische groei versnelde, de nationale internationale integratie toa de politieke econoische orde werd gelieraliseerd (Knotter 1991; Van Zand Van Riel 2000, ). De opkost van collectieve organisaties van werkneers de deocratisering van het politiek estel zorgd er vervolgs kele decnia later voor dat ook de inkosgelijkheid egon te dal (Van Zand 2001). De knisintsiteit van de Nederlandse econoie rond het jaar 2000 kan, naar historische aatstav geet, niet uitzonderlijk groot word goed. De geiddelde jaarlijkse groei van huan capital in Nederland in de periode was ongeveer ev hoog als in de periode (1,1 %), aar lager dan in de period (resp. 1,8 1,5 %). De investering in onderwijs in onderzoek ontwikkeling, uitgedrukt als perctage van het BBP, vertoond vanaf de Eerste Wereldoorlog tot het idd van de jar zevtig e sterke stijging (van sa 2,8 % tot 8,5 %), waarna ze weer daald tot het niveau dat rond 1960 was ereikt (ongeveer 6 %) (Van Ark De Jong 1996, 211, 220). In eer dan één opzicht is er dus e terugkeer naar e ouder patroon waarneeaar. De gloalisering waar Nederland nu ee te ak heeft is evin e verschijnsel zonder precedt. Historici zijn het erover es dat de ontwikkeling die zich de laatste decnia voordoet e hervatting is van de trd die zich al lang vóór de Eerste Wereldoorlog aftekde, aar na 1920 geruie tijd werd onderrok. De discussie gaat niet over de vraag of er vóór 1914 sprake was van gloali- 70

3 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld sering, aar eerder over kwesties als welke vor van gloalisering zich in de loop van de geschiedis voorded, wanneer deze kunn word gedateerd door welke factor ze kunn word verklaard (O Rourke Williason 1999; Hopkins 2002; Held e.a. 1999; Osterhael Petersson 2005). Ook Nederland was in vergaande ate ij deze eerdere fase van gloalisering etrokk. De gevolg war onder eer zichtaar in e stijgde iport van goedkoop graan uit Rusland de Verigde Stat na 1870, die veel Nederlandse oer in de prole racht tot e sterke toae van de transatlantische eigratie leidde. Maar Nederland was niet louter e speelal van gloale ontwikkeling. Nederlanders droeg zelf actief ij aan de groeide integratie van de wereldeconoie ijvooreeld door op grote schaal te invester in Aerikaanse spoorwegaatschappij, of door e aanzilijke hoeveelheid kapitaal te stek in plantages, ijn industriële onderneing in de Indonesische archipel (Vedaal 1996; Sluyteran 2003, 51-67; Van Zand Van Riel 2000, hoofdstuk 6). Onderneers vóór 1914 war dus evin als hun collega s tegwoordig volko afhankelijk van areidskracht in Nederland zelf. Op verschillde punt is echter wel degelijk iets anders of nieuws aan de hand. De laatste decnia zijn verschillde ontwikkeling op gang geko die ge pdant he in het verled. Voor het erdeel kunn zij overigs niet als typisch Nederlands word estepeld. Het aandeel van nieuwkoers in de Nederlandse evolking is dan wel niet ongekd hoog, hun geografische culturele herkost is wel anders dan vroeger. Relatief eer iigrant ko uit Afrika Azië e groot deel van h ehoort tot e andere religie dan het christdo. De structuur van de ontvangde saleving zelf is ovdi gewijzigd. De opkost van de verzorgingsstaat heeft ertoe geleid dat de dynaiek van de igratie niet eer zoals vroeger priair wordt epaald door de wett van vraag aanod. Laaggeschoolde igrant ker in tijd van econoische neergang niet eer asse terug naar hun land van herkost; de keerzijde is dat deze igrant ( hun nakoeling) doorgaans niet akkelijk (weer) aan werk ko (Lucass 2006). Zij vor e deel van de outsiders op de areidsarkt. Nieuwe ontwikkeling in de saleving zijn verder ook de ontgroing vergrijzing, de individualisering de toede areidsarktparticipatie van vrouw. Het aatschappelijk iddveld is nog aanwezig, aar de verzuilde kaders zijn verdw. Wat de structuur van de econoie etreft: ook al is de knisintsiteit op dit ot dan niet uitzonderlijk groot, de toede rol van ICT ipliceert wel dat de conctratie van areid in fariek kantor, vergelek ij thuisareid, tegwoordig inder voordel heeft dan in het verled (Mokyr 2002, ). Ook de externe context is in eer dan één opzicht aan ongekde verandering onderhevig. Het einde van de Koude Oorlog rond 1990 etekde dat de Nederlandse saleving voor het eerst sinds e halve eeuw zich niet eer perant politiek, ilitair ideologisch in staat van verdediging evond teg e assieve, naije dreiging van uit; anders dan vóór de Tweede Wereldoorlog verkoos zij echter niet opnieuw e politiek van neutraliteit. De Europese sawerking is in de voorije decnia sterk geïntsiveerd, de nationale autonoie op econoisch/onetair geied is afgo, de econoische verwevheid et Duitsland die vanaf 1870 zoveel invloed heeft gehad op de ontwikkeling van Nederland is verinderd (Kleann 2006). En gloalisering ag dan op zich niets nieuws zijn, er vind ook op wereldniveau verandering plaats die sinds lange tijd, of zelfs nog nooit, vertoond zijn: de (hernieuwde) opkost van econoische zwaartepunt in Azië de snelle ingrijpde verandering in het natuurlijk ilieu. De ecologische verandering die zich nu voordo vor werkelijk iets nieuws onder de zon (McNeill 2000). In Nederland zelf is de ilieuschade door activiteit van edrijv gezinn vanaf 1950 drastisch toego; al is de groei van deze schade vanaf de jar zevtig ede door de verschuiving van de econoische structuur van industrie naar distsector iets afgezwakt, ze ligt nog altijd ov duurzaaheidsnor die in ilieueleidsplann zijn vastgelegd (Sits 2003, ). Intern extern heeft Nederland dus zeker et kele ongewone ontwikkeling te ak. Deze ontwikkeling ied nieuwe kans, in de zin dat er onder de veranderde ostandighed keuzes geaakt kunn word of ogelijkhe- 71

4 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld d ontstaan die vijfti of dertig jaar geled nog niet of nauwelijks aan de orde war. Nieuwe keuzes ogelijkhed zijn niet alle eschikaar voor individu, aar ook voor de saleving als geheel, zowel cultureel, politiek als sociaal-econoisch. De vergrijzing, ijvooreeld, is natuurlijk niet alle e kostpost, aar heeft ook voordelige kant. Huan capital, eaal gevord, kan langer ewaard lijv het aantal oudere, vaak koopkrachtige consut neet toe. Maar intuss he zich ook nieuwe knelpunt of dilea s aangedid. Integratie van iigrant roept tegwoordig eer fricties op dan vroeger. De vraag hoe zorgtak e etaalde aan kunn word gecoineerd heeft aan urgtie gewonn. De kwestie van de Nederlandse idtiteit (estaat die eiglijk wel? zo ja, wat houdt die in?) houdt in deze dag inn uit D Haag eer s ezig dan aan het egin van de jar tachtig. En zoals de verkiezing van 1994, de Fortuyn-revolte het referdu over het Europees grondwettelijk verdrag in 2005 liet zi: de steing van de urgers is voor elites thans inder voorspelaar, of eheersaar, dan in het verled. De groei van e Europese pulieke sfeer, die zich sinds ige decnia sluipderwijs voltrekt (Kaelle 2002; 2001), kan intuss niet wegne dat de instelling van de Europese Unie in de og van veel van haar urgers (ook die in Nederland) nog steeds e schrijnd deocratisch tekort verton. En last ut not least: de kwestie hoe welvaartsgroei duurzaaheid te verig zijn vraagt steeds dringder o e oplossing. Anders eter Hoe anders of nieuw de goede ontwikkeling ook zijn, het is op zich niet voor het eerst dat de Nederlandse saleving et ingrijpde transforaties te ak krijgt. Eerder in de Nederlandse geschiedis van de afgelop twee eeuw zijn er ook period geweest waarin grote verandering zich saald de vertrouwde ogeving e drastische gedaanteverwiseling onderging. De politieke owteling de opkost van natiestat in de late 18e 19e eeuw, de industrialisatie in de 19e het egin van de 20e eeuw, de versnelde gloalisering in de late 19e vroege twintigste eeuw, de dekolonisatie het egin van de Koude Oorlog na 1945 het war clusters van verandering die indertijd ev ongekd zeker ev indrukwekkd war als de ontwikkeling die zich op dit ot voltrekk. In het verled is op zulke grote verandering telks e in of eer sahangd antwoord gevond. We zoud hiervoor (et dank aan de zuiderur) de ter project kunn geruik. Vanuit de Nederlandse saleving zijn in de loop van de tijd deels iproviserd sluipd, deels gepland expliciet, verschillde langdurige project ontwikkeld o, reking houdd et de veranderde ostandighed, het politieke estel, de saleving /of de econoie opnieuw in te richt. Tuss 1800 nu zijn er in elk geval drie van zulke project te onderscheid. Stuk voor stuk he ze de laatste jar veel aandacht gekreg in de historische literatuur: het Bataafs/Franse project (ca ), et als hoofdkerk: de voring van de eheidsstaat, de invoering van e constitutioneel estel de ontwikkeling van het concept van nationaal urgerschap (Kloek Mijnhardt 2001); het lierale project (ca ), et als voornaaste kerk: deocratisering, groei van het nationalise, lieralisering van het econoisch estel, de invoering van de eerste sociale wetgeving (Te Velde 1992; De Rooy 2002; Van Zand Van Riel 2000; Van Gerw Van Leeuw 2000a); het verzuilingsproject (ca ), et als elangrijkste kerk: integratie van evolkingsgroep via verzuilde organisaties, e zekere ate van spreiding van acht, knis inko (et nae door de uitouw van de verzorgingsstaat), de ontwikkeling van de theorie praktijk van het sociaal partnerschap de toede sawerking van Nederland in redere internationale verand, et nae de Europese Geeschap/Unie het Atlantisch ondgootschap (Schuyt Taverne 2000; Van Gerw Van Leeuw 2000). Elk van de nieuwe project legde andere acct, aar ouwde ook op het vorige voort. Tuss de project estond de nodige continuïteit. Het lierale ontwerp voor Nederland aakte geruik van fundat die al in de Bataafs-Franse tijd war gelegd. Het verzuilingsproject sloot in veel opzich- 72

5 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld t aan ij het ouwwerk dat in het lierale tijdvak was opgezet ingericht. Elk van deze project kon lange tijd op e taelijk reed draagvlak rek. Verschillde politieke, religieuze neutrale stroing droeg ideeën ij of verled politieke steun. Maar het verzuilingsproject heeft intuss aan kracht ingeoet. Nu de verzuilde kaders zijn verdw, de aities van de verzorgingsstaat zijn verlaagd de autonoie van de natiestaat is verinderd, terwijl zich inn Nederland daaruit e aantal ingrijpde verandering voltrekk die vrijwel zonder precedt zijn, lijkt dit eproefde recept goeddeels uitgewerkt. Dit houdt niet in dat alle estanddel van dat project overoord gezet oet word (evin als dat ij voorgangers van het verzuilingsproject gold). Het etekt wel dat er ehoefte is aan aanvulling, aanpassing vernieuwing. Deze revisie oet liefst in e zodanige vor word gegot, dat er opnieuw e sahangd geheel van ideeën, doeleind initiatiev ontstaat, dat voor langere tijd e wervde indde kracht op de Nederlandse saleving kan uitoef. Gerek aan plann o de Nederlandse politiek, aatschappij econoie anders /of eter te ak is er niet. Voor inspiratie wordt vaak rondgeshopt in het uitland. Of uitlandse oplossing zoaar aansluit ij de Nederlandse situatie (volgs Touw 2006) schijnt daarij niet altijd e punt van overweging te zijn. Hoe dan ook, zo n overkoepeld project als in het verled, dat op e ev royale asis kan steun, is op dit ot nog niet in zicht. De rol van overheid sociale partners Teg deze achtergrond kan e antwoord word gezocht op de vraag wat de toekostige rol van overheid sociale partners in Nederland zou kunn zijn op de verschillde sociaal-econoische dossiers die nu hoog op de agda staan: areidsvoorwaard, sociale zekerheid, areidsarkteleid, areidsarktregulering, huan capital, areid & zorg & kinderopvang, integratie sociale innovatie. Zoals de lezer heeft geerkt zijn sociale partners pas vrij laat in dit essay opgedok. Historisch gezi is dat ook niet zo verwonderlijk. Nederland heeft e lange econoische sociale geschiedis gehad vóórdat sociale partners t tonele versch in de toekost kan ons land opnieuw e geschiedis elev waarin sociale partners afwezig zijn. Areid kapitaal he zich in het verled ter ehartiging van hun elang ook op andere anier aanegeslot dan in de vor van de nu ekde gectraliseerde, geureaucratiseerde organisaties die op regionale, nationale of internationale schaal operer (ijvooreeld in de vor van onderlinges of andere soort netwerk et e losse of vaste structuur (Van Gaeek 1999; Van Gerw Van Leeuw 2000c; Van der Lind Sluijs 1996; Davids 2006)) dat zou ook in de kode decnia weer kunn geeur. Sociale partners zijn ge vanzelfsprekd elet in het econoische sociale landschap. Er zijn zowel aan de areid als kapitaal -kant andere vor van veriging sawerking voorstelaar ogelijk. Kan voortgang op de goede dossiers word geoekt zonder de ruiere context waarin de relaties tuss overheid sociale relaties in Nederland zich afspel erij te etrekk? Op de korte terijn wel. Voor iedere kwestie is e regeling te edk die als e stap vooruit of zelfs e oplossing kan word gepresteerd. Maar de vraag is of dit soort pieceeal gineering de Nederlandse econoie saleving op de lange duur voldode toerust voor de ingrijpde verandering die zich in de ogeving aan het voltrekk zijn. Er is niet alle e sahang tuss verschillde dossiers onderling (zoals tuss areidsarkt, areidsarktregulering integratie, of tuss huan capital areid & zorg & kinderopvang), aar ook tuss de verzaeling dossiers als geheel de ontwikkeling in de externe context. Gegev de intsivering van de Europese sawerking, de afnede nationale autonoie op econoisch/onetair geied de hernieuwde gloalisering, et de verschuiving van econoische zwaartepunt in de wereld die daaree gepaard gaat, wordt e aanpak van die dossiers inn e strikt nationaal kader inder realistisch. Ook de ontwikkeling in het natuurlijk ilieu de toede rol van ICT kunn oeilijk uit eschouwing gelat word ij keuzes die t aanzi van deze dossiers word geaakt. Wanneer we het strev naar duurzaaheid serieus ne tegelijk optiaal geruik will ak van de vele ogelijkhed die ICT iedt, is het nuttig o eerst de vraag te stell in welke ate clustering van 73

6 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld productielocaties, conctratie van areid oiliseringsoffsiev eiglijk wselijk of nodig zijn, voordat oplossing word edacht voor knelpunt of dilea s in de verschillde dossiers. Als areid steeds eer thuis of op flexiele werkplekk kan word verricht, in plaats van in vaste kantor, winkels, schol of fariek, verandert iers niet alle de proleestelling inzake de infrastructuur of de ergievoorziing, aar do zich ook wat etreft allerlei dossiers die tot de overlegstructuur tuss overheid sociale partners word gerekd nieuwe ogelijkhed opties voor. Zo kot het vraagstuk van de coinatie van zorgtak e etaalde aan in e ander licht te staan als areid in toede ate aan huis kan plaatsvind. Aan de andere kant heeft zo n ontwikkeling ook consequties voor de leefaarheid van sted de speelruite voor sociale vernieuwing integratie van nieuwkoers. De vraag is of die consequties alleaal gewst zijn. Moet sted vooral recreatiectra word? Kan integratie soepel verlop als s elkaar zeld op het werk tegko? Ook werkgevers vakeweging zull de effect ondervind van zulke ingrijpde verandering in de ogeving. In hun onderhandelingsstrategieën, actierepertoires organisatiestructur zull ze er, als het goed is, ook reking ee houd. In hoeverre is het voor de overheid zinvol of ogelijk o in de kode tijd te proer sa et deze partners voortgang te oek op de verschillde goede dossiers? Gezi de ovang van hun organisaties, hun oiliserde pottieel hun eiddelde functie is het natuurlijk doelatig legitie o h er intsief ij te etrekk. Maar het zou niet wijs zijn o alléén, of hoofdzakelijk, et deze partij te prat. De represtativiteit van de sociale partners lijkt per slot van reking tegwoordig inder te zijn dan vroeger. De vakeweging in Nederland ovat nu in elk geval e kleiner deel van de werkde evolking dan in het verled. De organisatiegraad is vanaf de jar zevtig flink gedaald ligt in vergelijking et die in veel andere Europese land nogal laag. Vakond zijn inder sterk geworteld in de distsector dan in de industrie he relatief inder led onder deeltijdwerkers uitzdkracht dan onder werkneers et voltijdan (Van d Berg 1999; 1994). De vraagstukk waar het o gaat zijn intuss niet alle voor werkgevers werkneers van elang. Ze gaan de hele saleving aan. De keuzes die word geaakt zijn ook relevant voor groep die niet in werkgevers- of werkneersorganisaties zijn verigd, of die zelf nog niet, of niet eer, e (volledige) etaalde aan he. Die keuzes zull alle als legitie word gezi als ook de gesprekspartners die ij de voorereiding zijn etrokk als represtatief kunn word eschouwd. Zijn sociale partners altijd onisaar o voortgang te oek? Ervaring opgedaan et het dossier huan capital kunn in dit verand als vooreeld instructief zijn. Dat de investering in onderwijs in onderzoek ontwikkeling in Nederland vanaf de Eerste Wereldoorlog tot het idd van de jar zevtig e sterke stijging vertoond de geiddelde jaarlijkse groei van huan capital in de jar e hoogtepunt ereikte is ge toeval. In de periode tuss de Eerste Wereldoorlog het egin van jar zestig was de preoccupatie et de ontwikkeling van de kniseconoie de knisaatschappij insts ev groot als nu, al werd dergelijke ter nog niet geruikt. Dit was de tijd waarin de asis werd gelegd voor e innovatiesystee geaseerd op kniscreatie uitwisseling van knis inn Nederland. In toede ate onderhield edrijv relaties et elkaar et universiteit, hogeschol speurwerkinstitut. Die instelling vord knooppunt van verschillde netwerk, net als professionele veriging van wetschappers ingieurs (Faer 2001, 59). Het was ook de tijd waarin e landelijk stelsel van technische opleiding op alle niveaus tot stand kwa dat de ruie verspreiding van technische natuurwetschappelijke knis ogelijk aakte die vooral na de Tweede Wereldoorlog in verand et de gewste groei van de knisintsiteit van de productie van esstieel elang werd geacht. De groei van al deze voorziing voor de creatie diffusie van knis werd, ehalve door edrijv, universiteit, hogeschol veriging van wetschappers ingieurs, ook evorderd door de inisteries van Onderwijs Econoische Zak (Bagg e.a. 1998, , , 155, 167; Dercks 1986, hoofdstuk 6 7). Werkgevers- werkneersorganisaties kwa in het verhaal, zelfs na 1945, nauwelijks voor. E actieve ijdrage 74

7 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld leverd zij alle aan de expansie van het leerlingwez in de jar vijftig. De SER racht tuss slechts één keer e advies uit over het onderwerp vakopleiding wel in 1958 over de aanpassing van de vakopleiding aan de autoatisering (Dercks 1986, 281; Dercks, Fortuyn Jaspers 1982, 281). Er werd vroeger knelijk veel nuttigs gedaan voor de opouw van de kniseconoie zonder dat sociale partners als zodanig e rol van etekis speeld. O de risico s van ezijdigheid tunnelvisie te verijd tegelijk e reder draagvlak te schepp voor toekostige aatregel initiatiev, is het dus niet onverstandig o naast de vertrouwde sociale partners ook vertegwoordigers van andere elanghed sector van de saleving in de overlegstructuur te etrekk. Er kan ijvooreeld gedacht word aan consutorganisaties, onderwijsinstelling, kerk, ouderond, jongerorganisaties, veriging op het terrein van ilieu natuur of instanties actief op het geied van gezinseleid. Het aantal gesprekspartners zal zodode groter word dan vroeger. Wie e participatieaatschappij nastreeft, doet er goed aan ook ij de voorereiding eer partij te lat participer. Bij alle goede dossiers zal de overheid natuurlijk e elangrijke initiërde, coördinerde of regulerde functie oet lijv vervull. Dat geldt ongeacht welke overheid in de toekost eer gewicht krijgt: de nationale of de Europese. Nieuw project, andere represtatie? De verandering in de ogeving, de keuzes die ij de diverse sociaal-econoische issues word geaakt, zull in de kode decnia veel vrag van de creativiteit het aanpassingsverog van de Nederlandse saleving. Er zal e culturele oschakeling noodzakelijk zijn, die vele sfer zal estrijk, reikd van levsstijl levsloopeeld tot sociale relaties, onderlinge organisatie idtiteit. De gegevs over eerdere grote transforaties in de Nederlandse geschiedis van de afgelop twee eeuw lat zi dat zo n diepgaande heroriëntatie in de saleving op zich ogelijk is, waarij overigs wel edacht oet word dat de evolking van Nederland nu in verschillde opzicht anders is sagesteld eer individualistisch is ingesteld dan in de periode dat de voorgaande owteling zich voltrokk. Maar de ervaring leert ook dat zo n heroriëntatie tijd vergt e stevig draagvlak nodig heeft. De overheid haar gesprekspartners zoud idealiter zich niet alle et de voortgang van dossiers oet ezighoud aar ook hun gedacht oet lat gaan over de vraag hoe e nieuw overkoepeld project voor de vorgeving van de Nederlandse politiek, aatschappij econoie zou kunn word ontwikkeld dat op e ev rede asis kan rek als de grote project in het verled. E zinvol antwoord op die vraag kan echter niet word gegev zonder e standpunt te epal in e aantal strategische tactische kwesties. Kan of oet zo n project opnieuw inn het dkraa van de Nederlandse natiestaat word ontwikkeld of toch eerder inn e kader van Europese afeting? Waar zou dan evtueel e evwichtspunt tuss eide pol kunn word gevond, ede gelet op het deocratisch tekort dat de Europese Unie nog steeds kerkt? En hoe kunn urgers, reking houdd et de toego individualisering de (onder andere qua leeftijdsopouw herkost) veranderde sastelling van de evolking, lijvd voor deelnae aan zo n groot, langdurig project gewonn word? Welke at kost kunn de urgers daarij op de korte de lange terijn in het vooruitzicht word gesteld? En tot slot: in hoeverre zou het estaande iddveld ij deze onderneing e functie kunn vervull in hoeverre zijn er nieuwe platfors, fora, netwerk, etc. gewst? De Franse politieke dker historicus Pierre Rosanvallon heeft opgeerkt dat in e deocratische saleving e voortdurde spanning estaat tuss het astracte idee van het volk, dat soeverein zou zijn e wil zou he, de concrete sociale werkelijkheid, die eerder e grote variatie diversiteit vertoont. Hoe kan e verzaeling van individu die in theorie e volk vor aar in feite op talloze anier geleed verdeeld is, adequaat politiek word gerepresteerd? In het verled zijn daar et nu es et vall opstaan, dan weer et e vooropgezet plan allerlei praktische oplossing voor gevond, aar deze lijk in de huidige situatie hoe langer hoe inder te voldo (Rosanvallon 2002, 11-24; Weyans 2005). De represtatiecrisis in deocratische land is in alle hevigheid teruggekeerd. Dat geldt ook 75

8 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld voor Nederland. De opgave is nu, net als eerder in de geschiedis, nieuwe anier van represtatie te vind waardoor in de kode jar zoveel ogelijk groep sector ij de vorgeving van de Nederlandse politiek, aatschappij econoie kunn word etrokk. Literatuur Ark, Bart van Heran de Jong, 1996, Accounting for econoic growth in the Netherlands since Econoic and Social History in the Netherlands, 7: Bagg, P., J. Faer E. Hourg, 1998, Opkost van e knisaatschappij. In: J.W. Schot e.a. (red.), Techniek in Nederland in de twintigste eeuw deel VII: Techniek odernisering: Balans van de twintigste eeuw, Zutph: Walurg Pers, Berg, Annette van d, 1994, Deterinant van vakondslidaatschap in Nederland, In: Hk Flap Marco H.D. van Leeuw (red.), Op lange terijn: Verklaring van trds in de geschiedis van saleving, Hilversu: Verlor. Berg, Annette van d, 1999, De vakeweging In: Ronald van der Bie Pit Dehing (red.), Nationaal goed: Feit cijfers over onze saleving (ca ), Voorurg: CBS, Berg, Annette van d Joop Hertog, 1999, Honderd jaar ongelijkheid: Inkosverschill sinds het einde van de negtide eeuw. In: Ronals van der Bie Pit Dehing (red.), Nationaal goed: Feit cijfers over onze saleving (ca ), Voorurg: CBS, Davids, Karel, 2006, The transforation of an old industrial district: firs, faily and utuality in the Zaanstreek etwe c.1840 and Enterprise and Society, 7: Dercks, Wille, Pi Fortuyn Teun Jaspers, 1982, Vijfdertig jaar SER-adviez: deel I , Devter: Kluwer. Dercks, W.J., 1986, Industrialisatiepolitiek rondo de jar vijftig: E sociologisch-econoische eleidsstudie, Ass: Van Gorcu. Faer, Jasper, 2001, Knisverwerving in de Nederlandse industrie , Asterda: Aksant. Gaeek, Joost van, 1999, Met verede kracht risico s verzacht: De plaats van onderlinge hulp inn de negtide-eeuwse particuliere regeling van sociale zekerheid, Asterda: Stichting Beheer IISG. Gerw, Jacques van Marco H.D. van Leeuw, 2000a, Zoek naar Zekerheid deel III: De ontluikde verzorgingsstaat: overheid, vakond, werkgevers, ziekfonds verzekeringsaatschappij , D Haag / Asterda: Verond van Verzekeraars/NEHA. Gerw, Jacques van Marco H.D. van Leeuw, 2000, Zoek naar Zekerheid deel IV: De welvaartsstaat: volksverzekering, verzekeringsconcerns, financiële distverlers institutionele eleggers , D Haag / Asterda: Verond van Verzekeraars/NEHA. Gerw, Jacques van Marco H.D. van Leeuw, 2000c, Zoek naar Zekerheid deel II: De eheidsstaat: onderlinges, arzorg coerciële verzekeraars , D Haag / Asterda: Verond van Verzekeraars/NEHA. Held, David e.a. (red.), 1999, Gloal transforations: Politics, econoics and culture, Caridge: Polity Press. Hopkins, A.G. (red.), 2002, Gloalization in world history, London: Pilico. Kaelle, Hartut, 2001, Wege zur Deokratie: Von der Franzötisch Revolution zur Europäisch Union, Stuttgart: Deutsche Verlag-Anstalt. Kaelle, Hartut, 2002, The historical rise of a European pulic sphere?. The Journal of European Integration History, 8 (2): Kleann, Hein, 2006, Waaro estaat Nederland nog?: Nederland-Duitsland: econoische integratie politieke consequties , oratie Erasusuniversiteit Rotterda. Kloek, Joost Wijnand Mijnhardt, 2001, Blauwdrukk voor e saleving, D Haag: Sdu. Knotter, Ad, 1991, Econoische transforatie stedelijke areidsarkt: Asterda in de tweede helft van de negtide eeuw, Zwolle: Waanders. Lind, Marcel van der Jacqueline Sluijs (red.), 1996, Onderlinge hulpfonds: Historische etnografische essays, Asterda: Stichting Beheer IISG. Lucass, Jan Rinus Pninx, 1994, Nieuwkoers, nakoeling, Nederlanders: Iigrant in Nederland , Asterda: Het Spinhuis. Lucass, Leo, 2006, De historicus het huidige integratiedeat. Internationale Spectator, 60 (7-8): McNeill, J.R., 2000, Soething new under the sun: An virontal history of the twtieth-ctury world, London: All Lane. Mokyr, Joel, 2002, The Gifts of Atha: Historical origins of the knowledge econoy, Princeton: Princeton University Press. Morrisson, Christian, , Inégalités, pauvreté et ondialisation. Cotaire, 100: O Rourke, Kevin Jeffrey G. Williason, 1999, Gloalization and history: The evolution of a nineteth-ctury Atlantic econoy, Caridge Mass.: The MIT Press. Osterhael, Jürg Niels P. Petersson, 2005, Gloalization: A short history, Princeton: Princeton University Press. Roein, J.M., 1964, Eder anders: Twaalf nagelat essays, Asterda: Querido. Rooy, Piet de, 2002, Repuliek van rivaliteit: Nederland sinds 1813, Asterda: Mets & Schilt. Rosanvallon, Pierre, 2002, Le peuple introuvale: Histoire de la réprestation déocratique France, Parijs: Galliard. Schuyt, Kees Ed Taverne, 2000, Welvaart in zwartwit, D Haag: Sdu. Sluyteran, Keetie E., 2003, Kerde kans. Het Nederlandse edrijfslev in de twintigste eeuw, Asterda: Boo. Sits, Jan Pieter, 2003, Technologie, productiviteit welzijn. In: J.W. Schot e.a. (red.), Techniek in Nederland in de twintigste eeuw deel VII: Techniek odernisering: Balans van de twintigste eeuw, Zutph: Walurg Pers,

9 Karel Davids Overheid, sociale partner represtatie in e veranderde wereld Touw, Jero, 2006, Varieties of capitalis de Nederlandse econoie in de periode Tijdschrift voor Sociale Econoische Geschiedis, 3: Vedaal, A.J., 1996, Slow train to paradise: how Dutch investt helped uild Aerican railroads, Stanford: Stanford University Press. Velde, Hk te, 1992, Geeschapszin plichtsesef: Lieralise nationalise in Nederland, , D Haag: SDU. Versteegh, A.P., 1994, De onverijdelijke afkost?: De opnae van Pol in het Duits, Belgisch Nederlands ijnedrijf in de periode , Hilversu: Verlor. Weyans, Wi, 2005, Op zoek naar het onvindare volk: Pierre Rosanvallon het prolee van de politieke represtatie. Tijdschrift voor Sociologie, 26: Zand, Jan Luit van Arthur van Riel, 2000, Nederland : Staat instituties econoische ontwikkeling, Asterda: Balans. Zand, Jan Luit van, 2001, De egalitaire revolutie van de twintigste eeuw. In: Corrie van Eijl, Lex Heersa van Voss Piet de Rooy (red.), Sociaal Nederland: Contour van de twintigste eeuw, Asterda: Aksant,

Krimpende arbeidsmarkt: nieuw perspectief, oude problemen

Krimpende arbeidsmarkt: nieuw perspectief, oude problemen Kripde areidsarkt: nieuw perspectief, oude prole Paul de Beer Paul de Beer is Hri Polak-hoogleraar voor areidsverhouding aan de Universiteit van Asterda. Tevs is hij verond aan De Burcht (Ctru voor Areidsverhouding)

Nadere informatie

Reflectie & debat. Ontwikkelingshulp die verschil maakt. Peter van Lieshout, Monique Kremer en Robert Went

Reflectie & debat. Ontwikkelingshulp die verschil maakt. Peter van Lieshout, Monique Kremer en Robert Went Dit artikel uit Beleid Maatschappij is gepuliceerd door Boo Lea uitgevers is ested voor Universiteit van Asterda Reflectie & deat Ontwikkelingshulp die verschil aakt Peter van Lieshout, Monique Kreer Roert

Nadere informatie

We can do better than that! 1 Over de toekomst van het stelsel van sociale zekerheid in het licht van immigratie en integratie van nietwesterse

We can do better than that! 1 Over de toekomst van het stelsel van sociale zekerheid in het licht van immigratie en integratie van nietwesterse We can do etter than that! 1 Over de toekost van het stelsel van sociale zekerheid in het licht van iigratie integratie van nietwesterse iigrant Erik de Gier Erik de Gier is hoogleraar coparatief areidsarkteleid

Nadere informatie

De opbouwwerker als architect van de publieke sfeer

De opbouwwerker als architect van de publieke sfeer Dit artikel van Boo Lea Tijdschrift is geaakt voor Universiteit van Asterda De opouwwerker als architect van de pulieke sfeer Jan Wille Duyvdak Justus Uiterark Jan Wille Duyvdak (1959), hoogleraar algee

Nadere informatie

De angst voor bevolkingskrimp, vergrijzing en bevolkingspolitiek

De angst voor bevolkingskrimp, vergrijzing en bevolkingspolitiek De angst voor evolkingskrip, vergrijzing evolkingspolitiek Harry van Dal Harry van Dal is werkzaa als sior onderzoeker ij het Nederlands Interdisciplinair Deografisch Instituut (NIDI) te D Haag het CtER

Nadere informatie

Onvoorziene opbrengsten

Onvoorziene opbrengsten Onvoorzie oprgst Meer dan de tragiek van goede edoeling Mark van Twist Wouter Jan Verheul Mark van Twist is hoogleraar estuurskunde aan de Erasus Universiteit Rotterda decaan van de Nederlandse School

Nadere informatie

Werkende vaders, zorgende mannen. De mogelijkheid van verandering

Werkende vaders, zorgende mannen. De mogelijkheid van verandering Werkde vaders, zorgde ann. De ogelijkheid van verandering Jan Wille Duyvdak Monique Stavuiter Jan Wille Duyvdak is hoogleraar algee sociologie aan de Universiteit van Asterda ede-auteur van het oek Working

Nadere informatie

Discussie. De inzet van asielzoekers op de arbeidsmarkt. De asielzoeker als nieuwe hulp in het huishouden van de BV Nederland?

Discussie. De inzet van asielzoekers op de arbeidsmarkt. De asielzoeker als nieuwe hulp in het huishouden van de BV Nederland? De inzet van asielzoekers op de areidsarkt In de discussieruriek dragen twee auteurs een standpunt uit over een actueel, eleidsrelevant onderwerp. De discussie estaat steeds uit een openingsartikel (1500-2000

Nadere informatie

Westers beleid tegen kinderarbeid: Een politiektheoretische. Mijke Houwerzijl & Roland Pierik

Westers beleid tegen kinderarbeid: Een politiektheoretische. Mijke Houwerzijl & Roland Pierik Westers eleid teg kinderareid: E politiektheoretische eschouwing 1 Mijke Houwerzijl & Roland Pierik Dr. Roland Pierik is universitair doct politieke theorie aan de Rechtfaculteit van de Universiteit van

Nadere informatie

Aspecten van burgerschap

Aspecten van burgerschap Aspect van urgerschap E historische analyse van de transforaties van het urgerschapsconcept in Nederland Friso van Houdt Wille Schinkel Friso van Houdt is als proovdus verond aan de Faculteit Sociale Wetschapp

Nadere informatie

Mogelijkheden en wenselijkheden van beleid ter bevordering van een meer gelijke verdeling van arbeiden zorgtaken tussen mannen en vrouwen

Mogelijkheden en wenselijkheden van beleid ter bevordering van een meer gelijke verdeling van arbeiden zorgtaken tussen mannen en vrouwen Dit artikel van Boo Lea Tijdschrift is geaakt voor Universiteit van Asterda Mogelijkhed wselijkhed van eleid ter evordering van e eer gelijke verdeling van areid zorgtak tuss ann vrouw Monique Stavuiter

Nadere informatie

Met recht risico s reduceren

Met recht risico s reduceren Met recht risico s reducer Bert Nieeijer Peter van Wijck Bert Nieeijer is plv. directeur van het Wetschappelijk Onderzoek Docutatie Ctru van het inisterie van Justitie hoogleraar rechtssociologie aan de

Nadere informatie

Migranten en de erfenis van de verzuiling in Nederland

Migranten en de erfenis van de verzuiling in Nederland Migrant de erfis van de verzuiling in Nederland Marcel Hoogoo Peter Scholt E analyse van de invloed van de verzuiling op het Nederlandse igranteleid (circa 1970-hed) Marcel Hoogoo is universitair doct

Nadere informatie

Publiek en privaat initiatief bij klimaatadaptatie

Publiek en privaat initiatief bij klimaatadaptatie Puliek privaat initiatief ij kliaatadaptatie Piet Rietveld Prof. dr. P. Rietveld is als vervoerseconoo verond aan de Vrije Universiteit Asterda Correspondtiegegevs: Prof. dr. P. Rietveld Vrije Universiteit

Nadere informatie

Lokaal of transnationaal: actief burgerschap bij de allochtone middenklasse

Lokaal of transnationaal: actief burgerschap bij de allochtone middenklasse Lokaal of transnationaal: actief urgerschap ij de allochtone iddklasse Marianne van Bochove, Katja Rusinovic Godfried Engers Marianne van Bochove is als proovdus verond aan de Erasus Universiteit Rotterda.

Nadere informatie

Boekensignalement. Transnationalisme en burgerschap. Marianne van Bochove en Katja Rusinovic

Boekensignalement. Transnationalisme en burgerschap. Marianne van Bochove en Katja Rusinovic Boeksignalet Transnationalise urgerschap Onder redactie van Sanneke Kuipers Marianne van Bochove Katja Rusinovic Marianne van Bochove Katja Rusinovic zijn respectievelijk als aio postdoc onderzoeker verond

Nadere informatie

Onderwijssegregatie in de grote steden

Onderwijssegregatie in de grote steden Onderwijssegregatie in de grote sted Sjoerd Karst, Charles Felix, Guuske Ledoux, Wi Meijn, Jaap Roeleveld Erik van Schoot Sjoerd Karst is Universitair hoofddoct onderwijseleid, Universiteit van Asterda

Nadere informatie

Haagse pionnen op het Brusselse schaakbord?

Haagse pionnen op het Brusselse schaakbord? Haagse pionn op het Brusselse schaakord? Caspar van d Berg Sein Suvarierol Over de aansturing eleidsnetwerk van Nederlandse gedetacheerd ij de Europese Coissie Caspar van d Berg is als doct onderzoeker

Nadere informatie

Over de spanning tussen meritocratie en democratie

Over de spanning tussen meritocratie en democratie De diploadeocratie Over de spanning tuss eritocratie deocratie Mark Bovs Prof. Dr. Mark Bovs is als hoogleraar Bestuurskunde verond aan de Utrechtse School voor Bestuurs- Organisatiewetschap van de Universiteit

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. http://hdl.handle.net/2066/164807

Nadere informatie

jaargang 36 Themanummer: Migranten en burgerschap onder redactie van Katja Rusinovic en Marianne van Bochove Van de redactie 2 Artikelen

jaargang 36 Themanummer: Migranten en burgerschap onder redactie van Katja Rusinovic en Marianne van Bochove Van de redactie 2 Artikelen Theanuer: Migrant urgerschap onder redactie van Katja Rusinovic Marianne van Bochove 2009 jaargang 36 1 Van de redactie 2 Artikel Gariël van d Brink Polariser of polder? Inleiding op het theanuer over

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. http://hdl.handle.net/2066/68955

Nadere informatie

Verhoudingen tussen de sociale partners in Nederland anno 2005: corporatisme of lobbyisme?

Verhoudingen tussen de sociale partners in Nederland anno 2005: corporatisme of lobbyisme? Verhouding tuss de sociale partners in Nederland anno 2005: corporatise of loyise? Agnes Akkeran Agnes Akkeran is als universitair doct verond aan de Faculteit der Managet Wetschapp van de Radoud Universiteit

Nadere informatie

Besturen in commissie

Besturen in commissie Bestur in coissie Verklaring van e foe Martin Schulz, Mark van Twist Hk Geveke * Martin Schulz werkt aan de Tilurgse School voor Politiek Bestuur van de Universiteit van Tilurg aan e proefschrift over

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. http://hdl.handle.net/2066/46445

Nadere informatie

Leren van verschillen: zorgende vaders in uitzonderlijke

Leren van verschillen: zorgende vaders in uitzonderlijke Dit artikel van Boo Lea Tijdschrift is geaakt voor Universiteit van Asterda Ler van verschill: zorgde vaders in uitzonderlijke praktijk Monique Stavuiter, Jan Wille Duyvdak, Sia Nieorg Margaret Brugan

Nadere informatie

b en jaargang 37 Van de redactie 123 Artikelen Marc van der Meer en Bert Roes Simultaan leren: beleidsleren in de keten van werk en inkomen 124

b en jaargang 37 Van de redactie 123 Artikelen Marc van der Meer en Bert Roes Simultaan leren: beleidsleren in de keten van werk en inkomen 124 2010 jaargang 37 2 Van de redactie 123 Artikel Marc van der Meer Bert Roes Siultaan ler: eleidsler in de ket van werk inko 124 Wouter van Gt Sako Musterd Isolet angst: PVV in Haagse uurt ij de geeteraadsverkiezing

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. http://hdl.handle.net/266/6824

Nadere informatie

Uitdagingen voor de verzorgingsstaat in de eenentwintigste eeuw: vergrijzende samenlevingen, van de Europese verzorgingsstaat. Gösta Esping-Andersen

Uitdagingen voor de verzorgingsstaat in de eenentwintigste eeuw: vergrijzende samenlevingen, van de Europese verzorgingsstaat. Gösta Esping-Andersen Uitdagingen voor de verzorgingsstaat in de eenentwintigste eeuw: vergrijzende saenlevingen, kenniseconoieën en de houdaarheid van de Europese verzorgingsstaat Gösta Esping-Andersen Gösta Esping-Andersen

Nadere informatie

Doorwerking via actieve looncoördinatie

Doorwerking via actieve looncoördinatie Doorwerking via actieve looncoördinatie De axiale looneis van de vakcentrale FNV sinds 1994 Maurice Rojer en Laurens Harteveld Maurice Rojer en Laurens Harteveld zijn werkzaa als respectievelijk senior

Nadere informatie

Leren over biotechnologie

Leren over biotechnologie Ler over iotechnologie Besluit iotechnologie ij dier als arranget voor aatschappelijk ler Alert Meijer, Frans Bro, Gerolf Pikker, Marie-Jeanne Schiffelers Martijn van der Spek Meijer, Pikker, Schiffelers

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6244 Inboeknummer 15BST00413 Dossiernummer 15.14.851 3 april 2015 Commissie notitie Onderwerp: Right to Challenge.

gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6244 Inboeknummer 15BST00413 Dossiernummer 15.14.851 3 april 2015 Commissie notitie Onderwerp: Right to Challenge. gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6244 Inoeknummer 15BST00413 Dossiernummer 15.14.851 3 april 2015 Commissie notitie Onderwerp: Right to Challenge. Inleiding In de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Nadere informatie

Bijlage Vragen interpretatie wijziging artikel 19kd Natuurbeschermingswet 1998

Bijlage Vragen interpretatie wijziging artikel 19kd Natuurbeschermingswet 1998 Bijlage Vragen interpretatie wijziging artikel 19kd Natuureschermingswet 1998 Over de reikwijdte en de interpretatie van artikel 19kd Nw (nieuw) zijn in de praktijk diverse vragen gerezen. In deze ijlage

Nadere informatie

Boekensignalement. Bevolkingskrimp: bedreiging of zegen voor de economie? Frank den Butter. Onder redactie van Kutsal Yesilkagit

Boekensignalement. Bevolkingskrimp: bedreiging of zegen voor de economie? Frank den Butter. Onder redactie van Kutsal Yesilkagit Boeksignalet Frank d Butter Onder redactie van Kutsal Yesilkagit Bevolkingskrip: edreiging of zeg voor de econoie? Frank d Butter is hoogleraar algee econoie aan de Vrije Universiteit Asterda. Correspondtiegegevs:

Nadere informatie

Zienswijzennota 1 e wijziging Oud Woensel 2012 (moskee Visserstraat)

Zienswijzennota 1 e wijziging Oud Woensel 2012 (moskee Visserstraat) gemeente Eindhoven Zienswijzennota 1 e wijziging Oud Woensel 2012 (moskee Visserstraat) Inleiding Bij het opstellen van het estemmingsplan Oud Woensel 2012, vastgesteld door de gemeenteraad op 20 novemer

Nadere informatie

6 Het concurrentievermogen van Nederland

6 Het concurrentievermogen van Nederland 6 Het concurrentievermogen van Nederland Meerkeuzevragen 6.1 In de Nederlandse uitvoer zien we een aantal ontwikkelingen. Een punt van zorg is het groeiende aandeel in de export van de a wederuitvoer.

Nadere informatie

Internet in de klas. voor KPN Internet. december 2005. Internet in de klas. t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359 december 2005

Internet in de klas. voor KPN Internet. december 2005. Internet in de klas. t.b.v. KPN Internet Blauw Research / B6359 december 2005 1 voor KPN Internet deceer 2005 2 Copyright 2005 Blauw Research v Alle rechten voorehouden. Niets uit dit rapport ag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautoatiseerd gegevensestand, of openaar geaakt,

Nadere informatie

Maurizio Ferrera, Anton Hemerijck en Martin Rhodes

Maurizio Ferrera, Anton Hemerijck en Martin Rhodes De herijking van sociaal Europa Maurizio Ferrera, Anton Heerijck en Martin Rhodes Maurizio Ferrera is hoogleraar aan de Universiteit van Pavia en de Boccon i Universiteit in Milaan, waar hij een centru

Nadere informatie

LeeR. & leef. bijbel. Zie volgende pagina s. boekje. uit je CATECHESE. onderbouw VAN: 1

LeeR. & leef. bijbel. Zie volgende pagina s. boekje. uit je CATECHESE. onderbouw VAN: 1 LeeR & leef uit je VAN: 1 CATECHESE onderbouw bijbel boekje Bijlagen bij les 14 - Niet stelen aar delen Introductie 2: Iedereen doet het... Introductie 3: Het geld-telt-spel De eerste pagina kan als achterkant

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. http://hdl.handle.net/2066/177543

Nadere informatie

De ondefinieerbare staat

De ondefinieerbare staat De ondefinieerare staat Horizontale verticale sturing door de rijksoverheid sinds 1980 Michiel Blo Thoas Schilleans 1 Michiel Blo is als sior eleidsedewerker werkzaa ij het inisterie van Sociale Zak Werkgelegheid.

Nadere informatie

Doorwerking in de breedte

Doorwerking in de breedte Doorwerking in de reedte De doorwerking van Agenda 2002 in de teksten van decentrale eleidsnota s en cao-akkoorden in 1989 en 1999 Marte van Santen Drs. M. van Santen is als eleidsedewerker veronden aan

Nadere informatie

Werk in een wantrouwende wereld

Werk in een wantrouwende wereld Werk in e wantrouwde wereld Ovang oorzak van e uitdijde controle-industrie Frans van Waard Frans van Waard is hoogleraar Organisatie Beleid aan de Universiteit Utrecht fellow van het University College

Nadere informatie

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo) Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk

Nadere informatie

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen

PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen PDF hosted at the Radoud Repository of the Radoud University Nijeg The following full text is a pulisher's version. For additional inforation aout this pulication click this link. http://hdl.handle.net/2066/46647

Nadere informatie

Het cultuurbeleid en de toekomst van het culturele ondernemerschap

Het cultuurbeleid en de toekomst van het culturele ondernemerschap Het cultuureleid en de toekost van het culturele onderneerschap Marja Ceradts-Pinckaers en Frans Hoefnagel Drs. Marja H. Geradts-Pinckaers is eleidskundige en werkzaa als extern adviseur op het terrein

Nadere informatie

Een strategisch kompas voor duurzame beheersing van klimaatvraagstukken

Een strategisch kompas voor duurzame beheersing van klimaatvraagstukken UvA-DARE (Digital Acadeic Repository) E strategisch kopas voor duurzae eheersing van kliaatvraagstukk van Rijswick, M.; Salet, W. Pulished in: B M : Tijdschrift voor Beleid, Politiek Maatschappij Link

Nadere informatie

Het democratisch tekort van vraagsturing

Het democratisch tekort van vraagsturing Het deocratisch tekort van vraagsturing Eveli Tonks Eveli Tonks is ijzonder hoogleraar actief urgerschap ij de afdeling sociologie antropologie van de Universiteit van Asterda opleidingsdirecteur/doct

Nadere informatie

Klimaatverandering en waterveiligheid, tussen ernst en enthousiasme

Klimaatverandering en waterveiligheid, tussen ernst en enthousiasme Kliaatverandering waterveiligheid, tuss ernst thousiase De discursieve fraing van edreiging kans Arwin van Buur Jero Warner Dr. M.W. van Buur is universitair doct estuurskunde aan de Erasus Universiteit

Nadere informatie

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo)

Aardrijkskunde vaardigheden (PO-vmbo) Aardrijkskunde vaardighed (PO-vmbo) Sector kerndoel primair onderwijs kerndoel onderbouw kerndoel ob vmbo kb/gl/tl vmbo bovbouw bb examhed vmbo bovbouw kb examhed vmbo bovbouw gl/tl examhed Kern 1. Werk

Nadere informatie

De sociale kwaliteit van het stedelijke domein

De sociale kwaliteit van het stedelijke domein De sociale kwaliteit van het stedelijke doein Veiligheid pulieke vertrouwdheid Bas van Stokko Bas van Stokko is werkzaa aan het Ctru voor Ethiek, Radoud Universiteit Nijeg, aan de Faculteit der Sociale

Nadere informatie

: : OBS de Perroen 22KO. st. kom Leren

: : OBS de Perroen 22KO. st. kom Leren OBS de Perroen 22KO st. ko Leren 5-4-29 29 , ( x, (, (, ( ( ; 2, x q V, ( M, 5-4-29 ( Lineke de Kruijf Jannie Sarton 2 2 OBS de Perroen Rijksweg 7 6228XZ Maastricht 22KO ( Lineke de Kruijf 4-652 l.dekruijf@ko-leren.nl

Nadere informatie

jaargang 36 Themanummer: De sociale kwaliteit van het stedelijke domein onder redactie van Bas van Stokkom Van de redactie 151 Artikelen

jaargang 36 Themanummer: De sociale kwaliteit van het stedelijke domein onder redactie van Bas van Stokkom Van de redactie 151 Artikelen 2009 jaargang 36 3 Theanuer: De sociale kwaliteit van het stedelijke doein onder redactie van Bas van Stokko Van de redactie 151 Artikel Bas van Stokko De sociale kwaliteit van het stedelijke doein. Veiligheid

Nadere informatie

Reflectie & debat. Het volk heeft deze elite niet nodig. Jelle van der Meer. Jelle van der Meer is freelance journalist en publicist.

Reflectie & debat. Het volk heeft deze elite niet nodig. Jelle van der Meer. Jelle van der Meer is freelance journalist en publicist. Het volk heeft deze elite niet nodig Jelle van der Meer Jelle van der Meer is freelance journalist pulicist. Correspondtiegegevs: J. van der Meer jellevd@xs4all.nl Het was de avond van de oord op Pi Fortuyn,

Nadere informatie

Gezondheidszorg: een stelsel van stelsels

Gezondheidszorg: een stelsel van stelsels Gezondheidszorg: e stelsel van stelsels To van der Grint, Jan-Kees Helderan Ki Putters To van der Grint is hoogleraar Beleid Organisatie Gezondheidszorg aan de Erasus Universiteit te Rotterda lid van de

Nadere informatie

Leidraad complexe innovatie

Leidraad complexe innovatie Sturingsinstrumt voor maatschappelijke innovatie 2 Ler evaluer Do we de goede ding goed? Ler vanuit verschillde perspectiev, Impact proces? Wat is de betekis voor beleid, voor de betrokk partij? analyser

Nadere informatie

Verordening op de heffing en invordering van onroerende-zaakbelastingen 2016. Artikel 1

Verordening op de heffing en invordering van onroerende-zaakbelastingen 2016. Artikel 1 De raad van de gemeente Wijk ij Duurstede; gelezen het voorstel van urgemeester en wethouders d.d. 17 novemer nr. ; gelet op artikel 220 tot en met 220 h van de Gemeentewet; esluit: vast te stellen de:

Nadere informatie

Een strategisch kompas voor duurzame beheersing van klimaatvraagstukken

Een strategisch kompas voor duurzame beheersing van klimaatvraagstukken E strategisch kopas voor duurzae eheersing van kliaatvraagstukk Marle van Rijswick Wille Salet Prof. r. H.F.M.W. van Rijswick is hoogleraar Europees nationaal waterrecht aan de Universiteit Utrecht verond

Nadere informatie

DE STELLING VAN NAPOLEON

DE STELLING VAN NAPOLEON www.raves.nl ton@raves.nl DE STELLING VAN NAPOLEON LUIDT: Als men aan de drie zijden van een willekeurige driehoek ABC gelijkzijdige driehoeken legt dan vormen de zwaartepunten van die drie gelijkzijdige

Nadere informatie

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst)

Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Mens en maatschappij (aardrijkskunde, economie, geschiedenis, godsdienst) Kerndoelen 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een

Nadere informatie

Beantwoording van de Schriftelijke vragen van de heer G.A. Dorsman inzake de criminaliteitscijfers van het CBS

Beantwoording van de Schriftelijke vragen van de heer G.A. Dorsman inzake de criminaliteitscijfers van het CBS 05BSD13316 Rotterda, 2 septeber 2005. Beantwoording van de Schriftelijke vragen van de heer G.A. Dorsan inzake de criinaliteitscijfers van het CBS Aan de Geeenteraad, p 26 septeber 2005 heeft dhr. r. G.A.

Nadere informatie

Startnotitie Woonvisie Eindhoven 2030

Startnotitie Woonvisie Eindhoven 2030 Startnotitie Woonvisie Eindhoven 2030 1. Inleiding De eerste stap om te komen tot een nieuwe Woonvisie is deze startnotitie. De startnotitie geeft antwoord op aanleiding en doel van de woonvisie en schetst

Nadere informatie

1 Het zoeken in de wettenbundel

1 Het zoeken in de wettenbundel 1 Het zoeken in de wettenundel Een student die een juridische opleiding volgt, krijgt met een wettenundel te maken. In een wettenundel is een verzameling van regelingen opgenomen. De meeste regelingen

Nadere informatie

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie.

Tijd van burgers en stoommachines De sociale kwestie. Onderzoeksvraag: Waardoor ontstonden het liberalisme en het socialisme, en hoe dachten liberalen en socialisten over de sociale kwestie? Kenmerkende aspect: De opkomst van de politiek maatschappelijke

Nadere informatie

Te gast in (semi-)publieke ruimtes

Te gast in (semi-)publieke ruimtes Te gast in (sei-)pulieke ruites Naar conviviale stedelijke ogangsvor Bas van Stokko Bas van Stokko is werkzaa aan het Ctru voor Ethiek, Radoud Universiteit Nijeg, aan de Faculteit der Sociale Wetschapp

Nadere informatie

Discriminatie op de arbeidsmarkt

Discriminatie op de arbeidsmarkt Discriinatie op de areidsarkt De resultaten van Nederlands onderzoek Justus Veenan Prof. Dr. J. Veenan is hoogleraar Econoische Sociologie aan de Erasus Universiteit Rotterda, en directeur van het Instituut

Nadere informatie

Carla du Pree. Johan Huizinga en de bezeten wereld. De rol van publieke intellectueel tussen twee wereldoorlogen ISVW UITGEVERS

Carla du Pree. Johan Huizinga en de bezeten wereld. De rol van publieke intellectueel tussen twee wereldoorlogen ISVW UITGEVERS Carla du Pree Johan Huizinga en de bezeten wereld De rol van publieke intellectueel tussen twee wereldoorlogen ISVW UITGEVERS 4 Ik ben ik en mijn omstandigheden. Als ik die omstandigheden niet red, red

Nadere informatie

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker

Verkiezingsprogramma D66 Maastricht 2014-2018. Samen Sterker Samen Sterker Internationalisering > wegnemen barrières grensoverschrijdend vervoer > werken waar je wilt > meer innovatie over de grenzen heen Internationalisering Maastricht is de meest internationale

Nadere informatie

- Dossier 10.1: Globalisering en de behoefte aan versterking van de nationale identiteit

- Dossier 10.1: Globalisering en de behoefte aan versterking van de nationale identiteit 1 - Dossier 10.1: Globalisering en de behoefte aan versterking van de nationale identiteit (hoofdstuk 10, MtH) In het begin van de eenentwintigste eeuw bleek dat een groeiende groep Nederlanders behoefte

Nadere informatie

Corporatisme en lobbyisme gezien vanuit fundamentele processen van collectieve besluitvorming Stokman, Franciscus

Corporatisme en lobbyisme gezien vanuit fundamentele processen van collectieve besluitvorming Stokman, Franciscus University of Groning Corporatise loyise gezi vanuit fundatele process van collectieve esluitvoring Stokan, Franciscus Pulished in: Beleid Maatschappij IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the pulisher's

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord XI. 3 Staatshoofd en ministers 46 3.1 De liefde van een crimineel 46 3.2 De Grondwet 47 3.3 Het Statuut 50

Inhoud. Voorwoord XI. 3 Staatshoofd en ministers 46 3.1 De liefde van een crimineel 46 3.2 De Grondwet 47 3.3 Het Statuut 50 Inhoud Voorwoord XI 1 Nederland vergeleken 1 1.1 Bestaat Nederland nog? 1 1.2 De Staat der Nederlanden 3 1.3 Nederland en de wereld 6 1.4 Vragen en perspectieven 8 1.5 Nederland vergeleken 12 Internetadressen

Nadere informatie

Voorwoord 9. Inleiding 11

Voorwoord 9. Inleiding 11 inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma

Nadere informatie

Examenopgaven VMBO-KB 2004

Examenopgaven VMBO-KB 2004 Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 1 dinsdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit

Nadere informatie

Wettelijke taak decentralisatie mantelzorgcompliment Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Onvermijdelijk

Wettelijke taak decentralisatie mantelzorgcompliment Kerntaak gekoppeld aan het werkprogramma van het college Onvermijdelijk gemeente Eindhoven Raadsnummer 15R6190 Inoeknummer 15BST00180 Dossiernummer 15.09.851 24 feruari 2015 Commissie notitie Onderwerp: Omuiging Mantelzorgcompliment. Inleiding De ehoefte aan mantelzorg 1 zal

Nadere informatie

Anton Hemerijck en Ko Colijn

Anton Hemerijck en Ko Colijn Het aanpassingsverogen van de verzorgingsstaat in de eenentwintigste eeuw, Anton Heerijck en Ko Colijn Anton Heerijck is universitair hoofddocent Bestuurskunde aan de Universiteit van Leiden en onderzoeker

Nadere informatie

Doorwerking in de diepte

Doorwerking in de diepte Doorwerking in de diepte De doorwerking van Agenda 2002 in de agenda en onderhandelingen van de CAO grootetaal 1998 René Torenvlied en Agnes Akker an Dr. R. Torenvlied is als universitair docent eleidssociologie

Nadere informatie

Politiek van de genen

Politiek van de genen HANS HARBERS Politiek van de g Review van: GERARD DE VRIES EN KLASIEN KORSTMAN (red.) (2004) Getica van laboratoriu naar saleving. De ongekde praktijk van voorspellde getische test, NWO-reeks Sociale Cohesie,

Nadere informatie

Sociale zekerheid Nederland: zelfstandige versus werknemer

Sociale zekerheid Nederland: zelfstandige versus werknemer Sociale zekerheid Nederland: zelfstandige versus werkneer Algeeen Het Nederlandse socialezekerheidsstelsel is saengesteld uit sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. De sociale verzekeringen zijn

Nadere informatie

Actielijst commissie Bestuur t.b.v. vergadering 9 februari 2017

Actielijst commissie Bestuur t.b.v. vergadering 9 februari 2017 Actielijst coissie Bestuur t.b.v. vergering 9 februari nu er 1475 16 onderwerp oschrijving soort sorg Brief geete Haarle ABP over onthoud van belegging gerelateerd fossiele brandstoff De heer Gün (GLH)

Nadere informatie

Bijlagen. Integratie in zicht? Willem Huijnk Iris Andriessen

Bijlagen. Integratie in zicht? Willem Huijnk Iris Andriessen Bijlagen Integratie in zicht? Willem Huijnk Iris Andriessen Inhoud Bijlage ij hoofdstuk 1 3 Bijlage ij hoofdstuk 2 5 Bijlage ij hoofdstuk 3 7 Bijlage ij hoofdstuk 4 9 Bijlage ij hoofdstuk 5 18 Bijlage

Nadere informatie

UIT de arbeidsmarkt

UIT de arbeidsmarkt Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijleer vwo 2003-II

Eindexamen maatschappijleer vwo 2003-II Opgave 1 Armoede en werk 1 Het proefschrift bespreekt de effecten van het door twee achtereenvolgende kabinetten-kok gevoerde werkgelegenheidsbeleid. / De titel van het proefschrift heeft betrekking op

Nadere informatie

! plaag/pest protocol voor het primair onderwijs

! plaag/pest protocol voor het primair onderwijs Bijlage 1: Dit protocol is van toepassing op een niet pesten school, dit houdt in dat de leerlingen ervan op de hoogte zijn dat pesten niet word getolereerd. Word pesten onverhoopt tocht geconstateerd,

Nadere informatie

Dertig jaar later De empirische houdbaarheid van argumenten voor en tegen opkomstplicht

Dertig jaar later De empirische houdbaarheid van argumenten voor en tegen opkomstplicht Dertig jaar later De epirische houdaarheid van arguenten voor en tegen opkostplicht Kees Aarts * Dr. C.W.A.M. Aarts is universitair hoofddocent vooi Methoden en Technieken aan de Faculteit Bestuur* kunde

Nadere informatie

Hoofdstuk 10 - Lineair programmeren Meer dan twee variabelen

Hoofdstuk 10 - Lineair programmeren Meer dan twee variabelen Hoofdstuk 0 - Lineair programmeren Meer dan twee variaelen ladzijde 90 a 8 anken, 8 stoelen en 7 tafels nemen evenveel plaats in als 8 + 8 + 7 = 6+ 8+ = 78 stoelen. Dat is meer dan de maximale opslagcapaciteit

Nadere informatie

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen

Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie. Kenmerkende aspecten. Begrippen Tijd van jagers en boeren? 3000 v. Chr. Prehistorie 1. De levenswijze van jager-verzamelaars. 2. Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen. 3. Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen.

Nadere informatie

Gemeente Amsterdam Gemeenteraad Gemeenteblad Voordracht voor de raadsvergadering van <datum onbekend>

Gemeente Amsterdam Gemeenteraad Gemeenteblad Voordracht voor de raadsvergadering van <datum onbekend> Geeenteblad Voordracht voor de raadsvergadering van Jaar Publicatiedatu Agendapunt besluit B&W Onderwerp Vaststellen van de Verordening interferentiegebieden bodeenergiesysteen 24 Tekst van openbare besluiten

Nadere informatie

HRM EN ARBEIDSVERHOUDINGEN in kritieke. transitie. lezing HR salon 14 maart 2013 PROF. DR. WILLEM DE NIJS HOOGLERAAR STRATEGISCH PERSONEELSMANAGEMENT

HRM EN ARBEIDSVERHOUDINGEN in kritieke. transitie. lezing HR salon 14 maart 2013 PROF. DR. WILLEM DE NIJS HOOGLERAAR STRATEGISCH PERSONEELSMANAGEMENT HRM EN ARBEIDSVERHOUDINGEN in kritieke transitie lezing HR salon 14 maart 2013 PROF. DR. WILLEM DE NIJS HOOGLERAAR STRATEGISCH PERSONEELSMANAGEMENT RADBOUD UNIVERSITEIT NIJMEGEN Ad Nagelkerke en Willem

Nadere informatie

Inhoud. Inhoud. Inleiding 9

Inhoud. Inhoud. Inleiding 9 Inhoud Inhoud Inleiding 9 1 Het zoeken in de wettenundel 11 1.1 Structuur van een wet en opouw van een regeling 12 1.2 Opouw van het Burgerlijk Wetoek (BW) 13 1.3 Structuur van de Algemene wet estuursrecht

Nadere informatie

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl)

Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Geschiedenis (nieuwe stijl) en geschiedenis en staatsinrichting (oude stijl) Examen VWO Vragenboekje Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 2 Woensdag 18 juni 9.00 12.00 uur 20 03 Voor dit examen

Nadere informatie

OPLEIDINGSONDERDELEN VOOR DE FACULTEIT ECONOMISCHE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN KIES JE OPLEIDING WAARUIT JE VAKKEN WENST OP TE NEMEN:

OPLEIDINGSONDERDELEN VOOR DE FACULTEIT ECONOMISCHE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN KIES JE OPLEIDING WAARUIT JE VAKKEN WENST OP TE NEMEN: OPLEIDINGSONDERDELEN VOOR DE FACULTEIT ECONOMISCHE EN SOCIALE WETENSCHAPPEN ALS GASTSTUDENT KIES JE OPLEIDING WAARUIT JE VAKKEN WENST OP TE NEMEN: BACHELOR OF SCIENCE IN POLITIEKE WETENSCHAPPEN BACHELIER

Nadere informatie

Regels subsidieverstrekking Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen 2013

Regels subsidieverstrekking Leefbaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen 2013 CVDR Officiële uitgave van Gelderland. Nr. CVDR298890_1 6 decemer 2016 Regels susidieverstrekking Leefaarheid en Gemeenschapsvoorzieningen 2013 GEDEPUTEERDE STATEN VAN GELDERLAND Gelet op artikel 1.2 tweede

Nadere informatie

Themanummer: Vormgeving van klimaatadaptatie onder redactie van Arwin van Buuren, Peter Driessen en Geert Teisman. Van de redactie 3.

Themanummer: Vormgeving van klimaatadaptatie onder redactie van Arwin van Buuren, Peter Driessen en Geert Teisman. Van de redactie 3. Theanuer: Vorgeving van kliaatadaptatie onder redactie van Arwin van Buur, Peter Driess Geert Teisan Van de redactie 3 Artikel Arwin van Buur, Peter Driess Geert Teisan Inleiding: Kliaatestdigheid als

Nadere informatie

Hoofdstuk 10 Calculaties op korte termijn

Hoofdstuk 10 Calculaties op korte termijn Hoofdstuk 10 Calculaties op korte termijn 10.5 Jorco BV De productiecapaciteit van de onderneming Jorco BV is 30 000 eenheden product per jaar. Met etrekking tot het vorig jaar is het volgende overzicht

Nadere informatie

Conclusies en aanbevelingen Gastvrij voor en door Eindhoven en de Brainport regio

Conclusies en aanbevelingen Gastvrij voor en door Eindhoven en de Brainport regio Conclusies en aanevelingen Gastvrij voor en door Eindhoven en de Brainport regio Conclusies en aanevelingen voor de 4 thema s van het Living In Incl. definiëring en doelgroepen Living in Marilyn Bailey

Nadere informatie

Hoeders van de hygiënische stad

Hoeders van de hygiënische stad Hoeders van de hygiënische stad Beveiligers, toezichthouders handhavers in de opare ruite Ronald van Sted Maddy Roelofs Ronald van Sted is als universitair doct verond aan de Faculteit der Sociale Wetschapp

Nadere informatie

Profielwerkstuk Aardrijkskunde Haven Rotterdam

Profielwerkstuk Aardrijkskunde Haven Rotterdam Profielwerkstuk Aardrijkskunde Haven Rotterda Profielwerkstuk door J. 3040 woorden 20 aart 2014 6,6 31 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het onderwerp dat wij hebben gekozen voor ons sectorwerkstuk is

Nadere informatie

Scenario s tussen rationaliteit, en politieke rede1. Wieger Bakker. Mogelijkheden en beperkingen van toekomstscenario s binnen bestuur en beleid

Scenario s tussen rationaliteit, en politieke rede1. Wieger Bakker. Mogelijkheden en beperkingen van toekomstscenario s binnen bestuur en beleid Scenario s tussen rationaliteit, systeedwang en politieke rede1 Mogelijkheden en eperkingen van toekostscenario s innen estuur en eleid Wieger Bakker Dr. Wieger Bakker is eleidssocioloog en als senior

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Weet wat werkt! Analyse document Strategisch human resource management gemeente Eindhoven Personeel & Organisatie haa/aa11020363

gemeente Eindhoven Weet wat werkt! Analyse document Strategisch human resource management gemeente Eindhoven Personeel & Organisatie haa/aa11020363 A gemeente Eindhoven Weet wat werkt! Analyse document Strategisch human resource management gemeente Eindhoven Personeel & Organisatie Mei 2011 haa/aa11020363 Mei 2011 Weet wat werkt! - Analysedocument

Nadere informatie