Samenvatting Maatschappijleer Politiek

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Politiek Samenvatting door Y woorden 6 jaar geleden 5,5 2 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Maatschappijleer Paragraaf 1 Politiek kun je het best beschrijven als de manier waarop een land wordt bestuurd. De belangrijkste besluiten worden in Nederland genomen door de regering en het parlement. Als inwoner heb je ook invloed op de politiek: je kan stemmen, lid worden van een partij, een verzoek indienen bij de gemeente, contact opnemen met politici, je aansluiten bij een actiegroep of de media benaderen. Politici moeten belangrijke besluiten nemen die invloed hebben over het leven van de burgers. Een paar belangrijke: - Openbare orde en veiligheid (bijv. inzetten politie) - Buitenlandse betrekken (uitzenden militairen) - Infrastructuur (aanleg wegen) - Welvaart (zorg genoeg werkgelegenheid) - Welzijn (zorg) - Onderwijs Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking invloed heeft op de politieke besluitvorming. Je hebt indirecte- en directe democratie. In nederland hebben we een indirecte democratie, omdat we wel zelf de regering mogen kiezen maar zij de besluiten maken. Je kan dit ook een parlementaire democratie noemen. Kenmerken hiervan zijn: -alle 18+ers mogen stemmen -iedereen mag een partij oprichten -iedereen mag demonstreren -de leden van de Staten-Generaal (eerste+tweede kamer) worden gekozen door een geheime stemming. -wetten worden gemaakt door regering en Staten Generaal. Een andere regeringsvorm is een dictatuur. Vaak heb je hier een alleenheerschappij maar je hebt ook dictaturen op Pagina 1 van 7

2 basis van ideologie. Kenmerken: -grondrechten worden niet beschermt (burgers zijn afhankelijk van de machthebbers) -geen vrije meningsuiting -oppositie partijen zijn verboden - grote politieke rol voor militairen -schijnverkiezingen Paragraaf 2 Er zijn veel politieke stromingen. Ze hebben allemaal een andere ideologie. Onder een ideologie verstaan we een samenhangend geheel van ideeën over de mens en samenleving. De meeste ideologien gaan over: -waarden en normen -sociaaleconomische verhoudingen -machtsverdeling in de samenleving Nederland kent 3 grote stromingen : liberalisme, socialisme, en confessionalisme. Dit ingedeeld op: -Progressief en Conservatief: Progressief betekent vooruitstrevend, conservatief behoudend. -Links en Rechts: Politiek rechts legt de nadruk op eigen verantwoordelijkheid en de vrijheid van mensen. Links gaat uit naar het principe van gelijkwaardigheid en wil dat iedereen gelijke kansen heeft Liberalisme Het liberalisme is al lang geleden ontstaan. Rijke mensen wilde graag persoonlijke en economische vrijheid. Ze waren bijv. tegen de hoge invoerrechten. Nu nogsteeds vinden liberale vrijheid erg belangrijk. Zo vinden zij een vrijemarkteconomie het belangrijkste. Liberalen partijen zijn bijvoorbeeld VVD& D66. Socialisme Het socialisme is opgericht voor arbeiders. Het doel van socialisten was een einde maken aan ongelijkheid en armoede. De socialisten nu zijn niet langer tegen een markteconomie met vrije ondernemingen, maar vinden wel dat de zwakkeren geholpen moeten worden. Een voorbeeld hiervan is de PVDA. Confessionalisme in het Confessionalisme baseren mensen hun opvattingen op hun geloof. Ze streven naar een samenleving op Pagina 2 van 7

3 christelijke grondslag. In het confessionalisme is rentmeesterschap belangrijk. Dat houd in dat de mens de taak heeft om goed voor de aarde te zorgen. Gespreide verantwoordelijkheid is ook erg belangrijk. Zo willen de christelijke partijen een zorgzame samenleving waarbij iedereen voor elkaar verantwoordelijk is. Paragraaf 3 Een politieke partij is een groep mensen met dezelfde ideeën over een ideale samenleving. -Actiegroepen houden zich bezig met een bepaalde doelstelling. -Belangenorganisaties komen op voor een soort mensen bijv. schoenmakers. Er zijn verschillende partijen: - Partijen op basis van een ideologie - One issue partijen (partij voor de dieren) - Protestpartijen (ontstaan uit onvrede over de huidige politiek, bijv D66) - Niet democratische partijen De functies van politieke partijen zijn: - Itegratiefunctie : op basis van wensen en eisen maken partijen hun standpunten - Informatiefuntie : standpunten delen - Participatiefunctie: burgers stimuleren om deel te nemen aan politiek - Selectiefunctie Je moet ook nog even op blz. 80 de belangrijkste standpunten van de partijen bekijken! Paragraaf 4 Politici is op verschillende niveaus: -het Europees parlement -de Tweede Kamer -de Provinciale Staten - de gemeenteraden Pagina 3 van 7

4 Steeds meer besluiten worden op Europees niveau genomen. Je kan ook zelf een partij oprichten. Dit zijn de eisen; -je laten registreren bij de Kiesraad - in alle negentien kiesdistricten een kandidatenlijst inleveren -een borgsom van euro betalen. De meeste partijen hebben een verkiezingsprogramma, waarin de standpunten van de partij staan. Ook hebben ze vaak een slogan. De bekendste kandidaat van elke partij staat op nummer 1 van de partij, ook wel lijsttrekker genoemd. Evenredige vertegenwoordiging= alle zetels worden eerlijk verdeeld op basis van alle geldig uitgebrachte stemmen. Bij de berekening hiervan wordt uitgegaan van de kiesdeler (= de hoeveelheid stemmen die nodig zijn voor een zetel) Als je stemt, stem je niet op een partij maar op een persoon. Veel mensen stemmen op de lijsttrekker, maar dat hoeft niet perse. Als er iemand laag op de lijst wordt gekozen noem je dit voorkeurstemmen. Paragraaf 5 De regering bestaat uit de koningin en de ministers. De ministers met hun staatsecretarissen vormen het kabinet. Tijdens de kabinetsformatie is het doel om een kabinet te vormen van partijen die: -het samen eens zijn over het toekomstige beleid -samen minstens 76 zetels hebben. De informateur onderzoekt welke partijen zouden kunnen samenwerken, en tot welke overeenkomsten ze dan zouden moeten komen. De informateur brengt dan verslag uit aan de koningin. Daarna gaat een formateur ministers zoeken voor de juiste posities. Het is de bedoeling dat een kabinet vier jaar standhoud, maar soms lukt dat niet. Dan spreken we van een kabinetscrisis. Dit kan op twee manieren veroorzaakt worden: -die ministers zijn het oneens -de meerderheid van de tweede kamer steunt het kabinet niet meer. Hierna komen er dan vervroegde verkiezingen. De oude ministers blijven dan meestal in functie tot er een nieuw kabinet is. Dit noem je een demissionair kabinet. Pagina 4 van 7

5 De belangrijkste taken van de koningin: -haar handtekening plaatsen onder alle wetten -de troonrede voorlezen -ministers en informateurs benoemen -regelmatig overleggen met minister-president Als minister ben je verantwoordelijk voor je ambtenaren, als zij dus een fout maken maak jij kans op ontslag. Elke minister heeft een eigen beleidsterrein, ook wel portefeuille genoemd, en een eigen ministerie waar veel ambtenaren voor hem of haar werkten, De ambtenaren bereiden wetsvoorstellen voor en geven adviezen. Soms hebben ministers geen eigen ministerie, je noemt dit daarom een minister zonder portefeuille. Elke minister heeft een of twee staatssecretarissen die verantwoordelijk zijn voor een van zijn beleidsterrein. Paragraaf 6 Politieke cultuur= de manier waarop de regering en het parlement met elkaar omgaan. De tweede kamer wordt door de kiezer gekozen, maar de eerste kamer (senaat) wordt indirect gekozen door de leden van de Provinciale Staten. Dit wordt ook wel getrapte verkiezingen genoemd. In de eerste kamer zitten 75 leden. Zij mogen een wetvoorstel goed- en afkeuren. Alle kamerleden worden namens een bepaalde partij gekozen en behoren tot een fractie (=gedeelte) onder leiding van een fractievoorzitter. Ook in gemeente en Provinciale Staten heb je fracties. rechten van 1 e en 2 e kamer: -stemrecht bij wetsonderwerpen. Overal wordt over gestemt. -het budgetrecht om de rijksbegroting wel of niet goed te keuren. -het recht om schriftelijke vragen te stellen -het recht van interpellatie ; iemand ter verantwoording roepen -het recht op een parlementaire enquête. -het recht om een motie in te dienen. Dit is een verzoek aan een minister om iets wel of niet te doen. De tweede kamer kan ook nog: -wetsonderwerpen indienen (recht van initatief) -de mogelijk om wijzigingen in het wetsvoorstel aan te brengen (recht van amendement) Pagina 5 van 7

6 Paragraaf 7 Er zijn in Nederland drie niveaus van politieke besluitvorming: het Rijk, de provincie, en de gemeente. De rijksoverheid stelt de grote lijnen van het beleid vast, maar de gedetailleerde invulling wordt aan lagere overheden overgelaten. We noemen Nederland daarom een gedecentraliseerde eenheidsstaat. De belangrijkste taken van de provincie liggen op terreinen ruimtelijke ordening en milieu. De provincie maakt streekplannen waarin precies staat aangegeven welke activiteiten in een gebied passen. Bij het opstellen hiervan moet de gemeente rekening houden met het rijksbeleid. Net zoals bij het landbestuur vinden voor het provincie bestuur eens in de vier jaar verkiezingen plaats. De gekozen vertegenwoordigers vormen de Provinciale Staten. De leden hiervan kiezen dan weer het dagelijks bestuur, de gedeputeerde staten. Kiezers -> provinciale staten-> gedeputeerde staten. De minister van Buitenlandse Zaken kiest dan weer de voorzitter van de gedeputeerde staten en provinciale staten, ook wel de Commissaris van de Koningin genoemd. De gemeente staat het dichts bij de burger. De gemeente is verantwoordelijk voor politie, het ophalen van vuil enzovoort. De gemeente vult de streekplannen van de provincie gedetailleerd in. De laatste tijd worden er steeds meer beleidstaken (huisvesting scholen, voorzieningen gehandicapten enzo) naar de gemeente overgedragen. De gemeente wordt bestuurd door de gemeenteraad. De raadsleden worden door de burger gekozen. Het dagelijkse bestuur van de gemeentes is in handen van het College van Burgemeester en Wethouders. Paragraaf 8 Er wordt in steeds meer samengewerkt door landen. Dat is ook noodzakelijk. Dit geldt bijv. voor wereldproblemen als kinderarbeid en hongersnood. Samenwerken over de grenzen is goed omdat: -landen zijn van elkaar afhankelijk -het is efficiënter om een probleem gezamenlijk aan te pakken. De Europese unie is opgericht om deze redenen: -geen oorlog meer in Europa -beter concurreren met de VS -betere bescherming tegen het communistische Rusland In 1992 werd in het Verdrag van Maastricht vastgelegd dat er een Europese unie zou komen met een gemeenschappelijke munt. In 1997 volgde het verdrag van Amsterdam, waarin afspraken staan over de eu. In 2002 werd de euro ingevoerd. Het dagelijkste bestuur van de EU wordt gedaan door de Europese Commissie, een soort regering dus. Zij kunnen Pagina 6 van 7

7 voorstellen doen, die de Raad van Ministers (bestaande uit ministers uit verschillende landen, ligt eraan waarover het gaat wie) uiteindelijk goed moeten keuren. Het belangrijkste bestuur is het Europees Parlement, dat wordt door de burgers gekozen. Je kan hierbij ook zetels krijgen, Nederland heeft er 27 van de 785. De verkiezingen vinden eens in de vijf jaar plaats. De rechtgevende macht is het Europese Hof van Justitie. Er is veel kritiek in de EU: -het weinig-democratische karakter. Het enige gekozen orgaan is het Europees Parlement en zij mogen nauwelijks wat zeggen. -het verlies van de nationale soevereiniteit. -het dreigend verlies van werkgelegenheid De Verenigde Naties De secretaris-generaal is de hoogste ambtenaar van de VN. Hij heeft de leiding en is voorzitter van de Algemene Vergadering. De Algemene Vergadering kan bij meerderheidsbeluit resoluties aannemen, een soort uitspraken waarin bepaald gedrag van een land wordt veroordeeld. In de veiligheidsraad zitten vijftien landen, waarvan vijf permanent. Deze vijf permanente landen (VS, Rusland,China,Frankrijk, Engeland) hebben vetorecht (het recht om de uitvoering van een resolutie te verbieden). Zo blokkeert de VS bijvoorbeeld de resoluties die Israël dwingen om gebied af te staan aan Palestijnen. Paragraaf 9 Het lukt me niet echt om deze samenvatting te vatten, dus die moet je zelf maar even lezen. Op blz 108&109 staat een begrippenlijst, misschien handig om die even te bekijken. Succes! Pagina 7 van 7