Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming H9 en H10 Samenvatting door een scholier 1077 woorden 21 mei ,4 25 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdstuk 9 Knelpunten in het besluitvormingsproces Problemen Op het politieke besluitvormingsproces in Nederland bestaat nogal wat kritiek. In dit hoofdstuk zetten we de kritiek op een rijtje en bekijken we voorstellen om het besluitvormingsproces te verbeteren. Er bestaan enkele bezwaren tegen de manier waarop onze democratie gestructureerd is, dus met ons parlementaire stelsel en ons kiesstelsel: - kiezers kunnen geen rechtstreekse invloed uitoefenen op het kiezen van een minister- president en op de vorming van een kabinet. - kiezers hebben geen mogelijkheid om, tussen twee verkiezingen in, uitspraken te doen over het te voeren beleid. - de invloed van het parlement op regering en ambtenarenapparaat is beperkt. - er kan een tegenstelling ontstaan tussen wat het parlement in een bepaald geval wil en wat grote groepen van de bevolking willen. - voor nieuwe situaties worden nieuwe termen bedacht. Voor veel mensen zijn deze nieuwe termen niet te begrijpen. - de afstand tussen kiezers en gekozenen is groot. Je kunt je afvragen of ons politiek systeem wel efficiënt genoeg werkt. Hierbij stuiten wij op enkele knelpunten: - de bureaucratie zorgt altijd voor een vertragende werking. - het feit dat wetgeving altijd door twee Kamers behandeld moet worden, werkt vertragend. - het beleid is erg ondoorzichtig geworden door het bestaan van zeer uitgebreide regelgeving. De omgeving van ons politiek systeem Het functioneren van ons politiek systeem wordt ook bepaald door zijn omgeving. Met name de verwevenheid van onze samenleving met de internationale en politieke en economische verhoudingen beperkt de mogelijkheden voor het voeren van een eigen beleid. De bewegingsvrijheid van de overheid is Pagina 1 van 5

2 daardoor zeer klein geworden. Er zijn ook algemene bezwaren die niet samenhangen met het Nederlandse staatsrechtelijke systeem: - soms is de samenleving over een bepaalde kwestie grondig verdeeld. Een compromis lijk in sommige kwesties niet mogelijk. - bijna geen enkele politieke wens kans worden gerealiseerd zonder dat hij geld kost. - het beleid wordt vaak te veel in gesloten circuits gemaakt. Ideeën over verbeteringen: - een referendum, een volksraadpleging. - het rechtstreeks kiezen van een formateur. Op deze manier heeft het volk ook een stem in de kabinetsformatie. - een gekozen burgemeester. Op deze manier zouden burgers meer invloed kunnen hebben op lokale politiek. - het parlement zou kunnen proberen zijn eigen mogelijkheden en bevoegdheden te vergroten. - de invoering van een beperkt districtenstelsel, waarmee de band tussen volksvertegenwoordiger en kiezers verstevigt kan worden. - afschaffing van de Eerste Kamer zou de wetgevingprocedure kunnen versnellen. - de invoering van een hogere kiesdrempel kan versnippering in het parlement voorkomen. Een kiesdrempel is het minimum aantal stemmen dat een partij moet behalen om in de kamer te mogen plaatsnemen. Hoofdstuk 10 Politieke stromingen Politiek als instrument Wij kunnen ons afvragen waarvoor we ons politieke instrument voor gaan gebruiken. Zo moeten wij ons afvragen waarvoor en hoe wij de politiek willen gebruiken. In dit hoofdstuk gaan wij verder op deze vragen uitvoerig in. Politieke cultuur In de samenleving bestaan verschillende opvattingen, normen, waarden, houdingen en verwachtingen ten aanzien van de politiek. Dit noemen we politieke cultuur. Een politieke cultuur kent drie belangrijke elementen: - De politieke structuren en de omgangsregels van actoren die in deze structuren een rol vervullen. - Het politieke proces. - De inhoud van het overheidsbeleid. De politieke cultuur verandert in de loop der jaren. Zo heeft zich in Nederland sinds de jaren 60 een aantal ontwikkelingen voorgedaan die van grote invloed zijn geweest op de Nederlandse politieke cultuur. Enkele voorbeelden van die ontwikkelingen zijn: Pagina 2 van 5

3 - ontzuiling en het proces van deconfessionalisering. Dit houdt in dat de vanzelfsprekende band tussen godsdienst en politieke keuze verdwijnt. - democratisering, waardoor mensen op allerlei niveaus enige inspraak kregen. - emancipatie, waardoor mensen uit achterstandsposities konden komen en een veel actievere rol in de samenleving (en dus ook in de politiek) gingen spelen. Ideologieën Ideologieën zij alomvattende maatschappijvisies. We kunnen het begrip ideologie definiëren als een samenhangend stelsel van normatieve uitspraken over mens en maatschappij, waarmee een persoon of groepering zijn positie en beleid kan bepalen en rechtvaardigen. Normatieve uitspraken zijn uitspraken over hoe iets zou moeten behoren te zijn. Uitspraken die deel uitmaken van een ideologie gaan over: - belangrijke normen en waarden die voor de hele samenleving zouden moeten gelden. - de gewenste sociaal-economische orde van een samenleving - de gewenste machtsverdeling in een samenleving. De functies van ideologieën: - ze proberen een verklaring van de wekelijkheid te geven. - ze bieden aan individuen en groepen een houvast voor hun handelen. - ze legitimeren politiek handelen. Dit houdt in dat doormiddel van een ideologie een politieke keuze kan worden verklaard. Burgers en ideologieën Een ideologie kan een duidelijke functie hebben, maar de meeste burgers denken in veel globalere termen. Zij noemen zichzelf bijvoorbeeld rechts of links, zonder dat ze de daarbij horende visie compleet kunnen invullen. Ook worden gemakkelijk beïnvloed door bijvoorbeeld de media. Mensen denken dan bewust of onbewust vanuit bepaalde uitgangspunten zonder dat met een maatschappijvisie te kunnen onderbouwen. Dit heet redeneren vanuit een denkkader. Denkkaders en opvattingen verwijzen wel vaak naar politieke ideologieën, maar zijn daar niet rechtstreeks van afgeleid. Kiezers zijn dus vaak helemaal niet op de hoogte van de ideeën van de partij waarop ze hebben gestemd. Politieke stromingen Een politieke stroming is een groepering van mensen met ongeveer dezelfde politieke opvattingen. Hieruit ontstaan politieke partijen. We kunnen politieke partijen onderscheiden op: - conservatief en progressief - links en rechts - confessioneel of niet-confessioneel - wel of niet gebaseerd op ideologie - op basis van verschillende ideologieën Pagina 3 van 5

4 De termen links en rechts worden in Nederland op meer dan honderd verschillende manieren gebruikt. Daarom zijn partijen en stromingen verdeeld op basis van ideeën en maatschappijvisies. Liberale visie - individuele vrijheid. - de staat mag zich niet te veel bemoeien met het privé-leven van de burger - de staat moet een aantal grondrechten voor de burgers garanderen (politieke grondrechten) - de staat moet zich zo min mogelijk bemoeien met de economie. (economische vrijheid, er moet niet te veel ruimte zijn voor particulier initiatief) Een vrijemarkteconomie is daarbij noodzakelijk. - VVD is een liberale partij Sociaal-democratische visie - intensieve overheidsbemoeienis of sociaal-economisch terrein - de maakbaarheid van de samenleving - gelijkwaardigheid - democratisering - PVDA is een sociaal-democratische partij Christen-democratische visie - christelijk geloof als inspiratiebron - naastenliefde (solidariteit) - verantwoordelijke samenleving - gespreide verantwoordelijkheid - subsidiariteitsbeginsel - rentmeesterschap Subsidiariteitsbeginsel/ soevereiniteit binnen eigen kring - Rentmeesterschap. Dit is een systeem waarin een rentmeester iemand is die het beheer over de bezittingen van zijn meester voert en die verantwoordelijkheid voor dat bezit draagt. - CDA zijn christen-democraten Communistische Ideologie - internationale solidariteit - gaan uit van klassenstrijd - gelijkwaardigheid - CPN, PSP, PPR, EVP zijn communistische partijen. Ze werden in 1989 GroenLinks Rechts-extremistische visie - tegen de democratie, verzet doormiddel van geweld - ongelijkwaardigheid - centraal leiderschap (Führer-principe) - nationalisme - racisme Pagina 4 van 5

5 - de partijen CP en CD zijn extreemrechts Ecologische visie Het milieu staat hierin centraal. In sommige landen zijn zelfs speciale milieupartijen opgericht. Hun uitgangspunten zijn: - Ecologische waarden - via mentaliteitsveranderingen en via overheidsregelingen moet de samenleving overstappen op kleinschalige en milieuvriendelijke productieprocessen - de werking van het marktmechanisme moet worden beperkt - partij: Groenlinks Orthodox-christelijke visie - de bijbel als grondslag voor het politieke handelen - partijen: SGP, GPV, RPF Pragmatische visie - politieke stroming die zich niet aan één ideologie wil binden - gaat niet uit van vast omschreven uitgangspunten. - partij: D66 Pagina 5 van 5