1. Politiek, staat en dictatuur

Transcriptie

1 Boekverslag door F woorden 13 augustus keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1. Politiek, staat en dictatuur POLITIEK Algemeen belang = dingen waar veel mensen gebruik van maken of voordeel bij hebben. - Regelen van zorg en veiligheid - Zorgen voor voldoende scholen Politici = vertegenwoordigen het volk en nemen voor hen de besluiten. - gekozen door verkiezingen Politieke macht = nemen beslissingen waar wij de gevolgen van merken. Politiek = het opstellen van regels die te maken hebben met het besturen van het land. POLITIEKE NIVEAUS 1. het hele land 2. provincie 3. gemeente 4. waterschappen: zorgen voor dijken, sloten en vijvers 5. europa HET VOLK HEEFT INVLOED Burgers brengen hun stem uit tijdens verkiezingen wij kiezen de volksvertegenwoordigers Andere manieren - demonstreren, handtekeningenactie WAT IS EEN STAAT- Staat = een bevolking met een eigen grondgebied en een eigen overheid - Drie kenmerken: 1. eigen grondgebied: lucht, land en water 2. eigen bevolking: multiculturele samenleving = alle NL'ers + alle mensen met een ander nationaliteit 3. eigen overheid: gezag = een overheid die het land bestuurt WAT IS EEN DICTATUUR- Dictatuur = wanneer het macht van een staat in de handen van één persoon is, of één partij, of een groep. - leider van een dictatuur: dictator - rechten ontnomen bij de burgers - kenmerken van een dictatuur: 1. geen politieke rechten: macht in de handen van één partij 2. grondrechten niet beschermd: geen vrijheid van meningsuiting 3. leger moet het volk rustig houden Pagina 1 van 10

2 2. Nederland is een rechtstaat en een democratie RECHTSTAAT Parlement = Eerste en tweede kamer Rechtstaat = een staat waarin de overheid is gebonden aan de wettelijker regels die door het parlement goedgekeurd zijn. KENMERKEN RECHTSTAAT 1. iedereen is gelijk voor de wet 2. inwoners hebben op de manier waarop het land bestuurt word 3. onafhankelijke rechterlijke macht 4. grondwet = staan de belangrijkste rechten van de burger in 5. grondrechten = belangrijkste rechten die gelden in de samenleving staan in de grondwet vastgesteld RECHTEN ÉN PLICHTEN Recht = wat je mag doen Plicht = wat je moet doen DIRECTE DEMOCRATIE Democratie = een staatsvorm, waarbij wij als burgers invloed hebben op de politieke besluitvorming - het volk regeert Directe democratie: - referendum = een stemming waarbij kiezers direct uitspreken over een bepaald onderwerp KENMERKEN PARLEMENTAIRE DEMOCRATIE 1. parlement heeft veel macht 2. vrije en geheime verkiezingen vrij = je mag zelf weten op wie je stemt geheim = je mag anoniem stemmen 3. macht en bevoegdheden staan in de grondwet 4. ministers kunnen ter verantwoording geroepen worden 5. beslissingen worden genomen door meerderheid van stemmen 6. burgers hebben grondrechten 7. Trias politica VERKIEZINGEN 1. Tweede Kamer 2. Provinciale Staten 3. gemeenteraden 4. Waterschappen 5. Europees parlement KIESRECHT Kiesrecht = recht om bij verkiezingen je stem uit te brengen Passief kiesrecht = recht om je verkiesbaar te stellen TRIAS POLITICA 1. wetgevende macht =opstellen van wetten 2. uitvoerende macht = zorgen ervoor dat de goedgekeurde wetten uitgevoerd worden 3. rechterlijke macht = beoordelen of de wetten wel nageleefd worden Pagina 2 van 10

3 3. Kabinet en regering KABINET EN REGERING Kabinet = ministers en staatssecretarissen Regering = ministers en koningin HET KABINET WORDT GEVORMD Doel van kabinetsformatie is dat politieke partijen gaan samenwerken die.. 1. het eens zijn over de beleid = plannen die het nieuwe kabinet voor de toekomst van NL heeft 2. samen steun hebben van een meerderheid van de tweede kamer HET VERLOOP VAN EEN KABINETSFORMATIE 1. Adviezen: politieke leiders gaan op bezoek bij koningin en vertellen welke partijen een kabinet kunnen vormen 2. De informatie: informateur wordt benoemd en voert gesprekken coalitie = samenwerkingsverband tussen twee of meer partijen regeerakkoord = welke beleid de coalitiepartijen samen willen voeren 3. Formateur: wordt benoemd door de koningin & gaat op zoek naar ministers en staatssecretarissen 4. Benoeming: koningin benoemd de staatssecretarissen en ministers REGERING EN PARLEMENT Taken van het parlement: 1. controleren van ministers 2. medewetgeving NEDERLAND ALS MONARCHIE Constitutionele monarchie = de koningin heeft beperkte macht door de grondwet Koningin is onschendbaar = ministers zijn verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur van Nederland en verantwoordelijk voor wat de koningin zegt en doet in het openbaar - ministeriele verantwoordelijkheid TAKEN VAN DE KONINGING 1. ceremoniële functie: troontrede voorlezen 2. representatieve functie: vertegenwoordigen van Nederland 3. symbolische functie: handtekeningen zetten DE REGERING Ministerraad = vergadering samen met ministers en staatssecretarissen Plannen maken voor maatschappelijke problemen: 1. maken van wetsvoorstellen 2. uitvoeren van wetsvoorstellen 3. jaarlijks opstellen van de jaarbegroting MINISTERS Ministers - eigen beleidsterrein (onderwerp zoals financiën, onderwijs) - eigen ministerie met eigen ambtenaren STAATSSECRETARISSEN Staatssecretarissen = verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein van de minister 4. Het parlement WIE ZITTTEN ER IN HET PARLEMENT- Pagina 3 van 10

4 Staten Generaal = Eerste en Tweede kamer = parlement EERSTE EN TWEEDE KAMER Eerste kamer: alleen goedkeuren / afkeuren Tweede kamer: mogen veranderen FRACTIES Fractie = een groep vertegenwoordigers van één politieke partij in een gekozen orgaan Oppositiepartij = partij die niet in de regering zit TAKEN PARLEMENT 1. medewetgeving 2. controle van ministers MEDEWETGEVING 1. stemrecht 2. recht van amendement = wetsontwerpen indienen 3. recht van amendement = wetsontwerpen veranderen CONTROLE VAN MINISTERS 1. vragen te stellen 2. interpelleren = minister ter verantwoording roepen 3. parlementaire enquête = uitgebreid onderzoek naar een onderdeel van het regeringsbeleid 4. budgetrecht = jaarlijkse begroting van ministeries wel of niet goedkeuren 5. motierecht = recht om schriftelijk mening te geven over het beleid van een minister VERHOUDING TUSSEN REGERING EN HET PARLEMENT Motie van afkeuring en motie van wantrouwen Kabinetscrisis = minister treedt af 5. Gemeente en provincie DE PROVINCIE - ruimtelijk orde en milieu - streekplannen = staat in welke activiteiten in een bepaald gebied toegestaan zijn. PROVINCIAAL BESTUUR Provinciale Staten = het bestuur van een provincie Gedeputeerde Staten = het dagelijkse bestuur Commissaris van de koning = voorzitter van de Gedeputeerde Staten en Provinciale Staten DE GEMEENTE Gemeentebestuur = verantwoordelijk voor goed en ordelijk verloop van het openbare leven in een gemeente Je bent op vier manieren betrokken bij de gemeente: 1. je bent een klant van de gemeente 2. je betaalt belasting 3. je stemt bij verkiezingen 4. je bent betrokken bij het beleid SAMENSTELLING GEMEENTEBESTUUR 1. gemeenteraad Pagina 4 van 10

5 2. college van B&W GEMEENTERAAD 1. stemt over besluiten 2. controleert de uitvoerders, burgemeester en wethouder BURGEMEESTER EN WETHOUDERS Verantwoordelijk voor het dagelijkse bestuur - wethouder eigen pakket (financiën, sport) BURGEMEESTER Benoemd door de koningin, voorgedragen door minister van Binnenlandse Zaken Voorzitter van gemeenteraad en college van B&W - verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid - hoofd van politie en brandweer - representatieve functie = vertegenwoordigt zijn gemeente TAKEN GEMEENTEBESTUUR 1. uitvoeren van wetten en maatregelen van de rijksoverheid 2. regelen van financiën ontvangen van belastingen = hondenbelasting 3. vaststellen van bestemmingsplan = staat in wat de gemeente met de grondgebied doet 4. zorgen voor openbare orde en veiligheid 5. verschaffen van paspoorten 6. Nederland en Europa GESCHIEDENIS VAN DE EU : oprichten EGKS (Europees Gemeenschap voor Kolen en Staal) : EEG (Europees Economisch Gemeenschap) : EG (Europees Gemeenschap) : EU (Europees Unie) VREDE, VEILIGHEID EN WELVAART - EU moest welvarend, vrede, veiligheid en economische welvaart. Vrij gemeenschappelijk handelsmarkt: 1. vrij verkeer van goederen, diensten, geld en mensen (opheffen van binnengrenzen) 2. garanderen van eerlijke concurrentie 3. gemeenschappelijk landbouwbeleid met behulp van agrarische producten EU werkt ook samen op gebied van..: 1. buitenlands beleid 2. milieu 3. justitie INVLOED VAN EU OP NEDERLAND 1. euro: gemeenschappelijk munt 2. rechten van de consument beter beschermd (iets kapot - geld terug) 3. gezondheid- en veiligheidseisen (streng op producten) 4. mobiel bellen goedkoper Pagina 5 van 10

6 5. bescherming van het milieu 6. gelijke rechten voor mannen en vrouwen 7. verbod op dierenproeven 8. Europees burgerschap = burgers hebben speciale rechten, zoals vrij reizen, wonen etc. 9. mensenrechten en democratische beginselen eerbiedigen en steunen 10. studie en stage voor jongeren BESTUUR VAN DE EU - Europees Commissie - Europees Parlement - Raad van Ministers DE EUROPESE COMMISSIE 1. stellen nieuwe wetten en voeren het uit 2. controleert of de lidstaten zich eraan houden De Raad van Ministers Raad van Europese Unie: bestaat uit ministers van andere lidstaten: komen op voor belangen van eigen land - goedkeuren of afkeuren van wetten HET EUROPEES PARLEMENT Vertegenwoordigt burgers 1. medewetgeving (alleen goed/afkeuren) 2. controleren van Europese commissie DE EUROPESE RAAD Regeringsleiders van de lidstaten - beslissen over belangrijke zake en bij problemen HET EUROPEES HOF VAN JUSTITIE Onafhankelijke rechterlijke macht binnen EU KNELPUNTEN IN DE EU: 1. zelfstandigheid is beperkt 2. weinig democratische controleren 3. EU is logge en bureaucratische organisatie 4. EU niet groter 5. Vrije verkeer van mensen: nadeel - lagelonenlanden 7. Knelpunten in de politiek KNELPUNTEN Afstand tussen kiezers en politici groot 1. ministers meer macht 2. regeerakkoord klopt niet 3. parlement heeft weinig te vertellen 4. beslissingen tegen de mening van het volk 5. problemen moeilijk oplosbaar 6. weinig vertrouwen in het politiek (regels ingewikkeld) Pagina 6 van 10

7 7. teveel bureaucratie = teveel papier en formulierwerk 8. beslissingen op Europees Niveau VERBETERINGEN Mensen moeten betrokken bij politiek worden REFERENDUM Voordelen: 1. Directe invloed 2. draagvlak telt: plan heeft veel steun van mensen Nadelen: 1. besluitvorming duurt langer 2. politici is buiten spel 3. onderwerpen te ingewikkeld 4. keuzes te simpel door een ja en een nee STEMPLICHT Alle kiezers moeten tijdens verkiezingen hun stem uitbrengen REGIONALE KANDIDAATSTELLING Kandidaten uit verschillende regio's uit NL - probleem: kandidaat voelt zich verantwoordelijk op voor de belangen van zijn regio op te komen GEKOZEN MINISTER-PRESIDENT EN BURGEMEESTER Burgers moeten gekozen minister-president en burgemeester kiezen. DEREGULERING Deregulering = het maken en uitvoeren van regels op een niveau dat dichter bij burgers staat - afgifte van paspoorten - nadeel: alles verschilt per regio MEER BEVOEDHEDEN VOOR HET PARLEMENT Politiek spannender als Eerste en Tweede kamer meer macht krijgt: 1. regeerakkoord globaler en minder gedetailleerd 2. geef ook parlementariërs de steun van ambtenarendeskundigen 8. Politieke besluitvorming WANNEER START POLITIEKE BESLUITVORMRING- Politieke besluiten = gebaseerd op wensen van mensen - problemen die we niet zelf kunnen oplossen BESLUITVORMING 1. Fase 1: Invoer: het uiten van wensen, waardoor ze als politieke probleem erkend worden. Publieke opinie = via de massamedia zoveel mogelijk mensen op de hoogte brengt met je wensen of probleem komt op politieke agenda te staan - kabinet of gemeente aandacht eraan besteden 2. Fase 2: omzetting: afwegen van politieke problemen en het bedenken van oplossingen - welke onderwerp krijgt prioriteit- - beleidsvoorbereiding = oplossingen verzinnen 3. Fase 3: de beluitingsvorm Pagina 7 van 10

8 voorlopige oplossing verzinnen 4. Fase 4: besluiten uitvoeren uitvoeren door ambtenaren en controleren of het wel uitgevoerd wordt 5. Terugkoppeling: er komen weer reacties. AMBTENAREN - stellen wetten op - zijn van vaste waarde: doen langer hun werk - veel politieke invloed: zeggen wat ze vinden en wat de politiek moet doen POLITIEKE PARTIJEN Invloed hebben: 1. standpunten naar voren hebben 2. leveren politieke functies 3. beïnvloeden mensen in politieke functies 4. vertegenwoordigen de mensen hun belangen INVLOED VAN PARTIJEN Lijsttrekkers verdedigen tijdens de verkiezingcampagne het eigen verkiezingsprogramma Regeringspartij schrijft aan het regeerakkoord en oppositiepartijen niet. COMPROMISSEN Overeenkomsten tussen partijen waarbij ieder wat toegeeft. 9. Burgers, de media en pressiegroepen INVLOED VAN DE MEDIA 1. informatieve functie = geven informatie over onderwerpen 2. agendafunctie = journalisten gaan op onderzoek uit, zoeken onderwerpen zodat ze op de politieke agenda belanden 3. commentaar en meningsvormingfunctie = leveren de media kritiek op politieke besluiten 4. controlerende functie = media kijkt of de politiek wel netjes handelen 5. Spreekbuisfunctie = groepen en mensen geven via de media hun mening INVLOED VAN BURGERS 1. stemmen 2. spreekrecht gebruik maken 3. lid worden van politieke partij 4. oprichten van politieke partij 5. contact opnemen met politici 6. verzoek indienen 7. klacht of bezwaarschrift maken naar rechter stappen 8. media inschakelen 9. lid worden van een pressiegroep of zelf een pressiegroep oprichten 10. demonstreren of handtekeningenactie houden 11. Nationale Ombudsman inschakelen INVLOED VAN PRESSIEGROEPEN Pressiegroepen = groepen die bepaalde belangen nastreven en die proberen invloed uit te oefenen op de Pagina 8 van 10

9 politieke besluitvorming Pressie = druk Lobbyen = steun vragen aan politieke bestuurders - openlijke acties: blokkades, demonstreren, handtekeningenacties SOORTEN PRESSIEGROEPEN 1. belangengroep: komen op voor belangen van een groep 2. actiegroepen: zetten zich in voor een korte tijd voor een probleem 3. actieorganisaties: zetten zich in voor een lange tijd voor een probleem HOE KRIJGT EEN PRESSIEGROEP MACHT- Machtsmiddelen: 1. Kennis: hoe meer kennis, hoe meer invloed 2. Grootte van de groep: hoe groter de groep, hoe meer invloed 3. Geld: hoe meer geld, hoe meer invloed 4. Toegang tot de media: goede contacten 5. Toegang tot politici: goede contacten 6. Charisma van de leider: hoe meer gezag, hoe meer invloed 7. Zitting hebben in het bestuur of adviesorgaan: meegaan 10. Politieke stromingen Politieke stroming = geheel van ideeën over wat belangrijk is in de maatschappij en hoe mensen het beste met elkaar kunnen samenleven 1. confessionalisme 2. liberalisme 3. socialisme LIBERALISME Franse Revolutie 1. individuele vrijheid 2. particulier initiatief 3. persoonlijke belangen: inkomens 4. VVD 5. rechts SOCIALISME Franse Revolutie 1. gelijkheid (sociaaldemocraten) 2. gelijke kansen (actieve kansen) Internationale solidariteit - lage inkomens sneller stijgen dan hogere inkomens - mannen en vrouwen verdelen het werk 3. PVDA 4. links CONFESSIONALISME: CHRISTENDEMOCRATEN 1. Bijbelse waarden 2. rentmeesterschap: rent is iemand die het eigendom van iemand anders beheert Pagina 9 van 10

10 3. beperkte rol voor de overheid: particuliere overheid 4. een middenpositie 5. gezamenlijk verantwoordelijkheid 6. CDA RECHT-EXTREMISME 1. ongelijkwaardigheid tussen mensen 2. sommige mensen beter dan andere mensen 3. eigen volk heerst 4. mannen en vrouwen niet gelijkwaardig 5. maken gebruik van gevoelens en onveiligheid 12. Linkse en rechtse partijen PROGRESSIEF EN CONSERVATIEF - links: progressief en vooruitstrevend (willen maatschappij veranderen) - rechts: conservatief en behouden (willen zo houden) RECHTS 1. rechts wil niet dat er heel wat verandert 2. overheid moet zich zo weinig mogelijk bemoeien 3. vrijheid is belangrijkste LINKS 1. gelijkwaardig 2. overheid moet opkomen voor zwakkeren 3. voorrang aan milieu en economische groei HET POLITIEKE MIDDEN Rechts en Links gaan steeds meer naar midden: 1. milieu wordt sterk bedreigd 2. uitkeringen kosten veel geld Pagina 10 van 10