Samenvatting Maatschappijleer Politieke beluistvorming

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Politieke beluis Samenvatting door een scholier 1711 woorden 16 februari ,3 19 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Begrippen politieke beslui Trias politica = Driedeling van de staatsmacht Rechterlijke macht Verschillende soorten rechtspraak: Strafrecht Als de openbare orde in geding is; wanneer er sprake is van een overtreding of misdrijf wordt de verdachte voor de rechter gedaagd. Civielrecht Er is sprake van een conflict tussen twee personen. De een voelt zich daarbij benadeeld door de ander. Je kunt dan de ander voor de rechter slepen. Je kunt het tussentijds altijd beëindigen. Tuchtrecht Rechtspraak voor speciale beroepsgroepen als zij tijdens de beroepsuitoefening een fout hebben gemaakt. Administratiefrecht Rechtspraak die wordt toegepast als er sprake is van een conflict tussen burgers en overheid. Verschillende soorten rechtbanken Pagina 1 van 14

2 A) Misdrijven (na 6 jaar verjaring) en overtredingen (na 2 jaar verjaring) B) Zitten magistratuur (rechters) en staande magistratuur(openbaar ministerie) C) Enkelvoudige kamers (1 rechter die rechtspreekt) en meervoudige kamers (3 rechters spreken recht) Kantonrechtbank Uitspraak is vonnis, doen alleen overtredingen Arrondissementrechtbank Uitspraak is vonnis, alle misdrijven en hoger beroep na kantonrechter Gerechtshoven Uitspraak is arrest. Er zijn 5 gerechtshoven deze houden zich bezig met hoger beroep na arrondissementrecht. Hoge raad der Nederlanden Uitspraak is arrest. Cassatierechtspraak, zoekt uit of een lagere rechter volgens de regels recht heeft gesproken. Als dit niet zo is wordt het vonnis vernietigd. Een lagere rechter moet de zaak opnieuw behandelen. Eenheid van juristprudentie, lagere rechters moeten altijd rekening houden met uitspraken van de hoge raad zo bestaan er geen grote verschillen in rechtspraak. De strafprocesdure 1) Opsporingsonderzoek, de politie gaat op zoek naar de verdachte 2) Vervolging, gerechtelijk vooronderzoek onder leiding van rechter-commissaris. Er moeten bewijzen worden verzameld zodat de zaak voor de rechter kan komen. Horen van getuigen: deskundigen, verdachte Acharge: ter bezwaring, tonen schuld aan adécharge: ter ontlasting, tonen onschuld aan 3) Requisitar, officier toont aan waarom de verdachte de schuld verdient en eist een straf 4) Pleidooi, advocaat probeert te verzachten of onschuld aan te tonen 5) Laatste woord is voor de verdachte 6) Vonnis: - vrijspraak - ontslag van rechtsvervolging, wel bewezen feiten maar het is niet strafbaar - veroordeling De Tweede Kamer en de regering Pagina 2 van 14

3 Kiesdeler Het aantal stemmen dat je nodig hebt om 1 zetel in de kamer te krijgen Informateur Een persoon die door de koningin wordt aangewezen en moet onderzoeken welke politieke partijen het beste een kabinet kunnen vormen. Formateur Persoon die het definitieve kabinet moet gaan samenstellen. Rechten van de Tweede Kamer. - Initiatief, Recht van de 2e kamer om zelf wetsvoorstellen in te dienen. - Amendement, Recht om wetsvoorstellen op details te wijzingen. - Interpellatie, recht om vragen te stellen aan een minister - Budget, recht om de begroting van een minister goed of af te keuren. - Enquête, recht om een onderzoek in te stellen naar een zaak die is misgegaan waar veel overheidsgeld mee is gemoeid. Regering Staatshoofd + ministers Parlement 1e en 2e kamer provincie = gedeputeerde staten en provinciale staten (v.v) gemeente = college van b&w en gemeenteraad (v.v) Rijk = regering en parlement (v.v) Cencuskiesrecht (tot 1917) Beperkt kiesrecht, namelijk alleen voor mannen met een behoorlijk inkomen Actief kiesrecht Recht om te stemmen Pagina 3 van 14

4 Passief kiesrecht Recht om gekozen te worden Voorwaarden voor beide: - 18 jaar of ouder - Nederlandse nationaliteit - mag niet uitgesloten zijn voor het kiesrecht door de rechter Rechtstaat Een staat waarbij de wetten die voor burgers gelden ook voor de overheid gelden Politiestaat Staat waarbij de overheid willekeurig handelt richting de burgers en waarbij mensenrechten niet worden geaccepteerd Raad van state Hoogste adviesorgaan van de regering Hoe wordt een wet gemaakt? - wetsontwerp - ministerraad - advies van de raad van state - parlementaire behandeling (1e en 2e kamer, mag geen wijzigingsvoorstellen doen) - handtekening staatshoofd - publicatie staatsblad Grondwet Belangrijkste wet in ons land. Verschil tussen gewone wet en grondwet Materieel verschil(inhoud): - Constitutioneel recht, in onze grondwet staan alle rechten en plichten van de burgers - Trias politica, vastgelegd dat het staatsrecht is verdeeld in de gene die de wetten maken, uitvoeren en een onafhankelijke rechtspraak - Regels waar de wetgever zich ook aan moet houden Pagina 4 van 14

5 Formeel verschil(vorm): Hoe wordt de grondwet veranderd? - Er moet een gewone meerderheid zijn in de 2e kamer - De 1e en 2e kamer samen worden ontbonden(iedereen wordt naar huis gestuurd) - Verkiezingen - Als de nieuwe 2e kamer is aangetreden moet 2/3 van de kamer (100 leden) het ermee eens zijn. In ons land is het volk soeverein. De uiteindelijke macht ligt bij het volk. Ideologie Opvatting over hoe de samenleving er ideaal gesproken uit zou moeten zien. Politieke stroming Groepering met dezelfde ideologie Belangrijkste politieke stromingen in Nederland - liberalisme - sociaal-democratie - christen-democratie Politieke partij Een vereniging van mensen die bepaalde ideeën hebben over alle problemen in de maatschappij Pressiegroepen Een groep die probeert invloed uit te oefenen op mensen met macht Belangengroep Blijft altijd bestaan, komt op voor de belangen Actiegroep Als het doel bereikt is houdt het op Politiek bedrijven Proberen om mensen met macht te beïnvloeden, zodat zij opkomen voor jouw belang Beleid Pagina 5 van 14

6 Proberen om een doel te bereiken met behulp van speciale beleidsmiddelen in een bepaalde tijd Beleidsfases Beleidsvoorbereiding beleidsbepaling beleidsuitvoering beleidsevaluatie Politiek en ambtenaren regering ambtenaren nadenken over En de vraag: Parlement Wat is er goed (verkeerd) gegaan? Regeerakkoord Een afspraak tussen de politieke partijen die in de regering zitten(coalite) over de wijze waarop het land de komende 4 jaar wordt geregeerd. Dualisme Regering en parlement zijn allebei even sterk en de inbreng van de 2e kamer wordt serieus genomen Monisme De regering heeft veel meer macht dan het parlement Liberalisme Kern: Vrijheid Uitgebreid: Individuele vrijheid - Staat mag zich niet bemoeien met het privé leven. Economische vrijheid - Particulier initiatief - Vrije markt economie Beperkte rol overheid - Wel overheidsinvloed met betrekking tot openbare orde Pagina 6 van 14

7 Partij: VVD (1948), D66 Sociaal-democratie Kern: Gelijkwaardigheid Uitgebreid: Intensieve overheidsbemoeienis op sociaal-economisch terrein - opkomen voor sociaal zwakkeren - Algemeen belang gaat voor individueel belang Gelijkwaardigheid - Gelijke verdeling kennis/macht/inkomen - Democratiseren beleidsvoering Individuele vrijheid - staat mag zich niet bemoeien met privé leven Partij: PvdA, groenlinks, SP Christen-democratie Kern: christelijk geloof als inspiratiebron / Solidariteit Uitgebreid: Solidariteit / de verantwoordelijke samenleving / gespreide verantwoordelijkheid - alle groepen in de samenleving moeten voor elkaar opkomen Rentmeesterschap - De mens heeft bij het beheer van natuur en milieu eigen verantwoordelijkheid - Is een maatschappelijke middengroep Partij: CDA (1980), GPV, RPF Begrippen politieke beslui Pagina 7 van 14

8 Trias politica = Driedeling van de staatsmacht Rechterlijke macht Verschillende soorten rechtspraak: Strafrecht Als de openbare orde in geding is; wanneer er sprake is van een overtreding of misdrijf wordt de verdachte voor de rechter gedaagd. Civielrecht Er is sprake van een conflict tussen twee personen. De een voelt zich daarbij benadeeld door de ander. Je kunt dan de ander voor de rechter slepen. Je kunt het tussentijds altijd beëindigen. Tuchtrecht Rechtspraak voor speciale beroepsgroepen als zij tijdens de beroepsuitoefening een fout hebben gemaakt. Administratiefrecht Rechtspraak die wordt toegepast als er sprake is van een conflict tussen burgers en overheid. Verschillende soorten rechtbanken A) Misdrijven (na 6 jaar verjaring) en overtredingen (na 2 jaar verjaring) B) Zitten magistratuur (rechters) en staande magistratuur(openbaar ministerie) C) Enkelvoudige kamers (1 rechter die rechtspreekt) en meervoudige kamers (3 rechters spreken recht) Kantonrechtbank Uitspraak is vonnis, doen alleen overtredingen Arrondissementrechtbank Uitspraak is vonnis, alle misdrijven en hoger beroep na kantonrechter Gerechtshoven Uitspraak is arrest. Er zijn 5 gerechtshoven deze houden zich bezig met hoger beroep na Pagina 8 van 14

9 arrondissementrecht. Hoge raad der Nederlanden Uitspraak is arrest. Cassatierechtspraak, zoekt uit of een lagere rechter volgens de regels recht heeft gesproken. Als dit niet zo is wordt het vonnis vernietigd. Een lagere rechter moet de zaak opnieuw behandelen. Eenheid van juristprudentie, lagere rechters moeten altijd rekening houden met uitspraken van de hoge raad zo bestaan er geen grote verschillen in rechtspraak. De strafprocesdure 1) Opsporingsonderzoek, de politie gaat op zoek naar de verdachte 2) Vervolging, gerechtelijk vooronderzoek onder leiding van rechter-commissaris. Er moeten bewijzen worden verzameld zodat de zaak voor de rechter kan komen. Horen van getuigen: deskundigen, verdachte Acharge: ter bezwaring, tonen schuld aan adécharge: ter ontlasting, tonen onschuld aan 3) Requisitar, officier toont aan waarom de verdachte de schuld verdient en eist een straf 4) Pleidooi, advocaat probeert te verzachten of onschuld aan te tonen 5) Laatste woord is voor de verdachte 6) Vonnis: - vrijspraak - ontslag van rechtsvervolging, wel bewezen feiten maar het is niet strafbaar - veroordeling De Tweede Kamer en de regering Kiesdeler Het aantal stemmen dat je nodig hebt om 1 zetel in de kamer te krijgen Informateur Een persoon die door de koningin wordt aangewezen en moet onderzoeken welke politieke partijen het beste een kabinet kunnen vormen. Formateur Persoon die het definitieve kabinet moet gaan samenstellen. Rechten van de Tweede Kamer. Pagina 9 van 14

10 - Initiatief, Recht van de 2e kamer om zelf wetsvoorstellen in te dienen. - Amendement, Recht om wetsvoorstellen op details te wijzingen. - Interpellatie, recht om vragen te stellen aan een minister - Budget, recht om de begroting van een minister goed of af te keuren. - Enquête, recht om een onderzoek in te stellen naar een zaak die is misgegaan waar veel overheidsgeld mee is gemoeid. Regering Staatshoofd + ministers Parlement 1e en 2e kamer provincie = gedeputeerde staten en provinciale staten (v.v) gemeente = college van b&w en gemeenteraad (v.v) Rijk = regering en parlement (v.v) Cencuskiesrecht (tot 1917) Beperkt kiesrecht, namelijk alleen voor mannen met een behoorlijk inkomen Actief kiesrecht Recht om te stemmen Passief kiesrecht Recht om gekozen te worden Voorwaarden voor beide: - 18 jaar of ouder - Nederlandse nationaliteit - mag niet uitgesloten zijn voor het kiesrecht door de rechter Rechtstaat Een staat waarbij de wetten die voor burgers gelden ook voor de overheid gelden Politiestaat Pagina 10 van 14

11 Staat waarbij de overheid willekeurig handelt richting de burgers en waarbij mensenrechten niet worden geaccepteerd Raad van state Hoogste adviesorgaan van de regering Hoe wordt een wet gemaakt? - wetsontwerp - ministerraad - advies van de raad van state - parlementaire behandeling (1e en 2e kamer, mag geen wijzigingsvoorstellen doen) - handtekening staatshoofd - publicatie staatsblad Grondwet Belangrijkste wet in ons land. Verschil tussen gewone wet en grondwet Materieel verschil(inhoud): - Constitutioneel recht, in onze grondwet staan alle rechten en plichten van de burgers - Trias politica, vastgelegd dat het staatsrecht is verdeeld in de gene die de wetten maken, uitvoeren en een onafhankelijke rechtspraak - Regels waar de wetgever zich ook aan moet houden Formeel verschil(vorm): Hoe wordt de grondwet veranderd? - Er moet een gewone meerderheid zijn in de 2e kamer - De 1e en 2e kamer samen worden ontbonden(iedereen wordt naar huis gestuurd) - Verkiezingen - Als de nieuwe 2e kamer is aangetreden moet 2/3 van de kamer (100 leden) het ermee eens zijn. In ons land is het volk soeverein. De uiteindelijke macht ligt bij het volk. Ideologie Opvatting over hoe de samenleving er ideaal gesproken uit zou moeten zien. Politieke stroming Groepering met dezelfde ideologie Pagina 11 van 14

12 Belangrijkste politieke stromingen in Nederland - liberalisme - sociaal-democratie - christen-democratie Politieke partij Een vereniging van mensen die bepaalde ideeën hebben over alle problemen in de maatschappij Pressiegroepen Een groep die probeert invloed uit te oefenen op mensen met macht Belangengroep Blijft altijd bestaan, komt op voor de belangen Actiegroep Als het doel bereikt is houdt het op Politiek bedrijven Proberen om mensen met macht te beïnvloeden, zodat zij opkomen voor jouw belang Beleid Proberen om een doel te bereiken met behulp van speciale beleidsmiddelen in een bepaalde tijd Beleidsfases Beleidsvoorbereiding beleidsbepaling beleidsuitvoering beleidsevaluatie Politiek en ambtenaren regering ambtenaren nadenken over En de vraag: Parlement Wat is er goed (verkeerd) gegaan? Regeerakkoord Een afspraak tussen de politieke partijen die in de regering zitten(coalite) over de wijze waarop het land de komende 4 jaar wordt geregeerd. Pagina 12 van 14

13 Dualisme Regering en parlement zijn allebei even sterk en de inbreng van de 2e kamer wordt serieus genomen Monisme De regering heeft veel meer macht dan het parlement Liberalisme Kern: Vrijheid Uitgebreid: Individuele vrijheid - Staat mag zich niet bemoeien met het privé leven. Economische vrijheid - Particulier initiatief - Vrije markt economie Beperkte rol overheid - Wel overheidsinvloed met betrekking tot openbare orde Partij: VVD (1948), D66 Sociaal-democratie Kern: Gelijkwaardigheid Uitgebreid: Intensieve overheidsbemoeienis op sociaal-economisch terrein - opkomen voor sociaal zwakkeren - Algemeen belang gaat voor individueel belang Gelijkwaardigheid - Gelijke verdeling kennis/macht/inkomen Pagina 13 van 14

14 - Democratiseren beleidsvoering Individuele vrijheid - staat mag zich niet bemoeien met privé leven Partij: PvdA, groenlinks, SP Christen-democratie Kern: christelijk geloof als inspiratiebron / Solidariteit Uitgebreid: Solidariteit / de verantwoordelijke samenleving / gespreide verantwoordelijkheid - alle groepen in de samenleving moeten voor elkaar opkomen Rentmeesterschap - De mens heeft bij het beheer van natuur en milieu eigen verantwoordelijkheid - Is een maatschappelijke middengroep Partij: CDA (1980), GPV, RPF Pagina 14 van 14