Samenvatting Maatschappijleer Parlementaire democratie

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Parlementaire democratie Samenvatting door een scholier 2363 woorden 16 januari ,5 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Paragraaf 1, wat is politiek? Politiek: De manier waarop een land bestuurd wordt. Het terein waar de politici voortduren besluiten nemen: Openbare orde en veiligheid Buitenlandse betrekkingen Infrastructuur Welvaart Welzijn Onderwijs Invloed op de poltiek: Stemmen op de tweede kamer Lid worden van een politieke partij Contact opnemen met politici. Veel wethouders houden wekelijks een spreekuur. Een verzoek indienen bij een specifiek probleem Media benaderen (brieven inzenden naar de krant) Aansluiten bij een actiegroep, dan demonstreren Een bezwaarschrift indienen / naar de rechter stappen. Laat zien dat je tegen een besluit bent Overgaan tot burgelijke ongehoorzaamheid: het openlijk overtreden van de wet om de politici ervan te overtuigen dat een genomen besluit verkeerd is. Democratie: Een staatsvorm waarbij de bevolking invloed heeft op de politieke besluitvorming. Parlementaire democratie: Het parlement neemt de belangrijkste beslissingen Regels goed functionerende democratie: Alle nederlands vanaf 18 jaar mogen stemmen Iedereen mag een politieke partij/vereniging oprichten Iedereen mag demonstreren Het parlement word gekozen door een geheime stemming Wetten worden vastgesteld door de regering en het parlement samen. Dictatuur: Alle macht is in de handen van 1 persoon of een kleine groep mensen. Pagina 1 van 7

2 Kenmerken dictatuur: Grondrechten worden niet beschermd Geen vrije meningsuiting Oppositiepartijen zijn verboden Er is een grote politieke rol voor de militairen Schijnverkiezingen Paragraaf 2, politieke stromingen Ideologie: Een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewwenste inrichting van de samenleving. Aanhangers van dezelfde ideologie = politieke stroming Meeste ideeën die je in ideologieën: Waarden en normen De ideale sociaaleconomische verhoudingen. De ideale machtsverdeling in de samenleving. Progressief: Maatschappij veranderen (nieuwe dingen inblazen) Conservatief: Behouden van regels / regels terugdraaien = reactionair Politiek Rechts: Meer eigen verantwoordelijkheid en de vrijheid van mensen, iedereen moet zijn eigen zaakjes regelen. (VVD en PVV) Politiek Links: Iedereen is gelijkwaardig ( gelijke kansen op onderwijs, inkomen en werk) Beschermd de zwakkeren, bijvoorbeeld studiefinancering. (PvdA, SP, Groenlinks) Politiek midden: Veel rechtse maar ook veel linkse standpunten Liberalisme: eind achtiende eeuw, franse revolutie. Ideal: Persoonlijke en econmische vrijheid. Staat moest zich niet bemoeien met de economie. (VVD, PVV, D66) Liberalen nu: vrijemarkeconmie is het beste voor het land, overheid moet zich beperken tot een aantal kerntaken: defensie, onderwijs en de bscherming van de rechtsstaat en de klassieke grondrechten. Socialisme: einde armoede en ongelijkeheid. Gelijkheid is heel belangrijk. 2 groepen: Communisten: arbeiders door een revolutie alle macht nemen. Sociaaldemocraten: meedoen met de verkiezingen om zo te zorgen voor een sociale wetgeving. Socialisme nu: overheid moet zwakkere beschermen. Kennis, inkomen en mach moet eerlijk worden verdeeld. Verzorgingsstaat is hier een goed middel voor. (PvdA, GL, SP) Confessionalisme: geloofsovertuigingen. Einde 19e eeuw werde de crhistelijke groepen politieke partijen. Christendemocraten streven naar een samenleving op christelijke grondslag, solidariteit, harmonie en gespreide verantwoordelijkheid. Mensen zijn verantwoordelijk voor elkaar, overheid heeft aanvullende rol en moet zo veel mogelijk overlaten aan het maatschappelijk middenveld (welzijninstellingen en schoolbesturen. (CDA, CU, SGP) Rentmeesterschap: mens heeft de taak om goed voor de aarde te zorgen waarop hij leeft. Solidariteit: (bijbels begrip) Naastenliefde, zorgen voor de kwetsbare in de samenleving. Paragraaf 3, Politieke partijen Politieke partij: een groep mensen met dezelfde ideeën over een ideale samenleving. Pagina 2 van 7

3 Actiegroepen: Houden zich bezig met een bepalde doelstelling, proberen hun doel te halen door demonstreren, blokkades en handtekingenacties. Belangenorganisaties: behartigen de belangen van één bepaalde groep mensen. (ANWB) Soorten partijen: Partijen op basis van ideologie. One-issuepartijen, Richten zich op één aspect van de samenleving Protestpartijen: Onstaan uit onvrede met de bestaande politiek. Niet-democratische partijen: fascistische of rechts-extremistische partijen Functies politieke partijen: Integratiefunctie: op basis van allerlei wensen en eisen maken politieke partijen vanuit hun eigen ideologie een logisch samenhangend geheel van programmapunten die in beleid gezet kunnen worden. Informatiefunctie: kiezers informeren (ook buiten kiezerstijd) over hun standpunten. Participatiefunctie: Burgers stimuleren om actief deel te nemen aan de politiek. Selectiefunctie: Meedoen met een politieke partij of zelf een politieke partij oprichten. Paragraaf 4, verkiezingen Niveaus van politici: Het europees parlement De tweede kamer De provinciale staten De gemeenteraden, in grote steden zoals amsterdam en rotterdam. Partij oprichten: Minimaal 18 jaar Officieel laten regristreren bij de kiesraad In alle 19 kiesdistricten ee nkandidatenlijst en ondertekende steunbetuiging van dertig personen inleveren Borgsom van euro betalen. Krijg je terug als je 75% van de stemmen haalf die nodig is om 1 zetel te krijgen (ong stemmen) Actief kiesrecht: Alle nederlanders vanaf 18 jaar, mogen landelijke verkiezingen hun stem uitbrengen. Passief kiesrecht: Alle nederlanders vanaf 18 jaar, mag je verkiesbaar stellen Verkiezingsprogramma: de standpunten van een partij. Lijsttrekker: De bekendste kandidaat van een partij. Redenen om op een partij te stemmen: Standpunten Jouw belangen Strategisch, welke partij maakt kans om in de regering te komen? De aantrekkingskracht van de lijsttrekker. Evenredige vertegenwoordiging: Alle zeterls worden eerlijk verdeeld op basis van alle geldig uitgebrachte stemmen. Kiesdeler: hoeveelheid stemmen die een partij nodig heeft voor 1 zetel. Stemmen: Je stemt niet op een partij maar op een persoon, diegene mag blijven zitten als hij uit de partij stapt. Voorkeursstemmen: iemand die onderaan de lijst staat toch stemmen krijgt. Pagina 3 van 7

4 Zwevende kiezers: kiezers die niet op een vaste partij stemmen maar makkelijk van partij wisselen. Kabinet: alle ministers en staatssecretaren samen, deze wordt na de verkiezingen bepaald. Vorming van de tweede kamer: Omdat bijna nooit een partij 50 % van de zetels krijgt. Paragraaf 5, de regering. Kabinetsformatie: Samen globaal eens zijn over het toekomstige beleid Samen de steun hebben van de meerderheid van de tweede kamer. (minimaal 76 zetels) Stappen Kabinetsformatie. 1. Adviezen : Dag na de verkiezingen ontvangt de koningin, de vice-president van de Raad van State, de voorzitters van de eerste en tweede kamer en de fractievoorzitters van de politieke partijen in de tweede kamer. Zij adviseren haar welke partijen het beste een regering kunnen gaan vormen. Op basis hiervan benoemt de koningin een informateur. 2. De informateur begint: informateur gaat onderzoeken welke combinatie van partijen de meeste kans van slagen heeft. Omdat de partijen goed moeten samenwerken en verschillende standpunten hebbe laat hij ze allerlei compromissen sluiten. Als dat lukt is er een coalitie mogelijk. De coalitiepartijen stellen een regeerakkoord op. Hierin staan de hoofdlijnen voor de komende jaren. 3. De formateur maakt het af: formateur brengt hierna verslag af bij de koningin. Als dit goed is, benoemt een koningin een formateur die geschikte ministers en staatssecretarissen gaat zoeken. Als hij klaar is benoemt de koningin de ministers en staatssecretarissen gaat Kabinetscrisis: als de tweede kamer een motie indient van wantrouwen tegen een minister of staatssecretaris, die daarop vaak haar ontslag indient bij de koningin, wordt hij/zij vervangen door iemand anders. Als de problemen hoog oplopen, dat het hele kabinet in gevaar loopt spreken we van een kabinetscrisis. Dit kan op twee manieren worden veroorzaakt. 1. De ministers zijn het onderling oneens over een aantal kwesties. Gebeurde in 2002, onderlinge ruzies tussen ministers van CDA en VVD en LPF. 2. De meerderheid van de tweede kamer steunt het kabinet niet meer. Gebeurde in 2006, D66 gaf het vertrouwen in het kabinet-balkenende op. Vervroegde verkiezingen: als een kabinet ontslag neemt, oude ministers blijven meestal in functie tot een nieuw kabinet. = demissionair kabinet. Regering: koning & ministers Constituele monarchie: seen staatsvorm waarin de taken en bevoegdheden an het staatshoofd grondwettelijk zijn vastgelegd. Belangrijke taken van de koningin: Haar handtekening plaatsen onder alle wetten. De troonrede voorlezen op prinsjesdag. Ministers en (in)formateurs benoemen. Regelmatig overleg voeren met de minister-president Ministers vormen dagelijks bestuur, belangrijkste taken daarom de voorbereiding en uitvoering van het overheidsbeleid, gebeurt door: Het opstellen van wetsvoorstellen Pagina 4 van 7

5 Het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten Het jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement. Prinsjesdag: derde dinsdag in september, kabinet presenteerd plannen voor het komende jaar in de troondrede. Minister van financiën presenteerd de rijksbegroting in een samenvatting en de miljoenennota Koningin is onschendbaar. De ministers zijn verantwoordelijk voor het beleid. Het kabinet is verantwoordelijk voor de inhoud van wetten en de troonrede, maar ook voor alle mensen van het koninklijke huis. Dus de koningin & het koninklijke huis zijn niet verantwoordelijk. Hun mening blijft geheim. Elke minister heeft een eigen beleidsterein (ook wel portefeuille) en een eigen ministerie waar veel ambtenaren voor hem werken. Als zij dit niet hebben heten zij een minister zonder portefeuille. Elke minister heeft 1 of 2 staatssecretarissen onder zich. Zij zijn verantwoordelijk voor een deel in zijn beleidsterrein. Paragraaf 6, het parlement. Politieke cultuur: de manier waarop de regering en het parlement met elkaar omgaan. Poldermodel: bereidheid tot overleg en eht sluiten van compromissen. Eerste kamer (senaat) : 75 zetels, word gekozen door de tweede kamer. Tweede kamer: 150 zetels, wordt gekozen door het volk. Tweede kamer behandeld eerst elk wetsvoorstel en mag een voorstel afwijzen of veranderen, pas hierna bespreekt de eerste kamer het wetsvoorstel. Die mag het niet veranderen. Alleen goed/afkeuren. Ze vormen een controle op de tweede kamer. Tweede kamer heeft meer macht dan de eerste kamer. Fractie: De groep vantegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen oorgaan. Regeringsfracties: Partijen die ook ministers in de regering heeft zitten. Oppositiepartijen: Alle partijen die niet in de regering zitten. Trias politica: Scheiding tussen de wetgevende en uitvoerende macht. Ministers hebben zowel wetgevende als uitvoerende macht, de wetgevende mach delen ze met het parlement: de meeste wetsvoorstellen worden ontworpen door de ministers, maar het parlement stemt er uiteindelijk over. De uitvoerende macht is in handen van de ministers. Zij bepalen hoe en wat. Hoe komt een wet tot stand? Wetgevende taak. Stemrecht bij wetsontwerpen, bij elke wet wordt er in de 1e en 2e kamer gestemd Budgetrecht, het recht om de rijksbegroting wel of niet goed te keuren Twee extra bevoegdheden voor de tweede kamer: Het recht van initiatief, geeft tweede kamerleden de mogelijkheid om wetsontwerpen in te dienen Het recht van amendement, geeft de mogelijkheid om wijzingen in een wetsvoorstel aan te brengen. Controlerende taak. Het recht om schriftelijke vragen te stellen aan ministers of staatssecretarissen. Het recht van interpellatie. Interpelleren betekend een minister ter verantwoording roepen, bijvoorbeeld voor zijn beleid of uitspraken. Het recht op een parlementaire enquête, de mogelijkheid tot een gedetailleerd onderzoek naar een onderdeel van het regeringsbeleid Pagina 5 van 7

6 Het recht om een motie in te dienen. Dit is een verzoen aan de minister om iets te doen of juist niet te doen. Motie van afkeuren: waarin het beleid van een minister wordt afgekeurd Motie van wantrouwen: als de meerderheid van de kamer geen vertouwen meer heeft in een minister, is ontslag onvermijdelijk. Paragraaf 7, gemeente en provincie. Gedecentraliseerde eenheidsstaat: uitgangspunt: besluitvorming bij een zo laag mogelijk niveau, zo dicht mogelijk bij de betrokkenen. Zodat iedereen beter op de hoogte is en je dichter bij de burgers staat. De provincie: belangrijkste taken: ruimtelijke ordening en milieu. De Gemeente: heeft beleidstaken zoals het bijhouden van huwelijken, sterftegevallen, geboorten, politie, ophalen van huisvuil, wegen, de groenvoorziening, openbare verlichting en het verlenen van bouwvergunningen. Maar ook de Financiële middelen. Burgermeester wordt voor 6 jaar benoemd. Paragraaf 8, internationale politiek Samenwerking over de grenzen is goed vanwege: Landen zijn voor de oplossing van elkaar afhankelijk Het is efficiënter om een probleem gezamelijk aan te pakken. voor welke problemen is het goed? Klimaatveranderingen Kinderarbeid Hongersnood Soeveraniteit: Het inperken van het recht om in een land zelf te bepalen welke regels je vast stelt. Waarom samenwerking EU? (na de tweede wereldoorlog) Voorkomen dat een EU-land ooit nog een oorlog zou beginnen. Economisch gebied beter kunnen concurreren met de Verenigde Staten. Bescherming tegen het opkomende communisme van Rusland. Oprichting Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS): 1951 Samenwerking tussen Duitsland, Frankrijk, Italië, Nederland, België en Luxemburg. Gericht op gemeenschappelijke markt voor kolen en staal. Verdrag van Maastricht (1992): Er komt een Europese Unie met één gemeenschappelijke munt. Verdrag van Amsterdam (1997): Afspraken over een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidbeleid. In 2007 waren er 27 landen lid van de EU, ongeveer de helft heeft de Euro-munt (ingevoerd 2002) Bestuur vand de EU Scheiding van machten: Raad van ministers keurt wetten goed / af. Europese Commissie voet wetten uit. Europees Parlement controleerd. Hof van Justitie is de onafhankelijke rechterlijke macht. Europese commisie vormt het dagelijks bestuur van de EU (soort regering) Doet voorstellen en voert deze na goedkeuring uit, soms worden deze gewijzigd in het europees parlement. Raad van ministers moet deze goedkeuren. Raad van ministers ook wel: Raad van de Europese Unie: De regeringen van de deelnemende landen. Raad van Ministers heeft de wetgevende macht, besluiten worden aangenomen bij 2/3e meerderheid van Pagina 6 van 7

7 de stemmen. Europees Parlement: Bestuursorgaan dat door de Europese burgers wordt gekozen. Telt 785 afgevaardigen. Nederland heeft 27 zetels. Verkiezingen eens in de 5 jaar. Bijna geen wetgevende macht. Europese Hof van Justitie: Rechtsprekende macht in de EU. Doet op basis van EU-wetten uitspraak in kwesties russen lidstaten, EU-instellingen, bedrijven en individuen. Heeft 27 rechters, één uit elke lidstaat. Knelpunten in de EU Weinig democratie, het europees Parlement heeeft weinig zeggenschap. Dreigend verlies van de nationale soeveraniteit. Dreigend verlies van werkgelegenheid, veel bedrijven gaan zich vestigen in oost europa, veel oosteuropeanen verhuizen naar het westen. Staat: Eigen grondgebied, bevolking en een overheid die het land bestuurd. Verenigde Naties: opgericht 1945 om een volgende wereldoorlog te voorkomen. Secretaris-generaal: Hoogste ambtenaar van de VN. Is de voorzitter van de Algemene vergadering: vergadering van alle VN-leden de vergadering kan resoluties aanemen, een soort uitspraken waarin bepaald gedrag van een land wordt veroordeeld. In 1948 heeft algemende vergadering de Universele Verklaring van Rechten van de mens aangenomen Veiligheidstaad: 15 landen 5 permanent: De Verenigde Staten, Rusland, China, Frankrijk, Engeland. Hun hebben vitorecht: het recht om de uitvoering van een resolutie te verbieden. Pagina 7 van 7