Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Hoofdstuk 1 t/m 3

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Hoofdstuk 1 t/m 3 Samenvatting door een scholier 1155 woorden 5 februari ,4 37 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Wat is politiek 1.1: Politiek: de inhoud van het overheidsbeleid én de wijze waarop dit beleid totstandkomt. De manier waarop voor een land besluiten worden genomen. Meeste besluiten: regering en parlement. Maar ook burgers, de media en ambtenaren kunnen invloed hebben op besluiten. Proces van politieke besluitvorming; de wijze waarop het beleid van de overheid tot stand komt. Politieke besluiten; de inhoud van het overheidsbeleid. Wat moet de politiek regelen 1.1: Beslissingen overheid met voorbeelden: Openbare orde en veiligheid (besluit om politieagenten in te zetten) Buitenlandse betrekkingen (het sturen van militairen naar een vredesoperatie) Welvaart (meer banen voor jongeren) Welzijn (wachtlijsten in ziekenhuizen wegwerken) Milieu (gaswinning in de waddenzee) Belasting betalen burgers voor de uitvoering van deze maatregelen. Burgers hebben het recht invloed uit te oefenen op de politiek. Wat is politieke macht 3.1: Politieke macht is het vermogen om invloed en controle uit te oefenen op politieke besluiten. Macht hebben gezaghouders. Bijvoorbeeld brandweer, politie, het leger Wat is een staat en welke kenmerken bezit deze + toevoeging dominante cultuur 3.1 Rechtsstaat: staat waarin de overheid is gebonden aan wettelijke regels en waarin de bevolking beschikt over politieke en sociale rechten. Het heeft een duidelijke grens en besturing Kenmerken Staat: - Vast grondgebied/territorium Pagina 1 van 5

2 - Er woont bevolking op grondgebied - Er wordt een vorm van gezag uitgeoefend Dominante cultuur: als een cultuur gedragen wordt door een groep mensen die binnen een samenleving overheersend is. Dat is het belangrijkste kenmerk van een staat. Wat is soevereiniteit 3.1 Soevereiniteit: hoogste staatsgezag/ hoogste macht uitgeoefend door de overheid. Wat houdt gezag in en macht + toevoeging invloed 3.1 Gezag betekent: je vindt iemand belangrijk of je accepteert dat iemand boven je staat. BV: Overheid heeft gezag daarom accepteren wij dat alleen de overheid belasting mag innen/ tegen houden geweld bij voetbalwedstrijd. Macht: vermogen om je wil aan anderen op te leggen, eventueel tegen zin in. Politieke macht is verdeeld over een aantal instanties. Gezag die heeft het voor het zeggen - Formeel 1e en 2e kamer - Macht gezaghouders; brandweer, politie, leger Informeel - Invloed uitoefenen op persoonlijk gezag. Wat houdt democratie en dictatuur in + toevoeging parlementaire democratie3.1 Dictatuur: Een staat waarin alle politieke macht in handen is van één persoon of een kleine groep mensen. BV: Noord-Korea, Libië en Cuba Bij Democratie is: staatsvorm waarbij de bevolking invloed heeft op de politieke besluitvorming. Grieks: Demos = volk en Kratein = regeren letterlijk: het volk regeert. Máár landen kunnen niet besluiten wat ze zelf willen: 1. Moeten zich houden aan de grondwet 2. Bij verkiezingen schenkt de bevolking het vertrouwen aan de gekozen politici; volksvertegenwoordiging. Zij controleren de overheid. Als ministers/politici het niet goed doen krijgen ze minder stemmen. 3. Media volgt politici. Door (vreemde) uitspraken moet politici over tv uitleg doen. Parlementaire democratie: Volk neemt niet zelf beslissingen maar laat dit over aan gekozen vertegenwoordigers. Parlement neemt de belangrijkste beslissingen! (hetzelfde als indirecte democratie) Wat houdt directe en indirecte democratie in? 3.3 Directe: directe zeggenschap van het volk. Hierdoor: Referendum = een volksstemming over een wetsvoorstel. Voordelen: - Bevolking wordt meer betrokken bij politiek, - Politici zijn beter op de hoogte van mening volk over een kwestie. Nadelen: - Moeilijk om een duidelijke stelling te maken met ja/nee, - Duur, organisatorisch onuitvoerbaar om regelmatig te houden, Pagina 2 van 5

3 - Extreme denkbeelden kunnen onderwerpen worden. Indirecte: hierin mag het volk niet zelf beslissen maar laat dit over aan gekozen vertegenwoordigers. (zelfde als Parlementaire democratie) Directe: Volk -> Uitvoerder (Bv. België/Amerika) Indirecte: Volk -> tussenschakel -> Uitvoerder (Bv. Nederland) Rechtstaat algemeen 3.2 Rechtstaat: staat waarin de overheid is gebonden aan wettelijke regels en waarin de bevolking beschikt over politieke en sociale rechten. Kenmerken rechtsstaat 3.2 Grondwet - Regels waaraan de overheid zich moet houden, manier waarop ons democratisch stelsel is geregeld, de rechten en plichten die de koningin heeft en de bevoegdheden van de politie en het leger worden bepaald. Burgers hebben grondrechten - Vrijheidsrechten: meningsuiting, vrijheid waar je wilt werken en wonen - Politieke grondrechten: bij het stemmen weegt elke stem even zwaar, je mag demonstreren, een partij stichten. - Sociale grondrechten: geven recht op: woonruimte, werk, medische hulp, voedsel, onderwijs. Iedereen heeft recht op sociale voorzieningen van de staat. Scheiding van verschillende machten -> Trias Politica: wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht. Wat houdt Trias Politica in + toevoeging aantekeningen Trias politica: De scheiding der machten. De politiek opsplitsen in 3 machten. Macht / Taak/ Door wie 1. Wetgevende (Leerplichtwet) / Maakt wetten en stelt deze vast / Gekozen parlement (volksvertegenwoordigers) 2. Uitvoerende (afvallozing controleren) / Voert wetten uit of zorgt dat dit gebeurd. / Regering 3. Rechterlijke (te hard rijden; geldboete/huurder wil huur niet betalen) / - straft overtreders van de wet - legt de wet uit bij onenigheid / Onafhankelijke rechters (kunnen niet ontslagen worden vanwege hun uitspraken) Regering: in Nederland wordt de regering gevormd door het staatshoofd (koningin) en de ministers. Kabinet: de gezamenlijke ministers Wat houdt de grondwet in en wat zijn grondrechten 3.2 Grondwet: hoogste wet voor de Nederlandse staat en vormt de basis voor alle andere wetten. Toch is de omvang niet meer zo n 30 blz. Eerste hoofdstuk zijn er 23 grondrechten van de burger vastgesteld. Grondrechten: Rechten waarin individuele vrijheden van alle burgers tegenover de overheid gewaarborgd worden. Pagina 3 van 5

4 Politieke stromingen 2.1 t/m 2.5 Ideologie: Streven naar een ideaalbeeld van de wereld. Dat waar een partij naar streeft. Progressief: vooruitstrevend, de maatschappij willen veranderen. Groen Links, PvdA Conservatief: behoudend van het oude, benadrukken traditionele waarden en normen. CDA, VVD Links: vaak progressieve partijen, vaak binding met het socialisme, gelijkwaardigheid. Komt op voor mensen met achterstandpositie. PvdA, SP, Groen Links Rechts: partijen die situatie willen behouden zoals het is/was, vaak binding met conservatieve. LPF, VVD Politiek midden: Sociaal denken ze links en economisch denken ze rechts. CDA, dit moment D66 Liberalisme: ze zijn voor vrijheid van de burger & voor de vrij economisch handelen. Vooral mensen die een eigen bedrijf hebben stemmen hierop. VVD, D66 Conservatisme: gericht op behoud van het bestaande Socialisme: Eerlijke verdeling van: kennis, macht, inkomen. SP Sociaal-democratie: Vinden dat fabrieken e.d in handen moeten blijven van privé personen; kennis, inkomen en macht moet meer gespreid worden. PvdA Communisme: Ze denken net als het socialisme. Het wil dit vestigen door middel van een revolutie en daarna een dictatuur vestigen. Christen-democratie: De samenleving moet worden opgebouwd vanuit christelijke grondslag. CDA Kapitalisme: Productie en verhandeling zijn gericht op winst en gebaseerd op de vrije markt van vraag en aanbod. In w-eu en Nederland: democratisch of gematigd kapitalisme. One-issue partijen: Partij die opgericht is om 1 doel te bereiken. Partij voor de dieren Protestpartijen: Dit zijn partijen die protesteren tegen de huidige politiek. Zij willen een nieuwe politiek met meer betrokkenheid van de burgers. PRDV, Leefbaar Rotterdam Anti-globalisten: Zijn tegen de (globale) wereldeconomie. Zij protesteren bv. Tegen de 98. Ook zijn ze tegen wereldregeringen. 98 = 7 rijkste industrielanden & rusland. SP: Meest linkse partij, GroenLinks: Links van PvdA - ontstaan door samenhang 3 partijen PvdA: Links van het midden -sociaal democratisch D66: Iets links van het midden CDA: Politiek midden LPF: Rechts VVD: Rechts van het midden ChristenUnie: Rechts SGP: Rechts! Bestuurslagen in Nederland 1.1 Politieke bestuur kent 3 niveaus: - de gemeente - de provincie Pagina 4 van 5

5 - het Rijk (hele land) In Amsterdam 4e niveau: stadsdeelraden (besluiten wat er gebeurt in een bepaalde wijk) Schema hoe bestuurslagen worden gekozen uit de aantekeningen Zie aantekeningen. Pagina 5 van 5