6,7. Samenvatting door een scholier 1795 woorden 16 november keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1795 woorden 16 november ,7 8 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Politieke besluitvorming De manier waarop besluiten worden genomen in een land noemen we politiek.de zaken waar politici besluiten over nemen zijn van algemeen belang; openbare orde en veiligheid, welzij,welvaart en buitenlandse betrekkingen.en om te zorgen dat deze besluiten goed uitgevoerd kunnen worden betalen mensen belasting. Het politiek bestuur kent in NL drie niveaus: de gemeente, de provincie, het Rijk. Als inwoner kun je op verschillende manieren je invloed uitoefenen op de politiek; Stemmen, lid worden van een politieke partij, Contact opnemen met politici(lobbyen), een verzoek indienen, de pers benaderen, lid worden van een actiegroep, overgaan tot burgerlijke ongehoorzaamheid, gerechtelijke procedures beginnen. Een stroming is een geheel van opvattingen. Elke politieke stroming heeft zijn eigen ideologie. Een ideologie is het geheel van ideeën over de mens, menselijke relaties en de inrichting van de samenleving.ideologieën hebben duidelijke standpunten over; normen en waarden, sociaal-economische verhoudingen en machtsverdeling. Progressief, vooruitstrevend, de maatschappij willen veranderen. Conservatief, niet willen veranderen, en houden zich vast aan traditionele normen en waarden. Soms zijn ze ook reactionair en willen ze dus dingen die zijn verandert weer herstellen. Soms kunnen progressieve partijen, conservatieve standpunten hebben en andersom. Volgens Links moet de overheid de zwakkeren in de maatschappij[mensen uit een achterstandspositie] beschermen en sluit daarom aan op de progressieve standpunten.zij vinden dat er gelijke kansen voor iedereen moeten zijn op het gebied van werk onderwijs en inkomen.[gelijkwaardigheid]. Politiek rechts sluit aan bij conservatieve standpunten en vindt dat de overheid de persoonlijke vrijheid en economische vrijheid moet bewaken.ze zijn tegen een te groot gelijke behandeling omdat door dit de prikkel om hardt te werken verdwijnt, volgens hen.ook zijn zij voor een sterk politie en legerapparaat. Het politieke midden bestaat uit mensen die zowel rechtse als linkse standpunten hebben. Pagina 1 van 7

2 Liberalisme (vrijheid, gelijkheid en broederschap) (VVD meest liberale partij) (rechts) De staat moest zo min mogelijk beperkingen opleggen en slechts dienstbaar zijn aan het ideaal van de persoonlijke vrijheid De overheid moet zich niet bemoeien met de economie Ze vinden dat de overheid op sociaal-economisch gebied slechts een kleine rol moet spelen en zijn voor een vrijemarkteconomie De overheid moet zich beperken tot een aantal kerntaken: -defensie -onderwijs -en bescherming van de rechtstaat en van de grondrechten. Socialisme (gelijkwaardigheid) SOCIAAL DEMOCRATEN à overheid moet de zwakkeren in de samenleving beschermen en kennis, inkomen en macht moeten meer gespreid worden. willen een verzorgingsstaat.(pvda) CHRISTEN-DEMOCRATEN à politiek midden gezamenlijke verantwoordelijkheid. Streven naar een samenleving op christelijke grondslag. God is het belangrijkste. Het rentmeesterschap is een belangrijk beginsel. De overheid heeft een aanvullende rol. willen een zorgzame samenleving. en gespreide verantwoordelijkheid. (CDA) One issuepartijen zijn partijen die opgericht werden voor maar een doelgroep bijv. de ouderenpartij of de boerenpartij Protestpartijen zijn partijen die werden opgericht omdat ze niet tevreden waren met de huidige politieke partijen, en besloten het zelf te proberen. Sp-Groenlinks-PVDA-D66-CDA-LPF-VVD-Christenunie-SGP Een land is een onafhankelijke staat wanneer: Er een vast grondgebied is of territoir Op het grondgebied woont een bevolking Er wordt een vorm van gezag uitgevoerd Soevereiniteit: hoogste macht Gezag heeft iemand al degene waarover hij gezag heeft het accepteert. Macht is het vermogen om je wil aan anderen op te leggen. Er is sprake van een dictatuur als één persoon of groep alle macht in handen heeft. Rechtsstaat = er is sprake van een democratische regeervorm, waarin de verhouding tussen overheid en burgers nauwkeurig is vastgelegd Pagina 2 van 7

3 Kenmerken van een rechtsstaat: er is een grondwet [rechten en plichten van de burgers] burgers hebben grondrechten[vrijheidsrechten,politieke en sociale grondrechten] er is een scheiding van de verschillende machten (Trias politica) Trias politica Wetgevende macht [regering en parlement] Stelt wetten vast waar de burgers zich aan moeten houden. Uitvoerende macht [ministers, ambtenaren] Voeren de goedgekeurde wetten precies uit Rechtelijke macht [rechters] Beoordeelt of wetten worden nageleefd. Democratie: een staatsvorm waarbij het volk veel invloed heeft op de politieke besluitvorming. Directe democratie is er als echt iedereen zijn mening uit. Vroeger kon dit in kleine steden of dorpjes op het forum of plein omdat er toen ook minder mensen woonden. Referendum: dit is een volksstemming over een wetsvoorstel waarop mensen ja of nee op antwoorden. +Het volk is meer betrokken bij de politiek. +Politici zijn meer op de hoogte van de mening van het volk over een kwestie. -Het is erg moeilijk om de vraag goed te stellen met als antwoord alleen een ja of nee. -Het is te duur en organisatorisch onuitvoerbaar om zoiets regelmatig uit te voeren. Indirecte democratie Dit is de rechtsvorm die Nederland heeft, hier spreekt het volk niet maar kiest het volk vertegenwoordigers die voor hen spreken. Ook wel een parlementaire democratie genoemd. Nederland is een constitutionele monarchie dat betekent dat er een koningshuis is maar dat er ook een grondwet is en door de grondwet heeft het nog maar weinig macht. Voor de volgende bestuursorganen wordt er eens in de 4 jaar gestemd; - De tweede kamer - De provinciale staten - De gemeenteraden - De stadsdeelraden Actief kiesrecht= Het recht dat je hebt om te mogen stemmen.[vanaf 18 jaar] Pagina 3 van 7

4 Passief kiesrecht= Het recht dat je hebt om je verkiesbaar te stellen. [vanaf 18 jaar] Verkiezingsprogramma= hierin staan belangrijkste plannen en opvattingen van de partij vermeld lijsttrekker = de persoon die voor een partij als eerste op de lijst van kandidaten staat geplaatst 2e kamer heeft 150 zetels 1e kamer heeft 75 zetels de 150 zetels worden verdeeld op basis van alle uitgebrachte stemmen in het land. bij de berekening word het aantal stemmen gedeeld door de beschikbare zetels = de kiesdeler kiesdeler = de hoeveelheid stemmen die je nodig hebt voor 1 zetel. Zwevende kiezers zijn: -mensen die niet op een vaste partij stemmen -mensen die nu op een andere partij willen stemmen maar niet weten op welke -mensen die nog nooit gestemd hebben. Regering= koningin en ministers kabinet = ministers en staatssecretarissen samen parlement = 1e en 2e kamer Ministerraad: alle ministers bij elkaar kabinetsformatie = de onderhandelingen over welke partijen en personen ons land gaan besturen (start meteen de dag na de 2e kamer verkiezingen) 1.de koningin krijgt adviezen[over mogelijke combinaties] 2.de koningin benoemt een informateur. [gaat met de partijen praten] 3.de informatie[komt terug met de informatie over of ze het eens zijn] 4.de informateur gaat terug naar de koning[brengt verslag uit aan de koningin[ 5. de koningin benoemt een nieuwe formateur 6.de formatie[hij regelt wie welke post krijgt] 7. de formateur gaat terug naar de koningin[vertellen dat hij een formatie heeft samengesteld] 8.de koning benoemt het nieuwe kabinet Kabinetscrisis -Als de minister het onderling niet eens kunnen worden over een aantal kwesties. -Als de meerderheid van de 2e kamer het kabinet niet meer steunt da dienen ze een motie van wantrouwen in. Demissionair kabinet = Als het kabinet zijn ontslag aangeboden heeft, en nog in functie blijft zolang er nog geen nieuw kabinet is gevormd. Ze handelen alleen lopende zaken af. Regering wordt gevormd door de koningin en de ministers De ministers vormen het dagelijks bestuur Het parlement bestaat uit de eerste en tweede kamer. De belangrijkste taak van de regering is de voorbereiding en uitvoering van het overheidsbeleid. Pagina 4 van 7

5 Dit gebeurt door: -het opstellen van wetsvoorstellen -het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten -het jaarlijks opstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement. Taken v d koningin: -het plaatsen van haar handtekening onder alle wetten -het voorlezen v d troonrede op Prinsjesdag -het benoemen van ministers en (in)formateur -het voeren van regelmatig overleg met de minister-president over het kabinetsbeleid. Portefeuille ook wel het beleidsterrein van een minister genoemd. Ministers zonder portefeuille zijn ministers zonder eigen ministeries. Die zijn bij anderen ingetrokken. staatssecretaris = onderminister hij vervangt de minister nooit als de minister ziek is! een minister heeft 1 of 2 staatssecretarissen onder zich. deze zijn verantwoordelijk voor een deel van het beleidsterrein van de minister. sociaal-economische driehoek = economische zaken, sociale zaken en werkgelegenheid en financiën (soms + binnenlandse zaken en koninkrijksrelaties) de leden van de provinciale staten worden door de burgers direct gekozen,de gekozen leden van de provinciale staten kiezen de leden van de 1e kamer,dus die zijn indirect door de burgers gekozen. de 2e kamer behandelt als 1e elk wetsvoorstel en heeft het recht deze af te wijzen of te veranderen. daarna bespreekt de 1e kamer het wetsvoorstel Senaat = 1e kamer (kan wetten alleen goed of afkeuren) Fractie = de groep vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan. (vb. D66-fractie) Aan het hoofd staat een fractievoorzitter ministers hebben een wetgevende en uitvoerende macht De partijen worden verdeeld in regering - en oppositiepartijen oppositiepartijen = partijen die niet in de 2e kamer zitten De taken van het parlement: o (Mede)wetgeving = ministers maken de meeste wetten. kamerleden mogen een wetsvoorstel ook veranderen. -stemrecht bij wetsontwerpen -recht van initiatief (wetsontwerpen indienen) Pagina 5 van 7

6 -recht van amendement (wetsvoorstel wijzigen.) o Controle van de ministers = het beleid van de ministers wordt besproken -schriftelijke vragen -recht van interpellatie (ter verantwoording roepen) -parlementaire enquête (onderzoek instellen) -budgetrecht ( om de rijksbegroting goed of af te keuren) -het recht om motie in te dienen (een schriftelijke uitspraak over het beleid van een minister waarmee de kamer het niet eens is) motie van afkeuring of motie van wantrouwen Politieke actoren= dit zijn de personen, groepen, bestuursorganen en instanties die betrokken zijn bij het politieke besluitvormingsproces. Volgens de systeemtheorie komen politieke besluiten in vier fasen tot stand: -invoer -omzetting -uitvoer -terugkoppeling invoer: in deze eerste fase brengt de samenleving allerlei eisen en wensen naar voren. Lobby= mensen die het niet eens zijn met politici zoeken zij contact met politici om druk uit te oefenen. Media explosie= veel kranten en tv-programma s berichten over de kwestie. Omzetting: als de pers voldoende aandacht aan een onderwerp besteedt, komt het vanzelf op de politieke agenda. Beleidsvoorbereiding= als een zaak ingewikkeld ligt, zal een minister eerst zijn ambtenaren vragen de zaak te onderzoeken en advies uit te brengen. Uitvoer: ambtenaren zorgen er vervolgens voor dat de wet wordt uitgevoerd. Terugkoppeling: wetten en andere maatregelen zijn nooit het eindpunt van de politiek. Besluiten roepen reacties op in de samenleving. Pressiegroepen kunnen acties gaan voeren. Omgevingsfactoren= alle gegevens die een mogelijke rol kunnen spelen in het proces van de politieke besluitvorming. o Demografische kenmerken(de samenstelling van de bevolkingsopbouw.) (vergrijzing) o Ecologische kenmerken (de wisselwerking tussen mens en milieu) bouw van wijken o Culturele kenmerken (de geschiedenis van een land en daaraan gekoppelde gewoonten en gebruiken) o Economische kenmerken o Technologische kenmerken (toenemende technologie) (er kan meer) o Sociale kenmerken o Internationale verhoudingen (NL is bijvoorbeeld lid van de VN en de EU) Beleid = hoe de doelstelling bereikt moeten worden (vb van beleid het verlenen van subsidies voor extra kinderopvang) Pressiegroepen: Pressiegroepen zijn groepen die trachten invloed uit te oefenen op de politieke besluitvormingen. Ze Pagina 6 van 7

7 proberen de politiek onder druk te zetten door te lobbyen en rechtstreeks steun te vragen. Drie soorten pressiegroepen: -belangengroepen die voor de belangen van een bepaalde groep uit de samenleving opkomen, zoals de consumentenbond enz. -actiegroepen die zich voor korte tijd inzetten voor 1 duidelijke kwestie. -actie -organisaties die zich voor langere tijd inzetten voor 1 duidelijke kwestie De functie van de media o informatieve functie -- de krant bericht over een belangrijke kwestie o spreekbuisfunctie -- de krant laat verschillende mensen aan het woord, zoals de directie van Schiphol en omwonende of politici o onderzoeken of agendafunctie -- het ontdekken van een rapport dat is weggemoffeld o commentaarfunctie -- de krant zal ongetwijfeld in een redactioneel commentaar zijn mening om de kwestie geven o Controlerende functie -- het beleid van de verantwoordelijke minister word kritisch bekeken. media-explosie = een uitgebreide berichtgeving over de kwestie Pagina 7 van 7