6,6. Samenvatting door een scholier 1139 woorden 2 mei keer beoordeeld. Maatschappijleer POLITIEK

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 1139 woorden 2 mei ,6 25 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer POLITIEK Politiek is de manier waarop voor een land besluiten worden genomen (de meeste besluiten worden genomen door de regering en het parlement). Zaken die van algemeen belang zijn: 1. Openbare orde en veiligheid (extra politie) 2. Buitenlandse betrekkingen (militairen sturen naar een vredesoperatie) 3. Welvaart (meer werk voor jongeren) 4. Welzijn (wachtlijsten in ziekenhuizen wegwerken) Het politieke bestuur in ons land kent drie niveaus: 1. De gemeente 2. De provincie 3. Het rijk Je kunt op verschillende manieren invloed op de politiek uitoefenen: 1. Stemmen 2. Lid worden van een politieke partij 3. Contact opnemen met politici 4. Een verzoek indienen 5. De pers benaderen 6. Lid worden van een actiegroep 7. Burgerlijke ongehoorzaamheid 8. Gerechtelijke procedures beginnen Ideologie = Het geheel over de ideeën over de mens, menselijke relaties en de inrichting van de samenleving. Ideologieën hebben duidelijk stand punten over: 1. Normen en waarden (persoonlijke vrijheid, bijv. vrouwen mogen zelf beslissen over een abortus, vanaf welke leeftijd mag je sigaretten en alcoholische dranken kopen.) 2. Sociaal-economische verhoudingen (hoe groot het verschil tussen arm en rijk mogen of moeten zijn, bijv. heeft iedereen recht op een minimuminkomen of moeten mensen zelf hun onderwijs, gezondheidszorg enz betalen.) 3. Machtsverdeling (bijv. werknemers hebben recht op inspraak via de ondernemingsraad, de directie moet altijd beslissen. Progressief = Benadrukt de gebreken in de samenleving en pleit voor grondige verandering. Pagina 1 van 5

2 Conservatief = Benadrukt meer datgene wat bereikt is (soms ook aan reactionair). Reactionair = oude regels weer herstellen (bijv. dat abortus, euthanasie, prostitutie volledig verboden moeten worden). Rechts = Conservatieve uitgangspunten, vrijheid (economisch en persoonlijk). Links = Progressieve uitgangspunten, gelijkwaardigheid. Liberalisme = Persoonlijke en economische vrijheid (rechts, conservatief). Socialisme = Gelijkwaardigheid (links, progressief). Christen-democratie = Samenleving op christelijke grondslag (midden). Van links naar rechts kennen we de volgende politieke partijen in de Tweede Kamer: SP - Groen Links PvdA - D66 CDA LPF VVD Christen Unie SGP SP = Socialistische Partij. -wil bezuinigen op defensie -wil het lidmaatschap van de NAVO opzeggen - streeft naar gelijke toegang tot het onderwijs voor iedereen Groen Links - wil softdrugs legaliseren - wil geen BTW heffen op biologische producten - is voor meer zeggenschap voor docenten, ouders en leerlingen PvdA = Partij van de Arbeid - vindt een aparte minister van Milieu noodzakelijk - wil dat niet-nederlanders stemrecht krijgen bij alle verkiezingen - streeft naar meer plaatsen voor kinderopvang D66 = Democraten 66 - is voor kleinere scholen - wil bij economische groei extra geld voor milieubeleid vrijmaken - wil belastingkorting om werken aantrekkelijker te maken CDA = Christen-Democratisch Appèl - wil het recht op veiligheid opnemen in de grondwet - is voor meer regelvrijheid van de scholen - is voor een strengere aanpak van misbruik van uitkeringen LPF = Lijst Pim Fortuyn - wil de gevangenissen privatiseren - wil burgermoed belonen - vindt dat nieuwkomers pas na tien jaar Nederlander kunnen worden VVD = Volkspartij voor Vrijheid en Democratie - wil meer nadruk op particulier natuurbeheer - wil meer wegen bouwen en de belasting op benzine verlagen - is voor persoonlijke en economische vrijheid van mensen en bedrijven Klein rechts = Christen Unie en SGP = Staatkundig Gereformeerde Partij - is voor een verhoging van de kinderbijslag - wil een verplichte winkelsluiting op zondag Pagina 2 van 5

3 - vindt dat abortus en euthanasie strafbaar moeten blijven Je spreekt van een onafhankelijke staat als er drie elementen aanwezig zijn: 1. Er is een vast grondgebied of territoir 2. Op het grondgebied woont een bevolking 3. Er wordt een vorm van gezag uitgeoefend Een rechtsstaat heeft de volgende kenmerken: 1. er is een grondwet 2. burgers hebben grondrechten 3. er is een scheiding van de verschillende machten Grondrechten of mensenrechten: 1. Vrijheidsrechten: - eigen keuze godsdienst - mening mogen uiten - wonen en werken waar ze willen 2. Politieke grondrechten: - recht om te demonstreren - zelf een politieke partij opstellen - bij vrije verkiezingen zichzelf verkiesbaar stellen en zelf hun bestuurders kiezen 3. Sociale grondrechten: - iedereen aanspraak op sociale voorzieningen (staat) - iedere burger recht op woonruimte, werk, medische hulp, voldoende voedsel, onderwijs enz... Trias Politica = scheiding der machten: De wetgevende macht? Stelt wetten vast waaraan de burgers zich moeten houden (bijv. leerplicht). In Nederland is dit de taak van de regering (ministers en koningin) en het parlement (Eerste en Tweede Kamer) samen. De uitvoerende macht? Zorgt er voor dat eenmaal goedgekeurde wetten ook precies worden uitgevoerd. In Nederland is dat de taak van de ministers. De rechtelijke macht? Beoordeelt of wetten goed worden nageleefd. In Nederland is dit de taak van de rechters. Zij kijken of iemand een wet overtreedt en kunnen een overtreder bestraffen. Directe Democratie = Directe zeggenschap van het volk. Indirecte Democratie = Nederland heeft deze democratie, het volk laat de beslissingen over aan de gekozen vertegenwoordigers (parlementaire democratie). Referendum = een volksstemming over een wetsvoorstel. Evenredige vertegenwoordiging = Landelijke verkiezingen, partij met de meeste stemmen KAN in de regering komen. Voordelen Nadelen De bevolking wordt meer betrokken bij de politiek. Het is erg moeilijk om een duidelijke en volledige vraagstelling op te stellen waarop alleen ja en nee geantwoord kan worden. Politici zijn beter op de hoogte van de mening van de bevolking over een kwestie. Extreme denkbeelden of niet-realistische maatregelen kunnen onderwerpen worden, het is de vraag of zoiets wenselijk is Het is te duur en organisatorisch onuitvoerbaar om regelmatig een referendum te houden. De volgende bestuursorganen worden rechtstreeks gekozen: het Europees Parlement de Tweede Kamer Pagina 3 van 5

4 de Provinciale Staten de gemeenteraden de stadsdeelraden Actief kiesrecht = Alle Nederlanders van 18 jaar en ouder mogen hun stem uitbrengen (buitenlanders die langer dan 5 jaar in Nederland wonen hebben alleen kiesrecht bij gemeenteraadsverkiezingen). Passief kiesrecht = Alle Nederlanders van 18 jaar en ouder mogen zich verkiesbaar stellen (buitenlanders die langer dan 5 jaar in Nederland wonen mogen zich alleen verkiesbaar stellen bij gemeenteraadsverkiezingen). Verkiezingsprogramma = Hierin staan de belangrijkste plannen en opvattingen van de partij vermeld. Kiesdeler = De hoeveelheid stemmen die je nodig hebt voor één zetel (te berekenen door het totale aantal uitgebrachte geldige stemmen te delen door het aantal beschikbare zetels). Kabinet = alle ministers en staatssecretarissen samen. Kabinetsformatie = het doel is een aantal bekwame bestuurders, ministers en staatssecretarissen te vinden. De kabinetsformatie verloopt over het algemeen in acht stappen: 1. Aflopen regeertermijn of kabinetscrisis 2. Partijen voeren campagne 3. Verkiezingen 4. Koningin vraagt adviezen 5. Een ervaren politicus bekijkt samenwerkingsmogelijkheden 6. Partijen maken afspraken over het beleid 7. Aanstellen van ministers 8. Het kabinet is gevormd Demissionair = Het kabinet maakt geen nieuwe plannen meer en handelt de lopende zaken af. Regering = de ministers en de koningin samen. Parlement = Eerste en Tweede Kamer (Staten-Generaal). De taak van de regering: - De voorbereiding en uitvoering van het overheidsbeleid De belangrijkste taken van de koningin: - het plaatsen van haar handtekening onder alle wetten - het voorlezen van de Troonrede op Prinsjesdag - het benoemen van ministers en (in)formateurs - het voeren van regelmatig overleg met de minister-president over het kabinetsbeleid Kabinetsbeleid = het uitvoeren van het regeerakkoord dat aan het begin van de kabinetsperiode is opgesteld. Sociaal-economische driehoek = Economische Zaken, Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Financiën. Recht van Initiatief = Leden van de Tweede Kamer mogen wetsontwerpen indienen. Motie = Een schriftelijke uitspraak over het beleid van een minister. Recht van Amendement = De Tweede Kamer mag een wetsvoorstel op onderdelen wijzigen. Interpelleren = Ter verantwoording roepen. Lobby = Druk uitoefenen op politici om hen te beïnvloeden. De taak van het parlement: Pagina 4 van 5

5 - Tweede Kamer behandelt elk wetsvoorstel en heeft het recht deze af te wijzen of te veranderen. - Eerste Kamer (Senaat) mag het wetsvoorstel alleen in zijn geheel goed- of afkeuren. - Controle van de ministers. Fractie = De groep vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan. Pagina 5 van 5