Samenvatting door een scholier 2452 woorden 13 december keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer. Inhoud.

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2452 woorden 13 december keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Inhoud Paragraaf 1: 3 Algemeen belang. 3 Democratie. 3 Kenmerken parlementaire democratie. 3 Dictatuur. 3 Kenmerken dictatuur. 4 Paragraaf 2. 4 Ideologieën. 4 Progressief en conservatief 4 Links en Rechts. 4 Liberalen nu. 5 Socialisme (nu) 5 Confessionalimse. 5 Paragraaf 3. 5 Wat is een politieke partij 5 Soorten partijen. 6 Functies politieke partijen. 6 Paragraaf 4. 6 Kies recht 6 Verkiezingsprogramma. 7 Redenen om op een partij te kunnen stemmen. 7 Pagina 1 van 15

2 Zetelverdeling. 7 Voorkeurstemmen. 7 De verkiezingscampagne. 7 Opiniepeilingen. 7 De strijd om de keizer. 7 Paragraaf 5. 7 De kabinetsformatie. 8 Verloop van de kabinetsformatie. 8 De regering. 8 Ministeriele verantwoordelijkheid. 9 Paragraaf 6. 9 Het parlement wordt gekozen. 9 Eerste en tweede kamer. 9 Verhouding regering en parlement. 9 Wetgevende taak. 10 Controlerende taak Pagina 2 van 15

3 Maatschappijleer h2 parlementaire democratie samenvatting Paragraaf 1: Algemeen belang Politiek kun je het beste omschrijven als de manier waarop een land bestuurd wordt. Het gaat bij de politiek vaak om zaken die van algemeen belang zijn en waar jij nu of later mee te maken krijgt, bijvoorbeeld Openbare orde en veiligheid, zoals het inzetten van meer politieagenten Buitenlandse betrekkingen, zoals het uitzenden van militairen voor een vredesmissie Infrastructuur, zoals aanleg van wegen Welvaart, zoals zorgen voor voldoende werkgelegenheid Welzijn, zoals het wegwerken van wachtlijsten in de ziekenhuizen Onderwijs, zoals het veranderen van de exameneisen voor havo vwo Democratie Pagina 3 van 15

4 Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming. 2 soorten democratieën -directe democratie - indirecte democratie ( ofwel parlementaire democratie ) NL heeft indirecte democratie Kenmerken parlementaire democratie Burgers hebben politieke grondrechten Bijv. iedereen mag een politieke partij of vereniging oprichten Politieke besluitvorming. Bijv. de wetten worden vastgesteld door de regering en de Staten-Generaal samen. Vrije media De media heeft geen vooraf toestemming nodig bij iets uitzenden. Dictatuur Dictatuur (autocratie) is: Alle macht in handen van een persoon of een kleine groep mensen. Heerschappen op basis van Ideologie: Bijv. China, Cuba, Noord-Korea Fascisten zijn zeer nationalistisch en wijzen de democratie af. Iran is een voorbeeld van een religieuze dictatuur op basis van islamitische wetgeving Er is ook nog een militaire dictatuur bijv. Birma Kenmerken dictatuur -De gehele politieke macht is in handen van een kleine groep -grondrechten worden niet beschermd -er bestaat geen vrije pers. - oppositiepartijen zijn verboden (dus geen partijen tegen de overheid) - grote politieke rol voor militairen Pagina 4 van 15

5 - er is sprake van verkiezingsfraude Paragraaf 2. Ideologieën Ideologie is een samenhangend geheel van ideeën over de mens en de gewenste inrichting van de samenleving. Iedere ideologie heeft ideeën op het gebied van: Normen en waarden Bijv. Hoeveel persoonlijke vrijheid moeten we toestaan? De ideale sociaaleconomische verhoudingen. Dus Wat is een rechtvaardige verdeling van welvaart. De ideale machtsverdeling in de samenleving Moeten werknemers meer te zeggen hebben in hun bedrijf. Nederland kent 3 grote ideologieën of stromingen: - het Liberalisme - Het socialisme - het confessionalisme Progressief en conservatief - Progressief betekent in de politiek vooruitstrevend, de maatschappij willen veranderen. - Conservatief betekent Behoudend houden graag alles zoals het is. - Als conservatieven nog verder gaan en regels van vroeger terug willen, nomen we dat reactionair. Dus terug naar vroeger. Links en Rechts. Een andere indeling is tussen Links en Rechts. Bij links en rechts gaat het vooral om de visies op de rol van de overheid binnen de sociaaleconomische verhoudingen. Rechts benadrukt Eigen verantwoordelijkheid en de vrijheid van de mensen. Wel moet de overheid zorgen voor rust en orde. Dus de overheid moet zich passief opstellen en alleen optreden wanneer het echt nodig is. Links gaat uit van gelijkwaardigheid en wil dat iedereen gelijke kansen heeft op onderwijs, inkomen en werk. De overheid moet actief opkomen voor de zwakkeren. Pagina 5 van 15

6 Liberalen nu Liberalen zijn voor een vrijemarkteconomie. De overheid moet op sociaaleconomisch gebied een kleine rol spelen en zich beperken tot kerntaken als defensie, onderwijs en de bescherming van de rechtstaat en de klassieke grondrechten. Liberalen accepteren de verzorgingsstaat onder drie voorwaarden: De vrijmarkteconomie komt niet in gevaar. Mensen dragen zelf verantwoordelijkheid voor hun situatie De uitkeringen blijven zo laag mogelijk. Socialisme (nu) De socialisten wille een einde maken aan de armoede en ongelijkheid. Communisten of marxisten wilden de arbeiders door een revolutie alle macht zouden overnemen Sociaaldemocraten wilden meedoen met de verkiezingen om zo te zorgen voor geode sociale wetgeving De overheid moet de zwakkeren in de samenleving beschermen. Ze zijn voor een verzorgingsstaat. Confessionalisme Het confessionalisme als politieke stroming baseert zich op het geloof (confessie = geloofsovertuiging) Nu zijn dat de christendemocraten streven naar een samenleving gebaseerd op waarden uit de bijbel. Huidige christendemocraten willen - Harmonie Dat organisaties, burgers en overheid moeten samenwerken - Gespreide verantwoordelijkheid dat mensen verantwoordelijk zijn voor elkaar welzijn - Naastenliefde - Rentmeesterschap dat de mensen goed moeten zorgen voor de aarde Willen dus een zorgzame samenleving Paragraaf 3 Wat is een politieke partij Een politieke partij bestaat uit een groep mensen met dezelfde ideeën over de manier waarop onze samenleving het Pagina 6 van 15

7 beste bestuurd kan worden. Actie groepen zoals milieudefensie houden zich bezig met een bepaalde doelstelling Belangenorganisaties behartigen de belangen van een bepaalde groep mensen. Soorten partijen Er zijn globaal 5 soorten politieke partijen Partijen op basis van een ideologie Voortgekomen uit 3 grootse stromingen One-isue partijen Bijv. partij van de dieren Protestpartijen Bestaan uit onvrede met de bestaande politiek bijv. d66 Populistische partijen Ontstaan deels uit protest, maar hebben vooral de bedoeling op te komen voor de stem van de zwijgende massa bijv. pvv Niet-democratische partijen Zoals fascistische of rechts extremistische partijen maar die doen bijna niet mee. Functies politieke partijen Integratie functie Informatiefunctie Participatiefunctie Selectie functie Paragraaf 4 We kiezen politici op verschillende niveaus Het Europees parlement. De tweede kamer Provinciale staten De gemeente raad Pagina 7 van 15

8 Kies recht Iedereen in nl van 18 jaar en ouder hebben actief kiesrecht dus ze mogen stem uitbrengen. Ook hebben ze passief kiesrecht dus je verkiesbaar stellen Verkiezingsprogramma Verkiezingsprogramma staan alle standpunten van de partij De bekendste kandidaat is de lijstrekker Redenen om op een partij te kunnen stemmen De standpunten van de partij komen overeen met jouw ideeën De partij let goed op jouw belangen Je stemt strategisch Aantrekkingskracht van de lijstrekker Zetelverdeling Verkiezingen in nl gehouden op het systeem van Evenredige vertegenwoordiging dat is Elk partij het aantal zetels krijgt dan in verhouding is met het totaal aantal geldig uitgebrachte stemmen. Kiesdeler: d.w.z. de hoeveelheid stemmen die een partij nodig heeft voor een zetel. Heeft de partij 10 van de stemmen dan krijgt hij ook 0.10 x 150 is dus 15 zetels Bij een opkomst percentage van 75 procent heb je 60k stemmen nodig voor een zetel. Voorkeurstemmen Als je gaat stemmen stem je niet op een partij maar op een persoon Bijv. omdat je wilt dat een vrouw of een allochtoon gekozen wordt. De verkiezingscampagne Spindoctors: communicatiedeskundigen die de partij en de lijsttrekker adviseren. Samen bepalen ze de verkiezings strategie Opiniepeilingen Peilingen hebben volgens sommige politicologen invloed op de uitslag want een partij die in de winst staat stemmen mensen graag op want ze willen bij de winnende partij horen of ze komen op voor de verliezers. De strijd om de keizer. Politici focussen zich op zwevende kiezers want die stemmen niet vast op dezelfde partij. Pagina 8 van 15

9 Zwevende kiezers: kiezers die niet bij elke verkiezing op dezelfde partij stemmen. D.M.V socialmedia speelt tv en internet democratie een grote rol Paragraaf 5 De regering bestaat uit de koning en de ministers. De ministers met hun staatssecretarissen ( hulpjes van de ministers) vormen het kabinet De kabinetsformatie Kabinetsformatie het doel is om een kabinet te vormen van bekwame ministers en staatsecretarissen die: het samen globaal eens zijn over het toekomstige beleid. Samen de steun hebben van de meerderheid van de 2 e kamer dus 76 Verloop van de kabinetsformatie 1. Adviezen De dag na de verkiezingen ontvangt de koning de vicepresident van de raad van state. ( het belangrijkste advies college van de regering), de voorzitters van de 1 e en 2 e kamer en de fractievoorzitter van de politieke in de tweede kamer. Zij adviseren elk welke partijen het beste een kabinet kunnen gaan vormen op basis hiervan benoemt de koning een informateur. 2. De informateur begint Omdat partijen verschillende standpunten hebben laat de informateur de partijen allerlei compromissen sluiten als dat lukt dan is er een coalitie mogelijk, een samenwerkingsverband van twee of meer partijen. Daarna komt er een regeerakkoord waarin de hoofdlijnen staan van het beleid voor de komende jaren 3. De formateur maakt het af. Is er een coalitie gevormd dan benoemt de koning een formateur die geschikte ministers en staatsecretarissen bij elkaar zoekt. 4. Op het bordes Daarna komt de bekende foto op het koninklijke bordes Pagina 9 van 15

10 De regering Constitutionele monarchie, een staatsvorm waarin de aken en bevoegdheden van het staatshoofd grondwettelijk zijn vastgelegd. De belangrijkste taken van de koning zijn Een handtekening plaatsen onder wetten De troonrede voorlezen op Prinsjesdag Ministers en (in)formateurs benoemen Regelmatig overleg voren met de minister-president De ministers vormen het dagelijks bestuur van ons land De belangrijkste taken van de ministers zijn daarom de voorbereiding en uitvoering van het overheidsbeleid dit gebeurd voornamelijk door. Het opstellen van wetsvoorstellen Het uitvoeren van eenmaal aangenomen wetten Het jaarlijksopstellen van de rijksbegroting en deze aanbieden aan het parlement Ministeriele verantwoordelijkheid De koning maakt deel uit van de regering maar de ministers zijn verantwoordelijk de koning is onschendbaar dit noem je ministeriele verantwoordelijkheid Ministers zijn politiek verantwoordelijk voor hun ambtenaren Elke ministers heeft eigen beleidsterrein ook wel portefeuille genoemd Als er wordt besloten dat je wordt ondergebracht bij een andere ministerie dan wordt dat minister zonder portefeuille genoemd Een minister heeft 1 of 2 staatssecretarissen onder zich. Zij zijn verantwoordelijk voor een deel van zijn beleidsterrein. Kabinetscrisis kan ontstaan door Wanneer de ministers het onderling oneens zijn over een of meer kwesties Wanneer de meerderheid van de 2 e kamer het kabinet niet meer steunt Paragraaf 6 Politieke cultuur: De manier waarop de regering en het parlement met elkaar omgaan Kenmerkend voor de Nederlandse politieke cultuur is de bereidheid tot overleg en het sluiten van compromissen ook wel poldermodel genoemd. Het parlement wordt gekozen Het parlement bestaat uit de eerste en tweede kamer ook wel bekend als de Staten-Generaal. Pagina 10 van 15

11 De 2 e kamer wordt direct gekozen. Maar de eerste kamer wordt indirect gekozen door de leen van de provinciale staten. Dit noem je een getrapte verkiezing. Eerste en tweede kamer Tweede kamer heeft 150 leden die voor 4 jaar gekozen worden. 2 e kamer behandelt als eerste elk wetsvoorstel en mag een voorstel afwijzen of veranderen. Daarna pas de 1 e kamer. 1 e kamer ook wel senaat genoemd zitten 75 leden. 1 e kamer mag een wetsvoorstel niet veranderen maar alleen in geheel goedkeuren of afkeuren. Dus extra controle op de tweede kamer. Fractie is letterlijk gedeelte. Een fractie is de groep vertegenwoordigers van een politieke partij in een gekozen orgaan. Oppositie wordt gevormd door alle partijen die niet in de regering zitten. Verhouding regering en parlement. Ministers hebben zowel wetgevende als uitvoerende macht. De wetgevende macht delen ze met het parlement. De uitvoerende macht is in de handen van ministers. De scheiding tussen de wetgevende en uitvoerende macht zoals bedankt in de trias politica wordt in Nederland dus niet strikt doorgevoerd. De macht van het parlement vind je terug in zijn belangrijkste taken Mede wetgeving Controle van de ministers Wetgevende taak De 1 e en 2 e kamer kennen twee rechten bij wetgevende taak Stemrecht bij wetsontwerpen Over ieder wetsontwerp wordt gestemd door zowel de eerste als de tweede kamer. Beide kamers hebben het recht om een wetsvoorstel te aanvaarden of te verwerpen. Het budget recht Om de rijksbegroting wel of niet goed te keuren. 2 e kamer kent 2 extra rechten omdat zij zelf wetten mogen voorstellen en mogen aanpassen. Pagina 11 van 15

12 Het recht van initiatief Mogen dus wetsvoorstellen indienen Recht van amendement Wetsvoorstellen te kunnen wijzigen. Controlerende taak. Ministers hebben de taak om wetten uit te voeren. Om te controleren of ministers un werk goed doen hebben de 1 e en de 2 e kamer aantal rechten om informatie te krijgen. Het recht om schriftelijk vragen te stellen Het recht van interpellatie Een minister ter verantwoording roepen, bijvoorbeeld over zijn beleid of uitspraken. Het recht op een parlementaire enquête Biedt de mogelijkheid tot een gedetailleerd onderzoek naar een onderdeel van het regeringsbeleid Het recht om een motie in te dienen Daaronder valt motie van afkeuring en motie van wantrouwen Paragraaf 7. Decentralisatie Uitgangspunt bij een gedecentraliseerde eenheidsstaat is bij voorkeur opeen zo laag mogelijk niveau, zo dicht mogelijk bij de betrokken moet plaatsen Decentraal wat kan, Centraal wat moet. De redenen hierachter zijn Beter op de hoogte zijn van de situatie en dus ook beter kunnen beoordelen wat er nodig is. Dichter bij de burgers staan en de burgers het bestuur dus ook makkelijker kunnen aanspreken. Provincie Taken van provincie zijn Ruimtelijke ordening Milieu De provincie stelt een structuurvisie op waarin precies staat aangegeven welke activiteiten in een gebied passen. Pagina 12 van 15

13 Provinciaal bestuur Elke 4 jaar zijn er verkiezingen voor het bestuur van de provincie. De gekozen vertegenwoordigers vormen de Provinciale staten. Het aantal leden is afhankelijk van het aantal inwoners van de provincie De gedeputeerden worden voorgedragen door de partijen in de provinciale staten die samen een coalitie vormen De voorzitter van zowel de Gedeputeerde staten als van de Provinciale staten is de Commissaris van de koning Gemeente De gemeente is het dichtst bij de burger. De gemeente moet ervoor zorgen dat het openbare leven in een gemeente goed verloopt: Niet alleen het bijhouden van huwelijken, geboorten en sterfte gevallen in het bevolkingsregister. Maar ook zaken als politie en het ophalen van huisvuil, de wegen, groenvoorziening, de openbare verlichting en het verlenen van bouwvergunningen. Decentralisatie heeft 2 doelen De gemeente kan beter maatwerk leveren aan burgers bijv. op gebied van scholen. Ook hebben de gemeenten financieel belang bij decentralisatie. Meer geld als er werk wordt gecreëerd voor bijstandsgerechtigden. Gemeentebestuur De belangrijkste besluiten in een gemeente worden genomen door de gemeenteraad. Om de 4 jaar gekozen. Het aantal gemeenteraadsleden is afhankelijk van het aantal inwoners. Het dagelijks bestuur van de gemeente is in handen van het College van Burgemeester en Wethouders Dus B&W De burgemeester wordt voor 6 jaar benoemd. Paragraaf 9 Sommige problemen kunnen iet op nationaal niveau worden opgelost. Zoals wereldproblemen bijv. klimaatveranderingen, oorlogen en milieurampen etc. Internationale samenwerking NL neemt deel aan verschillende internationale samenwerkingsverbanden. Zoals de Eu,VN, NAVO etc Europese unie Samenwerking betekend meestal dat de soevereiniteit van een land d.w.z. het recht om zelf te bepalen welke regels worden vast gesteld worden ingeperkt. EU motto is Eenheid in verscheidenheid Oprichting van EU EGKS is Europese gemeenschap van kolen en staal in 1951 In 1992 is het verdrag van Maastricht vastgelegd 1997 volgde het verdrag van Amsterdam waarin afspraken staan over een gemeenschappelijk buitenland en Pagina 13 van 15

14 veiligheidsbeleid Bestuur van de EU Het dagelijks bestuur van EU wordt gevormd door de Europese commissie, het is een soort regering, de commissie is de uitvoerende macht van de EU. In de raad van ministers zijn de regeringen van alle 27 EU landen vertegenwoordigd. Europees parlement wordt eens in de 5 jaar gekozen door Eu burgers. Hof van justitie dat is de rechtsprekende macht van de EU En de ECB dus Europees centrale bank. Zorgen voor stabiliteit op financieel gebied. Europese commissie kan als enige nieuwe wetsvoorstellen indienen. Het Eu parlement mag een wetsvoorstel wijzigen. De raad van ministers stemt voor elke wet goed of af. Europese commissie voort daarna de wet uit. Eu parlement controleert de Europese commissie De algemene vergadering De secretaris is de hoogste ambtenaar van de VN en is de voorzitter van de Algemene vergadering (een vergadering van alle VN-Leden) De algemene vergadering kan bij meerderheidsbesluit resoluties en verklaringen aannemen Resoluties zijn uitspraken waarin bepaald gedrag van een land wordt veroordeeld. In een verklaring nemen de VN een bepaald standpunt in over een omstreden onderwerp Andere VN organen Veiligheidsraad, dat is verantwoordelijk voor internationale veiligheid en vrede. 5 permanente leden VS, Rusland, China, Frankrijk, Engeland. Die hebben vetorecht. Vetorecht is Het recht om de uitvoering van een resolutie te verbieden. In totaal 15 leden in de veiligheidsraad Pagina 14 van 15

15 Pagina 15 van 15