Samenvatting Geschiedenis Staatsinrichting Begrippen

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Staatsinrichting Be Samenvatting door een scholier 1664 woorden 17 september keer beoordeeld Vak Geschiedenis Staatsinrichting is het bestuur van een staat of land. Thorbecke wilde in de grondwet in 1844 gaan veranderen. Kenmerken van de samenleving in die tijd zijn: Meeste mensen waren arm Ze hadden geen stemrecht Ze hadden lang werkdag en kregen er weinig betaald voor Koning had alle macht. Grondwet 1815 In de grondwet staat: hoe je een land moet regeren. In de grondwet van 1815: Had de koning de meeste macht Ministers mochten alleen adviseren. Het parlement (1e en 2e kamer) werden gekozen door de koning. Burgers hadden geen invloed In de nieuwe grondwet van 1848: Had iedereen dezelfde grondrechten Er kwam Misteriele verantwoordelijkheid is De koning is ontschendbaar, dat betekend dat Er kwamen verkiezingen, maar alleen rijke mannen mochten stemmen De burgers hadden iets meer invloed De 1e kamer wordt indirect gekozen De 2de kamer wordt direct gekozen. En met de nieuwe grondwet verloor de koning al zijn macht! *Bij een grondswetswijzing moet 2/3 het er mee-eens zijn. Pagina 1 van 6

2 Wetsvoorstel 1. Tweede kamer moet er mee-eens zijn (75+1) 2. 1e kamer moet er mee-eens zijn (37+1) 3. Koning moet wetsvoorstel tekenen. 1e kamer heeft 75 zetels 2e kamer heeft 150 zetels 1.2 Politieke stromingen 19e eeuw Tussen 1850 en 1900 zaten er vooral liberalen in het parlement. Dat kwam omdat alleen rijke mannen mochten stemmen. De socialisten en confessionelen voelde zich achtergesteld. Zij wilde dezelfde rechten als andere burgers. Het streven naar gelijke rechten noem je emancipatie. Ook richtten ze vakbonden en verenigingen op. Het gevolg was dat de bevolking verdeelde raakte in groepen (verzuiling). De schoolstrijd Protestanten en Katholieken wilde bijzondere scholen en dat moest betaald worden door de overheid. De liberalen zeide: We hebben al openbaar onderwijs dat wij betalen. De socialisten wilde alg. Kiesrecht. Ze gingen samenwerken om elkaars wens te steunen in het parlement. Liberalen socialisten confessionele kenmerken personen Politieke partijen Vrijheid van: Godsdienst, mening, handel en markt Rijke mensen mochten alleen stemmen, daarom kwamen ze aan hun macht. Vrijheid van mening en godsdienst Overheid moet zich niet bemoeien met de economie Thorbecke Gelijkheid Komen op voor de zwakkere in de samenleving Ze stonden tegenover de liberalen. (bij de soc. Bemoeit de politiek veel met de economie) Uitbreiding kiesrecht Karl Marx (bedenker) Ferdinand Domela (SDB) Pieter Jelles Troelstra (SDAP) Sociaal Democratische ArbeidersPartij (SDAP) Sociaal- Democratische Bond (SDB) Geloof Wilde kiesrecht voor (mannelijke) hoofd van het gezin. Kerk en staan niet gescheiden. Herman Schaepman (RKSP) Abraham Kuyper (ARP) Anti-Revolutionaire partij (ARP) Rooms- katholieke Staatspartij (RKSP) Pagina 2 van 6

3 Districtenstelsel Tot 1917 had Nederland een districtenstelsel. Nederland was verdeeld in 100 districten ook had Nederland 100 kamerleden. Elk district mocht een kamerlid kiezen. Door het districtenstelsel maakten nieuwe en kleinere partijen minder kans. Evenredige vertegenwoordiging Wie de meeste stemmen heeft wint. Kleine partijen kunnen ook meedoen aan de verkiezingen. (Zij kunnen ook in de kamer komen) Meer samenwerking Rechtstreekse verkiezingen voor 2de kamer, provinciale staten en gemeente. (ook europesecommisie valt eronder.) *1e kamer wordt indirect gekozen door de provincie. Vrouwenkiesrecht Van 1870 tot 1919 was er de eerste feministische golf in Nederland. De oorzaak was dat de huisnijverheid werd vervangen door de industrialisatie. In 1894 richtten Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs de vereeniging vrouwenkiesrecht op. Ze wilden vrouwenkiesrecht bereiken door congressen en tentoonstellingen te organiseren ook schreven ze stukken in verschillende tijdschriften. De socialisten wilden dat het loon van de arbeiders omhoog ging zodat, vrouwen niet hoefde te werken. En waren voor het kiesrecht De Confessionele zagen niets in het kiesrecht, zij vonden dat vrouwen er waren voor het huishouden. De liberalen waren verdeeld het ene deel vond dat vrouwen wel mochten stemmen en het andere deel niet. Bij de grondswetswijzig hadden vrouwen alleen passief kiesecht: het recht om gekozen te worden. Pas twee jaar later kwam er een wet dat vrouwen mochten stemmen (actief kiesrecht). Pas vanaf 1919 was er echte parlementaire democratie mochten vrouwen voor het eerst stemmen Hoe komt er een wet tot stand 1. Wensen uit de samenleving 2. Tweede kamer komt met een wetsontwerp 3. Minister stelt een wetsvoorstel op 4. Het wetsvoorstel wordt behandeld in de tweede kamer (goed/afkeuren) 5. Goedgekeurd in de 2e kamer. Het wetsvoorstel wordt behandeld in de 1e kamer 6. Als het goedgekeurd is door de eerste kamer wordt de wet ondertekend door de minister, koning en minister van justitie 7. De minister zorgt ervoor dat de wet wordt uitgevoerd Pagina 3 van 6

4 Bevoegdheden Beide 1e en 2e kamer 1e kamer 2e kamer Controlerende bevoegdheden Wetsvoorstellen goed- en afkeuren Ministers ter verantwoording roepen (interpellatie) Recht op enqête Het budgetrecht Wetgevende bevoegdheden Indienen wetsvoorstel Wijzing wetsvoorstel (Amendement) Wetten goed- en afkeuren Recht op initatief 150 leden 75 leden Gekozen door Provinciale Staten Meestal geen volledige baan in politiek, vrijetijdspolitici Rechten: Zie Tweede Kamer Echter géén: Recht van amendement en initiatief Indirect gekozen Gekozen door het Nederlandse volk Volledige baan in politiek Rechten: Budgetrecht Recht om wet goed of af te keuren Recht van interpellatie Recht van enquête Recht van amendement Recht van initiatief Direct (Rechtstreeks) gekozen Grondwet Klassieke grondrechten 1849 Bescherming tegen de overheid Recht op een gelijke behandeling Vrijheid van onderwijs vrijheid van meningsuiting Recht op privacy Recht van vereniging, vergadering en betoging Kiesrecht Vrijheid van godsdienst Vrijheid van drukpers Sociale grondrechten 1983 Bescherming door de overheid Recht op bestaanszekerheid Recht op onderwijs Recht op woonruimte Recht op gezondheidszorg Recht op rechtsbijstand Pagina 4 van 6

5 Kenmerken van een rechtsstaat Alle burgers zijn voor de wet gelijk. Iedereen krijgt voor dezelfde overtreding dezelfde straf. Er zijn onafhankelijke rechters. De overheid mag zich niet met de uitspraak van de rechter bemoeien. Je kunt alleen straf krijgen voor iets dat volgens de wet strafbaar is. Niemand mag zomaar opgepakt en veroordeeld worden. Ook rechters en bestuurders moeten zich aan de wet houden. -Bij een overtreding krijg je een boete of een waarschuwing -Bij een misdrijf komt het wetboek van strafrecht eraan te pas. Als je een misdaad hebt gepleegd dan moet je voor de rechter verschijnen. De officier van justitie (ovj) Klaagt jou aan voor het plegen van eeen misdrijf. De advocaat verdedigd de verdachten tegenover de rechter. De recht bepaald aan de straf voor de verdachte. De rechter kan de verdachte verschillende straffen opleggen. Geldboete Taakstraf Gevangenisstraf TBS ( ter beschrikking van de regering.) In een rechtsstaat heb je een nationale ombudsman. Bij de nationale ombudsman kan je een klacht indienen tegen de overheid. Een rechtsstaat is er om de burgers te beschermen tegen een machtige overheid. Pagina 5 van 6

6 begrip Parlementaire democratie (1896) parlement Censuskiesrecht grondwet grondrechten regering Ministeriële verantwoordelijkheid ontschendbaar Emancipatie Verzuiling Schoolstrijd Algemeen kiesrecht Pacificatie Feminisme Vrouwenkiesrecht Wetgevende bevoegdheden uitleg Het parlement wordt gekozen door de burgers en heeft alle macht 1e & 2de kamer Er is beperkt kiesrecht. Het is afhankelijk van hoe rijk je bent, hoeveel belasting je betaalde. Daarin staat hoe een land geregeerd moet worden De rechten waar iedereen recht op heeft/ De belangrijkste rechten van elke burger Koning en de ministers Ministers die verantwoording moeten afleggen aan het parlement De koning kan niet meer ter verantwoording geroepen te worden voor de dingen die hij deed. Streven naar gelijke rechten Het indelen van de samenleving in bepaalde groepen Een strijd tussen de liberalen en socialisten + Confesionelen. Dat iedereen vanaf een bepaalde leeftijd mag stemmen Vrede sluiten Het streven naar gelijke rechten tussen mannen en vrouwen. Het De tweede kamer heeft het recht om wetsvoorstellen in te dienen. Recht van amendement Wetten goed- en afkeuren Recht van initiatief Controlerende bevoegdheden Uitvoerende bevoegdheden Parlement/Staten generaal. (volksvertegenwoordiging) Klassieke grondrechten Sociale grondrechten Alle parlementsleden hebben het recht van interpellatie. Dat betekent dat alle leden van de 1e en 2e kamer het recht hebben om een minister ter verantwoording te roepen. Het recht op interpellatie Het recht op enquête Het budgetrecht De minister en ambtenaren voeren de wetten uit 1e & 2de kamer Er staat in dat de burgers rechten hebben en beschermd worden tegen de overheid. Daarbij wordt bedoeld dat je bijv niet zomaar opgepakt kan worden. In deze grondrechten staan dat de overheid de burgers moet beschermen tegen slechte leefomstandigheden. Pagina 6 van 6