ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. HAVO VMBOGT VWO OSG Einstein Lyceum

Transcriptie

1 ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING HAVO VMBOGT VWO OSG Einstein Lyceum Plaats : Hoogvliet Rotterdam BRIN nummer : 17CR 00 HAVO BRIN nummer : 17CR 00 VMBOGT BRIN nummer : 17CR 00 VWO BRIN nummer : 17CR C1 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 30 november 2016 Datum vaststelling : 15 maart 2017

2 Pagina 2 van 11

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 30 november 2016 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op het Einstein Lyceum te Hoogvliet, afdelingen vmbo-t, havo en vwo om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen en over de naleving van wetten en regels. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 12 september 2012 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten, het onderwijsleerproces en de naleving van wettelijke vereisten op het Einstein Lyceum. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 28 november De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en we hebben ons toezicht geïntensiveerd. Om na te gaan of de eerder vastgestelde tekortkomingen zijn opgeheven en of de kwaliteit van het onderwijs weer voldoende is, voeren we nu een afsluitend onderzoek naar kwaliteitsverbetering uit. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. De wettelijke voorschriften waarover na het vorige kwaliteitsonderzoek afspraken zijn gemaakt zijn inmiddels in een eerder stadium op naleving gecontroleerd. Toezichthistorie Tussen 2006 en 2008 hadden alle afdelingen van de school een aangepast arrangement zeer zwakke kwaliteit. Tussen 2010 en 2012 was de school vrij van aangepaste arrangementen. In september 2012 hebben we aan het Einstein Lyceum voor alle afdelingen het arrangement zwakke onderwijskwaliteit afgegeven: de onderwijsresultaten waren onvoldoende en het onderwijsproces vertoonde tekortkomingen. In het voorjaar van 2013 heeft een voortgangsgesprek plaatsgevonden. Er is gesproken over de uitvoering en de voortgang van het door de school opgestelde plan van aanpak. Op 11 maart 2014 vond vervolgens een tussentijds kwaliteitsonderzoek plaats. Tijdens dit onderzoek zijn alle in september 2012 als Pagina 3 van 11

4 onvoldoende beoordeelde indicatoren opnieuw beoordeeld en hebben lesbezoeken plaatsgevonden. In de rapportage met bevindingen van het tussentijds kwaliteitsonderzoek van maart 2014 hebben we aangegeven dat er geen noodzaak was om het toezicht verder te escaleren, omdat de kwaliteit van het onderwijsproces inmiddels verbeterd was: aan de afspraken in het toezichtplan was door de school in overwegende mate voldaan. Op 30 augustus 2014 en 12 december 2014 hebben opnieuw voortgangsgesprekken plaatsgevonden, omdat de onderwijsresultaten achter bleven bij de verwachtingen. Onderzoeksopzet Het onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bestaat uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met de directie, leraren, zorgcoördinatoren, mentoren, leerlingen. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de directie. Na het schoolbezoek hebben we, in samenspraak met de school, nog nadere analyses gemaakt van de onderwijsresultaten. Tijdens het onderzoek hebben wij de kernindicatoren uit ons waarderingskader aspecten beoordeeld. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht. Pagina 4 van 11

5 2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering zoals wij hebben uitgevoerd, heeft tot doel om te beoordelen of de kwaliteit van het onderwijs weer van voldoende niveau is en of aan alle afspraken is voldaan die in het toezichtplan zijn vastgelegd. Onze conclusie voor de afdelingen vmbo-t, havo en vwo van het Einstein Lyceum te Hoogvliet is als volgt: Kwaliteit Wij kennen aan alle afdelingen van het Einstein Lyceum het basisarrangement toe. We wijken daarvoor af van onze beslisregels. Voor alle afdelingen geldt dat het onderwijsproces van voldoende kwaliteit is. Voor de afdelingen vmbo-t en vwo geldt de onderwijsresultaten op dit moment nog onvoldoende zijn, maar bij het verschijnen van onze volgende beoordeling voldoende zullen zijn. De afdeling havo doet daar een jaar langer over: op basis van de behaalde resultaten in de laatste twee schooljaren, zullen de resultaten na het huidige examenjaar (2016/2017) weer van een voldoende niveau zijn. Ons afwijken van de standaardbeslisregels baseren we mede op de volgende overwegingen: relatief veel leerlingen die in de onderbouw blijven zitten of afstromen zijn afkomstig van zwakke of zeer zwakke toeleverende basisscholen; de school heeft veel last van de (tot voor kort geldende) Rotterdamse afspraak dat basisscholen geen dubbele adviezen geven; voor de indicatoren onderbouwsnelheid en bovenbouwsucces hebben we per afdeling het aantal leerlingen aangepast aan de actuele, door school aangeleverde gegevens. Een en ander betekent dat de school niet langer valt onder geïntensiveerd toezicht. Naleving Wij concluderen tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 5 van 11

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit van de onderzochte aspecten zijn gekomen. Eerst ziet u het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen toe Algemeen Beeld De onderwijskwaliteit van alle afdelingen van het Einstein Lyceum beoordelen we als voldoende. De school heeft de afgelopen paar jaar grote vooruitgang geboekt, op alle terreinen: het onderwijsproces is over de gehele linie voldoende, de resultaten vertonen een sterk stijgende lijn en de kwaliteitszorg is op verschillende onderdelen zelfs goed te noemen. Gezien de staat waarin de school nog maar een paar jaar geleden verkeerde, is dit een prestatie van formaat van de directie en het team. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda voor indicatoren van de opbrengsten: 1. onder de norm 2. boven de norm 3. niet te beoordelen Legenda voor andere indicatoren: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed Wij hebben daarnaast onderzocht of de school voldoet aan de naleving van enkele wettelijke voorschriften. Dit wordt tot uitdrukking gebracht met de score ja of nee. Pagina 6 van 11

7 17CR 00 VWO - VWO De onderwijsresultaten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden R.1 Onderwijspositie t.o.v. advies PO R.2 Onderbouwsnelheid R.3_GT R.3_H R.3_V EX_GT EX_H EX_V Bovenbouwsucces voor de afdeling vmbo g/t Bovenbouwsucces voor de afdeling havo Bovenbouwsucces voor de afdeling vwo Examencijfers voor de afdeling vmbo g/t Examencijfers voor de afdeling havo Examencijfers voor de afdeling vwo De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces. Pagina 7 van 11

8 De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. N.1 N1. Toelating voortgezet onderwijs ja nee N1.1 Het bevoegd gezag baseert zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op het schooladvies van de basisschool dat voor 1 maart wordt vastgesteld. N1.2 Indien het schooladvies naar aanleiding van het resultaat van de centrale eindtoets of een andere toegestane eindtoets wordt gewijzigd, dan baseert het bevoegd gezag zijn beslissing over de toelating van leerlingen tot het eerste schooljaar op dat gewijzigde schooladvies. N2. Verzuim en voortijdig schoolverlaten, Ongediplomeerd schoolverlaten en verzuimbeleid. ja nee N2.1 De schoolgids bevat informatie over: het percentage leerlingen dat de school zonder diploma verlaat. N2.2 De schoolgids bevat informatie over: Verzuimbeleid N3. Passend onderwijs ja nee N3.1 De schoolgids bevat informatie over: De wijze waarop de ondersteuning van leerlingen die extra ondersteuning behoeven wordt vormgegeven. N3.2 De schoolgids bevat informatie over: bij welk(e) samenwerkingsverband(en) het bevoegd gezag van de school is aangesloten. N3.3 In het schoolplan is het onderwijskundig beleid opgenomen waarbij tevens het schoolondersteuningsprofiel is betrokken (de voorzieningen die zijn getroffen voor leerlingen die extra ondersteuning behoeven). 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Om duidelijk te maken dat de school bij de verbetering van de onderwijskwaliteit een bijzondere prestatie heeft geleverd, staan we hier stil bij de aspecten waarop dat duidelijk zichtbaar is: de onderwijsresultaten, het onderwijsproces en de kwaliteitszorg. De onderwijsresultaten Deze zijn, volgens onze driejaarssystematiek, nog onvoldoende, maar de school kan op basis van eigen analyses laten zien dat van de vier onderdelen die wij in Pagina 8 van 11

9 dit verband beoordelen, er volgend jaar voor de afdelingen vmbo-t en vwo nog maar één probleem is en dat is de plek waar leerlingen in leerjaar drie terechtkomen in relatie tot het advies dat de basisschool hun gaf. Leerlingen komen in veel gevallen in een lagere onderwijssoort terecht dan geadviseerd. De school geeft in haar eigen analyse een aantal verklaringen voor de lage score op deze indicator. Een van de belangrijkste daarvan is dat de school veel last heeft van de (tot voor kort geldende) Rotterdamse afspraak dat basisscholen geen dubbele adviezen geven. Dat pakt voor de beoordeling van de school volgens onze systematiek ongunstig uit. Andere verklaringen zijn de vaststelling dat relatief veel leerlingen afkomstig zijn van zwakke of zeer zwakke basisscholen en dat sprake is van complexe thuis- en leerproblematiek. Deze indicator, R1 - onderbouwsucces, zal ook in 2017 nog onvoldoende zijn. We zien dat de school inmiddels doeltreffende maatregelen neemt om dit probleem op te lossen, maar voor het wegwerken van de effecten van wat in het verleden verkeerd ging, is meer tijd nodig. Voor de twee indicatoren die iets zeggen over het rendement van de school, dat wil zeggen over de snelheid waarmee leerlingen hun schoolloopbaan doorlopen, geldt dat deze op dit moment nog onvoldoende zijn, behalve voor de afdeling vmbo-t, waar de bovenbouwsnelheid wel voldoende is. In 2017 zullen deze rendementen (R2 en R3) echter bij de afdelingen vmbo-t en vwo voldoende zijn. De al eerder ingezette positieve tendens wordt daarmee duidelijk voortgezet. Leerlingen doen niet langer over de onder- dan wel de bovenbouw dan verwacht kan worden. Dit resultaat zal voor de afdeling havo nog even op zich laten wachten. Het bovenbouwsucces voor deze afdeling zal in 2018 weer boven de norm liggen. Om deze verwachting te kunnen staven, hebben we op basis van door de school aangeleverde gegevens een nadere analyse van de rendementen gemaakt. Uit deze gegevens blijkt dat het aantal leerlingen waarop we ons oordeel over indicator R2 baseren, voor het schooljaar moet worden aangepast. De score komt met gebruikmaking van de juiste aantallen boven de norm uit. Ook voor de indicator bovenbouwsucces hebben we per afdeling het aantal leerlingen voor het schooljaar 2015/2016 aangepast aan de actuele, door de school aangeleverde gegevens. Op basis hiervan hebben we ook een correctie toegepast van het aantal gewogen leerlingen. Herberekening leidt er bij vmbo-t en vwo toe dat deze afdelingen nu voor R3 boven de norm scoren bij het resultatenoordeel van Voor de havo geldt dit nog niet, maar wel is Pagina 9 van 11

10 zichtbaar dat het verschil tussen de door ons gehanteerde norm de score van de school betekenisvol kleiner geworden is. De cijfers voor het centraal examen liggen al een aantal jaren boven de norm die we aan de school stellen en dat zal ook komend jaar het geval blijven. Onderwijsproces We hebben met een paar groepen leerlingen van de respectieve onderwijssoorten niet alleen gesproken over het onderwijs zoals dat op dit moment op het Einstein Lyceum gegeven wordt, maar ook teruggeblikt op hoe het nog maar een paar jaar geleden was. Heel opvallend was dat leerlingen ons vertellen hoe enorm groot de verschillen zijn tussen toen en nu. Op alle fronten, zo zeggen zij, is het nu beter, of zelfs veel beter. Zo vinden zij het plezierig dat de afgelopen jaren merkbaar veel is geïnvesteerd in een doelmatige opbouw van de lessen, dat leraren vertellen wat er gaat gebeuren en in veel gevallen ook waarom. Ook valt hun op dat in de klaslokalen, maar ook in de gangen en verblijfplaatsen in het onlangs betrokken nieuwe gebouw de sfeer om te leren veel constructiever is, dat er rust is tijdens de lessen, zodat er echt gewerkt kan worden. Ze spreken waarderend over de vakinhoudelijke en didactische kwaliteiten van hun leraren. De afgelopen jaren hebben veel personeelsleden van de school het veld moeten ruimen om plaats te maken voor andere docenten en de leerlingen zeggen dat deze ingreep niet alleen noodzakelijk was, maar ook een heel gunstig effect gehad heeft. Leerlingen zijn weer trots op hun school. Wij onderschrijven de observaties van de leerlingen. Uit onze eigen lesbezoeken en uit de gesprekken die we voerden, komt eenzelfde beeld naar voren. De meeste lessen zijn van voldoende, een enkele zelfs van goede kwaliteit. Leraren bieden structuur, leggen duidelijk uit en hebben een goede band met leerlingen. Tijdens de onderwijsleergesprekken zijn zij erop gericht leerlingen aan het denken te zetten en hun de juiste vragen te doen stellen. Aan leerlingen worden hoge eisen gesteld, er worden hoge verwachtingen gekoesterd. Het was bijvoorbeeld mooi om te zien dat bij de moderne vreemde talen leerlingen en docenten zich zoveel als mogelijk bedienen van de doeltaal als voertaal. Kwaliteitszorg Tijdens het tussentijds kwaliteitsonderzoek van 2014 beschikte de school nog niet over een cyclisch systeem van kwaliteitszorg. We moesten destijds bijvoorbeeld de vraag of de school over voldoende evaluatieve kracht beschikte nog ontkennend beantwoorden. Pagina 10 van 11

11 Daarin is inmiddels radicaal verandering gekomen. De school beschikt over een cyclisch systeem van kwaliteitszorg en, sterker nog, de verschillende geledingen van de school zijn intensief bij deze zorg voor kwaliteit betrokken. Een en ander is initieel uit nood geboren, omdat tijdens een bezuinigingsronde is besloten de directie in omvang terug te brengen. Met ingang van augustus 2015 is er een eenhoofdige directie, ondersteund door een MT waarin vijf docenten met coördinerende taken zitting hebben, alsmede een docent met de portefeuille onderwijs en kwaliteit. Mede hierdoor zijn het schoolplan en andere beleidsstukken documenten waaraan leraren bijdragen en waarvan zijn medeeigenaar zijn. Tijdens de gesprekken die we met verschillende groepen leraren voerden, vertelden zij ons zich mede-eigenaar van de schoolontwikkeling te weten; hun betrokkenheid bij onderwijskwaliteit is heel duidelijk. Leraren zijn zich goed bewust van de resultaten en weten op welke onderwijsresultaten ze zich dienen te richten. Bij de evaluatie van leerresultaten en rendementen zijn ze nauw betrokken. Ook de leraren zijn weer trots op hun school. Ook de kwaliteit van het onderwijsproces is veelvuldig onderwerp van gesprek en observatie op het Einstein Lyceum. Leraren kijken veel bij elkaar in de klas en lessen worden regelmatig bezocht door leden van het MT. Een goede stap tijdens het traject van kwaliteitsverbetering was het adagium 'terug naar de basis', waarbij de leskwaliteit centraal stond en meer perifere zaken als Montessori-onderwijs al dan niet tijdelijk naar de achtergrond verdwenen. De wijze waarop de school de laatste jaren gericht gewerkt heeft aan de onderwijsverbetering en de wijze waarop ze ons daarvan verslag doet in een uitgebreid document dat als onderlegger voor ons bezoek diende, zijn van goede kwaliteit. De school werkt cyclisch en ondersteund door alle geledingen aan evaluatie en bewaking van de eigen kwaliteit. De grote betrokkenheid van directie, MT en leraren houdt wel tevens een risico in, dat we hier ten slotte nog willen noemen: doordat de zorg voor kwaliteit voor velen naast de eigenlijke taak van het lesgeven moet plaatsvinden, bestaat het gevaar voor overbelasting. Dit laatste wordt door een aantal van onze gesprekspartners gezien als risico voor de school. Pagina 11 van 11