ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING. Graaf Engelbrecht

Transcriptie

1 ONDERZOEK NAAR KWALITEITSVERBETERING Graaf Engelbrecht Plaats : Breda BRIN nummer : 19XV 01 Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : 17 november 2016 Datum vaststelling : 22 december 2016

2 Pagina 2 van 12

3 1. INLEIDING De Inspectie van het Onderwijs heeft op 17 november 2016 een onderzoek naar kwaliteitsverbetering uitgevoerd op Graaf Engelbrecht, vmbo-gemengdtheoretische leerweg en havo, om een oordeel te kunnen uitspreken over de kwaliteit van het onderwijs op deze afdelingen. Aanleiding De aanleiding voor dit onderzoek is het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 6 januari 2016 stelde de inspectie tekortkomingen vast in de opbrengsten van de leerwegen vmbo-(g)t en havo. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 18 februari Voor de vmbo-tl leerweg betreft het een onderzoek naar kwaliteitsverbetering (OKV), dit naar aanleiding van het geïntensiveerd toezichttraject van de inspectie. De afdeling vmbo-(g)t heeft namelijk een aangepast arrangement zwak in verband met onvoldoende opbrengsten. Voor de havo betreft het een onderzoek naar kwaliteitsverbetering (OKV), dit naar aanleiding van het geïntenviseerd toezichttraject van de inspectie. De afdeling havo heeft een aangepast arrangement zwak in verband met onvoldoende opbrengsten. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. Toezichthistorie Op 6 januari 2016 heeft de inspectie een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op de vmbo-(g)t leerweg en havo. Wij concludeerden dat het onderwijs op de vmbo- (g)t leerweg en havo van voldoende niveau is. Wij stelden tekortkomingen vast in de opbrengsten van beide afdelingen. Het gemiddeld cijfer voor het centraal examen en het rendement bovenbouw lagen onder het gemiddelde van vergelijkbare scholen. Het onderwijsproces en de kwaliteitszorg van de vmbo- (g)t leerweg en havo beoordeelden wij als voldoende, maar kenden enkele tekortkomingen. Dit zat met name in het afstemmen van het didactisch handelen van leraren op verschillen tussen leerlingen en de borging van de Pagina 3 van 12

4 kwaliteitszorg. Ook het taal- en rekenbeleid voldeed nog niet aan de gestelde norm. Alle andere onderzochte indicatoren van het onderwijsproces en kwaliteitszorg voldeden wel. Op basis van de onvoldoende opbrengsten van de vmbo-(g)t leerweg en havo heeft de inspectie een arrangement zwak voor de vmbo-(g)t leerweg en havo bepaald. Met het bevoegd gezag werd afgesproken om in het schooljaar een tussentijds kwaliteitsonderzoek uit te voeren. Onderzoeksopzet De inspectie vormt haar kwaliteitsoordelen door de onderwijspraktijk van de school te toetsen aan een selectie van kwaliteitsindicatoren uit het toezichtkader voortgezet onderwijs Bij dit onderzoek naar kwaliteitsverbetering hebben we de indicatoren van het zogenaamde kernkader onderzocht. Dit is het gedeelte uit het toezichtkader dat bij al onze kwaliteitsonderzoeken minimaal wordt beoordeeld. Om het onderzoek goed te kunnen laten aansluiten bij de specifieke kenmerken van de school en de onderzochte leerwegen hebben we het onderzoek aangevuld met indicatoren uit het zogenaamde aanvullend kader. Zo zijn indicatoren over het didactisch handelen van docenten en op verschillen tussen leerlingen toegevoegd. Het onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bestaat uit de volgende activiteiten: Wij hebben relevante documenten van en over de school en de vakwerkplannen van alle secties geanalyseerd. Schoolbezoek, waarbij wij in een aantal lessen de onderwijspraktijk hebben geobserveerd. Wij hebben gesprekken gevoerd met de schoolleiding, vaksecties, zorgcoördinator en leraren. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de bevindingen van het onderzoek besproken met de schoolleiding en de raad van bestuur. Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staat de conclusie van het onderzoek waaronder het vervolgtoezicht. In hoofdstuk 3 beschrijven we de bevindingen uit het onderzoek in de vorm van een kwaliteitsprofiel. Dit wordt gevolgd door een paragraaf waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Pagina 4 van 12

5 2. CONCLUSIE EN TOEZICHTARRANGEMENT Een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering zoals wij hebben uitgevoerd, heeft tot doel om te beoordelen of de kwaliteit van het onderwijs weer van voldoende niveau is en of aan alle afspraken is voldaan die in het toezichtplan zijn vastgelegd. Onze conclusie voor Graaf Engelbrecht leerweg vmbo-(g)t en havo is als volgt: Op basis van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering kennen wij aan de leerweg vmbo-(g)t het basisarrangement toe omdat zowel de opbrengsten als ook de kwaliteit van het onderwijs van voldoende niveau is. Op basis van het onderzoek naar kwaliteitsverbetering kennen wij aan de havo eveneens het basisarrangement toe. De onderwijsresultaten zijn in 2016 driejaarsgemiddeld onder de norm, maar in 2017 liggen deze zeer waarschijnlijk boven de norm. Daarom wijkt de inspectie af van de beslisregel dat voldoende onderwijsresultaten op de actuele onderwijskaart een voorwaarde zijn voor het basisarrangement. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. Pagina 5 van 12

6 3. BEVINDINGEN In dit hoofdstuk leest u de bevindingen uit ons onderzoek op basis waarvan we tot onze conclusie over de kwaliteit van de onderzochte aspecten zijn gekomen. Eerst ziet u het kwaliteitsprofiel waarin de oordelen op de indicatoren staan. Vervolgens lichten we die oordelen in onderlinge samenhang toe Algemeen Beeld Het onderwijs van de vmbo-(g)t leerweg en havo van het Graaf Engelbrecht is van voldoende niveau. Het Graaf Engelbrecht heeft een positieve ontwikkeling laten zien. Wij hebben grote betrokkenheid bij alle docenten gezien, een toegenomen kwaliteitsbewustzijn en oog voor het belang van resultaten. Er is een verbetertraject uitgevoerd en dat heeft tot gevolg gehad dat de onderwijsresultaten in 2017 zeer waarschijnlijk van voldoende niveau zijn. De schoolleiding krijgt steeds meer grip op het proces van kwaliteitsverbetering en is erin geslaagd vaksecties meer te betrekken bij de geleidelijke versterking van de onderwijskwaliteit. De kwaliteit van het onderwijsleerproces was al van voldoende kwaliteit en bovendien is een enkele tekortkoming weggewerkt. De school heeft zich tot nu toe vooral gericht op de kwaliteit van de bovenbouw. Een aandachtspunt is het taalbeleid. Het beleid is voor beide afdelingen in ontwikkeling maar nog onvoldoende uitgewerkt. De kwaliteitszorg is voldoende. Alleen de borging is nog een knelpunt. 3.2 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabel staan de indicatoren die in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader voortgezet onderwijs. De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda voor indicatoren van de opbrengsten: 1. onder de norm 2. boven de norm 3. niet te beoordelen Pagina 6 van 12

7 Legenda voor andere indicatoren: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 19XV 01 HAVO - HAVO De onderwijsresultaten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden R.1 Onderwijspositie t.o.v. advies PO R.2 Onderbouwsnelheid R.3_H Bovenbouwsucces voor de afdeling havo EX_H Examencijfers voor de afdeling havo De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. Pagina 7 van 12

8 De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. 19XV 01 VMBOGT - VMBOGT De onderwijsresultaten liggen op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie verwacht mag worden R.1 Onderwijspositie t.o.v. advies PO R.2 Onderbouwsnelheid R.3_GT EX_GT Bovenbouwsucces voor de afdeling vmbo g/t Examencijfers voor de afdeling vmbo g/t De aangeboden leerstofinhouden bereiden de leerlingen voor op vervolgonderwijs en samenleving De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus taal dat past bij alle leerlingen. 3.5 De school heeft een aanbod voor de referentieniveaus rekenen dat past bij alle leerlingen. De leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken De leerlingen maken efficiënt gebruik van de onderwijstijd. Pagina 8 van 12

9 Het (vak)didactisch handelen van leraren stelt leerlingen in staat tot leren en ontwikkeling De onderwijsactiviteit heeft een doelgerichte opbouw. 7.2 De leraar geeft een begrijpelijke uitleg. 7.3 De leerlingen zijn actief betrokken. 7.4 De leerlingen krijgen effectieve feedback op hun leerproces. De leraren stemmen hun didactisch handelen af op verschillen tussen leerlingen De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen. 8.3 De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen. De school biedt effectief aanvullend onderwijs en ondersteuning aan leerlingen die dat nodig hebben. (basisondersteuning) De school volgt systematisch de vorderingen van de leerlingen aan de hand van genormeerde toetsen. 9.2 De school bepaalt wat de onderwijs- en ondersteuningsbehoefte is van individuele of groepen leerlingen. 9.3 De school heeft doelen gesteld die erop gericht zijn om achterstanden te bestrijden. 9.4 De school voert de ondersteuning planmatig uit. De school bewaakt de kwaliteit van haar opbrengsten De school evalueert systematisch de opbrengsten De school werkt doelgericht aan de kwaliteit van de opbrengsten. De school bewaakt de kwaliteit van het onderwijsproces De school evalueert systematisch het onderwijsproces De school werkt doelgericht aan de verbetering van het onderwijsproces De school borgt de kwaliteit van het onderwijsproces. 3.3 Toelichting bij kwaliteitsprofiel Het kwaliteitsprofiel lichten we hieronder toe. Daarbij komen achtereenvolgens de volgende aspecten aan bod: Pagina 9 van 12

10 Opbrengsten: De opbrengsten die de school realiseert voor de havo zijn, op dit moment en over drie jaar bekeken, onvoldoende. Het knelpunt zit in het rendement bovenbouw (R3) en voor het gemiddeld cijfer voor het centraal examen (R4). Het gemiddelde cijfer voor het centraal examen ligt onder het landelijke gemiddelde. De onderwijspositie t.o.v. advies PO (R1) en de onderbouwsnelheid (R2) zijn over drie jaar bekeken voldoende. Er is inmiddels in de recente opbrengstgegevens van de havo een verbetering te zien in het bovenbouwrendement (R3) waardoor, volgens de nieuwe opbrengstenkaart 2017, deze zeer waarschijnlijk voldoende zijn. De opbrengsten die de school realiseert voor de leerweg vmbo-(g)t zijn volgens de opbrengstenkaart 2016 voldoende. Het gemiddeld cijfer voor het centraal examen (R4) ligt nog wel onder de norm. De school heeft gestuurd op verbetering van de onderwijsresultaten in de bovenbouw. De aandacht voor verbetering van de rendementen is toegenomen. Vaksecties hebben van de schoolleiding de opdracht gekregen om vakwerkplannen op te stellen en opbrengstanalyses te maken om van daaruit verbetermaatregelen in te zetten voor het schooljaar Deze werkwijze is effectiever voor de bovenbouw dan voor de onderbouw. Uit ons onderzoek en een interne audit komt naar voren dat vaksecties nog onderling verschillend functioneren en dat er ruimte is voor eigen initiatief en handelen naar eigen inzicht. Een duidelijke schoolkoers en een smart ingerichte uitwerking van de vakwerkplannen kunnen richting geven aan een positieve schoolontwikkeling. Het gevolg is dat het dan voor vaksecties mogelijk wordt om resultaat- en ontwikkelafspraken te maken met betrekking tot onderwijskundige keuzes zoals de inrichting van de doorlopende leerlijn, toetsing en leerstofaanbod. Ook kan een kwalitatieve verbetering van het onderwijs in de onderbouw leiden tot betere onderwijsresulaten in de bovenbouw. Het is voor de onderbouw van belang dat er een analyse over alle vakken heen wordt gemaakt. Het effect is dat op basis van deze informatie het mogelijk is om een gemeenschappelijke probleemstelling voor alle vakken of domeinen van vakken te formuleren op basis waarvan secties een verbeterslag kunnen maken om de doorlopende leerlijn te versterken. Dit is van belang omdat in de onderbouw de verschillen tussen de leerlingen groter zijn dan in de bovenbouw als gevolg van achterstanden, belangstelling en individuele aanleg voor vakken. Door in de onderbouw, bij elk vak, leerdoelen te formuleren en daarbij determinerende toetsen in te zetten kan vast worden gesteld of leerlingen voldoende kennis en vaardigheden hebben ontwikkeld. Een vaksectie kan op deze wijze vaststellen of Pagina 10 van 12

11 deze leerling aan het einde van de onderbouw de kerndoelen van het onderwijsniveau heeft gerealiseerd. Onderwijsproces Het onderwijsproces beoordelen wij als voldoende, maar op een aantal punten is nog wel verbetering mogelijk. De lessen zijn voldoende, maar in de lessen zou meer aandacht mogen zijn voor doelgerichtheid, aandacht voor feedback en reflectie op leerprocessen. De lessen vertonen voldoende basiskwaliteit van pedagogisch-didactisch handelen. Leraren bieden duidelijkheid over wat er in de les wordt behandeld en de lestijd wordt voldoende effectief benut. Het leerrendement voor leerlingen kan versterkt worden wanneer het lesdoel minder als proces wordt benaderd, maar meer wordt benaderd vanuit leerwinst. De effectiviteit en doelmatigheid van de lessen worden hierdoor in het algemeen versterkt. Docenten weten in begrijpelijke taal en met heldere uitleg de leerstof toegankelijk te maken. De interactie tussen docenten en leerlingen is respectvol. In de lessen tonen de docenten voldoende pedagogisch-didactisch leiderschap en blijken zij in staat te zijn tot het creëren van een werkklimaat waarin leerlingen zich veilig en herkend voelen met voldoende orde in de ruime zin. In de geobserveerde lessen tonen de leerlingen zich voldoende taakgericht en actief betrokken. In enkele lessen is waarneembaar dat docenten effectief gebruik maken van een repertoire aan activerende werkvormen. Tijdens deze lessen is zichtbaar dat leerlingen actief zijn betrokken bij het leerproces. Het gevolg is dat leerlingen worden uitgenodigd tot zelf nadenken en worden aangezet tot probleemoplossend gedrag. De feedback die leerlingen krijgen is voornamelijk gericht op resultaat en inzet. Dit is zichtbaar tijdens lessen waarbij leraren complimenten geven aan leerlingen en aangeven waarom een antwoord goed of fout is. Door feedback ook te richten op werkwijze en aanpak en op leerstrategieën en leergedrag kan het leereffect worden versterkt. We denken daarom dat er winst kan worden geboekt als binnen het Graaf Engelbrecht gezamenlijk criteria worden vastgesteld waaraan lessen moeten voldoen. De school heeft met het rekenbeleid vervolgstappen gezet. Naast de digitale methode heeft de school ook lessen rekenvaardigheid geprogrammeerd zodat er een leerlijn is ontstaan binnen de school. Resultaten van rekenexamens zijn bekend bij de vakgroep en zijn geanalyseerd. Op basis van de analyse zijn verbetermaatregelen geformuleerd. De uitgangspunten van het taalbeleidsplan hebben de afgelopen jaren geen prioriteit gehad. Het taalbeleidsplan is door de huidige schoolleiding opnieuw op Pagina 11 van 12

12 de agenda gezet. Er is een werkgroep samengesteld en de eerste bijeenkomsten zijn gepland. We hebben de indicator die gaat over het taalbeleid daarom nog als onvoldoende beoordeeld. Kwaliteitszorg De kwaliteitszorg beoordelen wij als voldoende, op het borgen van de gerealiseerde kwaliteit na. De kwaliteitscyclus is nog niet geheel doorlopen. De plannen zijn er en worden met grote inzet uitgevoerd. De voortgang wordt ook bewaakt, maar het gestructureerd evalueren op vaksectie- en teamniveau in realtie tot de gekozen doelstellingen en de analyse van wel of niet gerealiseerde resultaten hebben nog onvoldoende diepgang. Wel zet de school voor de monitoring en beoordeling van de kwaliteit van het onderwijsproces een aantal instrumenten in zoals, tevredenheidsonderzoeken, audit en lesobservaties. Door meer aandacht te besteden aan een integrale analyse van de instrumenten kan een gedeelde probleemstelling over de kwaliteit van het onderwijs beter voor het voetlicht komen. Dit vormt een mogelijke verklaring voor de divergerende uitwerking van de vakwerkplannen. Daarbij concluderen we dat vakwerkplannen niet altijd geanalyseerd worden om zo te kunnen beoordelen of ingezette verbetermaatregelen ook eenduidig worden uitgevoerd. Tevens onbreekt daardoor de mogelijkheid om de effectiviteit van maatregelen af te zetten tegen het gewenste resultaat. We merken wel op dat enkele secties goed met elkaar samenwerken en laten zien dat dit kan leiden tot aansprekende resultaten. Pagina 12 van 12