ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HEAO Management, Economie en Recht (MER), Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) LOI Hogeschool

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van HEAO Management, Economie en Recht (MER), Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) LOI Hogeschool CROHO registratie aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 11 december 2003 en 10 november 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...4 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam...26 Bijlage 2: Programma...27 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...29 Bijlage 4: Documenten...33 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...34 De verantwoordelijke teamleider: ir. R.S. Kloosterman namens deze, C.F.M. van Strien Certiked 28 juni 2005 Pagina 1 van 34

2 Identificatie LOI Hogeschool Postbus 4200, 2350 CA Leiderdorp Leidsedreef 2, 2352 BA Leiderdorp Telefoon Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: mr. M.J. Kuipers Kwaliteitscoördinator: T.F. Steffens Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: LOI Hogeschool HEAO-opleiding Management, Economie en Recht, Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) Bachelor Deeltijd Locatie Leiderdorp (afstandsonderwijs) Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003 adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: ir. R.S. Kloosterman Extern deskundige: C. Schekkerman MSRE Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren (ook als studentlid) Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding. Deze zelfevaluatie alsmede de bijlagen daarbij bleek een goede basis voor de visitatie. De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 11 december 2003 en op 10 november 2004 heeft de tweede visitatiedag plaatsgevonden. Het conceptrapport is op 10 december 2004 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 21 december zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot het onderhavige definitieve rapport. In de aanloop naar de visitatie is er viermaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden alle het karakter van kennismaking, voorlichting en planning. Pagina 2 van 34

3 Managementsamenvatting Op 11 december 2003 en 10 november 2004 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij opleiding HEAO Management, Economie en Recht (MER), Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) van de LOI Hogeschool. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De LOI Hogeschool is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op een uiteenlopend gebied, waaronder economie, informatica, marketing & sales en management. Daarnaast biedt de LOI Hogeschool ook post- HBO-opleidingen aan. Er studeren in totaal ruim studenten aan de LOI Hogeschool, die daarmee tot de grote hogescholen in Nederland behoort. De LOI Hogeschool verzorgt afstandsonderwijs. Dat wil zeggen dat de studenten onafhankelijk van plaats, tijd en studietempo de opleidingen kunnen volgen. Belangrijke pijlers van de LOI Hogeschool zijn de kwaliteit van de leerstof, de begeleiding van de studenten door de docent en innovatie van het onderwijs. De leerstof wordt samengesteld door inhoudsdeskundigen op het betreffende vakgebied, waarbij de Hogeschool veel aandacht besteedt aan de didactisering van de lesstof, juist met het oog op het afstandsonderwijs. De begeleiding van de studenten vindt plaats door de docent in de vorm van correctie van en commentaar op de ingezonden huiswerkopgaven van de student. De student heeft daarnaast de mogelijkheid additionele vragen aan de docent te stellen. De interactie tussen de student en de docent vindt plaats via de gewone post en in toenemende mate via de digitale leeromgeving van de Hogeschool. De innovatie van het onderwijs komt tot uiting in het hebben en ontwikkelen van de digitale leeromgeving, LOI Campus Pro. Deze leeromgeving biedt de student het overzicht over de opleiding, inzicht in de eigen vorderingen en mogelijkheden tot overleg met de docent en met medestudenten. De opleiding HEAO Management, Economie en Recht (MER), Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) is in 1998 van start gegaan. In september 2003 is een geheel vernieuwd Beroeps- en opleidingsprofiel voor de opleiding voor vastgoed verschenen. De opleiding heeft ervoor gekozen bij dat profiel aan te sluiten. Dat betekende wel een aanzienlijke aanpassing van het curriculum. Daar is begin 2004 mee begonnen. Er zijn 2 afgestudeerden sinds In 2000 is het programma aangepast. De studenten die het oude programma volgen, krijgen de gelegenheid daarin af te studeren. Hen wordt een alternatief geboden om in te stromen in het nieuwe programma. De zelfevaluatie met de bijlagen die de opleiding heeft geschreven had een goed niveau en bood het visitatieteam voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen van het NVAO beoordelingskader Doelstellingen, Programma, Inzet van personeel, Voorzieningen, Interne kwaliteitszorg en Resultaten voldoende zijn. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding HEAO Management, Economie en Recht (MER), Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) Bachelor van de LOI Hogeschool het geheel van het NVAO Beoordelingskader adequaat afdekt. Pagina 3 van 34

4 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 4 van 34

5 Onderwerp: doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De eindkwalificaties van de opleiding HEAO Management, Economie en Recht (MER), Onroerend Goed en Makelaardij (OGM) zijn gebaseerd op het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoed & Makelaardij. Dit Beroeps- en Opleidingsprofiel is in maart 2003 opgesteld door Fontys Hogeschool Eindhoven, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool van Rotterdam en Saxion Hogeschool Enschede. Dit zijn de vier bekostigde hogescholen in Nederland die de opleiding Vastgoed & Makelaardij aanbieden en die gezamenlijk het Landelijk Opleidingsoverleg Vastgoed & Makelaardij vormen, die dit profiel heeft opgesteld. Het Beroeps- en Opleidingsprofiel is mede tot stand gekomen met de actieve ondersteuning van de kant van de Open Universiteit, die onderwijskundige expertise ter beschikking heeft gesteld. Na intern overleg in het Landelijk Opleidingsoverleg Vastgoed & Makelaardij is het profiel in maart 2003 ter validering voorgelegd aan het beroepenveld. De vertegenwoordigers van het beroepenveld, waaronder Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM), Neprom, RICS Nederland, Stichting Register Taxateurs en Ministerie van VROM hebben het profiel gevalideerd. Volgens het Beroeps- en Opleidingsprofiel dient de bachelor Vastgoed & Makelaardij aan het eind van de opleiding over een aantal competenties te beschikken. Deze zijn onderverdeeld in een zestal beroepsspecifieke competenties met als leidraad de levenscyclus van vastgoedobjecten (C1 tot C6), beroepsspecifieke competenties over financiële aspecten (C7, C8) en algemene competenties (C9, C10). De competenties luiden achtereenvolgens Vastgoedonderzoek en conceptontwikkeling (C1), Vastgoedplanning en ontwikkeling (C2), Vastgoedrealisatie en bouw (C3), Vastgoedbeheer en exploitatie (C4), Vastgoedbemiddeling en diensten (C5), Vastgoedrenovatie en herontwikkeling (C6), Vastgoedbelegging en advisering (C7), Vastgoedwaardebepaling en taxatie (C8), Sociale en communicatieve vaardigheden (C9) en Zelfsturende competentie (C10). Deze competenties zijn ontleend aan functies en rollen die de beginnend beroepsbeoefenaar moet kunnen vervullen. De opleiding heeft de opleidingscompetenties van het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoed & Makelaardij aangenomen als de eindkwalificaties van de opleiding. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties gebaseerd zijn op relevante externe kaders met voldoende inbreng van het beroepenveld en dat de eindkwalificaties stevig en volledig zijn. Pagina 5 van 34

6 Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. In het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoed & Makelaardij zijn de competenties van de afgestudeerde HBO-bachelor benoemd en verder omschreven. De competenties zijn uitgewerkt op het niveau van de beginnend beroepsbeoefenaar. De kennis en het inzicht van de beginnend beroepsbeoefenaar komt tot uitdrukking in alle acht beroepsspecifieke competenties. Deze bestrijken de gehele economische levenscyclus van een vastgoedobject vanaf de ontwikkeling tot aan de renovatie of herontwikkeling. Daarnaast zijn er twee competenties specifiek gericht op de financiële aspecten in termen van belegging en taxatie. In deze beroepsspecifieke competenties komen de verschillende economische, technische, juridische en management-kennisdomeinen aan de orde, waarbij het niveau van kennis en inzicht voldoende is gespecificeerd. De mate en diepgang van kennis en inzicht overschrijden nadrukkelijk in termen van complexiteit het niveau van de vooropleidingen. Het Beroeps- en opleidingsprofiel geeft bij de kennis- en inzichtcomponenten aan in welke mate de afgestudeerde deze moet kunnen toepassen. Dat geldt in de zin dat de afgestudeerde in staat moet zijn om plannen te ontwikkelen en op te stellen voor de verschillende fasen van de levenscyclus van een vastgoedobject (C1 C4), om analyses te maken van de ontwikkeling van de waarde van een object (C6 C8), om te adviseren aan marktpartijen over een vastgoedobject (C5) en om contracten te kunnen opstellen en begrotingen te kunnen maken (C4 C6). In deze activiteiten gaat het om het kunnen toepassen van de verworven kennis en inzicht. Over de oordeelsvorming van de afgestudeerde geeft het Beroeps- en Opleidingsprofiel bij een aantal van de beroepsspecifieke competenties aan dat de beginnend beroepsbeoefenaar in staat moet zijn om bij de ontwikkeling van plannen, de uitvoering en analyses daarvan steeds een afweging te kunnen maken ten aanzien van de economische, juridische, technische en bedrijfskundige aspecten en van daaruit tot een afgewogen oordeel moet kunnen komen. Daarnaast moet de afgestudeerde in staat zijn om de haalbaarheid van plannen te beoordelen, plannen uit kunnen voeren, plannen kunnen analyseren en adviezen vast te stellen. In de afwegingen spelen maatschappelijke en ethische aspecten in de beroepshouding een belangrijke rol. Ten aanzien van de sociale en communicatieve vaardigheden zegt het Beroeps- en Opleidingsprofiel in C9 dat de afgestudeerde in staat moet zijn om binnen de beroepsomgeving mee te werken aan aspecten van klantgerichtheid, collegialiteit, samenwerken met personen uit andere disciplines en leidinggeven. Daarnaast dient de afgestudeerde in woord en geschrift uitleg te kunnen geven en verantwoording te kunnen afleggen over besluiten en acties en met klanten en opdrachtgevers te kunnen overleggen en ook daar besluiten te kunnen onderbouwen. In het Beroeps- en Opleidingsprofiel wordt in C10 aangegeven dat de afgestudeerde in staat moet zijn de eigen ontwikkeling te sturen ten aanzien van leren, resultaatgericht werken, initiatief nemen en zelfstandig optreden. Hij is ook in staat verantwoording te nemen voor het eigen gedrag en tot het ontwikkelen van een goede beroepshouding. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen het HBO-bachelorniveau van de eindkwalificaties als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de vijf Dublin descriptoren voor de HBO-bachelor op adequate wijze aan de orde komen in de eindkwalificaties van de opleiding. Pagina 6 van 34

7 Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoed & Makelaardij is gevalideerd door maatgevende vertegenwoordigers van het beroepenveld. In het Beroeps- en Opleidingsprofiel zijn werkomgevingen aangeduid: landelijke en lokale overheden, projectontwikkeling, vastgoedbeleggingen, woningcorporaties, woningmakelaardij, woningmarktconsultancy, bedrijfsonroerend goed, agrarisch onroerend goed, vastgoedmanagement en waardebepaling en taxatie. Binnen deze werkomgevingen dient de afgestudeerde van de opleiding startfuncties te kunnen vervullen, zoals managementfuncties bij organisaties die onroerend goed beheren, staffuncties voor onteigening, aan- en verkoop, beleidsfuncties bij professionele beleggers, beleidsfuncties bij gemeentelijke instellingen en woningcorporaties, accountmanager bij projectontwikkelaars en bouwbedrijven, makelaar en in onroerende goederen en ook taxateur van onroerende goederen. De competenties in het Beroeps- en Opleidingsprofiel zijn afgeleid van deze functies en rollen. Dat wil zeggen dat de afgestudeerde op grond van de verworven competenties in staat moet zijn om de aangeduide functies en rollen op het niveau van startfunctie te vervullen. Omdat de opleiding de competenties uit het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoed & Makelaardij als eindkwalificaties neemt, zijn de eindkwalificaties ontleend aan het beroepenveld en sluiten ze aan bij wat een beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau moet kunnen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties zijn ontleend aan het beroepenveld en dat zij zich richten op de beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen als positief. De opleiding is geënt op eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen van het vak, de beroepspraktijk en het bachelorniveau. Pagina 7 van 34

8 Onderwerp: programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De studenten krijgen via de lesstof in de modulen de informatie aangeboden die nodig is om een de benodigde kennis en inzicht te verwerven. De modulen Publiekrecht (hoofdfase 10 ECTS), Privaatrecht (hoofdfase, 18 ECTS), Economie, marketing en consumentengedrag (hoofdfase, 8 ECTS), Bouwkunde (hoofdfase, 18 ECTS) en Makelaardij (hoofdfase, 12 ECTS) zijn modulen die nauw aansluiten op de beroepspraktijk van de makelaardij. Deze modulen leiden op tot de SVMNIVO-examens, die specifiek voor de beroepspraktijk van vastgoed en makelaardij bestemd zijn. Al deze modulen bevatten casuïstiek die ingaat op praktische aspecten van vastgoed en makelaardij. Als verplichte literatuur is aan het curriculum toegevoegd het boek: Praktijkaspecten vastgoed, van F.J.M. de Kousemaeker. Deze uitgave is geschreven door 22 auteurs, allen praktijkdeskundigen, die gezamenlijk alle facetten van het onroerend goed theoretisch en praktisch belichten. Andere modulen zoals de propedeusemodulen Inleiding commerciële economie (16 ECTS), Inleiding bedrijfseconomie (11 ECTS), Inleiding statistiek (10 ECTS) en Inleiding bedrijfsadministratie (11 ECTS) en de modulen in de hoofdfase Middle management (17 ECTS) en E-business (11 ECTS) zijn meer algemeen van karakter en bieden bouwstenen om de beroepspraktijk van vastgoed en makelaardij te ondersteunen. Alle auteurs van lesmateriaal en docenten zijn extern. Bijna allen zijn werkzaam binnen hun vakgebied naast hun docent- of auteurschap bij de opleiding. Veel docenten en auteurs leveren commentaar op aspecten van de opleiding als actualiteit en relatie met de beroepspraktijk. Bij het lesmateriaal dat de auteur schrijft, is de praktijkgerichtheid een toetsingscriterium. Dat criterium komt onder meer tot uitdrukking in de mate waarin en de wijze waarop casussen zijn beschreven. Het lesmateriaal wordt door een beoordelaar gecontroleerd op de theoretische en praktische vakinhoud en actualiteit. De opleiding werkt met vakdeskundigen en marktverkenners. Deze externe medewerkers nemen ontwikkelingen op het vakgebied waar en beoordelen deze ontwikkelingen. Ze kijken naar de actualiteit van de opleiding, ontwikkelingen in het beroepenveld en de aansluiting bij de beroepspraktijk. Ze brengen hun bevindingen ter kennis aan de studieleiding van de opleiding. Deze besluit in voorkomende gevallen tot aanpassing van de opleiding. De opleiding heeft aansluiting gezocht bij het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoed & Makelaardij uit maart In die zin sluit de opleiding aan bij de actualiteit. Het lesmateriaal sluit daar ook in voldoende mate bij aan, in de zin dat het lesmateriaal voldoende actueel is. De internationale component is geen noodzakelijk element in de opleiding. In het Beroeps- en Opleidingsprofiel staan ook enkel binnenlandse functies. De internationale component hoeft ook niet in het curriculum aanwezig te zijn. Eventuele internationale kanten van de functie kan de beroepsbeoefenaar zich later in de beroepspraktijk eigen maken. Pagina 8 van 34

9 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-eisen als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat het programma gebruik maakt van theoretisch voldoende lesmateriaal, dat actueel is en in voldoende mate aansluit bij de beroepspraktijk. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De module E-business (hoofdfase, 11 ECTS), Middle management (hoofdfase, 17 ECTS) en Engels (hoofdfase, 17 ECTS) bevinden zich op HBO-bachelorniveau. De modulen Publiekrecht (hoofdfase 10 ECTS), Privaatrecht (hoofdfase, 18 ECTS), Economie, marketing en consumentengedrag (hoofdfase, 8 ECTS), Bouwkunde (hoofdfase, 18 ECTS) en Makelaardij (hoofdfase, 12 ECTS) bevinden zich niet op HBO bachelorniveau. Ze bevinden zich op het niveau van MBO of iets daarboven (MBO-plus). Het gaat in deze om 66 ECTS in de hoofdfase van de opleiding. De opleiding heeft bij elk van deze vijf modulen aanvullende casuïstiek toegevoegd. De casuïstiek is mede bedoeld om de lesstof van de module op een hoger plan te brengen, verschillende elementen uit de module te integreren en op grond daarvan cases te presenteren waarin een voldoende hoog niveau van beheersing van de stof gevraagd wordt. De HBO student leert met deze "Vastgoed casuïstiek" verschillende modulen van de opleiding, inclusief het leerboek Praktijkaspecten vastgoed met elkaar te integreren. Men past de lesstof toe in een praktijkgerichte casus en komt aldus tot oplossingen van problemen. De levenscyclus van een vastgoedobject staat binnen deze casuïstiek centraal: Initiatief en ontwikkeling Realisatie Beheer en exploitatie Herontwikkeling Bemiddeling. De competenties volgens het Beroeps- en Opleidingsprofiel achtereenvolgens Vastgoedonderzoek en conceptontwikkeling (C1), Vastgoedplanning en ontwikkeling (C2), Vastgoedrealisatie en bouw (C3), Vastgoedrenovatie en herontwikkeling (C6), Vastgoedbelegging en advisering (C7) en Vastgoedwaardebepaling en taxatie (C8) zijn daarmee in voldoende mate in het curriculum terug te vinden. Het programma omvat tevens de modulen Foundations information systems, IT management en Infrastructure management (hoofdfase, samen 14 ECTS). Om deze op bachelor niveau te brengen zijn aanvullende praktijkopdrachten ontwikkeld. Voor het uitvoeren van deze praktijkopdracht dient de student te beschikken over een werkplek; daarom is deze praktijkopdracht opgenomen als component in de stage. De student leert met deze opdracht complexe vraagstukken, die in het verlengde liggen van de modulen ISyF, ITMF en IMF, te integreren in de praktijk. Pagina 9 van 34

10 De competenties volgens het Beroeps- en Opleidingsprofiel Vastgoedbeheer en exploitatie (C4), Vastgoedbemiddeling en diensten (C5) komen in voldoende mate tot uitdrukking in het curriculum. De competentie Sociale en communicatieve vaardigheden (C9) komt in voldoende mate tot uiting in de stage en afstudeeropdracht. De Zelfsturende competentie (C10) komt aan de orde in het principe van het afstandsonderwijs, waarin veel van de studenten wordt gevraagd op het gebied van zelfsturing. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat het curriculum in voldoende mate getuigt van het HBO-bachelorniveau en van de mate waarin de competenties uit het Beroeps- en Opleidingsprofiel in het curriculum worden weerspiegeld. Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het programma bestaat uit een propedeutisch jaar en een hoofdfase. De propedeuse heeft een breed en oriënterend karakter. De modulen in de propedeuse zijn evenwel algemeen van karakter en niet specifiek op het vakgebied van vastgoed en makelaardij gericht. Het beeld dat wordt opgeroepen door de propedeuse is meer het beeld ten aanzien van management, economie en recht dan van onroerend goed en makelaardij. De modulen in de hoofdfase kennen enerzijds algemene modulen en anderzijds modulen die ingaan op het vakgebied van vastgoed en makelaardij. Alle relevante onderwerpen worden behandeld. Bij de afstudeeropdracht wordt van de studenten gevraagd tot een complexere behandeling en toepassing van de leerstof te komen. In de afstudeeropdracht is sprake van een integrerende benadering en oplossing van een probleemstelling. De opleiding laat een geleidelijke opbouw van complexiteit zien, waarbij onderwerpen meerdere malen en dan op verschillende niveaus aan de orde komen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de samenhang in het curriculum als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de propedeuse weliswaar geen duidelijk beeld van vastgoed en makelaardij oproept maar wel een beeld geeft van de verschillende aspecten van bedrijfsvoering waar de beginnend beroepsbeoefenaar mee in aanraking zal komen tijdens zijn beroepsbeoefening. Pagina 10 van 34

11 Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen In de Onderwijs- en Examenregeling van de opleiding zijn helder en concreet opgesomd de eindtermen van de modulen waaruit de opleiding bestaat. De termijn voor het inzenden van de correctie van inzendopgaven wordt bewaakt. De interne norm voor het inzenden is 2 tot 3 dagen per en 5 dagen per post. Deze norm worden overigens niet naar buiten gebracht. Er komen geen klachten binnen van studenten over de inzendtermijnen. Er is een termijn gesteld door de opleiding waarbinnen de examenuitslag bij de studenten moet zijn. Deze termijn is maximaal 3 maanden. Gewoonlijk gebeurt het sneller: om en nabij 6 weken. Studenten zijn in de gelegenheid om voorafgaande aan een hoofdstuk van een module een online assessment via Campus Pro te doorlopen. Als de uitslag van het assessment meer dan 85% goed is, krijgt de student het advies het hoofdstuk over te slaan. Dat is een verantwoorde manier om met de studielast van de studenten om te gaan. Het overslaan van leerstof laat overigens onverlet dat de studenten de betreffende examens moeten afleggen. De studenten kunnen naast het krijgen van antwoorden op hun inzendopgaven ook in het geval van andere vragen en problemen over de leerstof contact opnemen met de docent. Deze geeft gewoonlijk binnen een korte termijn een antwoord. De antwoorden zijn van dien aard dat de studenten met hun studie weer verder kunnen. Tijdens mondelinge lesdagen zijn de studenten in de gelegenheid om ook persoonlijk vragen aan docenten te stellen. Het aantal examenmomenten per module is twee per jaar. De studenten vinden dat weinig en zouden graag zien dat er meer examenmomenten in een jaar waren. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studeerbaarheid van het programma als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de studenten binnen een korte termijn een antwoord krijgen op hun ingeleverde huiswerkopgaven en dat zij ingeval van problemen met de studie vragen kunnen stellen aan docenten die daar een adequaat antwoord op geven. Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Studenten met HAVO, VWO en MBO-4 worden tot de opleiding toegelaten. Daarmee wordt voldaan aan de formele vereisten. Studenten die ouder dan 21 jaar zijn en relevante kennis en/of ervaring hebben opgedaan, worden ook tot de opleiding toegelaten. De opleiding beziet middels de toetsingcommissie of de kennis en ervaring voldoende zijn om toegelaten te worden. Pagina 11 van 34

12 Bij de toelating kijkt de opleiding wel of de student in een relevante werkomgeving werkzaam is. Het niet aanwezig zijn daarvan leidt niet tot een negatief advies bij het begin van de opleiding. Mogelijke vrijstellingen op grond van EVC s (extern verworven competenties) staan in de studiegids van de opleiding aangegeven. De toetsingscommissie verleent deze vrijstelling na bestudering van het verzoek daartoe. De propedeuse van de opleiding is voldoende breed en oriënterend dat de instromende student met de genoemde instroomkwalificaties de aansluiting met dit programma kan maken. Daarnaast is het zo dat de moeilijkheidsgraad van de propedeuse dusdanig is dat het volgen van de propedeuse geen onoverkomelijke moeilijkheden mag opleveren. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. De omvang van het curriculum bedraagt in totaal 240 ECTS, waarvan 60 ECTS voor de propedeuse en 180 ECTS voor de hoofdfase. De LOI biedt de student de mogelijkheid deze opleiding in drie jaar af te ronden. Studenten die geen relevante werkplek hebben, dienen een aanvullende stage te lopen van een half jaar. Gezien het feit dat vrijwel alle studenten wél een relevante werkplek hebben, betekent dit een studieduurverkorting van een half jaar ten opzichte van de reguliere vier jaar. Daarnaast duurt een studiejaar bij de LOI niet 42 weken, zoals in het bekostigd onderwijs gebruikelijk is, maar heeft een student de mogelijkheid alle weken van het jaar te studeren. Dit levert, over de gehele opleiding bekeken, nogmaals een studieduurverkorting van een half jaar op. Daarnaast is er sprake van een efficiencyfactor. Deze factor levert een versnelling in het leertraject op doordat de student onder andere geen tijd hoeft te besteden aan (de voorbereiding van) hoor- of werkcolleges. De efficiencyfactor is ten tijde van de aanwijzing van de LOI Hogeschool in de procedure ter beoordeling voorgelegd aan de Onderwijsinspectie en het Ministerie van OC&W. Voor de Open Universiteit is de efficiencyfactor destijds zelfs wettelijk vastgesteld op 1,5. De efficiencyfactor bedraagt tegenwoordig 1,2 en toepassing ervan betekent dat studenten bij een studiebelasting van 32 in plaats van 40 uur per week binnen de beoogde drie jaar de benodigde 240 ECTS kunnen behalen. Dit blijft echter een relatief begrip, aangezien de belastbaarheid per individu kan verschillen. In de Onderwijs- en examenregeling (OER) is aangegeven dat de aansluiting tussen de werksituatie en de opleiding kenmerkend voor de deeltijdopleiding is. De studenten dienen werkzaam te zijn in de administratieve sector. Tijdens de opleiding krijgen de studenten een theoretisch kader aangeboden in bedrijfseconomische, bedrijfsadministratieve en juridische vakken. Er is sprake van een samenhangend leerproces. Theorie en praktijk vormen tijdens de opleiding een onlosmakelijk geheel en ook dit draagt bij aan de efficiency. Pagina 12 van 34

13 Uit onderzoek door de LOI blijkt, dat het gemiddelde aantal studie-uren van actieve studenten 15 tot 20 uur per week bedraagt. Uit recent onderzoek onder alle afgestudeerden van de LOI Hogeschool blijkt verder dat de gemiddelde studieduur op dit moment 3,5 jaar bedraagt. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de toepassing van het concurrency-beginsel en de efficiencyfactor een afdoende verklaring biedt voor de verhouding tussen het aantal studie-uren en studiepunten. Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: Het didactisch concept is geënt op het afstandsonderwijs. Dit houdt in dat de opleiding veel aandacht besteedt aan de didactisering van het lesmateriaal en de opgaven die de studenten als huiswerk inzendt. Het lesmateriaal geeft niet alleen de vakinhoud maar ook de uitleg over de toepassing daarvan, zodat de student zich de lesstof zelf eigen kan maken. De opleiding slaagt erin de uitleg in het lesmateriaal zo te laten zijn, dat de studenten hoofdzakelijk met zelfwerkzaamheid door de lesstof heen kunnen gaan. De leerstof is in hoge mate gestructureerd en opgedeeld in modulen, die bestaan uit vakken, die bestaan uit onderdelen, die bestaan uit hoofdstukken, die bestaan uit paragrafen, die bestaan uit kernbegrippen, die bestaan uit trefwoorden. Door deze structuur is de lesstof voor de studenten gemakkelijk te doorgronden. In het lesmateriaal zijn na elke les opgaven opgenomen die de studenten kunnen gebruiken om zelf hun vorderingen te toetsen. Ook zijn inzendopgaven opgenomen die door de docent kunnen worden gecorrigeerd. Het lesmateriaal dat de auteur schrijft, wordt voorafgegaan door een proefhoofdstuk. Dat wordt gecontroleerd door een beoordelaar op taalkundige aspecten en didactiek. Daardoor is bij het proces van schrijven van het lesmateriaal een toets ingebouwd op de didactische kwaliteit en uitwerking van het materiaal. De opleiding beschikt over een uitgebreid en uitgewerkt arsenaal aan instructies die aan auteurs worden overlegd om lesmateriaal te schrijven. Deze instructies vormen de didactische basis voor het schrijven van lesmateriaal. De opleiding heeft voldoende mechanismen om te bewaken dat de auteurs zich aan de instructies houden. De opleiding houdt dit bij door het inzetten van beoordelaars en redacteurs. De docenten werken voor hun correctiewerk met modeluitwerkingen. De kwaliteit van het correctiewerk door docenten wordt steekproefsgewijze bekeken door een beoordelaar. Als dat werk onvoldoende blijkt te zijn, neemt de afdeling Organisatie Opleidingen contact op met de docent om tot verbetering te komen. Pagina 13 van 34

14 Het visitatieteam heeft waardering voor de mate waarin het afstandsconcept is toegepast op het curriculum. De lesmaterialen zijn goed gedidactiseerd. Daarbinnen is er een voldoende afwisseling van werkvormen (lesmateriaal met verschillende typen van vraagstellingen, verschillende opdrachtvormen). Op grond van deze bevindingen beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: Een aantal modulen wordt via extern gelegitimeerde examens getoetst. Dat zijn de modulen Publiekrecht (hoofdfase 10 ECTS), Privaatrecht (hoofdfase, 18 ECTS), Economie, marketing en consumentengedrag (hoofdfase, 8 ECTS), Bouwkunde (hoofdfase, 18 ECTS) en Makelaardij (hoofdfase, 12 ECTS). Deze leiden tot de externe certificaten van SVMNIVO. Dit zijn in totaal 66 ECTS. De toetsing bevindt zich op MBO casu quo MBO-plus niveau: toetsing betreft met name het toetsen van kennis- en inzicht van de studenten. Bovenstaande is onderkend door de opleiding en men heeft aanvullende casuïstiek geformuleerd. De aanvullende casuïstiek weerspiegelt het gewenste bachelorniveau, zie hiervoor ook facet Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma. Daarnaast worden de modulen Inleiding commerciële economie (propedeuse, 16 ECTS), Inleiding bedrijfseconomie (propedeuse, 11 ECTS), Inleiding statistiek (propedeuse, 10 ECTS) en Inleiding bedrijfsadministratie (propedeuse, 11 ECTS), de modulen Engels (hoofdfase, 17 ECTS) en Middle management (hoofdfase, 17 ECTS) en de modulen Foundations information systems management, IT management en infrastructure management (tezamen 14 ECTS) ook extern geëxamineerd. De modulen Middle management en Engels worden op HBO bachelorniveau getoetst; voor de examens van de Foundations geldt dat niet. Door het toevoegen van aanvullende casuïstiek op de werkplek van de student, weet de LOI deze toetsing echter adequaat op HBO-bachelorniveau te brengen. Het niveau van de afstudeerscripties is voldoende. De eisen die aan de afstudeeropdracht worden gesteld in termen van probleemstelling, analyse, onderzoek, reflectie op het resultaat en conclusies, worden in de afstudeeropdrachten in voldoende mate weerspiegeld. Wel stelt Certiked dat, in gesprekken met docenten die optreden als afstudeerbegeleider, er een verschillende opvatting lijkt te heersen over de mate van betrokkenheid bij het afstuderen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de toetsing als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de combinatie van extern gelegitimeerde examens en de aanvullende casuïstiek leidt tot degelijke toetsing op HBO-bachelorniveau. Pagina 14 van 34

15 Beoordeling van het onderwerp Programma Het visitatieteam beoordeelt op grond van bovenstaande bevindingen het onderwerp Programma als positief. Kennisontwikkeling vindt plaats aan de hand van modulen en aanvullende literatuur, het programma en de toetsing sluiten adequaat aan op de doelen van de opleiding. Alle onderliggende facetten zijn als goed of voldoende beoordeeld. Pagina 15 van 34

16 Onderwerp: Inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De (externe) medewerkers die met het onderwijs belast zijn, hebben als functie: auteur, beoordelaar, redacteur, docent, examinator, scriptiebegeleider, vakdeskundige en marktverkenner. De auteur stelt het lesmateriaal samen op grond van auteursinstructies. De beoordelaar controleert het werk van de auteurs op vakinhoud en didactiek. De redacteur kijkt het lesmateriaal na op schrijfstijl en didactiek. De docent begeleidt de student, wanneer deze bezig is in het leerproces. De examinator kijkt de examens van de student na. De scriptiebegeleider ondersteunt de student bij het schrijven van zijn afstudeerscriptie. De vakdeskundigen en marktverkenners gaan namens de instelling na of de inhoud conform de ontwikkelingen op het vakgebied en beroepenveld is. Alle personen die één of meer functies in het geven van onderwijs hebben, zijn opgenomen in de Externe Relatie Database (ERD) van de opleiding. In de selectiecriteria voor auteurs, docenten, beoordelaars en redacteurs zijn de eisen ten aanzien van ervaring in de beroepspraktijk expliciet opgenomen. Additionele eisen over de beroepservaring van examinatoren, scriptiebegeleiders, vakdeskundigen en marktverkenners zijn beschikbaar. De opleiding beoordeelt alle personen die een functie hebben als boven bedoeld, bij hun sollicitatie op basis van hun ervaring in de beroepspraktijk. Zij worden dan opgenomen in de ERD. Bij het voornemen tot het verstrekken van een opdracht om onderwijs te verzorgen, volgt een controle van het CV op onder meer praktijkervaring. Ook voert de projectleider of business-unitmanager een gesprek met de sollicitant. Ook in dat gesprek is de praktijkervaring één van de toetsingscriteria. Relevante opmerkingen in termen van sterke en zwakke kanten over een persoon die optreedt in één van de functies worden opgenomen in de ERD. Uit de CV s van auteurs en docenten blijkt het aspect van beroepservaring in voldoende mate. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de eisen HBO ten aanzien van het personeel als voldoende. De binding die docenten met de beroepspraktijk hebben, wordt door de opleiding in voldoende mate onderzocht en vormt een selectiecriterium voor de aanstelling van docenten. Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Op basis van de ERD beschikt de opleiding over een overzicht van alle personen die geschikt zijn voor één of meer van de functies voor het geven van onderwijs. Als een opdracht voor een bepaalde functie open staat, raadplegen de projectleider en businessunitmanager van de opleiding de ERD om een kandidaat te vinden. De opmerkingen in de ERD geven een aanwijzing bij de keuze. Pagina 16 van 34

17 Aan het ontwikkelen van lesmateriaal gaat een projectplan vooraf, waarin projectfasen zijn onderscheiden. In de eerste fase, die van de projectopzet, staan onder andere de afspraken rond de beoogde productie en planning van de werkzaamheden. Het waarborgen van voldoende capaciteit van auteurs en de aanlevering van materiaal door auteurs is als afgeleide daarvan vastgelegd. De planning en de realisatie van de werkzaamheden van docenten en examinatoren zijn de verantwoordelijkheid van de afdelingen Organisatie Opleidingen en het Examenbureau. Zij zien erop toe dat de termijnen voor het corrigeren van huiswerk en examenopgaven in acht genomen worden. Bij uitval van een docent als gevolg van ziekte of anderszins wordt dat gesignaleerd en wordt een andere docent ingezet. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwantitatieve inzet van personeel als zijnde voldoende. Het visitatieteam komt tot dat oordeel na het inzien van de procedures rond planning en inzet van personeel en de effectuering van deze procedures. Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De personen die een functie ambiëren als onderwijsgevende worden zowel bij hun aanmelding als bij verstrekking van een opdracht gecontroleerd op hun theoretische en vakinhoudelijke kennis en ervaring en op hun didactische vaardigheden. Zij schrijven een proefhoofdstuk ingeval zij optreden als auteur, dat de beoordelaar nakijkt op vakinhoud en dat de redacteur nakijkt op didactiek. Ten aanzien van de organisatorische vaardigheden van onderwijsgevenden ligt de controle bij de afdeling Organisatie Opleidingen. In afstandsonderwijs is het volgens planning insturen van de correctie van huiswerkopdrachten van studenten van belang. De afdeling houdt bij of docenten dat binnen de gestelde tijd doen en maant hen als zij over de normtijd heen gaan. Opmerkingen over regelmatige overschrijding van de geplande inlevertijd worden in de ERD vastgelegd. Een zelfde vorm van signalering van normtijden wordt gehanteerd door het Examenbureau. Ingeval van examens kijken twee examinatoren het werk van de student na en, als de eerste twee een significant verschil hebben, nog een derde. Ook in dit geval worden overschrijdingen gesignaleerd en worden examinatoren gemaand. De termijn waarop bij overschrijdingen docenten worden gemaand, is vastgesteld op veertien dagen en zal in de nabije toekomst verder naar beneden worden bijgesteld. De CV s van docenten en auteurs tonen een voldoende vakinhoudelijke en didactische ondergrond van hen aan. De studenten worden in de gelegenheid gesteld opmerkingen te maken over de inhoud van de lessen en over de correctie van hun antwoorden door de docenten. Opmerkingen over auteurs en docenten worden opgenomen in de ERD. De opleiding onderneemt in voorkomende gevallen actie. Pagina 17 van 34

18 Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwaliteit van personeel als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat de CV s van de docenten van een voldoende vakinhoudelijke, didactische en organisatorische kennis en vaardigheden blijk geven. Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Inzet van personeel als positief. De opleiding stelt de relevante eisen aan docenten en auteurs en ziet op de naleving daarvan toe. De docenten blijken aan de eisen van vakinhoudelijke, didactische en beroepsmatige kennis en ervaring te voldoen. Pagina 18 van 34

19 Onderwerp: Voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Voor het afstandsonderwijs beschikt de instelling over een voldoende capaciteit om de postale verzending te beheersen. Daarnaast stelt de instelling een digitale leeromgeving ter beschikking aan de studenten in de vorm van LOI Campus Pro. Deze leeromgeving bieden faciliteiten voor het inzenden van huiswerk, interactie met docenten en terugkrijgen van de (gemotiveerde) correcties op hun huiswerk. Voor een verdere beschrijving hiervan wordt verwezen naar het facet Studiebegeleiding. In het geval van mondelinge lesdagen, praktijkdagen en examens draagt de opleiding zorg voor een adequate accommodatie, materiaal en apparatuur. Telefonisch contact van studenten met de instelling vindt plaats door het customer contact center van de instelling. Deze afdeling is specifiek voor deze activiteit gecertificeerd. De mogelijkheden die de studenten geboden worden om de studie met behulp van elektronische leermiddelen uit te voeren, zijn bij de tijd en leveren meerwaarde in het realiseren van de studie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de voorzieningen als goed. Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het beleid van de opleiding is gestoeld op de overweging dat studenten die voor afstandsonderwijs kiezen, zelfstandig hun studie willen doorlopen. Anderzijds wil de opleiding studenten behulpzaam zijn bij hun studie. Daar hoort bij het bieden van momenten waarop de student over het onderwerp van zijn studie kan overleggen met docenten en medestudenten. De verschillende vormen van begeleiding van de student bij de LOI Hogeschool zijn: begeleiding door de docent bij het corrigeren van huiswerk, aangeven van welke antwoorden fout zijn en waarom geautomatiseerde beantwoording van inzendopdrachten met meerkeuzevragen gelegenheid tot het stellen van vragen aan de docent inzake de inzendopgaven of de aangeboden leerstof persoonlijk contact met docent tijdens mondelinge lessen begeleiding voor en tijdens de periode van beroepspraktijkvorming of stage door een stagecoördinator en een praktijkmentor voorts biedt de digitale leeromgevingen mogelijkheden tot assessment van kennis en ervaring door student zelf, op basis waarvan deze sommige stukken in de leerstof kan overslaan, alsmede de mogelijkheid tot contact met medestudenten. Pagina 19 van 34

20 Klachten van studenten over examens komen bij de examencommissie, die kan besluiten tot aanpassing van de gewraakte opgaven. De inhoud van de examens worden geëvalueerd op grond van opmerkingen van de examinatoren. De instelling heeft de volgende mechanismen om studenten bij achterblijvende resultaten daarop te attenderen: De digitale leeromgeving Campus Pro geeft studenten een signaal, wanneer ze niet tijdig hun huiswerk inzenden. Dit geldt alleen als studenten gebruik maken van Campus Pro. Dat is een toenemend aantal (minstens 70%). De instelling voert zogenaamde service calls uit naar studenten. Deze service calls vinden met een frequentie van tussen 3 en 6 maanden plaats. De docent kan de studievoortgang van de student in Campus Pro bekijken en desgewenst met de student over de voortgang communiceren. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studiebegeleiding als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als positief. De overwegingen zijn, dat de materiële voorzieningen goed zijn en dat de opleiding voldoende rekening houdt met de kenmerken van de studenten in termen van hun zelfstandigheid en hun beperkte behoefte aan begeleiding. Pagina 20 van 34

21 Onderwerp: Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De instelling is ISO 9001-gecertificeerd ten aanzien van de bedrijfsprocessen die te maken hebben met het concipiëren en ontwikkelen van opleidingen en examens voor afstandsonderwijs. De relevante procedures en de werkwijze van de instelling zijn in een kwaliteitshandboek beschreven. De opleiding kent een onafhankelijke Raad voor de Kwaliteitsbevordering die toeziet op de totstandkoming en naleving van het kwaliteitssysteem. De kwaliteit wordt op twee niveaus bewaakt, te weten enerzijds de kwaliteit van het (primaire) proces en anderzijds de kwaliteit van de producten. De streefdoelen voor de proceskwaliteit zijn ontleend aan de ISO 9001-normen. Centraal staan begrippen als kwaliteit, continuïteit, helderheid en eenvormigheid van de procedures. Het evalueren van de mate waaraan aan de normen wordt voldaan geschiedt op grond van periodieke audits. Deze vinden eenmaal per jaar plaats. De streefdoelen voor de productkwaliteit zijn integraal ontleend aan het beoordelingskader van de NVAO. De vier stappen in het proces om na te gaan of aan deze streefdoelen wordt voldaan, zijn de zelfevaluatie door de instelling, de visitatie door de VBI, beraadslaging over de visitatie en de reactie van de instelling door de Raad voor de Kwaliteitsbevordering en de rapportage aan de NVAO. Zowel de streefdoelen als de evaluatie daarvan komen tot stand binnen het raamwerk van de accreditatie conform de kaders van de NVAO. Het formuleren van doelstellingen en het evalueren vindt plaats onder diverse stakeholders. Sterk vindt het visitatieteam de positie van de Raad voor de Kwaliteitsbevordering, die een zwaarwichtig stempel drukt op het goed functioneren van de kwaliteitssystematieken van de hogeschool. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de interne kwaliteitszorg als goed. Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. De procedures van het kwaliteitssysteem worden getoetst in het kader van het door de instelling opgestelde vierluiktraject. Het gaat daarbij achtereenvolgens om de projectopzet, de projectuitvoering, de evaluatie van herzieningen en nieuwe projecten en de permanente evaluatie. Binnen de instelling zijn vormen van overleg op verschillende niveaus. Deze overleggen zijn ervoor bedoeld om de activiteiten binnen het vierluiktraject te bewaken en, waar nodig, bij te sturen. Naast het overleg zijn binnen de fasen van het vierluiktraject mijlpalen casu quo producten gedefinieerd. Dat zijn concrete activiteiten binnen een fase, waarvoor doel en inhoud zijn geformuleerd. Pagina 21 van 34

22 Het evaluatie-instrumentarium bestaat uit: De verschillende netwerken waarin de voorzitter bestuur en de businessunitmanagers deelnemen; input uit deze netwerken levert informatie op voor de bijsturing van de producten van de instelling. Informatievoorziening via vakdeskundigen en marktverkenners; zij leveren informatie aan over actuele en relevante ontwikkelingen op het betreffende vakgebied. Signalen van klanten en docenten; opmerkingen van klanten die bijvoorbeeld via het customer contact center binnenkomen worden verder geleid en kunnen aanleiding zijn voor bijsturing. Enquêtes onder studenten; was de participatie voorheen beperkt, sedert de enquêtes via internet worden afgenomen is de deelname gestegen naar ongeveer 50%; de reacties van de klanten zijn input voor de bijstelling van de producten. Ondervragen van studenten op periodieke basis via service calls; deze vinden eens in de 3 tot 6 maanden plaats. Paneldiscussies met studenten en alumni over hun ervaringen. De evaluaties leiden tot verbeteringen, met name op het gebied van de inhoud en actualisering van de opleiding, de begeleiding van de studenten en de informatievoorziening over de examinering. Vanwege de sterk aanwezige link tussen doelen stellen, evalueren en vervolgens verbeteren, beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Betrekken van medewerkers, studenten alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Het betrekken van de verschillende belanghebbenden (stakeholders) bij de processen en producten van de instelling geschiedt op een gestructureerde wijze en conform het kwaliteitssysteem. De medewerkers van de opleiding zijn betrokken via de overlegsituaties waarin medewerkers zich kunnen uitspreken over het verloop van projecten in het kader van het vierluiktraject. De netwerken van de voorzitter van het bestuur en de businessunitmanagers bieden een waarborg dat het beroepenveld in voldoende mate betrokken is bij de ontwikkeling van de opleiding en het up-todate houden ervan. Vakdeskundigen en marktverkenners signaleren ontwikkelingen in het beroepenveld. De studenten zijn op drie wijzen bij de kwaliteit betrokken: enquêtes onder studenten, service calls door de opleiding en opmerkingen en klachten die studenten bij de opleiding kunnen neerleggen. De opleiding vraagt niet op een regelmatige basis om de input van alumni. Het visitatieteam heeft waardering voor de pro-actieve wijze waarop de hogeschool haar netwerken benut voor het verkrijgen van goede informatie. Op grond daarvan beoordeelt zij dit facet als goed. Pagina 22 van 34