ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HBO Marketing & HBO Sales LOI Hogeschool. CROHO registratie aan het NVAO Accreditatiekader

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van HBO Marketing & HBO Sales LOI Hogeschool CROHO registratie aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 11 december 2003 en 16 december 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...5 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam...28 Bijlage 2: Programma...29 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...31 Bijlage 4: Documenten...54 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...55 De verantwoordelijke teamleider: ir. R.S. Kloosterman namens deze, C.F.M. van Strien Certiked 8 maart 2005 Pagina 1 van 55

2 Identificatie LOI Hogeschool Postbus 4200, 2350 CA Leiderdorp Leidsedreef 2, 2352 BA Leiderdorp Telefoon Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: mr. M.J. Kuipers Kwaliteitsfunctionaris: T.J. Steffens Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: LOI Hogeschool HBO opleiding Marketing Bachelor en HBO opleiding Sales Bachelor Deeltijd Locatie Leiderdorp (afstandsonderwijs) Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003 adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: ir. R.S. Kloosterman Extern deskundige: mevrouw drs. M.H. Bekkers Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren (ook als studentlid) Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding. Deze zelfevaluatie alsmede de bijlagen daarbij bleek een goede basis voor de visitatie. De visitatiedag heeft op 16 december 2004 plaatsgevonden. Het conceptrapport is op 9 februari 2005 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 15 februari 2005 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot het onderhavige definitieve rapport. In de aanloop naar de visitatie is er viermaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden alle het karakter van kennismaking, voorlichting en planning. Op 11 december 2004 is een visitatie uitgevoerd naar een aantal opleidingsoverstijgende facetten. Hoewel dat deel van de visitatie plaatsvond meer dan een jaar voorafgaand aan de visitatie van onderhavige opleiding, is vastgesteld dat de bevindingen ten aanzien van betreffende facetten nog steeds dezelfde zijn als een jaar daarvoor. Pagina 2 van 55

3 Managementsamenvatting Op 16 december 2004 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleidingen HBO Marketing en HBO Sales van de LOI Hogeschool. Het betreft één opleiding met twee verschillende afstudeerrichtingen. Om markttechnische redenen positioneert de LOI deze opleiding als twee separate opleidingen. Teneinde aan te sluiten bij die opvattingen, zal in deze rapportage ook gesproken worden over twee opleidingen, daar waar dat relevant is om onderscheid te maken. De doelstelling van de visitatie was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De LOI Hogeschool is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op een uiteenlopend gebied, waaronder economie, informatica, marketing & sales en management. Daarnaast biedt de LOI Hogeschool ook post- HBO opleidingen aan. Er studeren in totaal ruim studenten aan de LOI Hogeschool, die daarmee tot de grote hogescholen in Nederland behoort. De LOI Hogeschool verzorgt afstandsonderwijs. Dat wil zeggen dat de studenten onafhankelijk van plaats, tijd en studietempo de opleidingen kunnen volgen. Belangrijke pijlers van de LOI Hogeschool zijn de kwaliteit van de leerstof, de begeleiding van de studenten door de docent en innovatie van het onderwijs. De leerstof wordt samengesteld door inhoudsdeskundigen op het betreffende vakgebied, waarbij de Hogeschool veel aandacht besteedt aan de didactisering van de lesstof, juist met het oog op het afstandsonderwijs. De begeleiding van de studenten vindt plaats door de docent in de vorm van correctie van en commentaar op de ingezonden huiswerkopgaven van de student. De student heeft daarnaast de mogelijkheid additionele vragen aan de docent te stellen. De interactie tussen de student en de docent vindt plaats via de gewone post en in toenemende mate via de digitale leeromgeving van de Hogeschool. De innovatie van het onderwijs komt tot uiting in het hebben en ontwikkelen van de digitale leeromgeving, LOI Campus Pro. Deze leeromgeving biedt de student het overzicht over de opleiding, inzicht in de eigen vorderingen en mogelijkheden tot overleg met de docent en met medestudenten De opleiding HBO Marketing is in 1996 van start gegaan en de afstudeerrichting HBO Sales is in september 2003 begonnen. De opleiding HBO Marketing is in 1999, 2000, 2001 en 2002 aan nieuwe ontwikkelingen op het vakgebied aangepast. In 2004 zijn de beroeps- en opleidingsprofielen van beide opleidingen opnieuw beschreven door de LOI Hogeschool, waarbij deze aansluiting heeft gezocht bij het Nieuwe Profiel Commerciële Economie uit januari Als gevolg van deze nieuwe profielen zijn de programma s van beide opleidingen aan de actualiteit aangepast. Er zijn inmiddels van de opleiding HBO Marketing 14 afgestudeerden en van de opleiding HBO Sales nog geen. De studenten die nu nog bij HBO Marketing het oude programma volgen, worden tot eind 2005 in de gelegenheid gesteld daarin af te studeren. Hen wordt ook het alternatief geboden over te stappen naar het nieuwe programma. Pagina 3 van 55

4 De zelfevaluatie met de bijlagen die de opleiding heeft geschreven had een goed niveau en bood het visitatieteam voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen van het NVAO beoordelingskader Doelstellingen, Programma, Inzet van personeel, Voorzieningen, Interne kwaliteitszorg en Resultaten voldoende zijn. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleidingen HBO Marketing en HBO Sales van de LOI Hogeschool het geheel van het NVAO Beoordelingskader adequaat afdekken. Pagina 4 van 55

5 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 5 van 55

6 Onderwerp: doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: De eindkwalificaties van de opleidingen HBO Marketing en HBO Sales zijn gebaseerd op het Profiel HBO Marketing respectievelijk het Profiel HBO Sales. Beide profielen zijn in 2004 opgesteld door de LOI Hogeschool. De LOI Hogeschool heeft bij het tot stand brengen van deze profielen in belangrijke mate gebruik gemaakt van het Nieuw Profiel Commerciële Economie dat in 1998 door een groot aantal opleidingen commerciële economie in Nederland is opgesteld en door betrokkenen vanuit het beroepenveld is gevalideerd. De profielen zijn voorgelegd aan het Nederlands Instituut voor Marketing, NIMA. NIMA is vooral bekend door de landelijke examens die door deze organisatie op het gebied van marketing en sales worden georganiseerd. Deze examens worden algemeen in kringen van vakgenoten in Nederland gezien als maatgevend. NIMA heeft laten weten dat de profielen overeenkomen met de eisen die aan een beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau moeten worden gesteld. NIMA heeft voor de beoordeling van beide profielen de expertise en ervaring ingezet, die binnen deze organisatie, ook vanuit het beroepenveld aanwezig is op de beide vakgebieden. Daaruit is naar voren gekomen dat de eindkwalificaties in de profielen een juiste weergave zijn van de beroepspraktijk op het niveau van beginnend beroepsbeoefenaar. De opleidingskwalificaties van het profiel HBO Marketing zijn opgebouwd uit de Kern (E1) met daarin Marketing en Marketingcommunicatie, de Context (E2) met daarbinnen Algemene normen en waarden, Onderneming en omgeving, Procesbeheersing en -vernieuwing en Financieel management en Algemene beroepsgerichte competenties (E3) met daarin Taalvaardigheden, Informatie- en communicatietechnologie en Methoden van onderzoek en Persoon (E4) met Zelfmanagement, Kennismanagement en Relatiebeheer en management. De opleidingskwalificaties van het profiel HBO Sales zijn opgebouwd uit de Kern (E1) met daarin Verkopen intern, Verkopen extern en Relatiebeheer, de Context (E2) met daarbinnen Algemene normen en waarden, Onderneming en omgeving, Procesbeheersing en -vernieuwing en Financieel management en Algemene beroepsgerichte competenties (E3) met daarin Taalvaardigheden, Informatie- en communicatietechnologie en Methoden van onderzoek en Persoon (E4) met Zelfmanagement, Kennismanagement en Communicatie en management. De opleiding heeft de beide profielen HBO Marketing en HBO Sales met de opleidingskwalificaties daarin, overgenomen als de eindkwalificaties van respectievelijk de opleidingen HBO Marketing en HBO Sales. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat de eindkwalificaties gebaseerd zijn op relevante kaders, die door vakgenoten en beroepenveld in voldoende mate zijn gevalideerd. Pagina 6 van 55

7 Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: In de profielen HBO Marketing en HBO Sales zijn de eindkwalificaties van de afgestudeerde HBObachelor voor Marketing en Sales omschreven. Hieronder beschrijven we achtereenvolgens voor de eindkwalificaties van de opleiding HBO Marketing en van de opleiding HBO Sales of en in welke mate deze eindkwalificaties overeenkomen met de algemene beschrijvingen van de kwalificaties, zoals die tot uitdrukking komen in de Dublin descriptoren. HBO Marketing De kennis en het inzicht van de beginnend beroepsbeoefenaar komen in het profiel HBO Marketing tot uitdrukking in de Kern (E1) van de opleidingskwalificaties. Daarin staat dat de afgestudeerde op het gebied van marketing en marketingcommunicatie kennis en inzicht over de relevante delen van deze vakgebieden moet bezitten. Het gaat dan onder meer om het voorbereiden en opzetten van het strategisch marketingbeleid, marktonderzoek en het marketingcommunicatieplan. Relevante kennis wordt verder van de afgestudeerde gevraagd bij de Context (E2) over organisaties, processen met klanten en financieel management en bij Algemene beroepsgerichte competenties (E3) ten aanzien van de Engelse en Nederlandse taal, ICT-toepassingen en statistische methoden en technieken. Het profiel HBO Marketing geeft bij de kennis- en inzichtcomponenten aan of en in welke mate de afgestudeerde deze moet kunnen toepassen. De afgestudeerde moet in staat zijn om de kennis over marketing en marketingcommunicatie toe te passen in de voorbereiding, formulering, implementatie en evaluatie van plannen. Verder moet de afgestudeerde op grond van de analyse van klanten producten en diensten kunnen ontwikkelen, kwaliteitszorg kunnen hanteren, financiële analyses kunnen uitvoeren en ICT, methoden en technieken in de statistiek en marktanalyse kunnen toepassen. Tot slot dient de afgestudeerde leiding te kunnen geven aan commerciële projecten. Ten aanzien van de oordeelsvorming van de afgestudeerde geeft het profiel HBO Marketing aan dat de afgestudeerde in staat moet zijn om beargumenteerde keuzes te maken op het gebied van het marketingbeleid en marktonderzoek. Verder dient de afgestudeerde plannen kritisch te kunnen beoordelen, de maatschappelijke en culturele aspecten van het commercieel opereren te kunnen aangeven en werkzaamheden kunnen toetsen aan ethische beginselen. Ook dient de afgestudeerde informatie te kunnen beoordelen op de relevantie. Over de sociale en communicatieve vaardigheden geeft het profiel HBO Marketing aan dat de afgestudeerde plannen moet kunnen beargumenteren, de talen Nederlands en Engels goed moet beheersen, discussies moet kunnen leiden, presentaties moet kunnen houden, goed moet kunnen omgaan met collega s en moet kunnen onderhandelen. Volgens het profiel HBO Marketing moet de afgestudeerde in staat zijn autonoom te functioneren, zijn eigen zwakke kanten te verbeteren, het eigen handelen kritisch te evalueren, op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen en de eigen ervaringen in kennis om te zetten. Pagina 7 van 55

8 HBO Sales De kennis en het inzicht van de beginnend beroepsbeoefenaar komen in het profiel HBO Sales tot uitdrukking in de Kern (E1) van de opleidingskwalificaties. Daarin staat dat de afgestudeerde op het gebied van Verkopen intern weet hoe hij het strategisch verkoopbeleid moet formuleren en een strategisch verkoopplan moet ontwikkelen. Bij Verkopen extern wordt de afgestudeerde gevraagd om het kunnen specificeren en opzetten van een marktonderzoek, het kunnen beoordelen van de potentiële vraag bij de klant, het kunnen inspelen op waarden van de klant en het inzicht hebben in het besluitvormingsproces bij de klant. Bij Relatiebeheer dient de afgestudeerde onder meer inzicht te hebben in het waarborgen van de klanttevredenheid. Relevante kennis wordt ook gevraagd van de afgestudeerde bij de Context (E2) over organisaties, processen met klanten en financieel management en bij Algemene beroepsgerichte competenties (E3) ten aanzien van de Engelse en Nederlandse taal, ICT-toepassingen en inzet van statistiek in afwegingen rond de verkoop. Ook dient de de afgestudeerde kennis te hebben van Management- en Verkoopinformatiesystemen. Het profiel HBO Sales geeft bij de kennis- en inzichtcomponenten aan of en in welke mate de afgestudeerde deze moet kunnen toepassen. De afgestudeerde moet in staat zijn het verkoopbeleid van de organisatie te operationaliseren en uit te voeren, de resultaten van het marktonderzoek toe te passen en de realisatie van verkoopplannen ter hand te nemen. De afgestudeerde moet ook relaties kunnen onderhouden en kunnen onderhandelen. Verder moet de afgestudeerde relevante ICTtoepassingen, statistische methoden en technieken en Management- en Verkoopinformatiesystemen kunnen hanteren in de praktijk. Ook dient de afgestudeerde leiding te kunnen geven aan commerciële projecten. Ten aanzien van de oordeelsvorming van de afgestudeerde geeft het profiel HBO Sales aan dat de afgestudeerde in staat moet zijn om een beargumenteerde keuze te maken voor een optimale verkoopstrategie en in staat moet zijn om marktonderzoek en verkoopconcepten kritisch te interpreteren, toetsen en beoordelen. Ook moet de afgestudeerde informatie kunnen verzamelen, selecteren en beoordelen met het oog op voor de organisatie relevante verkoopinformatie. De afgestudeerde betrekt de algemene aanvaarde normen en waarden in zijn werk en kan zijn werkzaamheden toetsen aan ethische beginselen. Ten aanzien van de sociale en communicatieve vaardigheden geeft het profiel HBO Sales aan dat de afgestudeerde plannen moet kunnen beargumenteren, de talen Nederlands en Engels goed moet beheersen, discussies moet kunnen leiden, presentaties moet kunnen houden, goed moet kunnen omgaan met collega s en moet kunnen onderhandelen. Volgens het profiel HBO Sales moet de afgestudeerde in staat zijn autonoom te functioneren, zijn eigen zwakke kanten te verbeteren, het eigen handelen kritisch te evalueren, op de hoogte te blijven van nieuwe ontwikkelingen en de eigen ervaringen in kennis om te zetten. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen het HBO-bachelorniveau van de eindkwalificaties als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat de vijf Dublin descriptoren voor de HBO-bachelor op adequate wijze aan de orde komen in de eindkwalificaties van beide opleidingen. Pagina 8 van 55

9 Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: In het profiel HBO Marketing is het beroepsprofiel van de afgestudeerde aangegeven. De beroepsbeoefenaar casu quo de marketeer vertaalt de wensen en behoeften van consumenten en ondernemingen naar marketingactiviteiten. Om dat te kunnen doen beschikt de marketeer over expertise op het gebied van marketingmethoden en -technieken, organisatie en bedrijfsvoering, inzet van relevante ICT en de eigen effectiviteit. De beroepen waar het profiel HBO Marketing betrekking op heeft, zijn onder meer commercieel manager, marketingmanager en productmanager. Dit zijn volgens het profiel doorgroeifuncties, die nog niet door de net afgestudeerde casu quo beginnend beroepsbeoefenaar uitgeoefend kunnen worden. Het profiel richt zich echter op de startfuncties en dat zijn onder meer junior-commercieel manager, staffunctionaris marketing, junior marketingmanager en assistent-productmanager. Het profiel gaat uit van de vereisten voor de startfuncties, dat wil zeggen die voor de beginnend beroepsbeoefenaar. In het profiel HBO Sales is het beroepsprofiel van de afgestudeerde omschreven. De beroepsbeoefenaar casu quo de salesprofessional is in staat de aansluiting te maken tussen de wensen en behoeften van klanten en de kenmerken van de eigen producten en diensten. Daartoe beschikt de beroepsbeoefenaar over kennis en inzicht in de markt en kan hij verkoopacties implementeren in de organisatie. Met het oog op het uitvoeren van deze taken beschikt de beroepsbeoefenaar over expertise op het gebied van salesmethoden en -technieken, organisatie en bedrijfsvoering, inzet van relevante ICT en persoonlijke effectiviteit. Het profiel HBO Sales onderkent als startfuncties onder andere verkoper, vertegenwoordiger, commercieel medewerker binnendienst en accountmanager. Daarna geeft het profiel ook een aantal doorgroeifuncties, waaronder hoofd verkoop, salesmanager en commercieel manager. Het profiel gaat uit van de vereisten voor de startfuncties, zijnde die voor de beginnend beroepsbeoefenaar. De Profielen HBO Marketing en HBO Sales zijn gevalideerd door NIMA. NIMA heeft aangegeven dat de beide profielen aansluiten op de beroepspraktijk in marketing en sales. NIMA heeft bij de validering gebruik gemaakt van de expertise uit het beroepenveld, waarover zij in haar commissies beschikt. Daarnaast is voor het profiel HBO Marketing een analyse uitgevoerd van de teksten van recente personeelsadvertenties voor relevante marketingfuncties en is naar de mening gevraagd van vakdeskundigen. Voor het profiel HBO Sales zijn teksten van personeelsadvertenties op het gebied van sales bestudeerd en zijn vakdeskundigen benaderd om hun oordeel te geven. Daarnaast is gebruik gemaakt van functieprofielen van de Sales Management Association, een belangrijke beroepsvereniging van personen die op het gebied van sales en accountmanagement werkzaam zijn. Omdat de opleidingen de beroepskwalificaties uit de profielen HBO Marketing en HBO Sales als eindkwalificaties nemen, zijn de eindkwalificaties ontleend aan het beroepenveld en sluiten ze aan bij wat een beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau moet kunnen. Pagina 9 van 55

10 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties van de opleidingen als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat de eindkwalificaties zijn ontleend aan het beroepenveld en dat zij zich richten op de beginnend beroepsbeoefenaar op HBObachelorniveau. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen als voldoende. De opleiding is geënt op eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen van het vak, de beroepspraktijk en het bachelorniveau. Pagina 10 van 55

11 Onderwerp: programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: De beide opleidingen hebben een groot aantal gemeenschappelijke modulen. De overeenkomstige modulen tussen de opleidingen hebben betrekking op 143 ECTS van in totaal 190 ECTS (totaal 240 minus stage en afstudeeropdracht), dat wil zeggen ruim 75%. Ten aanzien van de verschillen tussen de opleidingen geldt het volgende. Aan de kant van de opleiding HBO Marketing staan de modulen Marketing (17 ECTS), Marketing opdrachten (7 ECTS) en Marketingcommunicatie (17 ECTS) tegenover de modulen Sales (18 ECTS), Sales opdrachten (6 ECTS) en Salesmanagement (23 ECTS) binnen HBO Sales. Al deze modulen behoren tot de hoofdfase. De relevantie van de modulen is dat ze een goed beeld van de vakinhoudelijke kennis en inzichten geven, die op het gebied van marketing en sales gevraagd worden. De gemeenschappelijke modulen van beide opleidingen omvatten onder andere Inleiding statistiek (10 ECTS), Inleiding commerciële economie (16 ECTS) en Inleiding communicatie (22 ECTS). Deze behoren tot de propedeuse. In de hoofdfase gaat het onder meer om Middle management (17 ECTS), Kennis- en informatiemanagement (19 ECTS), Direct marketing (17 ECTS), Engels (17 ECTS) en E- business (11 ECTS). Deze modulen bieden kennis en inzicht op het gebied van onder meer relevante ICT-ontwikkelingen en op het gebied van vraagstukken van de organisatie en van bedrijfsprocessen, die mede gericht zijn op de aspecten van marketing en sales. De inhoud van zowel de gemeenschappelijke modulen als de onderscheiden modulen van de beide opleidingen weerspiegelen in voldoende mate de vakinhoudelijke eisen die daaraan gesteld moeten worden. Alle onderwerpen die in deze vakgebieden aan de orde komen, zijn in het lesmateriaal opgenomen. In de behandeling van deze onderwerpen zijn de actuele inzichten verwerkt. De opleidingen volgen ook de ontwikkelingen in het beroepenveld via de aansluiting van een aantal van de modulen van de opleidingen op de examens van NIMA. Wanneer deze examens veranderen op grond van ontwikkelingen in het beroepenveld, dan worden de opleidingen aangepast om deze aansluiting met de NIMA-examens te behouden. De frequente aanpassing van de inhoud van de opleiding HBO Marketing in de afgelopen jaren toont aan dat de opleiding de actuele ontwikkelingen ook daadwerkelijk zo veel mogelijk volgt. Alle auteurs van lesmateriaal en docenten zijn extern. Bijna allen zijn werkzaam binnen het vakgebied naast hun docent- of auteurschap bij de opleiding. Veel docenten en auteurs leveren commentaar op aspecten van de opleiding als actualiteit en relatie met de beroepspraktijk. Bij het lesmateriaal dat de auteur schrijft, is de praktijkgerichtheid een toetsingscriterium. Dat criterium komt onder meer tot uitdrukking in de mate waarin en de wijze waarop casussen zijn beschreven. Het lesmateriaal wordt door een beoordelaar gecontroleerd op de theoretische en praktische vakinhoud en actualiteit. De opleiding werkt met vakdeskundigen en marktverkenners. Deze externe medewerkers nemen ontwikkelingen op het vakgebied waar en beoordelen deze ontwikkelingen. Ze kijken naar de actualiteit van de opleiding, ontwikkelingen in het beroepenveld en de aansluiting bij de Pagina 11 van 55

12 beroepspraktijk. Ze brengen hun bevindingen ter kennis aan de studieleiding van de opleiding. Deze besluit in voorkomende gevallen tot aanpassing van de opleiding. De internationale component is niet erg relevant voor de opleiding HBO Sales. Daarentegen is de internationale dimensie en de vergelijking met marketing in het buitenland wel van belang voor HBO Marketing. In de laatste opleiding kan dat element beter worden onderbelicht. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-eisen als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat het programma gebruik maakt van theoretisch voldoende lesmateriaal, dat actueel is en in voldoende mate aansluit bij de beroepspraktijk. Het feit dat de internationale dimensie minder duidelijk aanwezig is in het programma van de opleiding HBO Marketing weegt in de ogen van het visitatieteam niet zo zwaar dat niet tot een voldoende kan worden besloten. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: De Kern (E1) van de eindkwalificaties komt terug in de modulen Inleiding commerciële economie (propedeuse, 16 ECTS), Marketing (hoofdfase, 30 ECTS, inclusief de praktijkopdrachten) en Marketingcommunicatie (hoofdfase, 17 ECTS) respectievelijk Sales (hoofdfase, 24 ECTS, inclusief de praktijkopdrachten), en Direct marketing (hoofdfase, 17 ECTS). In deze modulen worden de onderwerpen inzake marketingbeleid, marketingplannen, marketingcommunicatie, verkoopplannen, marktonderzoek en afstemming met klanten behandeld. Deze onderwerpen komen diepgaand en breed aan de orde en de verschillende onderdelen daarvan hebben een plaats gekregen in de verschillende modulen. In de praktijkopdrachten Marketing en Sales wordt vooral ingegaan op de toepassing van de kennis en inzichten die in de modulen Marketing en Sales aan de orde zijn gesteld. In de modulen E-business (hoofdfase, 11 ECTS), Middle management (hoofdfase, 17 ECTS) en Kennis- en informatiemanagement (hoofdfase, 19 ECTS) worden organisatieonderwerpen, vragen ten aanzien van bedrijfsprocessen en de borging daarvan en financiële zaken aan de orde gesteld. Daarmee weerspiegelen deze modulen de aspecten die in de Context (E2) van de eindkwalificaties genoemd zijn. In Kennis- en informatiemanagement (hoofdfase, 19 ECTS) worden onderwerpen inzake ICT aangedragen in een brede context. De module Engels (hoofdfase, 17 ECTS) biedt kennis over deze taal en Inleiding statistiek (propedeuse, 10 ECTS) gaat in op statistische methoden en technieken. In deze modulen komen aldus de vraagstukken rond de Algemene beroepsgerichte competenties (E3) aan de orde. De module Communicatie en maatschappelijke vorming (propedeuse, 6 ECTS) besteedt aandacht aan aspecten van communicatie. Daarnaast zijn de studenten in de gelegenheid mondelinge lessen bij te wonen. Mondelinge lessen zijn onderdeel van de modulen Inleiding commerciële economie, Inleiding communicatie, Marketing, Marketingcommunicatie en Sales. Daarin worden aan de hand van praktische oefeningen communicatieve vaardigheden uitgelegd en daadwerkelijk geoefend. Daarnaast komt dit aspect ook aan de orde in de stage en de afstudeeropdracht. Pagina 12 van 55

13 Het aspect van zelfstudie, dat sterk in het afstandsonderwijs aanwezig is, leert de studenten de zelfkennis, de zelfreflectie en het verzamelen, verwerken en beoordelen van informatie. Op deze wijze komen de aspecten die in de eindkwalificaties rond Persoon (E4) vermeld zijn, aan bod. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat het curriculum in voldoende mate de eindkwalificaties uit de profielen HBO Marketing en HBO Sales weerspiegelt. In de verschillende modulen van het programma komen de eindkwalificaties aan de orde. De breedte en diepte van de aangeboden leerstof zijn afdoende om de eindkwalificaties af te dekken. Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: Het programma bestaat uit een propedeutisch jaar en een hoofdfase. De propedeuse heeft een breed en oriënterend karakter. In de modulen van de propedeuse, met name Inleiding commerciële economie (16 ECTS) en Inleiding communicatie (22 ECTS) komen aspecten van marketing en sales aan de orde. In die zin bieden deze modulen zicht op de vakgebieden en vervullen ze de oriënterende functie die van de propedeuse gevraagd mag worden. In de hoofdfase komen modulen voor die ingaan op specifieke onderwerpen uit sales en marketing. Dat zijn met name de modulen Marketing (30 ECTS, inclusief de praktijkopdrachten) en Marketingcommunicatie (17 ECTS) respectievelijk Sales (hoofdfase, 24 ECTS, inclusief de praktijkopdrachten), Direct marketing (hoofdfase, 17 ECTS) en Salesmanagement (23 ECTS). Daarenboven omvat de hoofdfase modulen zoals E-business (11 ECTS), Middle management (17 ECTS), Kennis- en informatiemanagement (19 ECTS), Engels (17 ECTS) en Inleiding statistiek (propedeuse, 10 ECTS). Deze hebben betrekking op aspecten van de bedrijfsvoering (context) en op ondersteunende aspecten. Deze modulen sluiten nauw aan op de kernmodulen rond marketing en sales. Met name de module E-business legt een verband tussen de stof in de kernmodulen en de modulen in de context. Bij de afstudeeropdracht wordt van de studenten gevraagd tot een complexere behandeling en toepassing van de leerstof te komen. In de afstudeeropdracht is sprake van een integrerende benadering en oplossing van een probleemstelling. De opleiding laat een geleidelijke opbouw van complexiteit zien, waarbij onderwerpen meerdere malen en dan op verschillende niveaus aan de orde komen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de samenhang in het curriculum als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat de propedeuse een oriënterend beeld van de opleidingen oproept. In de hoofdfase bestaat een voldoende samenhang tussen de modulen met betrekking tot de kernonderwerpen, de modulen over aspecten van bedrijfsvoering en de modulen met ondersteunende vakken. Het programma kent een oplopende moeilijkheidsgraad. Pagina 13 van 55

14 Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: In de Onderwijs- en Examenregelingen van de opleidingen zijn de eindtermen van de modulen waaruit de opleidingen bestaan helder en concreet opgesomd. De termijn voor het inzenden van de correctie van inzendopgaven wordt bewaakt. De interne norm voor het inzenden is 2 tot 3 dagen per en 5 dagen per post. Deze norm worden overigens niet naar buiten gebracht. Er komen geen klachten binnen van studenten over de inzendtermijnen. Er is een termijn gesteld door de opleiding waarbinnen de examenuitslag bij de studenten moet zijn. Deze termijn is maximaal 3 maanden. Gewoonlijk gebeurt het sneller: om en nabij 6 weken. Studenten zijn in de gelegenheid om vooraf aan een hoofdstuk van een module een assessment via Campus Pro te doorlopen. Als de uitslag van het assessment meer dan 85% goed is, krijgt de student het advies het hoofdstuk over te slaan. Het aantal examenmomenten per module is twee per jaar. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studeerbaarheid van het programma als voldoende. Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: Studenten met HAVO, VWO en MBO-4 worden tot de opleiding toegelaten. Studenten die ouder dan 21 jaar zijn en relevante kennis en/of ervaring hebben opgedaan, worden ook tot de opleiding toegelaten. De opleiding beziet middels de toetsingcommissie of de kennis en ervaring voldoende zijn om toegelaten te worden. Bij de toelating kijkt de opleiding wel of de student in een relevante werkomgeving werkzaam is. Het niet aanwezig zijn daarvan leidt niet tot een negatief advies bij het beginnen aan de opleiding. Mogelijke vrijstellingen op grond van EVC s (extern verworven competenties) staan in de studiegids van de opleiding aangegeven. De toetsingscommissie verleent deze vrijstelling na bestudering van het verzoek daartoe. De propedeuse van de opleiding is voldoende breed en oriënterend dat de instromende student met de genoemde instroomkwalificaties de aansluiting met dit programma kan maken. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende. Pagina 14 van 55

15 Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: De omvang van het curriculum bedraagt in totaal 240 ECTS, waarvan 60 ECTS voor de propedeuse en 180 ECTS voor de hoofdfase. Het gemiddelde aantal studie-uren bedraagt 15 tot 20 per week. Dat in het aantal studie-uren van 15 tot 20 per week toch de beoogde 240 ECTS kunnen worden gerealiseerd, hangt samen met het concurrency-beginsel. Dat wil zeggen dat de student, die aan deze opleiding studeert, werkzaam is in een werkomgeving waar hij of zij de opgedane kennis kan toepassen. Hierdoor kunnen de studie-uren tot het aangegeven aantal beperkt blijven. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: Het didactisch concept is geënt op het afstandsonderwijs. Dat houdt in dat de opleiding veel aandacht besteedt aan de didactisering van het lesmateriaal en de opgaven die de studenten als huiswerk inzenden. Het lesmateriaal geeft niet alleen de vakinhoud maar ook de uitleg over de toepassing daarvan, zodat de student zich de lesstof eigen kan maken. In het lesmateriaal zijn na elke les opgaven opgenomen die de studenten kunnen gebruiken om zelf hun vorderingen te toetsen. Ook zijn inzendopgaven opgenomen die door de docent kunnen worden gecorrigeerd. Het lesmateriaal dat de auteur schrijft, wordt voorafgegaan door een proefhoofdstuk. Dat wordt gecontroleerd door een redacteur op taalkundige aspecten en didactiek. De opleiding beschikt over een uitgebreid en uitgewerkt arsenaal aan instructies die aan auteurs worden overlegd om lesmateriaal te schrijven. Deze instructies vormen de didactische basis voor het schrijven van lesmateriaal. De opleiding heeft voldoende mechanismen om te bewaken dat de auteurs zich aan de instructies houden. De opleiding houdt dat bij via beoordelaars en redacteurs. De docenten werken voor hun correctiewerk met model-uitwerkingen. De kwaliteit van het correctiewerk door docenten wordt steekproefsgewijze bekeken door een beoordelaar. Als dat werk onvoldoende blijkt te zijn, neemt de afdeling Organisatie Opleidingen contact op met de docent om tot verbetering te komen. Pagina 15 van 55

16 Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam heeft waardering voor de mate waarin het afstandsconcept is toegepast op het curriculum. De lesmaterialen zijn goed gedidactiseerd. Daarbinnen is er een voldoende afwisseling van werkvormen (lesmateriaal met verschillende typen van vraagstellingen, verschillende opdrachtvormen). Op grond van deze bevindingen beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: Een aantal modulen wordt via extern gelegitimeerde examens getoetst. In de propedeuse zijn dat de modulen Inleiding commerciële economie, Inleiding communicatie en Inleiding statistiek. Dat zijn samen 48 ECTS. In de hoofdfase gaat het bij de opleiding HBO Marketing om de modulen Middle management, Marketing, Engels en Marketingcommunicatie. Voor de opleiding HBO Sales betreft het de modulen Middle management, Engels, Sales en Salesmanagement. Dat zijn samen 64 ECTS. Er worden 112 ECTS van in totaal 190 ECTS (240 ECTS minus 50 ECTS voor de stage en de afstudeeropdracht) extern afgenomen. Dat is bijna 60% van het totale curriculum. De modulen Inleiding commerciële economie, Inleiding communicatie, Marketingcommunicatie, Marketing, Sales en Salesmanagement worden door NIMA afgenomen. Inleiding commerciële economie leidt op tot NIMA A, Inleiding communicatie voor NIMA Communicatie A, Marketing voor NIMA B, Marketingcommunicatie voor NIMA Marketingcommunicatie B, Sales voor NIMA Sales A en Salesmanagement voor NIMA Sales B. De inhoud en het niveau van deze examens is een voldoende afspiegeling van de inhoud van het curriculum. De externe examens voor de modulen Marketingcommunicatie, Sales en Salesmanagement kennen een mondeling onderdeel. Daarin worden in voldoende mate de praktische vaardigheden op het gebied van communicatie getoetst. De modulen Inleiding statistiek, Engels en Middle management worden ook extern geëxamineerd. De inhoud en het niveau van deze externe examens beantwoordt voldoende aan de inhoud en het niveau van de desbetreffende modulen in het curriculum. De intern door de opleidingen zelf geëxamineerde modulen zijn qua niveau voldoende. Daaraan dragen de praktijkopdrachten bij de modulen Marketing en Sales bij. De studenten dienen daarvoor een zevental opdrachten uit te werken. De studenten kunnen pas aan het examen deelnemen, als ze deze zeven opdrachten met een voldoende hebben uitgewerkt. Het gaat hierbij met name om het toepassen van kennis en inzichten uit de modulen. Het niveau van de afstudeerscripties is voldoende. De eisen die aan de afstudeeropdracht worden gesteld in termen van probleemstelling, analyse, onderzoek, reflectie op het resultaat en conclusies, worden in de afstudeerscripties in voldoende mate weerspiegeld. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de toetsing als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat alle extern gelegitimeerde examens aan de maat zijn, dat daarnaast de interne examens van een voldoende niveau zijn, dat de aanvullende opdrachten bijdragen aan de toetsing van de toepassing van kennis en dat de afstudeerscripties van voldoende niveau zijn. Pagina 16 van 55

17 Beoordeling van het onderwerp Programma Certiked stelt vast dat het onderwerp van het programma voldoende is. Het visitatieteam heeft overwogen dat het programma voldoende interactie met het beroepenveld onderhoudt, een voldoende afspiegeling van de eindkwalificaties is en eveneens voldoende samenhang vertoont. Bovendien heeft het visitatieteam met name overwogen dat de toetsing en beoordeling goed aansluiten op de inhoud van het curriculum. Ook de overige facetten zijn voldoende in de ogen van het visitatieteam. Pagina 17 van 55

18 Onderwerp: inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: De (externe) medewerkers die met het onderwijs belast zijn, hebben als functie: auteur, beoordelaar, redacteur, docent, examinator, scriptiebegeleider, vakdeskundige en marktverkenner. De auteur stelt het lesmateriaal samen op grond van auteursinstructies. De beoordelaar kijkt het werk van de auteur na op vakinhoud en didactiek. De redacteur kijkt het lesmateriaal na op schrijfstijl en didactiek. De docent begeleidt de student, wanneer deze bezig is in het leerproces. De examinator kijkt de examens van de student na. De scriptiebegeleider ondersteunt de student bij het schrijven van zijn afstudeerscriptie. De vakdeskundigen en marktverkenners gaan namens de instelling na of de inhoud conform de ontwikkelingen op het vakgebied en beroepenveld is. Alle personen die één of meer functies in het geven van onderwijs hebben, zijn opgenomen in de Externe Relatie Database (ERD) van de opleiding. In de selectiecriteria voor auteurs, docenten, beoordelaars en redacteurs zijn de eisen ten aanzien van ervaring in de beroepspraktijk expliciet opgenomen. Additionele eisen over de beroepservaring van examinatoren, scriptiebegeleiders, vakdeskundigen en marktverkenners heeft het visitatieteam niet aangetroffen. De opleiding beoordeelt alle personen die een functie hebben als boven bedoeld, bij hun sollicitatie op basis van hun ervaring in de beroepspraktijk. Zij worden dan opgenomen in de ERD. Bij het voornemen tot het verstrekken van een opdracht om onderwijs te verzorgen, volgt een controle van het CV op onder meer praktijkervaring. Ook voert de projectleider of business-unitmanager een gesprek met de sollicitant. Ook in dat gesprek is de praktijkervaring één van de toetsingscriteria. Relevante opmerkingen in termen van sterke en zwakke kanten over een persoon die optreedt in één van de functies worden opgenomen in de ERD. In de CV s van auteurs en docenten blijkt het aspect van beroepservaring in voldoende mate. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de eisen HBO ten aanzien van het personeel als voldoende. Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: Op basis van de ERD beschikt de opleiding over een overzicht van alle personen die geschikt zijn voor één of meer van de functies voor het geven van onderwijs. Als een opdracht voor een bepaalde functie open staat, raadplegen de projectleiders en business-unitmanagers van de opleiding de ERD om een kandidaat te vinden. De opmerkingen in de ERD geven een aanwijzing bij de keuze. Pagina 18 van 55

19 Aan het ontwikkelen van lesmateriaal gaat een projectplan vooraf, waarin projectfasen zijn onderscheiden. In de eerste fase, die van de projectopzet, staan onder andere de afspraken rond de beoogde productie en planning van de werkzaamheden. Het waarborgen van voldoende capaciteit van auteurs en de aanlevering van materiaal door auteurs is als afgeleide daarvan vastgelegd. De planning en de realisatie van de werkzaamheden van docenten en examinatoren zijn de verantwoordelijkheid van de afdelingen Organisatie Opleidingen en het Examenbureau. Zij zien erop toe dat de termijnen voor het corrigeren van huiswerk en examenopgaven in acht genomen worden. Bij uitval van een docent als gevolg van ziekte of anderszins wordt dat gesignaleerd en wordt een andere docent ingezet. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwantitatieve inzet van personeel als zijnde voldoende. Het visitatieteam komt tot dat oordeel na het inzien van de procedures rond planning en inzet van personeel en de effectuering van deze procedures. Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Het visitatieteam heeft de volgende bevindingen gedaan: De personen die een functie ambiëren als onderwijsgevende worden zowel bij hun aanmelding als bij verstrekking van een opdracht gecontroleerd op hun theoretische en vakinhoudelijke kennis en ervaring en op hun didactische vaardigheden. Zij schrijven een proefhoofdstuk ingeval zij optreden als auteur, dat de beoordelaar nakijkt op vakinhoud en dat de redacteur nakijkt op didactiek. Ten aanzien van de organisatorische vaardigheden van onderwijsgevenden ligt de controle bij de afdeling Organisatie Opleidingen. In afstandsonderwijs is het volgens planning insturen van de correctie van huiswerkopdrachten van studenten van belang. De afdeling houdt bij of docenten dat binnen de gestelde tijd doen en maant hen, als zij over de normtijd heen gaan. Opmerkingen over regelmatige overschrijding van de geplande inlevertijd worden in de ERD vastgelegd. Een zelfde vorm van signalering van normtijden wordt gehanteerd door het Examenbureau. Ingeval van examens kijken twee examinatoren het werk van de student na en ook nog een derde, als de eerste twee een significant verschil hebben. Ook in dit geval worden overschrijdingen gesignaleerd en worden examinatoren gemaand. De CV s van docenten en auteurs tonen een voldoende vakinhoudelijke en didactische ondergrond van hen aan. De studenten worden in de gelegenheid gesteld opmerkingen te maken over de inhoud van de lessen en over de correctie van hun antwoorden door de docenten. Opmerkingen over auteurs en docenten worden opgenomen in de ERD. De opleiding onderneemt in voorkomende gevallen actie. Beoordeling door het Certiked visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwaliteit van personeel als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat met name de CV s van de docenten van een voldoende vakinhoudelijke en didactische kennis en vaardigheden blijk geven. Pagina 19 van 55

20 Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Inzet van personeel als voldoende. De opleiding stelt de relevante eisen aan docenten en auteurs en ziet op de naleving daarvan toe. Pagina 20 van 55