ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HBO Communicatie LOI Hogeschool. CROHO registratie 34405B. aan het NVAO Accreditatiekader

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van HBO Communicatie LOI Hogeschool CROHO registratie 34405B aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 11 december 2003 en 12 juli 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...4 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam...23 Bijlage 2: Programma...24 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...26 Bijlage 4: Documenten...27 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...28 De verantwoordelijke teamleider: ir. R.S. Kloosterman Certiked 26 november 2004 Pagina 1 van 28

2 Identificatie LOI Hogeschool Leidsedreef 2, 2352 BA Leiderdorp Postbus 4200, 2350 CA Leiderdorp Telefoon Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: mr. M.J. Kuipers Kwaliteitscoördinator: T.F. Steffens Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: LOI Hogeschool HBO-opleiding Communicatie Deeltijd Locatie Leiderdorp (afstandsonderwijs) Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003, adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: ir. R.S. Kloosterman Extern deskundige: T.J.R. de Wit Secretaris: W.J.J.C. Vercouteren (ook als studentlid) Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam in juli De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 11 december 2003 en op 12 juli 2004 heeft de tweede visitatiedag plaatsgevonden. Het conceptrapport is op 10 september 2004 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 21 oktober 2004 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot het onderhavige definitieve rapport. In de aanloop naar de visitatie is er viermaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden alle een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 28

3 Managementsamenvatting Op 11 december 2003 en 12 juli 2004 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij opleiding HBO Communicatie van de LOI Hogeschool. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De LOI Hogeschool is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op een uiteenlopend gebied, waaronder economie, informatica, marketing & sales en management. Daarnaast biedt de LOI Hogeschool ook post- HBO-opleidingen aan. Er studeren in totaal ruim studenten aan de LOI Hogeschool, die daarmee tot de grote hogescholen in Nederland behoort. De LOI Hogeschool verzorgt afstandsonderwijs. Dat wil zeggen dat de studenten onafhankelijk van plaats, tijd en studietempo de opleidingen kunnen volgen. Belangrijke pijlers van de LOI Hogeschool zijn de kwaliteit van de leerstof, de begeleiding van de studenten door de docent en innovatie van het onderwijs. De leerstof wordt samengesteld door inhoudsdeskundigen op het betreffende vakgebied, waarbij de Hogeschool veel aandacht besteedt aan de didactisering van de lesstof, juist met het oog op het afstandsonderwijs. De begeleiding van de studenten vindt plaats door de docent in de vorm van correctie van en commentaar op de ingezonden huiswerkopgaven van de student. De student heeft daarnaast de mogelijkheid additionele vragen aan de docent te stellen. De interactie tussen de student en de docent vindt plaats via de gewone post en in toenemende mate via de digitale leeromgeving van de Hogeschool. De innovatie van het onderwijs komt tot uiting in het hebben en ontwikkelen van de digitale leeromgeving, LOI Campus en Campus Pro. Deze leeromgeving biedt de student het overzicht over de opleiding, inzicht in de eigen vorderingen, multimediale opdrachten, assessments, mediatheek, literatuurlijsten en mogelijkheden tot overleg met de docent en met medestudenten. Aan de opleiding HBO Communicatie zijn 60 docenten verbonden. De opleiding kent een instroom van rond 130 studenten per jaar. Sedert het begin van de opleiding in september 2000 hebben in totaal 400 studenten een begin met de opleiding gemaakt. De zelfevaluatie die de opleiding heeft geschreven had een goed niveau en bood het visitatieteam voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen van het NVAO beoordelingskader Doelstellingen, Programma, Docenten, Voorzieningen, Kwaliteit en Resultaten alle voldoende zijn. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding HBO Communicatie van de LOI Hogeschool in het geheel door het NVAO Beoordelingskader adequaat wordt afgedekt. Pagina 3 van 28

4 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, daaronder is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 4 van 28

5 Onderwerp: Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De eindkwalificaties van de opleiding HBO Communicatie van de LOI Hogeschool zijn ontleend aan het Beroeps- en Opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van het Landelijk Overleg CommunicatieOpleidingen (LOCO) uit maart Het Beroeps- en Opleidingsprofiel is tot stand gebracht door de gezamenlijke negen hogescholen die in 1999 de opleiding Communicatie verzorgden. Het Beroeps- en Opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van het Landelijk Overleg CommunicatieOpleidingen (LOCO) is opgebouwd mede op grond van maatgevende, Nederlandstalige literatuur en in samenspraak met het afnemende beroepenveld. De beroepsniveaus uit het Beroeps- en Opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van het Landelijk Overleg CommunicatieOpleidingen (LOCO) zijn ontleend aan de Beroepsniveauprofielen van de Beroepsvereniging voor Communicatie (BvC) en de Vereniging voor Overheidscommunicatie (VVO) uit Het beroepsprofiel van BvC en VVO van 1996 is door hen geactualiseerd in De opleiding Communicatie van de LOI Hogeschool heeft de geactualiseerde versie mede gebruikt om te komen tot de eindkwalificaties van de opleiding. Daarmee zijn de eindkwalificaties dichter bij de actualiteit gebracht. De eindkwalificaties in het Beroeps- en opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van het LOCO zijn gebaseerd op Beroep, Organisatie en Omgeving. De eindkwalificaties in het beroepsprofiel van BvC en VVO zijn gebaseerd op de verdeling in Inhoud, bestaande uit communicatiekennis en ontwikkelen van communicatiebeleid, Vaardigheden, verdeeld in ambachtelijke vaardigheden (schrijven, presenteren, etc.) en persoonsgebonden vaardigheden (communiceren, reflecteren, etc.), de Context, die bestaat uit relevante vakgebieden (economie, recht, ICT, etc.) en de interne en externe omgeving (kennis van eigen organisatie, branche, etc.). Deze gebieden komen samen in de Realisatie van projecten. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende: het profiel dekt de relevante domeincompetenties en is voldoende actueel. Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. In het Beroeps- en Opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van LOCO is aangegeven dat de afgestudeerde van de HBO opleiding Communicatie in staat moet zijn om (a) verantwoording af te leggen over zijn eigen overwegingen en handelen en dit handelen bij te stellen Pagina 5 van 28

6 op grond van evaluatie, (b) in termen van complexiteit combinaties van bestaande procedures toe te passen en nieuwe procedures te ontwikkelen, (c) zijn bekwaamheden in uiteenlopende situaties toe te passen en (d) wetenschappelijke kennis te gebruiken alsmede bij te dragen aan innovatie en kennisontwikkeling. De eindkwalificaties betreffende het afleggen van verantwoording (a) komen overeen met de eisen volgens de Dublin Descriptoren in termen van communicatie en leervaardigheden. Het werken in complexe situaties en ontwikkelen van nieuwe procedures (b) komt overeen met het (toepassen van) kennis en inzicht en oordeelsvorming. Het toepassen van de eigen bekwaamheden (c) komt overeen met communicatie en toepassen van kennis en inzicht. Het gebruik van wetenschappelijke kennis (d) komt overeen met oordeelsvorming en (toepassen van) kennis en inzicht. Op deze wijze sluiten de eindkwalificaties in voldoende mate aan bij deze geaccepteerde beschrijvingen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen het HBO-bachelorniveau van de eindkwalificaties als voldoende. Het visitatieteam baseert zich daarbij op de Dublin Descriptoren voor de HBO-bachelor. Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Het Beroeps- en Opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van LOCO is gebaseerd op de in 1996 gepubliceerde Beroepsniveauprofielen. De profielen zijn opgesteld door de Beroepsvereniging voor Communicatie (BvC) en de Vereniging voor Overheidscommunicatie (VVO). Deze twee verenigingen vertegenwoordigen de beroepspraktijk op het gebied van communicatie, te weten met name de marketingcommunicatie en de concerncommunicatie. In de Beroepsniveauprofielen worden voor het beroepsprofiel communicatie een viertal niveaus onderscheiden, te weten A D. Op grond van de daarbij behorende eisen hebben de in LOCO samenwerkende hogescholen vastgesteld dat het niveau B overeenkomt met dat van de beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-niveau. Dat niveau is tot het uitgangspunt van het opleidingsprofiel genomen. Zoals gezegd, heeft de opleiding HBO Communicatie het opleidingsprofiel als eindkwalificatie van de opleiding genomen. De opleiding richt zich dan ook op de eindkwalificaties die verbonden zijn aan het beroepsprofiel van de beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-niveau. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij in acht genomen dat het beroepenveld bij de eindkwalificaties in voldoende mate is betrokken en dat de eindkwalificaties zich op het HBObachelorniveau bevinden. Pagina 6 van 28

7 Beoordeling van het onderwerp 'Doelstellingen opleiding' Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende. De opleiding is geënt op eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen van het vak, de beroepspraktijk en het bachelorniveau. Pagina 7 van 28

8 Onderwerp: Programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Alle auteurs van lesmateriaal en docenten zijn extern. Bijna allen zijn werkzaam op hun vakgebied naast hun docent- of auteurschap bij de opleiding. Veel docenten en auteurs leveren commentaar op aspecten van de opleiding als actualiteit en relatie met de beroepspraktijk. De opleiding kent vakdeskundigen en marktverkenners. Marktverkenners beoordelen ontwikkelingen op een bepaald vakgebied. Vakdeskundigen beschouwen de ontwikkelingen op het gebied van een opleiding als HBO Communicatie. Deze functionarissen bekijken de actualiteit van de opleiding, ontwikkelingen in het beroepenveld en de aansluiting bij de beroepspraktijk en brengen hun bevindingen ter kennis van de opleidingsverantwoordelijken. Deze besluiten in voorkomende gevallen tot aanpassing van de opleiding. Een aantal modulen van de opleiding leidt op tot extern gelegitimeerde examens. Dat geldt met name de examens van NIMA, Nederlands Instituut voor Marketing, van NEMAS en de MBA-examens. Deze examens worden mede op basis van ontwikkelingen in het beroepenveld samengesteld. Omdat de opleiding opleidt tot deze examens, is ook langs die weg de aansluiting bij de beroepspraktijk gewaarborgd. Aanpassingen in de NIMA-examens en de andere externe examens leiden tot aanpassingen in het lesmateriaal en de interne toetsen van de opleiding. Bij het lesmateriaal dat de auteur schrijft, is de praktijkgerichtheid een toetsingscriterium. Dat criterium komt onder meer tot uitdrukking in de mate waarin en de wijze waarop casussen zijn beschreven. Het lesmateriaal wordt door een beoordelaar gecontroleerd op de theoretische en praktische vakinhoud en actualiteit. Alhoewel de opleiding gebruik maakt van eigen ontwikkeld lesmateriaal, stelt de opleiding de docenten en auteurs wel in het bezit van de referentieliteratuur van NIMA Communicatie. Het internationale aspect van de opleiding HBO Communicatie is vertaald in de modulen Communicatie en maatschappelijke vorming, Inleiding commerciële economie, Engels en Marketingcommunicatie/Concerncommunicatie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het HBO-niveau van het programma als voldoende. Het visitatieteam heeft overwogen dat het programma voldoende actueel is en voldoende aansluit bij de beroepspraktijk. Pagina 8 van 28

9 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het curriculum van de opleiding weerspiegelt de eindkwalificaties, die gebaseerd zijn op de gebieden waarin het beroeps- en opleidingsprofiel is verdeeld, in voldoende mate. Communicatiekennis en het ontwikkelen van communicatiebeleid komen terug in modulen als Inleiding Commerciële economie, Inleiding Communicatie, Inleiding Statistiek en deels Communicatie en maatschappelijke vorming (alle propedeuse), Concerncommunicatie/Marketingcommunicatie (inclusief praktijkopdrachten) en deels in Kennis- en Informatiemanagement en Arbeids- en Organisatiepsychologie (alle hoofdfase). De modulen beslaan ongeveer 45% van de zwaarte van alle modulen samen. Dit percentage voor de zwaarte van de kernvakken binnen het curriculum is voldoende. De ambachtelijke en persoonlijke vaardigheden worden weerspiegeld in een aantal modulen. In Concerncommunicatie of Marketingcommunicatie wordt intensief aandacht besteed aan schriftelijke vaardigheden. De mondelinge vaardigheden komen tot uiting in Communicatie en Maatschappelijke Vorming, de mondelinge lessen (die overigens niet verplicht zijn) en de stage. In de stage zijn als verplichte delen opgenomen het maken van een voorstel, het voorzitten van een vergadering en het houden van een interview. Daarnaast zijn drie opdrachten specifiek toegesneden op de vaardigheden van het communicatieberoep: een analyse van de corporate communicatie, een verbeterplan ten aanzien van de inzet van middelen voor corporate communicatie en een doelgroepenanalyse met voorstel voor benaderingswijze. In de examinering van NIMA Communicatie B (de examens van Concerncommunicatie of Marketingcommunicatie) is een presentatie opgenomen. De Context is vertaald in Inleiding Bestuurlijke Informatievoorziening, Inleiding Bedrijfseconomie, Middle Management, Engels, Privaatrecht en gedeeltelijk in Kennis- en Informatiemanagement en Arbeids- en Organisatiepsychologie. Het gaat om ruim 40% van alle modulen in termen van ECTSpunten. Het Beroeps- en Opleidingsprofiel Hogere Economische Opleiding Communicatie van LOCO schrijft een tweede vreemde taal voor. De opleiding HBO Communicatie is daarvan bewust afgeweken, temeer omdat deze ook niet in de Beroepsniveauprofielen van BvC/VVO staat. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. De persoonlijke vaardigheden en dan met name de mondelinge communicatieve vaardigheden zijn voldoende in het curriculum vertegenwoordigd; het curriculum komt in voldoende mate met de eindkwalificaties overeen. Pagina 9 van 28

10 Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het programma bestaat uit een propedeutisch jaar en een hoofdfase. De propedeuse heeft een breed en oriënterend karakter. Modulen in de propedeuse geven een goed beeld van de inhoud van het vak communicatie. De hoofdfase sluit aan op de propedeuse, omdat de modulen Inleiding Commerciële Economie en Inleiding Communicatie op een logische wijze voorafgaan aan de modulen Concerncommunicatie of Marketingcommunicatie in de hoofdfase. Met name het vak Inleiding Communicatie is een adequate voorbereiding voor de hoofdfase. De verdeling van de modulen in de propedeuse en de hoofdfase is evenwichtig. De propedeuse is grotendeels gewijd aan de inhoudelijk gerichte vakken, zoals communicatiekennis. In de hoofdfase wordt die ontwikkeling voortgezet en worden de modulen met betrekking tot de context eraan toegevoegd. De studenten geven te kennen pas relatief laat in de opleiding de daadwerkelijke samenhang tussen de verschillende vakken te zien. Daarbij gaat het met name om de relatie tussen de modulen van de Inhoud, te weten de communicatiemodulen, en de modulen van de Context, die over meer algemene onderwerpen gaan. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de samenhang in het curriculum als voldoende. De studenten zien relatief laat in de opleiding de samenhang, maar die is wat hen betreft wel voldoende. Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. In de Onderwijs- en Examenregeling van de opleiding zijn helder en concreet opgesomd de eindtermen van de modulen waaruit de opleiding bestaat. De termijn voor het inzenden van de correctie van inzendopgaven wordt bewaakt. De interne norm voor het inzenden is 2 tot 3 dagen per en 5 dagen per post. Deze norm worden overigens niet naar buiten gebracht. Er komen geen klachten binnen van studenten over de inzendtermijnen. Er is een termijn gesteld door de opleiding waarbinnen de examenuitslag bij de studenten moet zijn. Deze termijn is maximaal 3 maanden. Gewoonlijk gebeurt het sneller: om en nabij 6 weken. Studenten zijn in de gelegenheid om vooraf aan een hoofdstuk van een module een assessment via Campus Pro te doorlopen. Als de uitslag van het assessment meer dan 85% goed is, krijgt de student het advies het hoofdstuk over te slaan. Het aantal examenmomenten per module is twee per jaar. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studielast als voldoende. Pagina 10 van 28

11 Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Studenten met HAVO, VWO en MBO-4 worden tot de opleiding toegelaten. Studenten die ouder dan 21 jaar zijn en relevante kennis en/of ervaring hebben opgedaan, worden ook tot de opleiding toegelaten. De opleiding beziet middels de toetsingcommissie of de kennis en ervaring voldoende zijn om toegelaten te worden. Bij de toelating kijkt de opleiding wel of de student in een relevante werkomgeving werkzaam is. Het niet aanwezig zijn daarvan leidt niet tot een negatief advies bij het begin van de opleiding. Mogelijke vrijstellingen op grond van extern verworven credits staan in de studiegids van de opleiding aangegeven. De toetsingscommissie verleent deze vrijstelling na bestudering van het verzoek daartoe. De propedeuse van de opleiding is voldoende breed en oriënterend dat de instromende student met de genoemde instroomkwalificaties de aansluiting met dit programma kan maken. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. De omvang van het curriculum bedraagt in totaal 240 ECTS, waarvan 60 ECTS voor de propedeuse en 180 ECTS voor de hoofdfase. Het gemiddelde aantal studie-uren bedraagt 15 tot 20 per week. Dat in het aantal studie-uren van 15 tot 20 per week toch de beoogde 240 ECTS kunnen worden gerealiseerd, hangt samen met het concurrency-beginsel. Dat wil zeggen dat de student, die aan deze opleiding studeert, werkzaam is in een werkomgeving waar hij of zij de opgedane kennis kan toepassen. Hierdoor kunnen de studie-uren tot het aangegeven aantal beperkt blijven. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Pagina 11 van 28

12 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: Het didactisch concept is geënt op het afstandsonderwijs. Dat houdt in dat de opleiding veel aandacht besteedt aan de didactisering van het lesmateriaal en de opgaven die de studenten als huiswerk inzenden. Het lesmateriaal geeft niet alleen de vakinhoud maar ook de uitleg over de toepassing daarvan, zodat de student zich de lesstof eigen kan maken. In het lesmateriaal zijn na elke les opgaven opgenomen die de studenten kunnen gebruiken om zelf hun vorderingen te toetsen. Ook zijn inzendopgaven opgenomen die door de docent kunnen worden gecorrigeerd. Het lesmateriaal dat de auteur schrijft, wordt voorafgegaan door een proefhoofdstuk. Dat wordt gecontroleerd door een redacteur op taalkundige aspecten en didactiek. De opleiding beschikt over een uitgebreid en uitgewerkt arsenaal aan instructies die aan auteurs worden overlegd om lesmateriaal te schrijven. Deze instructies vormen de didactische basis voor het schrijven van lesmateriaal. De opleiding heeft voldoende mechanismen om te bewaken dat de auteurs zich aan de instructies houden. De opleiding houdt dat bij via beoordelaars en redacteurs. De docenten werken voor hun correctiewerk met model-uitwerkingen. De kwaliteit van het correctiewerk door docenten wordt steekproefsgewijs bekeken door een beoordelaar. Als dat werk onvoldoende blijkt te zijn, neemt de afdeling Organisatie Opleidingen contact op met de docent om tot verbetering te komen. Het visitatieteam heeft waardering voor de mate waarin het afstandsconcept is toegepast op het curriculum. De lesmaterialen zijn goed gedidactiseerd. Daarbinnen is er een voldoende afwisseling van werkvormen (lesmateriaal met verschillende typen van vraagstellingen, verschillende opdrachtvormen). De aard van het communicatieberoep impliceert dat er naast inhoudelijke kennis en schriftelijke vaardigheden ook een stevig beroep wordt gedaan op de mondelinge en interpersoonlijke vaardigheden, die qua aard zich minder eenvoudig in een overwegend afstandsgeoriënteerde opleiding laten aanleren. Het Certiked visitatieteam vindt dat de LOI dit aspect in voldoende mate in haar curriculum heeft verwerkt door daarin meer face-to-face elementen op te nemen dan bij een aantal andere opleidingen van dezelfde hogeschool. Op grond van deze bevindingen beoordeelt het visitatieteam het didactisch concept van de opleiding als voldoende. Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: Een groot deel van de modulen wordt via externe examens getoetst. In termen van ECTS-punten gaat het om ongeveer 70% van de modulen. Pagina 12 van 28

13 De examens van NIMA Communicatie A omvatten meerkeuze vragen en open vragen. De examens van NIMA Communicatie B betreffen het beantwoorden van vragen aan de hand van een case en het geven van een presentatie. Deze examens zijn ruim voldoende. Andere externe examens zijn MBA-certificaat Bedrijfseconomie (behoort bij de module Inleiding Bedrijfseconomie), MBA-certificaat Bedrijfsstatistiek (behoort bij module Inleiding Statistiek), Praktijkdiploma Bestuurlijke Informatievoorziening (behoort bij module Inleiding Bestuurlijke Informatievoorziening) en NEMAS Middle Management (examen bij Middle Management). Deze externe examens zijn alle van een voldoende niveau. De opgaven en de casussen van de module Kennis- en Informatiemanagement zijn voldoende qua niveau. De toetsen en examens van de module Arbeids- en Organisatiepsychologie, die LOI Hogeschool zelf examineert, waren tot nu toe sterk kennisgericht en hadden slechts een beperkte diepgang in termen van inzicht verwerven en toepassen van kennis. Op grond van deze bevinding heeft de hogeschool actie genomen, en de structuur van dit examen aangepast: naast een twintigtal kennis- en inzichtvragen, word een tiental open vragen gesteld die vooral gericht zijn op inzicht en toepassing van kennis. Certiked heeft deze nieuwe examens ingezien en beoordeelt deze als adequaat voor een flankerend vak. Omdat er nog geen studenten met de stage of de afstudeeropdracht bezig zijn, kan het visitatieteam daarover geen oordeel geven. Het visitatieteam wijst er wel op dat verwacht mag worden dat de (mondelinge) communicatieve vaardigheden relatief zwaar moeten wegen, gezien het grote belang daarvan voor de opleiding HBO Communicatie; de aard van de opdrachten geeft het visitatieteam op dit punt voldoende vertrouwen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de toetsing als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Programma' Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Programma als voldoende. Pagina 13 van 28

14 Onderwerp: Inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De (externe) medewerkers die met het onderwijs belast zijn, hebben als functie: auteur, toetsconstructeur, beoordelaar, redacteur, docent afstandsonderwijs, docent contactonderwijs, docent afstudeeropdracht, examencorrector, examinator, marktverkenner en vakdeskundige. De auteurs stellen het lesmateriaal samen op grond van auteursinstructies. De beoordelaar kijkt het werk van de auteurs na op vakinhoud en didactiek. De redacteur kijkt het lesmateriaal na op schrijfstijl en didactiek. De docent afstandsonderwijs en docent contactonderwijs begeleiden de student, wanneer deze bezig is in het leerproces. De examencorrector kijkt de examens van de student na. De docent afstudeeropdracht ondersteunt de student bij het schrijven van zijn afstudeeropdracht. De vakdeskundigen en marktverkenners gaan namens de instelling na of de inhoud conform de ontwikkelingen op het vakgebied en beroepenveld is. Alle personen die één of meer functies in het geven van onderwijs hebben, zijn opgenomen in de Externe Relatie Database (ERD) van de opleiding. In de selectiecriteria voor auteurs, toetsconstructeurs, beoordelaars, docenten afstandsonderwijs, docenten contactonderwijs, docenten afstudeeropdracht, examencorrectoren, examinatoren, marktverkenners en vakdeskundigen zijn de eisen ten aanzien van ervaring in de beroepspraktijk expliciet opgenomen. De opleiding beoordeelt alle personen die een functie hebben als boven bedoeld, bij hun sollicitatie op basis van hun ervaring in de beroepspraktijk. Zij worden dan opgenomen in de ERD. Bij het voornemen tot het verstrekken van een opdracht om onderwijs te verzorgen, volgt een controle van het CV op onder meer praktijkervaring. Ook voert de projectleider of businessunitmanager een gesprek met de sollicitant. Ook in dat gesprek is de praktijkervaring één van de toetsingscriteria. Relevante opmerkingen in termen van sterke en zwakke kanten over een persoon die optreedt in één van de functies worden opgenomen in de ERD. Periodiek worden controles uitgevoerd ten aanzien van de prestaties en wordt er feedback geleverd vanuit de hogeschool naar de docenten. Docenten geven aan dit op prijs te stellen. In de CV 's van auteurs en docenten blijkt het aspect van beroepservaring in voldoende mate. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen dit facet als voldoende. Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Op basis van de ERD beschikt de opleiding over een overzicht van alle personen die geschikt zijn voor één of meer van de functies voor het geven van onderwijs. Als een opdracht voor een bepaalde functie open staat, raadplegen de projectleiders en businessunitmanagers van de opleiding de ERD om een kandidaat te vinden. De opmerkingen in de ERD geven een aanwijzing bij de keuze. Pagina 14 van 28

15 Aan het ontwikkelen van lesmateriaal gaat een projectplan vooraf, waarin projectfasen zijn onderscheiden. In de eerste fase, die van de projectopzet, staan onder andere de afspraken rond de beoogde productie en planning van de werkzaamheden. Het waarborgen van voldoende capaciteit van auteurs en de aanlevering van materiaal door auteurs is als afgeleide daarvan vastgelegd. De planning en de realisatie van de werkzaamheden van docenten en examinatoren zijn de verantwoordelijkheid van de afdelingen Organisatie Opleidingen en het Examenbureau. Zij zien erop toe dat de termijnen voor het corrigeren van huiswerk en examenopgaven in acht genomen worden. Bij uitval van een docent als gevolg van ziekte of anderszins wordt dat gesignaleerd en wordt een andere docent ingezet. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwantiteit van personeel als voldoende. Het visitatieteam komt tot dat oordeel na het inzien van de procedures rond planning en inzet van personeel en de effectuering van deze procedures. Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De personen die een functie ambiëren als onderwijsgevende worden zowel bij hun aanmelding als bij verstrekking van een opdracht gecontroleerd op hun theoretische en vakinhoudelijke kennis en ervaring en op hun didactische vaardigheden. Zij schrijven een proefhoofdstuk ingeval zij optreden als auteur, dat de beoordelaar nakijkt op vakinhoud en dat de redacteur nakijkt op didactiek. Ten aanzien van de organisatorische vaardigheden van onderwijsgevenden ligt de controle bij de afdeling Organisatie Opleidingen. In afstandsonderwijs is het volgens planning insturen van de correctie van huiswerkopdrachten van studenten van belang. De afdeling houdt bij of docenten dat binnen de gestelde tijd doen en maant hen, als zij over de normtijd heen gaan. Opmerkingen over regelmatige overschrijding van de geplande inlevertijd worden in de ERD vastgelegd. Eenzelfde vorm van signalering van normtijden wordt gehanteerd door het Examenbureau. Ingeval van examens kijken twee examencorrectoren het werk van de student na en ook nog een derde (arbiter), als de eerste twee een significant verschil hebben. Ook in dit geval worden overschrijdingen gesignaleerd en worden examencorrectoren gemaand. De CV s van docenten en auteurs tonen een voldoende vakinhoudelijke en didactische ondergrond van hen aan. De studenten worden in de gelegenheid gesteld opmerkingen te maken over de inhoud van de lessen en over de correctie van hun antwoorden door de docenten. Opmerkingen over auteurs en docenten worden opgenomen in de ERD. De opleiding onderneemt in voorkomende gevallen actie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwalificaties van docenten als voldoende. Pagina 15 van 28

16 Beoordeling van het onderwerp 'Inzet van personeel' Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Inzet van personeel als voldoende. De opleiding stelt de relevante eisen aan docenten en auteurs en ziet op de naleving daarvan toe. Pagina 16 van 28

17 Onderwerp: Voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bij de opleiding vinden mondelinge lessen plaats als aanvulling op het afstandsonderwijs. Deze mondelinge lessen staan in het lesprogramma. De instelling zorgt voor accommodaties, presentielijsten en materiaal en apparatuur, als dat laatste gewenst is. Annulering van deze lessen komt voor bij te weinig belangstelling. De geannuleerde lessen worden tijdig aan de studenten gemeld. Bij het afstandsonderwijs zelf beschikt de instelling over een voldoende capaciteit om postale en digitale verzending te beheersen. Daarnaast stelt de instelling een digitale leeromgeving ter beschikking aan de studenten in de vorm van LOI Campus en Campus Pro. Deze leeromgeving bieden faciliteiten voor het inzenden van huiswerk, multimediale opdrachten, opleidingsoverzichten, interactie met studenten en docenten en het terugkrijgen van de (gemotiveerde) correcties op hun huiswerk. Ook biedt Campus Pro bij alle modulen de gelegenheid om een assessment uit te voeren, met uitzondering van de talen. Studenten geven aan hier geregeld gebruik van te maken. Telefonisch contact van studenten met de instelling vindt plaats door het Customer Contact Center van de instelling. Deze afdeling is specifiek voor deze activiteit gecertificeerd. De mogelijkheden die de studenten geboden worden om de studie met behulp van elektronische leermiddelen uit te voeren, zijn bij de tijd en leveren meerwaarde in het realiseren van de studie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de voorzieningen als goed. Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het beleid van de opleiding is gestoeld op de overweging dat studenten die voor afstandsonderwijs kiezen, zelfstandig hun studie willen doorlopen. Anderzijds wil de opleiding studenten behulpzaam zijn bij hun studie. Daar hoort bij het bieden van momenten waarop de student over het onderwerp van zijn studie kan overleggen met docenten en medestudenten. De vormen van studiebegeleiding zijn onder andere: begeleiding door de docent bij het corrigeren van huiswerk, aangeven van welke antwoorden fout zijn en waarom, gelegenheid tot het, onafhankelijk van huiswerkinzending, stellen van vragen aan docenten, persoonlijk contact met docent tijdens de mondelinge lessen, assessment van kennis en ervaring door student zelf, op basis waarvan deze sommige stukken in de leerstof kan overslaan, mogelijkheid tot contact met medestudenten via Campus Pro en begeleiding tijdens en voor een stage of afstudeeropdracht. Klachten van studenten over examens komen bij de examencommissie, die kan besluiten tot aanpassing van de gewraakte opgaven. De inhoud van de examens worden geëvalueerd op grond van opmerkingen van de examinatoren (bij mondelinge examens) en examencorrectoren. Pagina 17 van 28

18 De instelling heeft de volgende mechanismen om studenten bij achterblijvende resultaten daarop te attenderen: De digitale leeromgeving Campus Pro geeft studenten een signaal, wanneer ze niet tijdig hun huiswerk inzenden. Dit geldt alleen als studenten gebruik maken van Campus Pro. Dat is een toenemend aantal (minstens 70%). De instelling voert zogenaamde service calls uit naar studenten. Deze service calls vinden met een frequentie van tussen 3 en 6 maanden plaats. De docent kan de studievoortgang van de student in Campus Pro bekijken en desgewenst met de student over de voortgang communiceren. De instelling heeft het voornemen in 2004 een enquête uit te voeren onder studenten die dreigen uit te vallen. Dit voornemen is opgenomen in een actieplan. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studiebegeleiding als voldoende. Beoordeling van het onderwerp 'Voorzieningen' Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als voldoende. De overwegingen zijn, dat de materiële voorzieningen voldoende zijn en dat de opleiding voldoende rekening houdt met de kenmerken van de studenten in termen van hun zelfstandigheid en hun behoefte aan begeleiding. Pagina 18 van 28

19 Onderwerp: Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De instelling is ISO 9001-gecertificeerd ten aanzien de bedrijfsprocessen die te maken hebben met het concipiëren en ontwikkelen van opleidingen en examens voor afstandsonderwijs. De relevante procedures en werkwijze instelling zijn in een kwaliteitshandboek beschreven. De opleiding kent een onafhankelijke Raad voor de Kwaliteitsbevordering die toeziet op de totstandkoming en naleving van het kwaliteitssysteem. De kwaliteit wordt op twee niveaus bewaakt, te weten enerzijds de kwaliteit van het (primaire) proces en anderzijds de kwaliteit van de producten. De streefdoelen voor de proceskwaliteit zijn ontleend aan de ISO 9001-normen. Centraal staan begrippen als kwaliteit, continuïteit, helderheid en eenvormigheid van de procedures. Het evalueren van de mate waaraan aan de normen wordt voldaan geschiedt op grond van periodieke audits. Deze vinden eenmaal per jaar plaats. De streefdoelen voor de productkwaliteit zijn integraal ontleend aan het beoordelingskader van de NVAO. De vier stappen in het proces om na te gaan of aan deze streefdoelen wordt voldaan, zijn de zelfevaluatie door de instelling, de visitatie door de VBI, beraadslaging over de visitatie en de reactie van de instelling door de Raad voor de Kwaliteitsbevordering en de rapportage aan de NVAO. Zowel de streefdoelen als de evaluatie daarvan komen tot stand binnen het raamwerk van de accreditatie conform de kaders van de NVAO. Het formuleren van doelstellingen en het evalueren vindt plaats onder diverse stakeholders. Sterk vindt het Certiked team de positie van de Raad voor de Kwaliteitsbevordering, die een zwaarwichtig stempel drukt op het goed functioneren van de kwaliteitssystematieken van de hogeschool. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de interne kwaliteitszorg als goed. Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. De procedures van het kwaliteitssysteem worden getoetst in het kader van het door de instelling opgestelde vierluiktraject. Binnen het kwaliteitssysteem zijn een drietal fasen te onderscheiden. Het gaat daarbij achtereenvolgens om de projectopzet, de projectuitvoering, en de projectevaluatie (zijnde de evaluatie van herzieningen en nieuwe projecten en de permanente evaluatie). Binnen de instelling zijn vormen van overleg op verschillende niveaus. Deze overleggen zijn ervoor bedoeld om de activiteiten binnen het vierluiktraject te bewaken en bij te sturen, waar dat nodig is. Naast het overleg zijn binnen de drie fasen mijlpalen casu quo producten gedefinieerd. Dat zijn concrete activiteiten binnen een fase, waarvoor doel en inhoud zijn geformuleerd. Het evaluatie-instrumentarium bestaat uit: Pagina 19 van 28

20 De verschillende netwerken waarin de voorzitter van het bestuur en de businessunitmanagers deelnemen; input uit deze netwerken levert informatie op voor de bijsturing van de producten van de instelling. Informatievoorziening via vakdeskundigen en marktverkenners; zij leveren informatie aan over actuele en relevante ontwikkelingen op het betreffende vakgebied en beroepenveld. Signalen van klanten en docenten; opmerkingen van klanten die bijvoorbeeld via het Customer Contact Center binnenkomen worden verder geleid en kunnen aanleiding zijn voor bijsturing. Enquêtes onder studenten; was de participatie voorheen beperkt, sedert de enquêtes via internet worden afgenomen is de deelname gestegen naar ongeveer 50%; de reacties van de klanten zijn input voor de bijstelling van de producten. Ondervragen van studenten op periodieke basis via service calls; deze vinden eens in de 3 tot 6 maanden plaats. Paneldiscussies met studenten en alumni over hun ervaringen. De evaluaties leiden aantoonbaar tot verbeteringen, met name op het gebied van de inhoud en actualisering van de opleiding, de begeleiding van de studenten en de informatievoorziening over de examinering. Vanwege de sterk aanwezige link tussen doelen stellen, evalueren en vervolgens verbeteren, beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Betrekken van medewerkers, studenten alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Het betrekken van de verschillende belanghebbenden (stakeholders) bij de processen en producten van de instelling geschiedt op een gestructureerde wijze en conform het kwaliteitssysteem. De medewerkers van de opleiding zijn betrokken via de overlegsituaties waarin medewerkers zich kunnen uitspreken over het verloop van projecten in het kader van het vierluiktraject. De netwerken van de voorzitter van het bestuur en de businessunitmanagers bieden een waarborg dat het beroepenveld in voldoende mate betrokken is. Vakdeskundigen en marktverkenners signaleren ontwikkelingen in het beroepenveld. De studenten zijn op drie wijzen bij de kwaliteit betrokken: enquêtes onder studenten, service calls door de opleiding en opmerkingen en klachten die studenten bij de opleiding kunnen neerleggen (op eigen initiatief en/of middels panelbijeenkomsten). De opleiding vraagt niet op een regelmatige basis om de input van alumni. Het visitatieteam heeft waardering voor de pro-actieve wijze waarop de hogeschool haar netwerken benut voor het verkrijgen van goede informatie. Op grond daarvan beoordeelt zij dit facet als goed. Beoordeling van het onderwerp 'Interne kwaliteitszorg' Pagina 20 van 28

21 Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Interne kwaliteitszorg als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding een voldoende werkend kwaliteitssysteem heeft, dat binnen dat systeem evaluaties van resultaten plaatsvinden en dat voldoende input van relevante stakeholders wordt gevraagd. Pagina 21 van 28

22 Onderwerp: Resultaten Gerealiseerd niveau: de gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De correctie van de inzendopgaven door de docenten vindt op een verantwoorde wijze plaats. De correctie wordt steekproefsgewijze door een beoordelaar gecontroleerd. Aanwijzingen van deze kunnen leiden tot een aanscherping van de correctie. Ongeveer 70% van de examens (gerekend in ECTS zonder stage en afstudeeropdracht) waarvoor de modulen van de opleiding opleiden, zijn externe examens. Deze examens zijn van een voldoende niveau en toetsen op het niveau van de eindkwalificaties. Er zijn sinds de start van de opleiding nog geen afgestudeerden. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het gerealiseerde niveau als voldoende. Onderwijsrendement: voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. In de ogen van de opleiding ligt in het geval van afstandsonderwijs de verantwoordelijkheid voor het tempo van studeren en de termijn van afstuderen bij de individuele student. De opleiding heeft daarom daarover geen streefcijfers geformuleerd op dat onderwerp. Er zijn nog geen studenten die de opleiding HBO Communicatie in het geheel hebben afgerond. Ten aanzien van de examens heeft de opleiding als streefcijfer geformuleerd dat examenresultaten van de studenten van de LOI Hogeschool boven het landelijk gemiddelde liggen, als de examens extern worden afgenomen. Niet voor alle modulen zijn vergelijkende cijfers van de LOI-resultaten en het landelijk gemiddelde voorhanden. Inleiding Statistiek en Middle Management waren in de beschikbare periode altijd boven het landelijk gemiddelde. Engels en Inleiding Bedrijfseconomie geven een wisselend beeld. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het onderwijsrendement als voldoende. De opleiding heeft streefcijfers geformuleerd in termen van examenresultaten. Deze worden vaak, zij het niet altijd gehaald. Beoordeling van het onderwerp 'Resultaten' Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Resultaten als voldoende. Het gerealiseerde niveau wordt effectief bereikt en de rendementscijfers worden vaak gehaald. Pagina 22 van 28

23 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam Het visitatieteam bestond uit de volgende personen: Ir. R.S. Kloosterman (1967), teamleider De heer Kloosterman is sinds 1995 betrokken bij Certiked, sinds 1998 als directeur. Hij voert audits uit op het gebied van ISO 9001 en IiP bij een brede groep van kennisintensieve organisaties; tevens treedt hij regelmatig op als teamleider bij visitaties in het hoger onderwijs. Studeerde Bedrijfskunde aan de TU Eindhoven en heeft uitgebreide internationale werkervaring op het gebied van marketing, marktonderzoek, en kwaliteitsmanagement. T.J.R. de Wit (1949), extern deskundige Ted de Wit joined Burson-Marsteller as Market Leader in The Hague on October 1, Since June 2003 Ted has been appointed Chairman B-M The Hague. Ted is a corporate communication generalist who helps clients through counseling and support with their positioning, profiling and cultural change processes. Prior to Burson-Marsteller, Ted headed ABN AMRO's Corporate Communication Management Department, which was founded in 1990, directly after the merger between the two Dutch banks, ABN Bank and AMRO Bank. In this role, he was also responsible for the development and management of a communication system that enabled the bank and its divisions to create a strong corporate image and desired internal organisational culture. Prior to joining ABN Bank in 1989, Ted was a Public Relations Manager at Hoogovens (Blast furnesess/steel), Stevin Group (contractors), Netherlands Credit Insurance Company (trade finance) and CCFriesland (dairy products). Drs. W.J.J.C. Vercouteren (1953), secretaris en studentlid Na zijn studie economie heeft de heer Wim Vercouteren een vijftal jaar managementfuncties bekleed. Sinds 1990 heeft hij, op basis van zelfstandigheid, analyse-werkzaamheden en interim management verricht, met name voor opleidingsinstituten: ISBW, Wolters-Kluwer Genève, Ministerie OC&W. Op zeer regelmatige basis treedt de heer Vercouteren op als secretaris van Certiked visitatieteams. Daarnaast is hij in de afrondende fase van zijn postdoctorale controllersopleiding (Nijenrode). Het visitatieteam onderschrijft unaniem de bevindingen en beoordelingen per onderwerp en per facet zoals weergegeven in deze rapportage, en heeft verklaard op onafhankelijke wijze tot deze beoordeling gekomen te zijn. Pagina 23 van 28

24 Bijlage 2: Programma Programma van de eerste visitatiedag op 11 december uur uur Bestuur, portefeuillehouder Hoger Onderwijs en kwaliteitscoördinatie Onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (kwaliteitscöordinator) uur uur Businessunitmanagement en projectleiding Onderwerpen: inzet van personeel (eisen HBO, kwantiteit, kwaliteit) ir. O.W. Helfferich (businessunitmanager), mevrouw drs. C.M. van Halm (projectleider) uur uur Documentenonderzoek, lunch uur uur Verantwoordelijken voor studiebegeleiding Onderwerpen: voorzieningen (materiële voorzieningen, studiebegeleiding) G. de Bock (manager Opleidings- & Examenorganisatie), B. Marck (coördinator Organisatie Opleidingen) uur uur Aanvullend onderzoek uur uur Kwaliteitscoördinatie en businessunitmanager Onderwerpen: interne kwaliteitszorg (evaluatie, maatregelen, betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld) mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (Kwaliteitscoördinator) uur uur Afronden documentenonderzoek en presentatie Campus en Campus Pro uur uur Terugkoppeling mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (kwaliteitscoördinator) Pagina 24 van 28

25 Programma van de tweede visitatiedag op 12 juli uur uur Bestuur, Portefeuillehouder Hoger Onderwijs, businessunitmanager Onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager; portefeuillehouder Hoger Onderwijs), mevrouw A. van Noort BA (businessunitmanager Marketing, Communicatie & Sales) uur uur Businessunitmanagement en projectleiding Onderwerpen: domeinspecifiek kader, bachelorniveau, doelstellingen, programma mevrouw A. van Noort BA (businessunitmanager Marketing, Communicatie & Sales), S. Visser (projectleider Communicatie) uur uur Documentenonderzoek, lunch uur uur Docenten* Onderwerpen: HBO-oriëntatie, programma E. Koster (docent Inleiding Bedrijfseconomie), J. Gerritsen (docent Inleiding Commerciële Economie) uur uur Studenten Onderwerpen: studielast, voorzieningen, informatievoorziening, toetsen S. Oberink, S. Maas, L. Witte uur uur Aanvullend onderzoek, intern beraad van visitatieteam uur uur Terugkoppeling mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager, portefeuillehouder Hoger Onderwijs), mevrouw A. van Noort BA (businessunitmanager Marketing, Communicatie & Sales) * Tevens is tijdens visitaties van de opleidingen HEAO Fiscale economie, HEAO Commerciële Economie en HEAO Small business en retailmanagement gesproken met docenten van andere modules die ook vallen binnen deze opleiding. Pagina 25 van 28