ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. HEAO Commerciële Economie LOI Hogeschool Croho-registratie aan het NVAO Accreditatiekader

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van HEAO Commerciële Economie LOI Hogeschool Croho-registratie aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 11 december 2003 en 30 juni 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...4 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam...24 Bijlage 2: Programma...25 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...27 Bijlage 4: Documenten...32 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...33 De verantwoordelijke teamleider: ir. R.S. Kloosterman Certiked Den Haag, 28 oktober 2004 Pagina 1 van 33

2 Identificatie LOI Hogeschool Leidsedreef 2, 2352 BA Leiderdorp Postbus 4200, 2350 CA Leiderdorp Telefoon Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: mr. M.J. Kuipers Kwaliteitscoördinator: T.F. Steffens Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: LOI Hogeschool HBO-opleiding HEAO Commerciële Economie Deeltijd Locatie Leiderdorp (afstandsonderwijs) Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003, adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: ir. R.S. Kloosterman Extern deskundige: drs. J.J.M. Nederpel Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren (ook als studentlid) Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding en deze doen toekomen aan het visitatieteam in juni De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 11 december 2003, waarbij diverse generieke kwaliteitsaspecten van de LOI Hogeschool zijn beoordeeld. Op 30 juni 2004 heeft de tweede visitatiedag plaatsgevonden, die zich richtte op de domeinspecifieke kwaliteitsaspecten van de onderhavige opleiding. Het conceptrapport is op 23 juli 2004 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 6 augustus 2004 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot een volgende versie van het rapport. Tijdens een bespreking met de Raad voor de Kwaliteitsbevordering op 17 september 2004 zijn opmerkingen geplaatst, die hebben geleid tot het definitieve rapport. In de aanloop naar de visitatie is er viermaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden alle een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 33

3 Managementsamenvatting Op 11 december 2003 en 30 juni 2004 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij opleiding HEAO Commerciële Economie van de LOI Hogeschool. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De LOI Hogeschool is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op een uiteenlopend gebied, waaronder economie, informatica, marketing & sales en management. Daarnaast biedt de LOI Hogeschool ook post- HBO-opleidingen aan. Er studeren in totaal ruim twintigduizend studenten aan de LOI Hogeschool, die daarmee tot de grote hogescholen in Nederland behoort. De LOI Hogeschool verzorgt afstandsonderwijs. Dat wil zeggen dat de studenten onafhankelijk van plaats, tijd en studietempo de opleidingen kunnen volgen. Belangrijke pijlers van de LOI Hogeschool zijn de kwaliteit van de leerstof, de begeleiding van de studenten door de docent en innovatie van het onderwijs. De leerstof wordt samengesteld door inhoudsdeskundigen op het betreffende vakgebied, waarbij de Hogeschool veel aandacht besteedt aan de didactisering van de lesstof, juist met het oog op het afstandsonderwijs. De begeleiding van de studenten vindt plaats door de docent in de vorm van correctie van en commentaar op de ingezonden huiswerkopgaven van de student. De student heeft daarnaast de mogelijkheid additionele vragen aan de docent te stellen. De interactie tussen de student en de docent vindt plaats via de digitale leeromgeving van de Hogeschool en nog incidenteel via de gewone post. De innovatie van het onderwijs komt tot uiting in het hebben en ontwikkelen van de digitale leeromgeving, LOI Campus en Campus Pro. Deze leeromgeving biedt de student het overzicht over de opleiding, inzicht in de eigen vorderingen, multimediale opdrachten, assessments, mediatheek, literatuurlijsten en mogelijkheden tot overleg met de docent en met medestudenten. Aan de opleiding HEAO Commerciële Economie zijn zestig docenten verbonden. De opleiding kent een instroom van tussen honderd en hondervijftig studenten per jaar. De zelfevaluatie die de opleiding heeft geschreven had een goed niveau en bood het visitatieteam voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat de onderwerpen van het NVAO beoordelingskader alle voldoende zijn. Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding HEAO Commerciële Economie van de LOI Hogeschool in het geheel door het NVAO Beoordelingskader adequaat wordt afgedekt. Pagina 3 van 33

4 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, daaronder is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 4 van 33

5 Onderwerp: Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De eindkwalificaties van de opleiding HEAO Commerciële Economie van de LOI Hogeschool zijn ontleend aan het Nieuw Profiel Commerciële Economie, dat tot stand is gekomen in januari Er is inmiddels ook een profiel van recenter datum, uit De opleiding heeft ervoor gekozen dat laatste nog niet te gebruiken, omdat dat nog niet gevalideerd is door het beroepenveld. Het Nieuw Profiel Commerciële Economie uit 1998 is tot stand gekomen naar aanleiding van de bevindingen van de visitatiecommissie Commerciële Economie van Deze stelde vast dat er een onvoldoende eenduidig opleidingsprofiel was. Daarop hebben de tweeëntwintig opleidingen Commerciële Economie in Nederland samen in 1999 het beroepsprofiel van de beginnend beroepsbeoefenaar en de opleidingskwalificaties vastgesteld. Het profiel van de beginnend beroepsbeoefenaar en de opleidingskwalificaties is opgebouwd aan de hand van het bestuderen van maatgevende literatuur en aan de hand van gesprekken met het afnemende beroepenveld, zijnde organisaties die ervaring hebben met activiteiten op het gebied van Commerciële Economie. In 2002 is een visitatie van een aantal opleidingen HEAO Commerciële Economie, waaronder overigens niet de LOI Hogeschool, uitgevoerd. De aanbevelingen uit de visitatie, zijnde een betere aansluiting op de beroepspraktijk, meer aandacht voor de internationalisering en minder uitval van studenten in de propedeuse, zijn voor de opleiding aanleiding geweest op deze aspecten scherper te sturen. Het visitatieteam heeft waardering voor de consciëntieuze wijze waarop de eindkwalificaties zijn opgesteld. Daarbij zijn zowel marktpartijen als collega-opleiders geraadpleegd, direct en indirect. Derhalve beoordeelt het visitatieteam op grond van de bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als goed. Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. De eindkwalificaties volgens het Nieuw Profiel Commerciële Economie uit 1998 bestaat uit vier onderdelen, te weten de Kern, Context, Algemene Beroepsgerichte Competenties en Persoon. De Kern heeft betrekking op de kennis en vaardigheden, specifiek op het gebied van Marketing & Sales. De Context heeft betrekking op algemene normen en waarden, inzicht in de onderneming en de omgeving, bedrijfsprocessen en financieel management. De Algemene Beroepsspecifieke Competenties beslaan taalvaardigheden, informatie- en communicatietechnologie en methoden van Pagina 5 van 33

6 onderzoek. De Persoon wordt gekenmerkt door zelfkennis en zelfsturing, weten om te gaan met informatie en kennis en het kunnen omgaan met anderen. In de Kern komen aspecten voor als weten te analyseren, formuleren, implementeren en evalueren. Deze aspecten zijn gekoppeld aan het marketing- en salesbeleid in de brede zin van het woord. Daarvoor is nodig om op niveau kennis en inzicht over marketingvraagstukken te kunnen toepassen. Ook is nodig te kunnen analyseren, conclusies te kunnen trekken en anderen te kunnen overtuigen. Bij de Algemene Beroepsspecifieke Competenties komen met name de communicatieve vaardigheden in woord en geschrift naar voren. In de Persoon komen aspecten als reflecteren op de situatie en leervaardigheden aan de orde. De in het Nieuw Profiel Commerciële Economie genoemde aspecten in de opleidingskwalificaties komen in voldoende mate overeen met de geaccepteerde beschrijvingen van de HBO-bachelor. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen het HBO-bachelorniveau van de eindkwalificaties als voldoende: de vijf Dublin Descriptoren voor de HBO-bachelor komen adequaat aan de orde in de doelen van de opleiding. Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. De eindkwalificaties van het Nieuw Profiel Commerciële Economie zijn tot stand gekomen op basis van het beroepenprofiel van de beginnend beroepsbeoefenaar. Dit beroepsprofiel is mede gebaseerd op gesprekken met vertegenwoordigers van organisaties in het afnemende beroepenveld en die actief zijn op het gebied van Commerciële Economie. Tot deze organisaties behoren bedrijven uit de profit- en not-for-profitsector. Binnen de sectoren waren vele bedrijfstakken vertegenwoordigd. In het beroepsprofiel is ook meegenomen wat de belangrijkste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de komende jaren zouden worden en wat dat zou betekenen voor de vereiste kennis en kunde voor de komende generaties afgestudeerden. Het beroepsprofiel is daarmee ook bestendig gemaakt tegen toekomstige ontwikkelingen, voor zover dat mogelijk is. In het Nieuw Profiel Commerciële Economie is een duidelijke keuze gemaakt voor de kwalificaties van de beginnende beroepsbeoefenaar. De validatie van het beroepsprofiel is op uitgebreide en heldere wijze tot stand gekomen. Daaruit is gebleken dat de beroepskwalificaties breed gedragen worden binnen zowel profit- als not-for-profit organisaties. Door het schetsen van toekomstige ontwikkelingen in het beroep, is gerealiseerd dat het beroepsprofiel langere tijd bestendig zal zijn. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties als goed. Pagina 6 van 33

7 Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen Opleiding Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen Opleiding als voldoende. De opleiding is geënt op eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen van het vak, de beroepspraktijk en het bachelorniveau. Pagina 7 van 33

8 Onderwerp: Programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Alle auteurs van lesmateriaal en docenten zijn extern. Bijna allen zijn werkzaam op hun vakgebied naast hun docent- of auteurschap bij de opleiding. Veel docenten en auteurs leveren spontaan commentaar op aspecten van de opleiding als actualiteit en relatie met de beroepspraktijk. De opleiding kent vakdeskundigen en marktverkenners. Vakdeskundigen beoordelen ontwikkelingen op een bepaald vakgebied. Marktverkenners beschouwen de ontwikkelingen op het gebied van een opleiding als HEAO Commerciële Economie. Deze functionarissen bekijken de actualiteit van de opleiding, ontwikkelingen in het beroepenveld en de aansluiting bij de beroepspraktijk en brengen hun bevindingen ter kennis van de opleiding. Deze besluit in voorkomende gevallen tot aanpassing van de opleiding. Een aantal modulen van de opleiding leidt op tot extern gelegitimeerde examens. Dat geldt met name voor de examens van NIMA, Nederlands Instituut voor Marketing. De examens van NIMA worden mede op basis van ontwikkelingen in het beroepenveld samengesteld. Omdat de opleiding opleidt tot deze examens, is ook langs die weg de aansluiting bij de beroepspraktijk gewaarborgd. Aanpassingen in de NIMA-examens en de andere externe examens leiden tot aanpassingen in het lesmateriaal en de interne toetsen van de opleiding. Bij het lesmateriaal dat de auteur schrijft, is de praktijkgerichtheid een toetsingscriterium. Dat criterium komt onder meer tot uitdrukking in de mate waarin en de wijze waarop casussen zijn beschreven. Het lesmateriaal wordt door een beoordelaar gecontroleerd op de theoretische en praktische vakinhoud en actualiteit. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat het programma van de opleiding inhoudelijk actueel is en praktijkgericht; de gehanteerde studiematerialen weerspiegelen de gangbare commerciële theorieën. Er is sprake van een breed programma voor wat betreft de aangereikte vakken. Het Certiked team beoordeelt op grond van deze bevindingen dit facet als goed. Pagina 8 van 33

9 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Het curriculum weerspiegelt de onderverdeling die in de eindkwalificaties is gemaakt in termen van Kern, Context, Algemene Beroepsgerichte Competenties en Persoon. De kernvakken bestaan uit de modulen Inleiding Commerciële Economie in de propedeuse en de modulen Sales en Marketing in de hoofdfase. Deze vakken beslaan ruim vijfentwintig procent van de propedeuse en dertig procent van de hoofdfase. Dit percentage voor de zwaarte van de kernvakken binnen het curriculum is voldoende. De Context is vertaald in de modulen Communicatie en Maatschappelijke Vorming (zes ECTS) en Inleiding Bedrijfseconomie in de propedeuse (elf ECTS) en de module Middle Management (zeventien ECTS) in de hoofdfase. De Algemene Beroepsgerichte Competenties komen tot uitdrukking in de module Kennis- en Informatiemanagement (negentien ECTS). De Persoon komt tot uiting in de module Communicatie en Maatschappelijke Vorming (zes ECTS). Het element van persoonlijke vaardigheden, waaronder ook begrepen de vaardigheden in presenteren komt onder andere tot uiting tijdens de mondelinge lesdagen in de module Sales, de mondelinge presentatie bij het examen NIMA Sales A en als verplicht onderdeel van de stage. Bij de modulen Sales en Marketing in de hoofdfase zijn praktijkopdrachten (zes ECTS en zeven ECTS) toegevoegd. Deze bieden een verdieping voor de toepassing van kennis en inzicht binnen de opleiding. De opleiding omvat bij wijze van examentraining mondelinge lessen voor de modulen Inleiding Commerciële Economie, Sales en Marketing. Er zijn twee tot drie lessen per vak per jaar. Deze lessen zijn echter niet verplicht. In de stage zijn als verplichte onderdelen opgenomen het maken van een voorstel, het voorzitten van een vergadering en het houden van een interview. De internationale dimensie van de opleiding komt tot uitdrukking in de verplichte module Engels en de keuzemodulen Frans of Duits. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. De dekking en zwaarteverdeling van het programma is in voldoende mate afgestemd met de eindkwalificaties van de opleiding. Pagina 9 van 33

10 Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het programma bestaat uit een propedeutisch jaar en een hoofdfase. De propedeuse heeft een breed en oriënterend karakter. Modulen in de propedeuse hebben alle een oriënterend karakter. De hoofdfase sluit aan op de propedeuse in de zin dat de inleidende module Commerciële Economie gevolgd wordt door de modulen Sales en Marketing in de hoofdfasen. De propedeuse is breed opgezet en omvat alle aspecten volgens de indeling in vier delen van de opleidingskwalificaties. De hoofdfase biedt op die aspecten een verdieping aan. De verdeling van de modulen in de propedeuse en de hoofdfase is evenwichtig. De kernvakken nemen iets meer dan vijfentwintig procent van de propedeuse voor hun rekening. In de hoofdfase is dat dertig procent. De vakken om de kernvakken heen hebben een duidelijke relatie met het opleidingsprofiel. Ze vertonen onderlinge samenhang en vormen met elkaar een geheel. Het visitatieteam vindt dat er sprake is van een evenwichtig opgebouwd curriculum, waarin de samenhang tussen de verschillende vakken aantoonbaar aanwezig is. Op grond daarvan beoordeelt zij de samenhang in het curriculum als voldoende. Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen In de Onderwijs- en Examenregeling van de opleiding zijn helder en concreet opgesomd de eindtermen van de modulen waaruit de opleiding bestaat. De termijn voor het inzenden van de correctie van inzendopgaven wordt bewaakt. De interne norm voor het inzenden is twee tot drie dagen per en vijf dagen per post. Deze norm wordt overigens niet naar buiten gebracht. Er komen geen klachten binnen van studenten over de inzendtermijnen. Er is een termijn gesteld door de opleiding waarbinnen de examenuitslag bij de studenten moet zijn. Deze termijn is maximaal drie maanden. Gewoonlijk gebeurt het sneller: om en nabij zes weken. Studenten zijn in de gelegenheid om vooraf aan een hoofdstuk van een module een assessment via Campus Pro te doorlopen. Als de uitslag van het assessment meer dan vijfentachtig procent goed is, krijgt de student het advies het hoofdstuk over te slaan. Het aantal examenmomenten per module is twee per jaar. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studielast als voldoende. Pagina 10 van 33

11 Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek Studenten met HAVO, VWO en MBO-4 worden tot de opleiding toegelaten. Studenten die ouder dan eenentwintig jaar zijn en relevante kennis en/of ervaring hebben opgedaan, worden ook tot de opleiding toegelaten. De opleiding beziet middels de toetsingcommissie of de kennis en ervaring voldoende zijn om toegelaten te worden. Mogelijke vrijstellingen op grond van EVC s (extern verworven credits) staan in de studiegids van de opleiding aangegeven. De toetsingscommissie verleent deze vrijstelling na bestudering van het verzoek daartoe. De propedeuse van de opleiding is voldoende breed en oriënterend dat de instromende student met de genoemde instroomkwalificaties de aansluiting met dit programma kan maken. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten De omvang van het curriculum bedraagt in totaal tweehonderdveertig ECTS, waarvan zestig ECTS voor de propedeuse en honderdtachtig ECTS voor de hoofdfase. Het gemiddelde aantal studie-uren bedraagt vijftien tot twintig per week. Dat in het aantal studie-uren van vijftien tot twintig per week toch de beoogde tweehonderdveertig ECTS kunnen worden gerealiseerd, hangt samen met het concurrency-beginsel. Dat wil zeggen dat de student, die aan deze opleiding studeert, werkzaam is in een werkomgeving waar hij of zij de opgedane kennis kan toepassen. Hierdoor kunnen de studie-uren tot het aangegeven aantal beperkt blijven. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Pagina 11 van 33

12 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: Het didactisch concept is geënt op het afstandsonderwijs. De studenten die voor de LOI Hogeschool kiezen, doen dat zeer bewust omdat het afstandsconcept hen flexibiliteit en ruimte geeft. Het afstandsonderwijs leidt ertoe dat de opleiding veel aandacht besteedt aan de didactisering van het lesmateriaal en de opgaven die de studenten als huiswerk inzenden. Het lesmateriaal geeft niet alleen de vakinhoud maar ook de uitleg over de toepassing daarvan, zodat de student zich de lesstof eigen kan maken. De beoordeelde modules lieten stuk voor stuk zien dat er binnen de Hogeschool een uitgebreide ervaring is met het didactiseren van materialen naar afstandsonderwijs. In het lesmateriaal zijn na elke les opgaven opgenomen die de studenten kunnen gebruiken om zelf hun vorderingen te toetsen. Ook zijn inzendopgaven opgenomen die door de docent worden gecorrigeerd. Het lesmateriaal dat de auteur schrijft, wordt voorafgegaan door een proefhoofdstuk. Dat wordt gecontroleerd door een redacteur op taalkundige aspecten en didactiek. De opleiding beschikt over een uitgebreid en uitgewerkt arsenaal aan instructies die aan auteurs worden overlegd om lesmateriaal te schrijven. Deze instructies vormen de didactische basis voor het schrijven van lesmateriaal. De opleiding heeft voldoende mechanismen om te bewaken dat de auteurs zich aan de instructies houden. De opleiding houdt dat bij via beoordelaars en redacteurs. De docenten werken voor hun correctiewerk met model-uitwerkingen. De kwaliteit van het correctiewerk door docenten wordt steekproefsgewijs bekeken door een beoordelaar. Als dat werk onvoldoende blijkt te zijn, neemt de afdeling Organisatie Opleidingen contact op met de docent om tot verbetering te komen. Het visitatieteam heeft waardering voor de mate waarin het afstandsconcept is toegepast op het curriculum. De lesmaterialen zijn goed gedidactiseerd. Daarbinnen is er een voldoende afwisseling van werkvormen (lesmateriaal met verschillende typen van vraagstellingen, verschillende opdrachtvormen). Op grond van deze bevindingen beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: De (externe) examens voor de kernvakken zijn van een goed niveau. Dat geldt voor NIMA-A (dat examen volgt op de module Inleiding Commerciële Economie), NIMA Sales-A (dat examen hoort bij de module Sales) en NIMA-B (examen volgt op module Marketing). Deze examens bestaan uit twee delen: schriftelijke vragen en het uitwerken van een casus. Bij NIMA Sales-A is een mondelinge presentatie toegevoegd. Pagina 12 van 33

13 Andere externe examens zijn MBA-certificaat Bedrijfseconomie (behoort bij de module Inleiding Bedrijfseconomie), MBA-certificaat Bedrijfsstatistiek (behoort bij module Inleiding Statistiek), Praktijkdiploma Bestuurlijke Informatievoorziening (behoort bij module Inleiding Bestuurlijke Informatievoorziening), SPD-certificaat Algemene Economie (behoort bij module Algemene Economie) en NEMAS Middle Management (examen bij Middle Management). Deze externe examens zijn alle van een goed niveau. De opgaven en de casussen van de module Kennis- en Informatiemanagement (de enige module in de hoofdfase die niet extern geëxamineerd wordt) zijn voldoende qua niveau. De parate-kennisvragen, oefenopgaven en inzendopgaven zijn soms van een duidelijk minder hoog niveau dan de externe examens. Deze opgaven worden wel afgewisseld met oude examenopgaven. Het visitatieteam pleit ervoor om daarin meer lijn te brengen. Het visitatieteam heeft het merendeel van de examens beoordeeld en concludeert daaruit dat deze van een goed niveau zijn en voldoende afwisselend van vorm (zowel schriftelijke examens als mondelinge examens). Voorts heeft de keuze voor externe legitimering ook als positief effect voor de studenten dat zij algemeen erkende (deel)diploma s krijgen. Op grond van deze bevindingen beoordeelt Certiked de toetsing als goed. Wel wordt opgemerkt dat het niveau van de vraagstelling in de lesmaterialen in enkele gevallen van een minder niveau is dan de externe examens; het visitatieteam pleit ervoor om daarin meer lijn te brengen. Beoordeling van het onderwerp Programma De opleiding heeft een adequaat programma opgesteld, waarin de leerdoelen die bereikt dienen te worden, op samenhangende wijze gedoceerd worden. Certiked heeft waardering voor de manier waarop het afstandsonderwijsconcept in deze opleiding is doorgevoerd. De extern gelegitimeerde examinering biedt een waarborg voor het te realiseren niveau en levert voor de studenten een extra stimulans vanwege het verkrijgen van extern gewaardeerde certificaten. Alles bij elkaar beoordeelt het visitatieteam het onderwerp Programma als voldoende. Pagina 13 van 33

14 Onderwerp: Inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De (externe) medewerkers die met het onderwijs belast zijn, hebben als functie: auteur, toetsconstructeur, beoordelaar, redacteur, docent afstandsonderwijs, docent contactonderwijs, docent afstudeeropdracht, examencorrector, examinator, marktverkenner en vakdeskundige. De auteurs stellen het lesmateriaal samen op grond van auteursinstructies. De beoordelaar kijkt het werk van de auteurs na op vakinhoud en didactiek. De redacteur kijkt het lesmateriaal na op schrijfstijl en didactiek. De docent afstandsonderwijs en docent contactonderwijs begeleiden de student, wanneer deze bezig is in het leerproces. De examencorrector kijkt de examens van de student na. De docent afstudeeropdracht ondersteunt de student bij het schrijven van zijn afstudeeropdracht. De vakdeskundigen en marktverkenners gaan namens de instelling na of de inhoud conform de ontwikkelingen op het vakgebied en beroepenveld is. Alle personen die één of meer functies in het geven van onderwijs hebben, zijn opgenomen in de Externe Relatie Database (ERD) van de opleiding. In de selectiecriteria voor auteurs, toetsconstructeurs, beoordelaars, docenten afstandsonderwijs, docenten contactonderwijs, docenten afstudeeropdracht, examencorrectoren, examinatoren, marktverkenners en vakdeskundigen zijn de eisen ten aanzien van ervaring in de beroepspraktijk expliciet opgenomen. De opleiding beoordeelt alle personen die een functie hebben als boven bedoeld, bij hun sollicitatie op basis van hun ervaring in de beroepspraktijk. Zij worden dan opgenomen in de ERD. Bij het voornemen tot het verstrekken van een opdracht om onderwijs te verzorgen, volgt een controle van het c.v. op onder meer praktijkervaring. Ook voert de projectleider of businessunitmanager een gesprek met de sollicitant. Ook in dat gesprek is de praktijkervaring één van de toetsingscriteria. Relevante opmerkingen in termen van sterke en zwakke kanten over een persoon die optreedt in één van de functies worden opgenomen in de ERD. Periodiek worden controles uitgevoerd ten aanzien van de prestaties en wordt er feedback geleverd vanuit de Hogeschool naar de docenten. Docenten geven aan dit op prijs te stellen. In de c.v s van auteurs en docenten blijkt het aspect van beroepservaring in voldoende mate. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen dit facet als voldoende. Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. Op basis van de ERD beschikt de opleiding over een overzicht van alle personen die geschikt zijn voor één of meer van de functies voor het geven van onderwijs. Als een opdracht voor een bepaalde Pagina 14 van 33

15 functie open staat, raadplegen de projectleiders en businessunitmanagers van de opleiding de ERD om een kandidaat te vinden. De opmerkingen in de ERD geven een aanwijzing bij de keuze. Aan het ontwikkelen van lesmateriaal gaat een projectplan vooraf, waarin projectfasen zijn onderscheiden. In de eerste fase, die van de projectopzet, staan onder andere de afspraken rond de beoogde productie en planning van de werkzaamheden. Het waarborgen van voldoende capaciteit van auteurs en de aanlevering van materiaal door auteurs is als afgeleide daarvan vastgelegd. De planning en de realisatie van de werkzaamheden van docenten en examinatoren zijn de verantwoordelijkheid van de afdelingen Organisatie Opleidingen en het Examenbureau. Zij zien erop toe dat de termijnen voor het corrigeren van huiswerk en examenopgaven in acht genomen worden. Bij uitval van een docent als gevolg van ziekte of anderszins wordt dat gesignaleerd en wordt een andere docent ingezet. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwantiteit van personeel als voldoende. Het visitatieteam komt tot dat oordeel na het inzien van de procedures rond planning en inzet van personeel en de effectuering van deze procedures. Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. De personen die een functie ambiëren als onderwijsgevende worden zowel bij hun aanmelding als bij verstrekking van een opdracht gecontroleerd op hun theoretische en vakinhoudelijke kennis en ervaring en op hun didactische vaardigheden. Zij schrijven een proefhoofdstuk ingeval zij optreden als auteur, dat de beoordelaar nakijkt op vakinhoud en dat de redacteur nakijkt op didactiek. Ten aanzien van de organisatorische vaardigheden van onderwijsgevenden ligt de controle bij de afdeling Organisatie Opleidingen. In afstandsonderwijs is het volgens planning insturen van de correctie van huiswerkopdrachten van studenten van belang. De afdeling houdt bij of docenten dat binnen de gestelde tijd doen en maant hen, als zij over de normtijd heen gaan. Opmerkingen over regelmatige overschrijding van de geplande inlevertijd worden in de ERD vastgelegd. Eenzelfde vorm van signalering van normtijden wordt gehanteerd door het Examenbureau. Ingeval van examens kijken twee examencorrectoren het werk van de student na en ook nog een derde (arbiter), als de eerste twee een significant verschil hebben. Ook in dit geval worden overschrijdingen gesignaleerd en worden examencorrectoren gemaand. De c.v. s van docenten en auteurs tonen een voldoende vakinhoudelijke en didactische ondergrond van hen aan. De studenten worden in de gelegenheid gesteld opmerkingen te maken over de inhoud van de lessen en over de correctie van hun antwoorden door de docenten. Opmerkingen over auteurs en docenten worden opgenomen in de ERD. De opleiding onderneemt in voorkomende gevallen actie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de kwalificaties van docenten als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel Pagina 15 van 33

16 Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Inzet van personeel als voldoende. De opleiding stelt de relevante eisen aan docenten en auteurs en ziet op de naleving daarvan toe. Pagina 16 van 33

17 Onderwerp: Voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. Bij de opleiding HEAO Commerciële Economie vinden mondelinge lessen plaats als aanvulling op het afstandsonderwijs. Deze mondelinge lessen staan in het lesprogramma. De instelling zorgt voor accommodaties, presentielijsten, materiaal en apparatuur, als dat laatste gewenst is. Bij het afstandsonderwijs zelf beschikt de instelling over een voldoende capaciteit om postale en digitale verzending te beheersen. Daarnaast stelt de instelling een digitale leeromgeving ter beschikking aan de studenten in de vorm van LOI Campus en Campus Pro. Deze leeromgeving bieden faciliteiten voor het inzenden van huiswerk, multimediale opdrachten, opleidingsoverzichten, interactie met studenten en docenten en het terugkrijgen van de (gemotiveerde) correcties op hun huiswerk. Ook biedt Campus Pro bij alle modulen de gelegenheid om een assessment uit te voeren, met uitzondering van de talen. Studenten geven aan hier geregeld gebruik van te maken. Telefonisch contact van studenten met de instelling vindt plaats door het Customer Contact Center van de instelling. Deze afdeling is specifiek voor deze activiteit gecertificeerd. De mogelijkheden die de studenten geboden worden om de studie met behulp van elektronische leermiddelen uit te voeren, zijn bij de tijd en leveren meerwaarde in het realiseren van de studie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de voorzieningen als goed. Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. Het beleid van de opleiding is gestoeld op de overweging dat studenten die voor afstandsonderwijs kiezen, zelfstandig hun studie willen doorlopen. Anderzijds wil de opleiding studenten behulpzaam zijn bij hun studie. Daar hoort bij het bieden van momenten waarop de student over het onderwerp van zijn studie kan overleggen met docenten en medestudenten. De vormen van studiebegeleiding zijn onder andere: begeleiding door de docent bij het corrigeren van huiswerk, aangeven van welke antwoorden fout zijn en waarom, gelegenheid tot het, onafhankelijk van huiswerkinzending, stellen van vragen aan docenten, persoonlijk contact met docent tijdens de mondelinge lessen, assessment van kennis en ervaring door student zelf, op basis waarvan deze sommige stukken in de leerstof kan overslaan, mogelijkheid tot contact met medestudenten via Campus Pro en begeleiding tijdens en voor een stage of afstudeeropdracht. Klachten van studenten over examens komen bij de examencommissie, die kan besluiten tot aanpassing van de gewraakte opgaven. De inhoud van de examens worden geëvalueerd op grond van opmerkingen van de examinatoren (bij mondelinge examens) en examencorrectoren. Pagina 17 van 33

18 De instelling heeft de volgende mechanismen om studenten bij achterblijvende resultaten daarop te attenderen: - De digitale leeromgeving Campus Pro geeft studenten een signaal, wanneer ze niet tijdig hun huiswerk inzenden. Dit geldt alleen als studenten gebruik maken van Campus Pro. Dat is een toenemend aantal (minstens zeventig procent); - De instelling voert zogenaamde service calls uit naar studenten. Deze service calls vinden met een frequentie van tussen drie en zes maanden plaats; - De docent kan de studievoortgang van de student in Campus Pro bekijken en desgewenst met de student over de voortgang communiceren; - De instelling heeft het voornemen in 2004 een enquête uit te voeren onder studenten die dreigen uit te vallen. Dit voornemen is opgenomen in een actieplan. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studiebegeleiding als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als voldoende. De overwegingen zijn, dat de materiële voorzieningen goed zijn en dat de opleiding voldoende rekening houdt met de kenmerken van de studenten in termen van hun zelfstandigheid en hun beperkte behoefte aan begeleiding. Pagina 18 van 33

19 Onderwerp: Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De instelling is ISO 9001-gecertificeerd ten aanzien de bedrijfsprocessen die te maken hebben met het concipiëren en ontwikkelen van opleidingen en examens voor afstandsonderwijs. De relevante procedures en werkwijze zijn in een kwaliteitshandboek beschreven. De opleiding kent een onafhankelijke Raad voor de Kwaliteitsbevordering die toeziet op de totstandkoming en naleving van het kwaliteitssysteem. De kwaliteit wordt op twee niveaus bewaakt, te weten enerzijds de kwaliteit van het (primaire) proces en anderzijds de kwaliteit van de producten. De streefdoelen voor de proceskwaliteit zijn ontleend aan de ISO 9001-normen. Centraal staan begrippen als kwaliteit, continuïteit, helderheid en eenvormigheid van de procedures. Het evalueren van de mate waaraan aan de normen wordt voldaan geschiedt op grond van periodieke audits. Deze vinden eenmaal per jaar plaats. De streefdoelen voor de productkwaliteit zijn integraal ontleend aan het beoordelingskader van de NVAO. De vier stappen in het proces om na te gaan of aan deze streefdoelen wordt voldaan, zijn de zelfevaluatie door de instelling, de visitatie door de VBI, beraadslaging over de visitatie en de reactie van de instelling door de Raad voor de Kwaliteitsbevordering en de rapportage aan de NVAO. Zowel de streefdoelen als de evaluatie daarvan komen tot stand binnen het raamwerk van de accreditatie conform de kaders van de NVAO. Het formuleren van doelstellingen en het evalueren vindt plaats onder diverse stakeholders. Sterk vindt het Certiked team de positie van de Raad voor de Kwaliteitsbevordering, die een zwaarwichtig stempel drukt op het goed functioneren van de kwaliteitssystematieken van de hogeschool. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de interne kwaliteitszorg als goed. Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. De procedures van het kwaliteitssysteem worden getoetst in het kader van het door de instelling opgestelde vierluiktraject. Binnen het kwaliteitssysteem zijn een drietal fasen te onderscheiden. Het gaat daarbij achtereenvolgens om de projectopzet, de projectuitvoering, en de projectevaluatie (zijnde de evaluatie van herzieningen en nieuwe projecten en de permanente evaluatie). Binnen de instelling zijn vormen van overleg op verschillende niveaus. Deze overleggen zijn ervoor bedoeld om de activiteiten binnen het vierluiktraject te bewaken en bij te sturen, waar dat nodig is. Naast het overleg zijn binnen de drie fasen mijlpalen c.q. producten gedefinieerd. Dat zijn concrete activiteiten binnen een fase, waarvoor doel en inhoud zijn geformuleerd. Het evaluatie-instrumentarium bestaat uit: Pagina 19 van 33

20 - De verschillende netwerken waarin de voorzitter van het bestuur en de businessunitmanagers deelnemen; input uit deze netwerken levert informatie op voor de bijsturing van de producten van de instelling; - Informatievoorziening via vakdeskundigen en marktverkenners; zij leveren informatie aan over actuele en relevante ontwikkelingen op het betreffende vakgebied en beroepenveld; - Signalen van klanten en docenten; opmerkingen van klanten die bijvoorbeeld via het Customer Contact Center binnenkomen worden verder geleid en kunnen aanleiding zijn voor bijsturing; - Enquêtes onder studenten; was de participatie voorheen beperkt, sedert de enquêtes via internet worden afgenomen is de deelname gestegen naar ongeveer vijftig procent; de reacties van de klanten zijn input voor de bijstelling van de producten; - Ondervragen van studenten op periodieke basis via service calls; deze vinden eens in de drie tot zes maanden plaats. - Paneldiscussies met studenten en alumni over hun ervaringen. De evaluaties leiden aantoonbaar tot verbeteringen, met name op het gebied van de inhoud en actualisering van de opleiding, de begeleiding van de studenten en de informatievoorziening over de examinering. Vanwege de sterk aanwezige link tussen doelen stellen, evalueren en vervolgens verbeteren, beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Betrekken van medewerkers, studenten alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. Het betrekken van de verschillende belanghebbenden (stakeholders) bij de processen en producten van de instelling geschiedt op een gestructureerde wijze en conform het kwaliteitssysteem. De medewerkers van de opleiding zijn betrokken via de overlegsituaties waarin medewerkers zich kunnen uitspreken over het verloop van projecten in het kader van het vierluiktraject. De netwerken van de voorzitter van het bestuur en de businessunitmanagers bieden een waarborg dat het beroepenveld in voldoende mate betrokken is. Vakdeskundigen en marktverkenners signaleren ontwikkelingen in het beroepenveld. De studenten zijn op drie wijzen bij de kwaliteit betrokken: enquêtes onder studenten, service calls door de opleiding en opmerkingen en klachten die studenten bij de opleiding kunnen neerleggen (op eigen initiatief en/of middels panelbijeenkomsten). De opleiding vraagt niet op een regelmatige basis om de input van alumni. Het visitatieteam heeft waardering voor de pro-actieve wijze waarop de hogeschool haar netwerken benut voor het verkrijgen van goede informatie. Op grond daarvan beoordeelt zij dit facet als goed. Pagina 20 van 33

21 Beoordeling van het onderwerp Interne kwaliteitszorg Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Interne kwaliteitszorg als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding een voldoende werkend kwaliteitssysteem heeft, dat binnen dat systeem evaluaties van resultaten plaatsvinden en dat voldoende input van relevante stakeholders wordt gevraagd. Pagina 21 van 33

22 Onderwerp: Resultaten Gerealiseerd niveau: de gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De correctie van de inzendopgaven door de docenten vindt op een verantwoorde wijze plaats. De kwaliteit van de correctie wordt steekproefsgewijs door een beoordelaar gecontroleerd. Aanwijzingen van deze beoordelaar leiden tot een aanscherping van de kwaliteit van correctie van de betreffende docent. Ongeveer negentig procent van de examens, waarvoor de modulen van de opleiding opleiden, zijn externe examens. Deze examens zijn van een ruim voldoende niveau en toetsen op het niveau van de eindkwalificaties. Er zijn sinds de start van de opleiding drieëntwintig afgestudeerden. Certiked heeft afstudeerscripties beoordeeld. De afstudeerscripties laten zien dat de afgestudeerden voldoen aan de eisen die de LOI stelt voor deze opleiding. Thans vindt schriftelijke afhandeling van de beoordeling van de afstudeerscriptie plaats. Dit is weliswaar in lijn met het afstandsconcept van de LOI, maar in de optiek van Certiked kan het afstudeerproces aan betekenis winnen als dit wordt afgesloten door een presentatie door de betreffende kandidaat ten overstaan van een beoordelingscommissie. Het management van de LOI heeft aangegeven voorbereidingen te treffen om dit vanaf 2005 te gaan implementeren. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het gerealiseerde niveau als voldoende. Onderwijsrendement: voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. In de ogen van de opleiding ligt in het geval van afstandsonderwijs de verantwoordelijkheid voor het tempo van studeren en de termijn van afstuderen bij de individuele student. De opleiding heeft daarom daarover geen streefcijfers geformuleerd op dat onderwerp. Ten aanzien van de examens heeft de opleiding als streefcijfer geformuleerd dat examenresultaten van de studenten van de LOI Hogeschool boven het landelijk gemiddelde liggen. De examenresultaten van de studenten van de opleiding HEAO Commerciële Economie van de LOI Hogeschool geven een wisselend beeld. Vaak is het zo dat gemiddeld de studenten van de LOI Hogeschool beter scoren dan het landelijk gemiddelde. Voor NIMA-A van januari 2004 scoorden de studenten van de LOI Hogeschool echter minder dan het landelijk gemiddelde. Pagina 22 van 33

23 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het onderwijsrendement als voldoende. De opleiding heeft streefcijfers geformuleerd in termen van externe examenresultaten. Deze worden vaak, zij het niet altijd gehaald. Beoordeling van het onderwerp Resultaten Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Resultaten als voldoende. Het gerealiseerde niveau wordt effectief bereikt voor zover is vast te stellen op basis van externe examens en de rendementscijfers worden vaak gehaald. Pagina 23 van 33

24 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam Het visitatieteam bestond uit de volgende personen: Ir. R.S. Kloosterman (1967), teamleider De heer Kloosterman is sinds 1995 betrokken bij Certiked, sinds 1998 als directeur. Hij voert audits uit op het gebied van ISO 9001 en IiP bij een brede groep van kennisintensieve organisaties; tevens treedt hij regelmatig op als teamleider bij visitaties in het hoger onderwijs. Studeerde Bedrijfskunde aan de TU Eindhoven en heeft uitgebreide internationale werkervaring op het gebied van marketing, marktonderzoek, en kwaliteitsmanagement. Drs. J.J.M. Nederpel (1959), extern deskundige De heer Nederpel is als partner en senior adviseur verbonden (sinds 1986) aan het bureau Verdonk Otten Dik Wiegerinck, VODW Marketing. VODW is het grootste onafhankelijke marketingadviesbureau van Nederland. De heer Nederpel studeerde af aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Bedrijfseconomie, afstudeerrichting Commerciële Beleidsvorming. Hij volgde marketingopleidingen aan de Michigan State University en de Kellogg Graduate School of Management. Hij is winnaar van de Unilever Marketing Award 1984, werkte als wetenschappelijk medewerker aan de Erasmus Universiteit en als area manager bij Philips International. Drs. W.J.J.C. Vercouteren (1953) secretaris en studentlid Na zijn studie economie heeft de heer Wim Vercouteren een vijftal jaar managementfuncties bekleed. Sinds 1990 heeft hij op basis van zelfstandigheid, analyse-werkzaamheden en interim management verricht, met name voor opleidingsinstituten: ISBW, Wolters-Kluwer Genève, Ministerie OC&W. Op zeer regelmatige basis treedt de heer Vercouteren op als secretaris van Certiked visitatieteams. Daarnaast is hij in de afrondende fase van zijn postdoctorale controllersopleiding (Nijenrode). Het visitatieteam onderschrijft unaniem de bevindingen en beoordelingen per onderwerp en per facet zoals weergegeven in deze rapportage, en heeft verklaard op onafhankelijke wijze tot deze beoordeling gekomen te zijn. Pagina 24 van 33

25 Bijlage 2: Programma Programma van de eerste visitatiedag op 11 december uur uur Bestuur, portefeuillehouder Hoger Onderwijs en kwaliteitscoördinatie Onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (kwaliteitscöordinator) uur uur Businessunitmanagement en projectleiding Onderwerpen: inzet van personeel (eisen HBO, kwantiteit, kwaliteit) ir. O.W. Helfferich (businessunitmanager), mevrouw drs. C.M. van Halm (projectleider) uur uur Documentenonderzoek, lunch uur uur Verantwoordelijken voor studiebegeleiding Onderwerpen: voorzieningen (materiële voorzieningen, studiebegeleiding) G. de Bock (manager Opleidings- & Examenorganisatie), B. Marck (coördinator Organisatie Opleidingen) uur uur Aanvullend onderzoek uur uur Kwaliteitscoördinatie en businessunitmanager Onderwerpen: interne kwaliteitszorg (evaluatie, maatregelen, betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld) mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (Kwaliteitscoördinator) uur uur Afronden documentenonderzoek en presentatie Campus en Campus Pro uur uur Terugkoppeling mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie), T.F. Steffens (kwaliteitscoördinator) Pagina 25 van 33

26 Programma van de tweede visitatiedag op 30 juni uur uur Bestuur, portefeuillehouder Hoger Onderwijs, kwaliteitscoördinatie Onderwerpen: voorstellen, doornemen van het programma en van de visitatiedag mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager; portefeuillehouder Hoger Onderwijs), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie, kwaliteitscoördinatie) uur uur Businessunitmanagement en projectleiding Onderwerpen: domeinspecifiek kader, bachelorniveau, doelstellingen, programma mevrouw A. van Noort BA (businessunitmanager Commerciële Economie, Communicatie, Marketing en Sales), S. Visser (projectleider HEAO Commerciële Economie) uur uur Documentenonderzoek uur uur Vertegenwoordiging van beroepenveld Onderwerpen: domeinspecifiek kader, HBO-oriëntatie, aansluiting met beroepenveld H.S.M. Heithuis (marktverkenner HEAO Commerciële Economie, auteur), G. Rustenburg (marketingdeskundige, docent) uur uur Documentenonderzoek, lunch uur uur Externe medewerkers* Onderwerpen: HBO-oriëntatie, programma Mevrouw A. van Wanrooij uur uur Studenten Onderwerpen: studielast, voorzieningen, informatievoorziening, toetsen J. Hazenjager, W. van Lieshout, R. Drijver uur uur Aanvullend onderzoek, intern beraad van visitatieteam uur uur Terugkoppeling mr. M.J. Kuipers (voorzitter bestuur), mevrouw mr. K.S. Visscher (businessunitmanager, portefeuillehouder Hoger Onderwijs), mevrouw A. van Noort BA (businessunitmanager Commerciële Economie, Communicatie, Marketing en Sales), drs. C. Schonagen (manager Personeel & Organisatie, kwaliteitscoördinatie) * Tevens is tijdens visitaties van de opleidingen HEAO Fiscale economie, HBO Communicatie en HEAO Small Business en Retailmanagement gesproken met docenten van andere modules die ook vallen binnen deze opleiding. Pagina 26 van 33