ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Informatica Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. CROHO-nummer: aan het NVAO Accreditatiekader

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Informatica Noordelijke Hogeschool Leeuwarden CROHO-nummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 5 oktober 2004 en 28 oktober 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...5 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam...24 Bijlage 2: Programma...25 Bijlage 3: Domeinspecifiek kader...27 Bijlage 4: Documenten...35 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...37 De verantwoordelijke beoordelaar: ir. R.S. Kloosterman namens deze, C.F.M. van Strien Certiked 23 februari 2005 Pagina 1 van 37

2 Identificatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Postbus AB Leeuwarden Telefoon Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: ir. G.J. van Woudenberg Opleidingscoördinator: ir. M.A. Litjens Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: NHL, Noordelijke Hogeschool Leeuwarden HBO-opleiding Informatica Voltijd Locatie Leeuwarden Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader, daterende uit februari 2003 adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: ir. R.S. Kloosterman Extern deskundige: ing. C.R. van Wieringen Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren Studentleden: M.M. Hoekstra en V. Ramjanam Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding. Deze zelfevaluatie met de bijlagen en de extra documenten die beschikbaar waren, bleek een goede basis voor de visitatie. De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 5 oktober 2004 en op 28 oktober 2004 heeft de tweede visitatiedag plaatsgevonden. Het conceptrapport is in december 2004 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 3 februari 2005 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot het onderhavige definitieve rapport. In de aanloop naar de visitatie is er driemaal een bijeenkomst geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden het karakter van kennismaking, voorlichting en planning. Pagina 2 van 37

3 Managementsamenvatting Op 5 oktober 2004 en 28 oktober 2004 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij opleiding Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (NHL). Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. De NHL is een hogeschool, die opleidingen verzorgt op het gebied van Zorg & Welzijn, Techniek, Educatie & Communicatie en Management & Economie. De NHL is onderverdeeld in vier instituten, waarin de opleidingen zijn georganiseerd. Binnen de instituten bevinden zich afdelingen, die gelijkaardige opleidingen bundelen. Er studeren in totaal ongeveer studenten aan de NHL. Binnen de hogeschool bestaat de afdeling Engineering, waartoe behoren de opleidingen Elektrotechniek, Werktuigbouwkunde en Informatica. De afdeling Engineering maakt deel uit van het Instituut Techniek. De opleiding Informatica bestaat sedert 1989, heeft een jaarlijkse instroom van ongeveer 70 studenten en telt in totaal iets minder dan 300 studenten. Er zijn 13 docenten aan deze opleiding verbonden. De NHL in haar geheel wordt bestuurd door het College van Bestuur. De opleiding Informatica wordt samen met de opleidingen Werktuigbouwkunde en Elektrotechniek, aangestuurd door het hoofd van de afdeling Engineering. De opleiding Informatica kent sinds het ontstaan in 1989 een projectgeoriënteerd curriculum. Met ingang van studiejaar 2004/2005 maakt de opleiding voor het eerste leerjaar de overstap naar competentiegericht onderwijs. Dat betekent dat de studenten het onderwijs genieten in de vorm van projecten, practica en flankerend onderwijs in de vorm van colleges. Daarnaast is bij de opleiding de uitvoering van het plan Transformatie Techniek gerealiseerd. Dat houdt onder andere in dat de studenten in het eerste leerjaar een gemeenschappelijk propedeuseprogramma doorlopen met de opleidingen Werktuigbouwkunde en Elektrotechniek. De integratie van het competentiegerichte onderwijs en de Transformatie Techniek leidt tot geïntegreerde projecten in de propedeuse die aspecten van de verschillende opleidingen bundelen. Dat zijn projecten rond de thema s energie en muziek. Door de studenten de gemeenschappelijke propedeuse te laten volgen, kunnen zij een betere afweging maken voor hun definitieve studiekeuze en hoopt de afdeling de uitval verder te beperken. Het visitatieteam van Certiked heeft besloten om de opleiding Informatica te beoordelen aan de hand van het bestaande, projectgeoriënteerde leerplan. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat het competentiegerichte leerplan nog maar recent, in september 2004 is begonnen en daarom nog niet in zijn volle omvang getoetst kan worden. De zelfevaluatie die de opleiding heeft geschreven, alsmede de bijlagen en de documenten die ter inzage lagen, hadden een goed niveau en boden het visitatieteam een voldoende basis om mede aan de hand daarvan de opleiding te beoordelen. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat alle onderwerpen van het NVAO beoordelingskader, te weten Doelstellingen, Programma, Inzet van personeel, Voorzieningen, Interne kwaliteitszorg en Resultaten voldoende zijn. Het visitatieteam heeft geen facetten aangetroffen waarop een onvoldoende beoordeling is gegeven. Op delen van enkele facetten zijn verbeteringen mogelijk en wenselijk. Dat is op die plaatsen aangegeven. Pagina 3 van 37

4 Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden het geheel van het NVAO Beoordelingskader adequaat afdekt. Pagina 4 van 37

5 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 5 van 37

6 Onderwerp: doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De eindkwalificaties van de opleiding zijn ontleend aan het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I, dat stamt uit augustus Dit profiel is opgesteld door het HBO-I platform, dat bestaat uit de samenwerkende HBO-opleidingen informatica in Nederland. Het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel van het HBO-I platform omvat zowel de algemene competenties waarover iedere beroepsbeoefenaar in de informatica zou moeten beschikken als de specifieke beroeps- en opleidingscompetenties van de informaticus. Het HBO-I platform onderscheidt in totaal 10 algemene en 12 beroepsspecifieke competenties voor de informaticus. Het nieuwe profiel van HBO-I is nog niet definitief. Daarom maakt de opleiding gebruik van het bestaande profiel. Deze competenties van het HBO-I platform zijn vertaald naar opleidingskwalificaties voor de informaticus. Deze opleidingskwalificaties zijn beschreven als een nadere onderverdeling en detaillering van de algemene en beroepsspecifieke competenties De competentieprofielen van het HBO-I platform zijn gevalideerd door een representatieve groep vertegenwoordigers van het bedrijfsleven. Bij het opstellen van de profielen is ook geput uit de publicaties van het NGI, de landelijke beroepsvereniging van informatici. De opleiding heeft de algemene en beroepsspecifieke competenties van het HBO-I platform vertaald naar een eigen verzameling van algemene en beroepsmatige competenties. De opleiding heeft twee matrices opgesteld, zowel voor de algemene als voor de beroepsmatige competenties, waarin de relatie is aangegeven tussen de competenties van het HBO-I platform en de door de opleiding zelf geformuleerde competenties. Uit deze matrices is af te lezen dat elk van de competenties die door het HBO-I platform benoemd zijn, in de eigen competenties van de opleiding weerspiegeld worden. Dat betekent dat alle algemene en beroepsspecifieke competenties uit het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel van het HBO-I platform volledig door de eigen competenties van de opleiding worden afgedekt. De opleiding neemt de eigen geformuleerde competenties die hierboven bedoeld zijn, als eindkwalificaties van de opleiding. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de eindkwalificaties van de opleiding als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de eindkwalificaties van de opleiding gebaseerd zijn op de door de opleiding zelf geformuleerde competenties, die volledig overeenkomen met de competenties uit het externe kader van het HBO-I platform. Pagina 6 van 37

7 Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. De algemene en beroepsspecifieke competenties uit het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I heeft de opleiding vertaald naar de eigen competenties. De correspondentie tussen de externe en de eigen competenties van de opleiding zijn weergegeven in een matrix. Uit deze matrix is komen vast te staan dat de competenties van het HBO-I volledig in de eigen competenties van de opleiding zijn weerspiegeld. De competenties zijn maatgevend voor de eindkwalificaties van de opleiding. De beroepsspecifieke competenties van de opleiding hebben betrekking op analyse, specificatie, ontwerp, implementatie, testen, aanpassen, onderhouden, beheer en gebruik van software en informatiesystemen. Deze competenties geven uitdrukking aan het niveau van kennis en inzicht, dat nadrukkelijk het niveau van het voortgezet onderwijs overtreft. Binnen de beroepsspecifieke competenties is aangegeven dat de afgestudeerde van de opleiding in staat moet zijn programmatuur te ontwerpen en te herontwerpen, software en infrastructuren te beheren, kennissystemen te ontwikkelen, programmatuur te onderhouden en een softwareproject voor externe opdrachtgevers uit te voeren. In deze competenties dient de afgestudeerde de kennis en inzichten die hij heeft verworven, ook daadwerkelijk te kunnen toepassen. Daarnaast is de algemene competentie benoemd waarin staat dat de afgestudeerde gestructureerd en analytisch moet kunnen denken en handelen. In de algemene competenties van de opleiding zijn de volgende competenties opgenomen: Afweging kunnen maken en beslissingen kunnen nemen bij beroepsmatige, maatschappelijke en ethische dilemma s, Gestructureerd en analytisch kunnen denken en handelen en Kunnen functioneren in een multidisciplinaire en dynamische omgeving. Deze competenties sluiten aan bij de eis aan de HBObachelor, dat hij in staat is relevante gegevens te verzamelen en zich op grond van afwegingen een oordeel te vormen. De algemene competentie Effectief kunnen communiceren op diverse manieren met verschillende geledingen in verschillende situaties sluit aan bij de vereiste dat de HBO-bachelor in staat is om informatie over te dragen aan een publiek van specialisten en niet-specialisten. De algemene competenties Kennis kunnen bijhouden, uitbreiden en overdragen, Zelfstandig en in een team kunnen werken en Kunnen reflecteren op eigen gedrag stemmen overeen met de eis dat de HBO-bachelor leervaardigheden bezit voor een vervolgstudie op een hoog niveau van autonomie. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen het niveau van HBO-bachelor als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten bij de Dublin descriptoren voor de HBO-bachelor, die een indicatie zijn van de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Pagina 7 van 37

8 Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. De eigen competenties van de opleiding sluiten aan bij het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO- I. Deze profielen zijn voorgelegd aan vertegenwoordigers van het beroepenveld. Deze vertegenwoordigers vormen een representatieve selectie van bedrijven en organisaties die afgestudeerden van de opleiding zouden kunnen aannemen. De profielen van het HBO-I platform zijn door hen gevalideerd. Dat houdt in dat de competenties mede in samenspraak met het beroepenveld tot stand zijn gekomen. De competenties die opgesteld zijn door het HBO-I platform zijn mede gebaseerd op de publicaties van de NGI, de landelijke beroepsvereniging van informatici. Daarnaast zijn de competenties mede gebaseerd op voorbeeldfuncties voor de informaticus die door het NGI zijn ontwikkeld. Daarin blijkt dat de competenties zijn geënt op de kwalificaties waarover een beroepsbeoefenaar in de betreffende beroepen zou moeten beschikken. In het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I is nadrukkelijk gespecificeerd dat het gaat om functies en competenties betreffende de beginnend beroepsbeoefenaar in het vakgebied van de informatica. Het beroepenveld heeft bij de validering ook nadrukkelijk de competenties van de beginnend beroepsbeoefenaar voor ogen gehad. De opleiding zelf heeft in de vorm van de opleidingsadviescommissie, in de vorm van enquêtes onder alumni en door middel van feedback bij stages en afstuderen afstemming met het beroepenveld over de eindkwalificaties. Beide geven aan dat de eindkwalificaties aan de daaraan te stellen eisen van de beginnend beroepsbeoefenaar voldoen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de HBO-oriëntatie van de eindkwalificaties als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding: Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Doelstellingen als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de eindkwalificaties van de opleiding afgeleid zijn van de algemene en beroepsspecifieke competenties die volledig aansluiten bij het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I. Dit profiel reflecteert voldoende de eisen die aan een beginnend beroepsbeoefenaar op HBO-bachelorniveau gesteld moeten worden. Pagina 8 van 37

9 Onderwerp: programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. De vakliteratuur die bij de opleiding Informatica gebruikt wordt, is van een goed niveau en van een recente datum. De opleiding maakt gebruik van Nederlandstalige en van internationale literatuur. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van dictaten die de specifieke leerstof bieden voor een aantal vakken, zoals bijvoorbeeld Databasesystemen, Discrete wiskunde, Software engineering, Besturingsen automatiseringstechniek en Embedded control. De student brengt 30% tot 35% van het totale curriculum in termen van ECTS door in met de praktijk verbonden leeractiviteiten. Deze praktijkcomponenten bestaan uit in totaal vier projecten die verspreid zijn over de studie, de stage en de afstudeeropdracht. In de projecten (één in de propedeuse, twee in het tweede jaar en één in het vierde jaar) werken de studenten voor een veelal externe opdrachtgever. In de stage is dat altijd en in de afstudeeropdrachten in 95% van de situaties het geval. De opleiding heeft overwegend fulltime docenten in dienst. Dat neemt niet weg dat de docenten in projecten, stages en afstudeeropdrachten en door middel van studiemiddagen en gastcolleges op de hoogte zijn en blijven van de actuele ontwikkelingen in de beroepspraktijk. Daarnaast verzorgt de opleiding ook cursussen aan het bedrijfsleven. De opleidingsadviescommissie bestaat uit vertegenwoordigers van het beroepenveld en bundelt de inbreng van het beroepenveld bij de opleiding. De commissie bestaat sedert 5 of 6 jaar en komt twee keer per jaar bij elkaar. De doelstelling is de opleiding te adviseren over het curriculum vanuit het perspectief van de eisen die aan de beginnend beroepsbeoefenaar gesteld moeten worden. De opleidingsadviescommissie is sterk betrokken bij de opleiding en hecht zeer aan het niveau dat de afgestudeerden hebben bereikt. De opleiding slaagt erin voldoende actueel te blijven. De inhoud van de vakken en projecten is voldoende actueel. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het HBO-niveau van het programma als goed. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de inhoud van het curriculum voldoende actueel is en een meer dan gemiddelde relatie onderhoudt met de beroepspraktijk. Pagina 9 van 37

10 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De algemene competentie Effectief communiceren komt in het curriculum terug in de vakken Communicatieve vaardigheden in het eerste jaar (6 ECTS) en het tweede jaar (6 ECTS). Tijdens de projecten in het eerste leerjaar (10 ECTS), het tweede jaar (20 ECTS) en het vierde jaar (11 ECTS) leren de studenten samen te werken in groepen en daar gezamenlijk aan een opdracht voor een (externe) opdrachtgever te werken. De studenten doen daarin vaardigheden op ter zake van de competenties Gestructureerd kunnen werken, Kunnen functioneren in een dynamische omgeving en Zelfstandig en in teamverband kunnen werken. Van belang in dit verband is het interdisciplinaire project aan het eind van het tweede jaar (10 ECTS), waarin de studenten met studenten van andere studierichtingen (werktuigbouwkunde, elektrotechniek) samenwerken. In de stage (derde jaar, 30 ECTS) en in de afstudeeropdracht (vierde jaar, 30 ECTS) worden de algemene competenties die in de projecten aan de orde komen, verder ontwikkeld en uitgebreid met de competentie Kennis kunnen bijhouden, uitbreiden en overdragen. Noch in de projecten noch in de stage en afstudeeropdrachten komen de algemene competenties Afweging kunnen maken en beslissingen kunnen nemen bij beroepsmatige, maatschappelijke en ethische dilemma s en Kunnen reflecteren op eigen gedrag in voldoende mate aan de orde. Het opdoen van deze algemene competenties is in het curriculum onderbelicht. Deze bevinding is mede gebaseerd op de opbouw van het curriculum en op de inhoud van de afstudeerscripties. De beroepsspecifieke competenties inzake het specificeren, ontwerpen en bouwen van software en informatiesystemen zijn sterk in het curriculum aanwezig. Ze komen onder andere maar niet alleen aan bod in vakken als Programmeren (eerste jaar, 7 ECTS), Graphics (derde jaar, 6 ECTS), Software engineering (derde jaar, 6 ECTS) en Design patterns (derde jaar, 6 ECTS). Ook in de projecten komen deze onderwerpen aan de orde. Mede in de projecten komt de gehele cyclus van analyse, specificatie, ontwerp en realisatie aan de orde, waardoor ook deze aspecten goed aan bod komen. Inzake het specificeren is een opmerking op zijn plaats. Bij de specificatie van informatiesystemen en software wordt wel sterk gelet op de interne technische kwaliteit van de systemen maar minder op de aspecten die te maken hebben met het gebruik van de software. Dat houdt in dat de aan de gebruikers gerelateerde kwaliteitsaspecten onderbelicht zijn. Het aanpassen en herontwerpen van software komt onder meer maar niet uitsluitend tot uiting in de vakken Programmeren 2 (eerste jaar, 3 ECTS), Concurrent programmeren (tweede jaar, 5 ECTS), Objectgeoriënteerd programmeren (tweede jaar, 5 ECTS), Software ontwerp (tweede jaar, 3 ECTS) en in het project in het vierde jaar (11 ECTS). Ten aanzien van het ondersteunen van de beroepsspecifieke competenties zijn vakken relevant als Databasesystemen (tweede jaar, 3 ECTS), Operating Systems (tweede jaar, 3 ECTS), Netwerken (derde jaar, 6 ECTS), informatica en recht (vierde jaar, 3 ECTS). Daarnaast wordt aandacht besteed aan Lineaire algebra (tweede jaar, 5 ECTS) en Statistiek en kwantitatieve methoden (tweede jaar, 5 ECTS). Pagina 10 van 37

11 De beroepsspecifieke competentie inzake beheer en onderhoud van software en systemen komt met name terug in het vak Beveiliging en beheer (vierde jaar, 3 ECTS). Dat is aan de magere kant als gevolg waarvan dat onderwerp enigszins onderbelicht is in het curriculum. De afstudeerscripties zijn van een goed niveau en weerspiegelen naast voldoende kennis en inzicht op het vakgebied ook voldoende het vermogen van studenten om een probleemstelling te formuleren en op basis van het vergaren van informatie tot een afgewogen behandeling van de probleemstelling te komen. De schriftelijke communicatieve vaardigheden van de studenten in de afstudeerscripties laten te wensen over. De internationale dimensie van de opleiding komt tot uitdrukking in het gebruik van internationale, Engelstalige literatuur en het kunnen communiceren in het Engels. Dat is niet een apart vak maar wel geïntegreerd in de verschillende vakken en projecten. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de relatie tussen doelstellingen en programma als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat enkele algemene en beroepsspecifieke competenties weliswaar onderbelicht zijn in het curriculum, maar dat het gebrek hieraan geen overwegend negatieve invloed heeft op de competenties waarover de afgestudeerden beschikken. De studenten beschikken, ook in de ogen van het afnemende beroepenveld, over een brede inzetbaarheid en degelijke technische ondergrond waardoor zij zich snel en adequaat de relevante aspecten van de beroepspraktijk eigen maken. Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Het programma bestaat uit een propedeutisch jaar en een hoofdfase van drie jaar. De propedeuse heeft mede als doelstelling de studenten kennis te laten maken met alle aspecten en onderwerpen van het vakgebied. Daardoor heeft de propedeuse een oriënterend karakter. De studenten geven desgevraagd aan dat de oriënterende functie van de propedeuse aansluit bij hun verwachtingen. In de propedeuse komen de vakken samen in een tweetal practica Werkplaats 1 en 2 (in totaal 17 ECTS) aan het einde van het eerste en tweede semester. Daarin wordt de studenten gevraagd om aan de hand van een praktijkcase de onderwerpen analyseren, ontwerpen en realiseren van software uit te werken. Het leerplan is concentrisch opgebouwd. In de hoofdfase worden de lijnen die in de propedeuse zijn uitgezet verder getrokken. Dat komt bijvoorbeeld tot uitdrukking in de leerlijn programmeren. Deze gaat van het programmeren in Delphi (eerste jaar) via JAVA en Concurrent programmeren (tweede jaar) naar Design patterns (derde jaar). Een ander voorbeeld is de leerlijn analyse/ontwerp. Deze loopt van Informatieanalyse (eerste jaar) via Databasesystemen (tweede jaar) en Software ontwerp (tweede jaar) naar Software Engineering (derde jaar). De projecten in het eerste en tweede leerjaar en de stage en afstudeeropdracht bieden de studenten de mogelijkheid de onderwerpen uit de vakken te integreren en in de praktijk uit te voeren. De studenten hebben de mogelijkheid in het derde en vierde leerjaar een specialisatie te kiezen. Er zijn vier specialisaties mogelijk, te weten Organisatie, Communicatie, Techniek en een vrije keuze. Organisatie ligt dicht aan tegen onderwerpen uit de Bedrijfskundige informatica, Communicatie legt zich toe op het ontwikkelen van systemen voor interactie met gebruikers en Techniek richt zich op Pagina 11 van 37

12 industriële toepassingen en embedded systemen. De vrije keuze moet door de examencommissie goedgekeurd worden, die daardoor voorkomt dat studenten een pretpakket samenstellen. De specialisatie is in termen van ECTS beperkt tot ongeveer 30 ECTS. De studenten waarderen de samenhang van het curriculum in de NHL-enquête in 2003 als bovengemiddeld goed. Ruim 40% van hen beoordelen dat als zijnde goed of zeer goed. Ook in de Keuzegids Hoger Onderwijs 2003/2004 en Elsevier Thema Studeren (oktober 2003) scoort de opleiding in dit opzicht bovengemiddeld. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de samenhang in het curriculum als goed. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat sprake is van een logische opbouw van het leerplan, dat onderwerpen uit de propedeuse terugkomen in het overige leerjaren en dat de practica en de projecten de mogelijkheid tot integratie van de lesstof bieden. De studentenwaardering voor dit facet is zondermeer positief. Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. De begeleiding van de kant van de docenten voor de studenten is goed. Desgevraagd antwoorden de studenten dat de docenten zeer makkelijk benaderbaar zijn voor vragen en problemen. Daardoor worden de studenten in belangrijke mate bij de voortgang van hun studie ondersteund. De begeleiding van studenten is intensief op het moment dat er sprake is van studievertraging. De opleiding beschikt naast docenten over mentoren, een studieadviseur en een decaan. De mentoren zijn voor de begeleiding van studenten in het eerste en tweede jaar en de studieadviseur is voor de studenten in het derde en vierde jaar. De decaan neemt de tweedelijnszorg op zich. De eerste twee leerjaren zijn verdeeld in zes perioden elk. Aan het einde van de perioden 1, 2, 4 en 5 heeft de opleiding toetsweken gepland waarin de toetsen van de vakken in de betreffende periode worden afgenomen. Studenten kunnen toetsen herkansen in de weken na de perioden 3 en 6. De afronding van de practica Werkplaats en de projecten vindt plaats in de weken na de perioden 3 en 6. Er is voldoende gelegenheid om de uitwerkingen met docenten te bespreken. Na het eerste leerjaar wordt een bindend negatief studieadvies aan de student uitgebracht wanneer student aan het einde van het leerjaar minder dan 40 ECTS heeft gehaald. Tijdens het jaar zelf krijgt de student vóór 1 februari bericht wanneer de opleiding zorg over de studievoortgang heeft. Studenten mogen aan de stage aan het begin van het derde leerjaar beginnen onder de voorwaarde dat zij voor het project aan het einde van het tweede leerjaar zijn geslaagd en dat zij de propedeuse hebben behaald en 24 ECTS uit het eerste semester van het tweede leerjaar hebben behaald. Ruim tweederde van de studenten ervaren de zwaarte van de studie Informatica als normaal. Dat cijfer is licht gunstiger dan het gemiddelde voor de NHL als geheel. Dit beeld wordt ondersteund door de Keuzegids Hoger Onderwijs 2003/2004 en Elsevier Thema Studeren (oktober 2003). Pagina 12 van 37

13 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studeerbaarheid als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat eventuele studiebelemmeringen weggenomen zijn en dat de studenten genoeg mogelijkheden krijgen om de studie af te ronden. Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. De opleiding volgt de regels van de NHL, die aansluiten bij de wettelijke vereisten voor de toegang van scholieren met een HAVO-, VWO- en MBO-diploma. Scholieren met een HAVO- of VWOdiploma worden direct toegelaten. Studenten met een MBO-diploma op niveau 4 worden eveneens direct toegelaten. Studenten die in het bezit zijn van een MBO-diploma Technische Informatica worden in de gelegenheid gesteld een verkort programma van drie jaar te doorlopen. Dat houdt in dat zij de eerste twee leerjaren in anderhalf jaar kunnen afronden en dat ze vrijstelling krijgen voor de stage in het begin van het derde leerjaar. Studenten die 21 jaar of ouder zijn, kunnen toegelaten worden op grond van de resultaten van een toelatingsonderzoek. Studenten met mogelijke aansluitproblemen op het gebied van wiskunde kunnen in de zomer die voorafgaat aan het eerste studiejaar een aanvullende opleiding volgen. In de exitgesprekken die het decanaat voert met vroegtijdige schoolverlaters, blijken specifieke aansluitproblemen niet een bijzondere rol te spelen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de aansluiting met de instroomkwalificaties als voldoende. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. De formele omvang van het curriculum bedraagt 240 ECTS, waarvan 60 voor de propedeuse en 180 voor de hoofdfase. De opleiding stelt een gemiddelde studiebelasting van 40 uur per week. De studiepunten zijn evenwichtig over de verschillende vakken verdeeld en de zwaarte van de vakken is in overeenstemming met het belang daarvan. Pagina 13 van 37

14 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studieduur als voldoende. Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Bevindingen van het visitatieteam: Het didactisch concept van de opleiding sluit nauw aan bij het onderwijsconcept van de NHL. Dat onderwijsconcept, waarin centraal staat Van kennis overdragen naar zelfstandig leren, wordt door de opleiding goed gevolgd. Dat houdt in dat de studenten zelfstandig moeten kunnen werken, met name in het derde en vierde leerjaar. Sedert het ontstaan van de opleiding in 1989 werkt de opleiding met het didactische concept van het projectgeoriënteerde onderwijs. Dat houdt in dat een groot deel van het curriculum vormgegeven is in termen van projecten en practica. De projecten en practica zijn in het eerste en het tweede leerjaar de afsluiting van de voorafgaande semesters. In de projecten leren de studenten aan de hand van de casus een opdracht af te werken. De opleiding kent een veelheid van didactische leer- en werkvormen. Deze vormen zijn hoor- en instructiecolleges (hoofdzakelijk kennisoverdracht), werkcolleges (actief verkennen van een bepaald onderwerp aan de hand van opgaven), practica (opdrachten maken), werkplaats (geïntegreerde practica in het eerste leerjaar), projecten (veel aandacht voor communicatieve, presentatie- en sociale vaardigheden in het groepswerk en de afronding), gastcolleges als onderdeel van de vakken Software Engineering en Projectmanagement (externe docenten gaan op een specifiek onderwerp in), de stage (gedurende een halfjaar individueel werken aan een omvangrijke opdracht bij een bedrijf of instelling) en de afstudeeropdracht (aan het einde van de studie uitvoeren van een opdracht, meestal in tweetallen). De verschillende leer- en werkvormen zijn afgestemd op het doel en de inhoud van het leerproces van de studenten. Dat wil zeggen dat de didactiek het beoogde leereffect volgt. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de afstemming tussen vorm en inhoud van het onderwijs als goed. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de opleiding ruime ervaring heeft met projectgeoriënteerd onderwijs en dat de veelheid van didactische vormen aansluit bij beoogde leereffecten. Pagina 14 van 37

15 Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen van het visitatieteam: De vorm van toetsing door de opleiding sluit aan bij de verschillende didactische werk- en leervormen die de opleiding hanteert. De inhoud van de toetsing sluit goed aan bij de inhoud van de lesstof waar de toets betrekking op heeft, zo lieten ook de studenten desgevraagd weten. De eerste en twee leerjaren zijn verdeeld in zes perioden elk. De toetsen die na een periode worden gehouden, zijn ten aanzien van de hoor-, instructie- en werkcolleges individuele tentamens. De toetsing richt zich op inzicht en niet zozeer op feitenkennis. De toetsing van practica en projecten gebeurt overwegend in de vorm van opdrachten, rapportages en presentaties. De studenten worden geacht het door hen gemaakte werk te presenteren en, waar nodig, te demonstreren. De beoordeling van deze opdrachten hangt af van de aanpak, het proces, het product en de presentatie. De projecten worden uitgevoerd in groepen van studenten. In de projecten vervullen de studenten verschillende, wisselende rollen. De stage wordt door één docent begeleid. Deze ziet zowel op proces als product van de stage toe. Bij de stage is wel een bedrijfsbegeleider betrokken. Bij de toetsing van de afstudeeropdracht zijn twee docenten betrokken. De hoofdverantwoordelijke docent beoordeelt de kwaliteit van het afstudeerwerk. De andere docent is belast met het proces dat de afstudeerder doorloopt. De begeleider in het bedrijf waar de afstudeeropdracht plaatsvindt, heeft een adviserende stem inzake de beoordeling. De beoordeling vindt plaats aan de hand van vaste, vooraf geformuleerde criteria. De beoordeling van tentamens en opdrachten wordt door twee docenten uitgevoerd. De uitslagen van toetsen worden gewoonlijk binnen tien werkdagen bekendgemaakt en worden besproken door de docent. Het visitatieteam beoordeelt op grond van de bevindingen de toetsing als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat van elk studieonderdeel een adequate toetsing wordt uitgevoerd en dat de toetsen in vorm en inhoud voldoende aansluiten op de inhoud van het betreffende deel van het curriculum. Beoordeling van het onderwerp Programma: Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Programma als voldoende. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding op alle facetten minstens een voldoende behaalt. Waardering heeft het visitatieteam vooral voor de mate waarin de opleiding zich naar buiten richt (de beroepspraktijk) en de aantrekkelijke uitwerking van het didactisch concept. Pagina 15 van 37

16 Onderwerp: inzet van personeel Eisen HBO. Het onderwijs wordt voor een belangrijk deel verzorgd door personeel dat een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk. De docenten van de opleiding Informatica hebben grotendeels een fulltime dienstverband en hebben derhalve geen baan in de beroepspraktijk daarnaast. Alle docenten hebben taken op het gebied van projecten, stages en afstudeeropdrachten. Op deze wijze houden zij contact met de beroepspraktijk. Daarnaast hebben de docenten dikwijls een taak bij het uitvoeren van contractactiviteiten in het kader van de practica van de Technologische Werkplaats. Ook daarin bestaat contact met de beroepspraktijk. Tot slot zijn ook de gastcolleges in de vakken Software Engineering en Projectmanagement een bron van input vanuit de beroepspraktijk. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de mate waarin het personeel een verbinding legt tussen de opleiding en de beroepspraktijk als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat het gebrek aan werkzaamheden in de praktijk door de docenten in voldoende mate wordt gecompenseerd door de contacten die er met de beroepspraktijk zijn. Kwantiteit personeel: er wordt voldoende personeel ingezet om de opleiding met de gewenste kwaliteit te verzorgen. De opleiding heeft een overzicht gemaakt van de benodigde inzet van docenten in de vorm van een formatieplan. Er zijn 13 docenten bij de opleidingen betrokken. Deze 13 docenten vormen met elkaar 12,1 fte. Daarenboven is er sprake van 0,5 fte indetacheringen in de persoon van gastdocenten. Op grond van deze cijfers is de verhouding tussen studenten en docenten ongeveer 21. Dat blijft binnen de bandbreedte die binnen het Instituut Techniek gewenst wordt geacht. Vervanging op korte termijn in het geval van ziekte is gewaarborgd. Het ziekteverzuim in de opleiding is overigens laag, waardoor de vraag van vervanging zich nauwelijks voordoet. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de kwantitatieve aspecten van het personeel als voldoende. Pagina 16 van 37

17 Kwaliteit personeel: het personeel is gekwalificeerd voor de inhoudelijke, onderwijskundige en organisatorische realisatie van het programma. Binnen de NHL zijn de vereiste competenties voor docenten vastgelegd in een competentieprofiel. De opleiding conformeert zich daaraan. De opleiding voorziet in het voeren van functioneringsgesprekken van het personeel. Dat gebeurt eenmaal in de anderhalf jaar. Deze gesprekken worden gevoerd aan de hand van de persoonlijke ontwikkelingsplannen van het personeel. Eén of twee keer per jaar organiseert de opleiding studiedagen voor docenten waarin bepaalde onderwerpen aan de orde worden gesteld. Een drietal docenten heeft de afgelopen periode een uitgebreide opleiding didactiek gevolgd. Met het oog op de introductie van competentiegericht onderwijs met ingang van september 2004 worden docenten intern geschoold in de veranderingen ten aanzien van de rol van docent. Tijdens de gesprekken met het visitatieteam bleek een grote betrokkenheid van de docenten bij de studenten; de docenten spelen kort op de bal. Dit geldt ook voor de betrokkenheid van de docenten in relatie tot de (kwaliteit van de) opleiding. Dit bleek onder andere uit de mate waarin men als team het onderwijsconcept heeft doordacht en uitgewerkt. De beoordeling door de studenten van de kwaliteit van de docenten is goed te noemen. In de NHL studentenenquête van 2003 vond 56% van de studenten de docenten van de opleiding goed tot zeer goed. In het onderzoek van Elsevier over de informatica-opleidingen op HBO-bachelorniveau in Nederland werd dat beeld bevestigd. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de kwalificaties van het personeel als goed. Studenten tonen zich meer dan gemiddeld tevreden over de docenten en dit beeld werd bevestigd in de gesprekken met het visitatieteam. Beoordeling van het onderwerp Inzet van personeel: Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Docenten als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de opleiding voldoende criteria heeft om docenten op te beoordelen, dat de opleiding voldoende faciliteiten aan de docenten biedt om zich te ontwikkelen en dat het oordeel van studenten over docenten gunstig is. Pagina 17 van 37

18 Onderwerp: voorzieningen Materiële voorzieningen: de huisvesting en materiële voorzieningen zijn toereikend om het programma te realiseren. De materiële voorzieningen bestaan uit voldoende leslokalen, practicaruimtes voor studenten en een studielandschap met computervoorzieningen. De docenten beschikken over docentenkamers. Daarnaast maakt het Computer Vision Laboratorium, waarin betaalde opdrachten kunnen worden uitgevoerd, deel uit van de voorzieningen. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de voorzieningen als voldoende. Studiebegeleiding: de studiebegeleiding en de informatievoorziening aan studenten zijn adequaat met het oog op studievoortgang. De studiebegeleiding en de informatievoorziening sluiten aan bij de behoefte van studenten. De studenten worden in de eerste twee leerjaren begeleid door mentoren. In de laatste twee jaren wordt deze functie overgenomen door de studieadviseur en ook minder intensief ingevuld. Het past binnen de didactische uitgangspunten dat de studenten tot een vorm van zelfsturing van hun onderwijsproces moeten komen. Tijdens de verschillende projecten in het curriculum vindt één keer per week een voortgangsgesprek plaats met de tutor die het project begeleidt. De stages en de afstudeeropdrachten zijn vervat in een handleiding. Daarin staan de aanpak en de eisen die aan deze twee opdrachten worden gesteld. Bij de begeleiding van de stage en de afstudeeropdracht zijn één respectievelijk twee docenten betrokken en een bedrijfsbegeleider. De docenten bezoeken één of twee keer het stage- en afstudeeradres. Er is ook tussentijds contact. Via publicatieborden wordt actuele informatie gepubliceerd op het gebied van roosters, wijzigingen van roosters, cijferlijsten, et cetera. Informatie wordt ook op de website van de opleiding weergegeven. Ook wordt van Blackboard gebruik gemaakt als elektronische leeromgeving. Studenten ontvangen aan het begin van elk studiejaar het jaarprogramma van dat studiejaar. Daarin staat de belangrijkste informatie over het studiejaar. Twee weken voorafgaande aan de toetsweken in het eerste en tweede leerjaar worden de studenten via het afdelingsinformatieblad Engzine op de hoogte gebracht van de precieze tentamendata. In een situatie van studieachterstand zoekt de opleiding contact met de student. Omgekeerd gebeurt ook: de docenten zijn in de ogen van studenten goed benaderbaar. De studenten beoordelen de informatievoorziening en studiebegeleiding van de opleiding als zijnde goed. De scores in de NHL-studentenenquête van 2003 zijn hoger dan het gemiddelde van de NHL als geheel. Pagina 18 van 37

19 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de studiebegeleiding als goed. De opleiding slaagt erin dicht op de student te zitten daar waar nodig, en de studenten ruimte te geven daar waar mogelijk. Beoordeling van het onderwerp Voorzieningen: Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Voorzieningen als voldoende. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat de voorzieningen en studiebegeleiding aan de eisen voldoen die daaraan gesteld moeten worden. Pagina 19 van 37

20 Onderwerp: interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten: de opleiding wordt periodiek geëvalueerd, mede aan de hand van toetsbare streefdoelen. De NHL heeft een nieuw kwaliteitszorgsysteem ingevoerd. Dat systeem, zijnde het NHL systeem voor interne kwaliteitszorg, is operationeel vanaf het begin van Door de opleiding wordt de kwaliteitszorg uitgevoerd volgens het Kwaliteitszorgsysteem Instituut Techniek. Dit systeem past binnen het systeem van de NHL als geheel. De opleiding beschikt over een aantal overlegorganen. Deze betreffen periodieke situaties van overleg waarin de leiding van de opleiding, docenten en vertegenwoordigers van de studenten de dagelijkse gang van zaken en beleidsmatige aangelegenheden worden besproken en waarin besluiten worden genomen. De overlegorganen hebben elk een taakomschrijving waar deel van uitmaakt de periodieke evaluatie van een aantal ontwikkelingen binnen de opleiding. Er wordt door de opleiding op periodieke basis een aantal enquêtes onder stakeholders gehouden, die mede in absolute en vergelijkende zin meetgegevens opleveren. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de interne kwaliteitszorg als voldoende. Maatregelen tot verbetering: de uitkomsten van deze evaluatie vormen de basis voor aantoonbare verbetermaatregelen die bijdragen aan de realisatie van de streefdoelen. De overlegorganen en de enquêtes zijn voor de opleiding een bron van gegevens op grond waarvan in voorkomende gevallen bijsturing plaatsvindt. De opleiding stelt jaarlijks het Jaarprogramma Informatica op. Daarin staan de verbeteracties die voor het komende jaar ondernomen worden. De opleiding hanteert derhalve een cyclus van het innemen van gegevens over de prestaties van de opleiding, het formuleren van verbeterpunten op grond daarvan, die vastgelegd worden in het Jaarprogramma en het uitvoeren van deze verbeterpunten. In de periodieke enquête kan worden nagegaan of de verbeteracties geslaagd zijn. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen de maatregelen tot verbetering als voldoende. Pagina 20 van 37

21 Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld; bij de interne kwaliteitszorg zijn medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld van de opleiding actief betrokken. De vertegenwoordiging van docenten en studenten binnen de overlegorganen van de opleiding is in sterke mate aanwezig. Daardoor is de input van deze stakeholders ten aanzien van het beleid van de opleiding gewaarborgd. De opleiding houdt elk semester een evaluatie onder de studenten. De bevindingen uit deze evaluaties worden teruggekoppeld naar de betrokkenen van de opleiding. Stages en afstudeeropdrachten worden geëvalueerd. Dat vindt in de vorm van evaluatieformulieren voor student en bedrijfsbegeleider plaats en in de vorm van een gesprek met de bedrijfsbegeleider. Het doel is na te gaan of het aangeboden onderwijs op onderdelen voor verbetering vatbaar is. Er wordt op het niveau van de NHL één keer per twee jaar een periodieke enquête onder studenten gehouden. De uitkomsten van de opleiding kunnen worden vergeleken met de uitkomsten voor de NHL als geheel. Eens in de vijf jaar organiseert de opleiding een enquête onder alumni. De laatste vond plaats in Daarnaast vindt door het alumni-netwerk één keer per twee jaar een bijeenkomst plaats. De activiteiten van de opleidingsadviescommissie zijn een vorm van periodieke evaluatie van de opleiding vanuit het beroepenveld. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het betrekken van stakeholders als voldoende. De belangrijkste stakeholders bij de opleiding zijn bij de evaluatie van de opleiding betrokken. Beoordeling van het onderwerp Interne kwaliteitszorg: Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Interne kwaliteitszorg als voldoende. Pagina 21 van 37

22 Onderwerp: resultaten Gerealiseerd niveau: de gerealiseerde eindkwalificaties zijn in overeenstemming met de nagestreefde eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De afgestudeerden van de opleiding Informatica zijn breed opgeleid in de onderwerpen op het gebied van informatica en bezitten zoveel kennis en inzicht op het vakgebied dat zij zich ook snel methoden en technieken, zoals bijvoorbeeld programmeertalen eigen kunnen maken, die zij niet op de opleiding hebben gehad. Dat wordt bevestigd door uitspraken van vertegenwoordigers van het beroepenveld. De afstudeeropdrachten weerspiegelen qua probleemstelling, aanpak, diepgang, toepassen van kennis en oordeelsvorming in goede mate de eindkwalificaties. Twee jaar geleden heeft een afstudeergroep van de opleiding de eerste prijs gehaald bij de Van Welderen Rengers prijsvraag. Het ging over een onderzoek naar een databasetoepassing voor patiënten met een hematologische aandoening. Een afstudeerder van de opleiding behoorde in 2004 tot de genomineerden voor de landelijke NIRIAprijsvraag. Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het gerealiseerde niveau als goed. Het visitatieteam heeft daarbij overwogen dat het niveau van de afgestudeerden adequaat is en dat het niveau van de afstudeerscripties goed is. Onderwijsrendement: voor het onderwijsrendement zijn streefcijfers geformuleerd in vergelijking met relevante andere opleidingen. Het onderwijsrendement voldoet aan deze streefcijfers. De opleiding heeft streefcijfers geformuleerd voor het onderwijsrendement. Deze cijfers zijn een landelijk marktaandeel van 3,5%, een voortgangsrendement van 48 ECTS in elk van de eerste twee studiejaren, een gemiddelde verblijfsduur van afgestudeerden van 4,3 jaar en een gemiddelde verblijfsduur van uitvallers van minder dan 2,1 jaar. Het marktaandeel van de opleiding blijkt daadwerkelijk meer dan 3,5% te bedragen. Het voortgangsrendement bevindt zich veelal onder de 48 ECTS per jaar in de eerste twee studiejaren. De gemiddelde verblijfsduur van de afgestudeerden is 4,49 jaar en de gemiddelde studieduur van uitvallers is 2,24 jaar. Ook al liggen de behaalde studierendementen onder 48 ECTS, toch is de indruk dat de studenten dat later in de studie goedmaken. Dat komt omdat de gemiddelde verblijfsduur van afgestudeerden slechts weinig boven de beoogde 4,3 jaar ligt. De gemiddelde verblijfsduur van uitvallers wordt sterk beïnvloed door enkele uitschieters. Worden deze buiten beschouwing gelaten, dan komt deze gemiddelde verblijfsduur op minder dan 2 jaar. Pagina 22 van 37

23 Het visitatieteam beoordeelt op grond van deze bevindingen het onderwijsrendement als voldoende. De streefcijfers zijn geformuleerd en worden ook gehaald. Beoordeling van het onderwerp Resultaten: Het visitatieteam beoordeelt het onderwerp Resultaten als voldoende. Pagina 23 van 37

24 Bijlage 1: Samenstelling visitatieteam Het visitatieteam bestond uit de volgende vijf personen: Ir. R.S. Kloosterman (1967), teamleider De heer Kloosterman is sinds 1995 betrokken bij Certiked, sinds 1998 als directeur. Hij voert audits uit op het gebied van ISO 9001 en IiP bij een brede groep van kennisintensieve organisaties; tevens treedt hij regelmatig op als teamleider bij visitaties in het hoger onderwijs. Ing. C.R. van Wieringen (1965), extern deskundige Technische Informatica Ron van Wieringen studeerde aan de H.I.O. Eindhoven (1988) en heeft sindsdien verschillende automatiseringsfuncties vervuld. Daardoor vergaarde hij een brede ervaring op het gebied van automatisering, teamleiding en project-management. Zo werkte Van Wieringen onder andere als programmeur en analist voor IP/INFORMATICA PROJECTGROEP (huidig Sogeti) en de Katholieke Universiteit Nijmegen. In de periode 1997 tot en met 2003 werkte hij voor het automatiseringsbedrijf CMG. Hij vervulde uitvoerende functies en projectmanagementfuncties voor een zeer uiteenlopend klantenspectrum. Sinds begin 2003 is hij gevestigd als zelfstandig trainer en communicatie-consultant, waarbij hij zich vooral beweegt op het raakvlak van psychologie en informatica. W.J.J.C. Vercouteren (1953), secretaris Na zijn studie economie heeft Wim Vercouteren een vijftal jaar managementfuncties bekleed. Sinds 1990 heeft hij op basis van zelfstandigheid, analyse-werkzaamheden en interim management verricht, met name voor opleidingsinstituten: ISBW, Wolters-Kluwer Geneve, Ministerie OC&W. Op zeer regelmatige basis treedt de heer Vercouteren op als secretaris van Certiked visitatieteams. M.M. Hoekstra, studentlid Monte Hoekstra studeert sinds 2002 aan de InterCollege Business School in Den Haag. In 2005 hoopt hij zijn Bachelor Degree in Business Administration te verkrijgen, met als afstudeerrichting Management and Finance. In de zomer van 2003 liep hij stage bij International Channel Management, eeye Digital Security, International Headquarters, in Zwitserland. Op dit moment is hij projectleider International Relations, InterCollege Business School, waarbij hij verantwoordelijk is voor het opzetten van een internationaal platform van competentiegerichte Business Schools. V. Ramjanam, studentlid Vikash Ramjanam is momenteel derdejaars Bachelor student (met een minor in Marketing Sales & Communication) aan InterCollege Business School in Den Haag. Binnen de opleiding heeft hij ervaring opgedaan met een aantal business thema's als Kwaliteit, Business Modelling en Business Analysis. Hij heeft twee externe stages met succes afgerond. Het visitatieteam onderschrijft unaniem de bevindingen en beoordelingen per onderwerp en per facet zoals weergegeven in deze rapportage, en heeft verklaard op onafhankelijke wijze tot deze beoordeling gekomen te zijn. Pagina 24 van 37