ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Opleiding Bedrijfskundige Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden. CROHO-nummer 34404

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Opleiding Bedrijfskundige Informatica van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden CROHO-nummer aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 8 en 21 juni 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...4 Bevindingen...7 Bijlage 1: Geraadpleegde documenten...33 Bijlage 2: Programma opleiding Bedrijfskundige Informatica...34 Bijlage 3: Visitatieteam...36 Bijlage 4: Domeinspecifiek referentiekader...37 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...45 Identificatie 3 Managementsamenvatting 5 Bevindingen 8 Bijlage 1: Geraadpleegde documenten 34 Bijlage 2: Programma opleiding Bedrijfskundige Informatica 35 Bijlage 3: Visitatieteam 37 Bijlage 4: Domeinspecifiek referentiekader 38 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen 46 De verantwoordelijke teamleider: A.M.M.A. Welagen namens deze, C.F.M. van Strien Certiked 22 februari 2005 Pagina 1 van 45

2 Pagina 2 van 45

3 Identificatie Noordelijke Hogeschool Leeuwarden Hans Wiegelhuis Fonteinland CZ Leeuwarden Telefoon: Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: College van Bestuur Verantwoordelijk manager van de opleiding: drs. P.A. Santema, domeinmanager Kwaliteitszorg instituut Economie & Management: mevr. drs. S.H. Terwee, staffunctionaris kwaliteitszorg Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (21WN) HBO opleiding Bedrijfskundige Informatica Voltijd en deeltijd Locatie Fonteinland Leeuwarden Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat worden afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: Extern deskundige: Secretaris: Studentlid: mevr. A.M.M.A.Welagen R. van Grieken dr. W.M.J. Flapper mevr. F.M. Eyffinger Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding, en deze doen toekomen aan het visitatieteam op 20 mei Het visitatieteam heeft een voorbereidende bijeenkomst gehad op 27 mei De Eerste Visitatiedag is uitgevoerd op 8 juni en op 21 juni is de Tweede Visitatiedag uitgevoerd. Het conceptrapport is op 13 juli per toegezonden aan het management van de opleiding. Op 27 augustus 2004 zijn schriftelijke reacties door de opleiding ingediend, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. Pagina 3 van 45

4 In de aanloop naar de visitatie hebben twee bijeenkomsten plaats gevonden tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool waarvan een bijeenkomst met alle opleidingen van de NHL en een bijeenkomst met de opleiding BI. Beide bijeenkomsten hadden een voorlichtend en planningstechnisch karakter. In vervolg op de conceptrapportage hebben drie bijeenkomsten plaats gevonden ter toelichting op de gegeven beoordeling en om reactie en aanvullende documenten van de opleiding te bespreken. De aanvullende documentatie heeft geleid tot herwaardering van vier facetten. Pagina 4 van 45

5 Managementsamenvatting Op 8 en 21 juni 2004 heeft het visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding Bedrijfskundige Informatica (BI) van de Noordelijke Hogeschool te Leeuwarden. Doelstelling van de visitatie was het uitvoeren van een toetsing van de kwaliteit van de opleiding met als referentie het beoordelingskader van de NVAO. Algemeen beeld De opleiding BI gaat uit van het Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I dat landelijk is vastgesteld. Daaruit heeft de opleiding zes startfuncties geselecteerd die richtinggevend zijn bij het opstellen van het curriculum en het vormgeven van het onderwijs. Aan de opleiding studeren op dit moment ruim tweehonderd studenten voltijd en circa vijftig studenten deeltijd. Het onderwijs en enkele bijbehorende contractactiviteiten worden verzorgd door circa twintig fte OP. De opleiding werkt vanuit het didactisch concept van de Hogeschool (studentgericht, beroepsgericht en gericht op persoonlijkheidsvorming) en heeft het curriculum gestructureerd langs vijf leerlijnen. De opleiding is bezig om het onderwijs competentiegericht te maken. De opleiding laat zich kenmerken als een op de beroepspraktijk gerichte opleiding. Zij legt op diverse wijzen verbindingen met de beroepspraktijk. Voorbeelden hiervan zijn het uitvoeren van opdrachten voor externe opdrachtgevers in de hoofdfase, de betrokkenheid van het beroepenveld bij programmaonderdelen als Exploitatie & Beheer en adviseren, verwerken van recente ontwikkelingen uit het veld in het curriculum en inzet van docenten die deels zelf werkzaam zijn in het veld. De HBO kwalificaties zijn zeer herkenbaar binnen de beschreven beroepsrollen met hun competenties en worden binnen het opleidingsprogramma daadwerkelijk gerealiseerd. Certiked heeft geconstateerd dat de afstudeerders op HBO-bachelorniveau kunnen opereren. Deze bevinding wordt ondersteund door de beroepenveldcommissie. Aandacht voor instroom en doorstroom bij de opleiding is groot. Voor de instroom zijn duidelijke toelatingseisen geformuleerd en worden verkorte leerroutes uitgewerkt voor MBO-ICT en VWO studenten. Tevens biedt de opleiding mogelijkheden voor individuele leertrajecten, die in overleg met de student worden samengesteld. De rendementscijfers geven in vergelijking met andere BI opleidingen een uitzonderlijk positief beeld. De opleiding heeft oog voor de studielast en heeft diverse instrumenten als studiebegeleiding en ELO ontwikkeld om een optimale studievoortgang te bevorderen. De opleiding besteedt veel aandacht aan de interne kwaliteit. Ontwikkelingen en verbeteracties komen voort uit het beroepsveld, de NHL, het instituut, het domein en de opleidingsevaluaties.voortgang van de ontwikkelingen en verbeteracties zijn af te leiden uit jaarverslagen en andere verslaglegging. De streefdoelen zijn niet altijd meetbaar geformuleerd en de monitoring van verbeteracties vindt plaats maar is niet aantoonbaar. Dit zou de efficiency en effectiviteit ten goede kunnen komen. Pagina 5 van 45

6 Samenvattend stelt Certiked dat de opleiding Bedrijfskundige Informatica aan de NHL, zowel in voltijd als deeltijd, opleidt tot een adequaat niveau van HBO-bachelors. De gerichtheid op de beroepspraktijk is goed te noemen. Certiked heeft alle onderdelen als voldoende gewaardeerd. Pagina 6 van 45

7 Overzicht van beoordelingen voltijd- en deeltijdopleiding Facetten worden beoordeeld als excellent, goed, voldoende, onvoldoende. Een onderwerp wordt beoordeeld met voldoende of onvoldoende. Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO Programma Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing Inzet van personeel Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement Certiked beoordeling + voldoende goed voldoende + goed voldoende voldoende goed goed voldoende voldoende voldoende + goed voldoende voldoende + voldoende voldoende + voldoende voldoende voldoende + voldoende goed Pagina 7 van 45

8 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij het betreffende onderwerp en de betreffende facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. De bevindingen betreffen de voltijd- en deeltijdopleiding. Indien er sprake is van een belangrijk verschil tussen de opleidingsvarianten, wordt dit bij het betreffende facet vermeld. Pagina 8 van 45

9 Onderwerp: doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding beoogt studenten op te leiden tot beginnende HBO-beroepsbeoefenaars op het gebied van Bedrijfskunde en Informatie- & Communicatietechnologie (ICT). Bedrijfsprocessen en de bijbehorende informatiesystemen in bedrijven staan daarbij centraal. Richtinggevend voor de inrichting van de opleiding is het beroeps- en opleidingsprofiel voor de bedrijfskundige informaticus zoals dat beschreven staat in Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I (HBO-I profiel). Daarmee sluit de opleiding aan bij afspraken die zijn gemaakt op landelijk niveau. In dit beroeps- en opleidingsprofiel wordt een aantal functies genoemd waar een bedrijfskundig informaticus voor wordt opgeleid. Het beroepsprofiel van de opleiding BI volgt geheel het HBO I profiel. Daarnaast is sprake van een eigen inkleuring als aanvulling op het HBO-I profiel. De opleiding BI legt een grotere nadruk op de bedrijfskundige kant dan in het HBO-I profiel wordt aangegeven. Uit de gesprekken met management en docenten blijkt dat de opleiding tevens meer nadruk legt op de sociale en communicatieve vaardigheden en de rol van adviseur. In een gesprek met het management werd de verhouding genoemd van zeventig procent HBO-I profiel en dertig procent BI-inkleuring. De opleiding BI van de NHL heeft uit het HBO-I profiel de volgende selectie gemaakt als voorbeelden van startfuncties voor afgestudeerden: Informatieanalist Applicatieontwikkelaar ICT-adviseur Medewerker exploitatie & Beheer Logistiek planner Ondernemer. De functies en de bijbehorende kerncompetenties staan uitvoerig beschreven in het document Afdeling Bedrijfskunde Competenties Bedrijfskundige Informatica en Technische Bedrijfskunde en in het Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing BI. De aansluiting op eisen van vakgenoten wordt geborgd middels het HBO-I profiel dat getoetst is bij (internationale) bedrijven. Het HBO-I profiel is tot stand gekomen door betrokkenheid van het onderwijs (alle informatica-opleidingen), voorgelegd aan het beroepenveld en andere relevante partijen als het Nederlands Genootschap Informatica. Het HBO-I onderhoudt internationale contacten waarbij vergelijking is gedaan van het profiel met internationale profielen. De visitatiecommissie heeft uit gesprekken en documenten niet kunnen constateren dat de opleiding zelfstandig contacten onderhoudt met het internationaal beroepenveld, wel via haar deelname aan HBO-I. De opleiding onderhoudt wel contacten met vakgenoten als hogescholen en universiteiten voor uitwisseling van stages en doorstroming van studenten in aansluitende leerwegen. Pagina 9 van 45

10 De opleiding kent een beroepenveldcommissie, waarin het werkveld adequaat vertegenwoordigd is. Zij beschouwt deze commissie als belangrijk orgaan om ontwikkelingen in het onderwijs en de eindkwalificaties aan te toetsen. De commissie heeft vooral een klankbordfunctie en geeft ook ongevraagd advies. Evaluatie van de kwalificaties en de implementatie van nieuwe ontwikkelingen vindt plaats via overleg in de opleidingscommissie, waar studenten en docenten in participeren. Daarnaast worden de eindkwalificaties ook regelmatig besproken in de vergadering van docenten die werken binnen het domein, met de beroepenveldcommissie en het landelijk overleg hoofden van HBO-I. Uit gesprekken met voltijd- en deeltijdstudenten, stagelopende en afstuderende studenten alsmede leden van de beroepenveldcommissie kan worden afgeleid dat de opleiding erin slaagt eindkwalificaties te hanteren die aansluiten bij het beroepenveld. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding hanteert eindkwalificaties die aansluiten bij de eisen uit de beroepspraktijk en van (buitenlandse) vakgenoten en die zijn gebaseerd op het landelijk erkende Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I. De opleiding is actief betrokken binnen het HBO-I en onderhoudt verschillende contacten met relevante partijen binnen onderwijs en beroepenveld over de eindkwalificaties van de opleiding. De internationale oriëntatie is voor het merendeel gericht op het onderwijsveld en niet op het werkveld. Dit laatste vraagt zeker gezien het internationale karakter van branche en beroep meer aandacht. Het visitatieteam is van oordeel dat de opleiding BI voldoet aan de domeinspecifieke eisen en beoordeelt dit facet als voldoende. Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding heeft de algemene kenmerken van het opleidingsprogramma methodisch getoetst (en beschreven) aan de vijf algemene kwalificaties van de HBO-bachelor (Dublin Descriptoren) en de tien generieke HBO kernkwalificaties van de HBO-bachelor (commissie Franssen); Zelfevaluatie bijlage 2, Vertaling Dublin Descriptoren. Het visitatieteam heeft op basis van gesprekken en documenten met speciale aandacht naar de Dublin Descriptoren in de opleiding gekeken en vastgesteld dat deze herkenbaar in het opleidingsprogramma gerealiseerd worden: Kennis en inzicht Het programma verdiept en verbreedt de kennis gedurende de leerjaren. De opleiding schenkt aandacht aan gangbare modellen uit het vakgebied. De leerboeken bevatten enkele standaardwerken uit het vakgebied en voor het merendeel actuele uitgaven vanaf het jaar Toepassen van kennis en inzicht In de opleiding worden studenten aan de hand van casussen en opdrachten uit het werkveld uitgedaagd analysemodellen, inzichten en vaardigheden op correcte wijze toe te passen. Pagina 10 van 45

11 Oordeelsvorming Analyse- en onderzoeksvaardigheden maken deel uit van de opdrachten in het programma. Studenten moeten in verslagen en presentaties hun oordeel verduidelijken. Projecten per semester, de stage in het derde jaar en de afstudeeropdracht doen een beroep op een geïntegreerde toepassing van kennis, inzicht en vaardigheden. Communicatie Door de projecten doen studenten ervaring op met samenwerking. In opdrachten voor externe bedrijven en in de stage leren zij communiceren met opdrachtgevers. De opleiding besteedt serieus aandacht aan het ontwikkelen van vaardigheden om de schakelfunctie te kunnen vervullen tussen klant en ontwikkelaar en om als gesprekspartner van het management in bedrijven te kunnen fungeren. Leervaardigheden Zelfinzicht wordt ontwikkeld via studiebegeleiding (assessment einde 1 e jaar) en door de aanzet voor zelfreflectie door de student in projecten. Voor de stage dient de student eigen leerdoelen te formuleren. De student wordt geacht zich zelfstandig voor te bereiden op opdrachten en bij projecten. De docent is op verzoek beschikbaar om vragen te verduidelijken. Gesprekken met bijna afgestudeerden en leden van de beroepenveldcommissie ondersteunen dat de HBO-kwalificaties in de opleiding herkenbaar zijn. De opleiding geeft aan dat het oordeel van de afgestudeerden over dit aspect voldoende is zoals blijkt uit gegevens van de HBO-monitor en eigen alumnionderzoek. Vanuit het visitatieteam wordt een kanttekening gemaakt bij de resultaten van de HBO-monitor aangezien de respons soms zo gering is dat nauwelijks valide conclusies getrokken kunnen worden. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding hanteert eindkwalificaties die aansluiten bij de Dublin Descriptoren en de generieke kernkwalificaties HBO-bachelor. Het visitatieteam heeft tevens geconstateerd dat de opleiding zowel de Dublin Descriptoren als de generieke kernkwalificaties op zeer herkenbare wijze vertaald heeft in het opleidingsprogramma. Het beroepenveld en (oud)studenten bevestigen dit beeld. Het visitatieteam komt op grond van de bovengemiddelde vertaalslag door de opleiding BI tot het oordeel goed op dit facet. Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties een HBO-Bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend zijn aan Beroepsprofiel en Opleidingsprofiel HBO-I, welke voorgeschreven is door de HBO-I. In het HBO-I profiel worden naast algemene HBO competenties specifieke competenties genoemd voor BI. De opleiding heeft de specifieke HBO-I competenties voor BI aangevuld met eigen kerncompetenties voor de BI, zoals uit navolgend schema blijkt. Pagina 11 van 45

12 Specifieke competenties BI NHL 1. Adviseren Kan op basis van een analyse en in overleg met stakeholders een onderbouwd advies formuleren voor de herinrichting van bedrijfsprocessen, informatiestromen en/of organisatiemodel en daarbij functionele specificaties opstellen voor een informatiesysteem. 2. Analyseren Kan een analyse uitvoeren van bedrijfsprocessen, informatiestromen en organisatiemodel in hun onderlinge samenhang en de context van de omgeving. 3. Ontwerpen Kan op basis van specificaties en in samenhang met een analyse een informatiesysteem ontwerpen. Kan op basis van een analyse van de bedrijfsprocessen een bedrijfsproces herontwerpen. 4. Realiseren Kan op basis van een functionele ontwerp een informatiesysteem bouwen. 5. Implementeren Kan op basis van een impactanalyse organisatieveranderingen en/of systemen implementeren. 6. Exploitatie/beheer/onderhoud Kan de exploitatie, beheer en onderhoud van een informatiesysteem vormgeven en uitvoeren. De opleiding BI heeft zes startfuncties geselecteerd, namelijk informatieanalist, applicatieontwikkelaar, logistiek planner, ICT-adviseur, medewerker Exploitatie & Beheer, Ondernemer. Voor deze generalistische beroepsrollen zijn competenties en HBO-kwalificaties beschreven op het niveau van beginnend beoefenaar in Afdeling Bedrijfskunde Competenties BI en TBK, (2001) In de beschrijvingen worden de formuleringen uit het HBO-I profiel nauw gevolgd. HBO-I is bezig met een herziening van het beroepsprofiel, waarbij wordt gefocust op vijf hoofdcompetenties. Binnen BI wordt de onderwijsvernieuwing daar qua terminologie op afgestemd. In het gesprek met de beroepenveldcommissie is bevestigd dat de onderscheiden startfuncties passend zijn voor het beroepsveld en dat de eindkwalificaties van de opleiding zich bevinden op het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding BI gaat uit van generalistische beroepsrollen en heeft eindkwalificaties en competenties beschreven op het niveau van de beginnende beroepsbeoefenaar. In haar beschrijving sluit de opleiding aan bij domeinspecifieke eisen en beroepspraktijk. De huidige beschrijving is nog in sterke mate synoniem aan de landelijke uitwerking. Het visitatieteam beziet met belangstelling de verdere ontwikkeling van de competenties, waardoor het NHL specifieke meer tot zijn recht gaat komen. Het team beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 12 van 45

13 Samenvattend oordeel over het onderwerp Doelstellingen Opleiding Het visitatieteam heeft geconstateerd dat de doelen van de opleiding aansluiten bij hetgeen de markt (het beroepenveld) vraagt. De borging daartoe vindt plaats door bijdrage aan HBO-I profiel, de input vanuit de beroepenveldcommissie en de overige contacten met het beroepenveld en vakgenoten. Voorts heeft het visitatieteam vastgesteld dat de doelen van de opleiding zich op het niveau van bachelor bevinden en de Dublin Descriptoren zeer herkenbaar zijn binnen de opleiding. De eindkwalificaties en competenties zijn opgesteld rond zes startfuncties die voor het beroepenveld herkenbaar zijn. Derhalve beoordeelt het visitatieteam het onderwerp Doelstelling van de opleiding als voldoende. Pagina 13 van 45

14 Onderwerp: programma Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding volgt de ontwikkelingen in de beroepspraktijk nauwkeurig en vertaalt die naar het curriculum. Zij volgt daarin naar eigen zeggen structurele bewegingen en geen hypes. Er is aandacht voor bewegingen als outsourcing, E-commerce, globalisering en voor de rol van adviseur en ondernemer. De toenemende invloed van internet en E-commerce en daarmee de functie van internetconsultant heeft eveneens geleid tot aanpassing van onderwijs en faciliteiten. Op advies van de beroepenveldcommissie is gestart met de specialisatie Exploitatie en Beheer, welke samen met een bedrijf wordt gerealiseerd. Studenten worden in de eerste twee leerjaren vooral met de beroepspraktijk geconfronteerd via door de school bedachte cases en opdrachten. Het betreft opdrachten die zijn ontleend aan de beroepspraktijk met als voorbeelden in het eerste jaar het ontwikkelen van een technische opzet website of een databasesysteem voor een CD-shop, de vereniging Pestvogel en het project Bi Cycle. In het tweede jaar voert iedere student een opdracht (analyse ontwerp) uit voor een bedrijf, in het studiejaar 2002/2003 betrof dit twintig projecten. In de laatste twee leerjaren voeren studenten ook opdrachten uit voor externe opdrachtgevers, bijvoorbeeld het screenen van de voorwaarden voor een integratieapplicatie in een bedrijf, ICT-plan voor marketing inclusief investeringsbegroting. Het vierde leerjaar wordt afgesloten met de afstudeeropdracht uitgevoerd voor een bedrijf. In het derde leerjaar lopen de studenten gedurende vijf maanden stage, voor het merendeel in Nederland, maar ook stages in het buitenland behoren tot de mogelijkheden. Het instituut heeft een internationaal netwerk van universiteiten en hogescholen. De opleiding heeft structurele contacten met een stagebureau in Barcelona en op Curaçao. Daarnaast worden via Bureau Buitenland van de NHL ook andere stagemogelijkheden onder de aandacht gebracht. In het vierde leerjaar voeren studenten een afstudeeropdracht uit binnen een bedrijf. Het is de bedoeling dat studenten zelf naar een afstudeeropdracht en bedrijf zoeken. De opleiding beschikt zelf ook over een overzicht van bedrijven voor stage en afstudeeronderzoeken. De vakliteratuur bevat standaardwerken en voor het merendeel actuele vakliteratuur vanaf het jaar Bij de aanbevolen literatuur voor het afstuderen wordt ook een standaardwerk genoemd van oudere datum (1979). Aanvullend op de vakliteratuur stellen docenten readers samen. De lijst met aan te schaffen boeken wordt jaarlijks bijgesteld. Borging van deze processen vindt vooral plaats door de semesterteams die belast zijn met de uitvoering. Daarnaast wordt het onderwijsproces - op enige afstand - bewaakt door de beroepenveldcommissie. Pagina 14 van 45

15 Door terugkoppeling en evaluatie van projecten, stages en afstudeeropdrachten wordt via de studenten nagegaan of de kennisontwikkeling in voldoende mate heeft plaats gevonden en of er voldoende verbanden zijn met de beroepspraktijk. Docenten houden hun vakgebied bij en vertalen ontwikkelingen naar het curriculum. Beoordeling door het visitatieteam: Het team concludeert dat de opleiding in samenspraak met de ontwikkelingen in het vakgebied en met behulp van externe opdrachten aantoonbaar actueel en praktijkgericht onderwijs aanbiedt. Met name externe opdrachten hebben meerwaarde door de confrontatie met de bedrijfssituatie. Het visitatieteam beoordeelt de wijze waarop de opleiding de kennis- en vaardigheidsontwikkeling bij studenten verzorgt en bewaakt als goed. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: Het beroepsprofiel en het opleidingsprofiel zijn herkenbaar opgenomen in het curriculum; elk onderdeel van het curriculum draagt bij aan dit profiel. Ontwikkeling binnen het informaticaonderwijsveld worden gevolgd en geïmplementeerd. Daarnaast is het curriculum geënt op de algemene kwalificaties van de HBO-bachelor (Dublin Descriptoren). Het opleidingsprogramma bevat drie aandachtsgebieden: bedrijfskunde, informatica en sociaal/communicatieve vaardigheden. Het management geeft in een gesprek aan dat deze gebieden in de opleiding in gelijke mate aandacht krijgen. Dit beeld is door het visitatieteam gecheckt in gesprekken met anderen en daaruit bleek dat de onderlinge verhouding diverser wordt ingeschat. Er wordt gesproken van een verhouding tussen bedrijfskunde informatica en sociaal communicatieve vaardigheden van %, van % of %. Hieruit blijkt dat geen eenduidig beeld van de accenten in de opleiding bestaat. Het programma is toegesneden op zes potentiële startfuncties. De voltijd opleiding is opgebouwd uit acht semesters, waarvan zes binnenschools. In semester vijf vindt de stage plaats en in semester acht de afstudeeropdracht. In elk van de zes binnenschoolse semesters staan één of meer van de startfuncties centraal. De semesters kennen een opbouw in moeilijkheidsgraad en vereisen integratie van de verworven inzichten uit vorige perioden. Gedurende de semesters worden projecten uitgevoerd die gericht zijn op integratie van kennis, inzicht en attitude en op de kwalificaties van de betreffende startfunctie. De deeltijdopleiding is opgebouwd in leerjaren waarin per leerjaar een accent wordt gelegd; leerjaar 1 op de bouw van een systeem (voorheen op de bedrijfsmatige omgeving); leerjaar 2 op de informatievoorziening in het bedrijf; leerjaar 3 het werk van de bedrijfskundige en leerjaar 4 de adviseursrol van de bedrijfskundige. Het programma is gebaseerd op dezelfde eindkwalificaties als bij Pagina 15 van 45

16 de voltijd opleiding en op het gegeven dat de studenten veel praktijkervaring inbrengen. Dit houdt in dat binnen de contacturen meer werkcolleges en minder projecten worden aangeboden; dit over het algemeen naar tevredenheid van studenten. De eindkwalificaties zijn uitgewerkt in het curriculum en vervolgens in modulebeschrijvingen. Deze beschrijvingen bevatten informatie over leerdoelen, inhoud lessen, vakliteratuur en opdrachten. Voor de student zijn de modulebeschrijvingen toegankelijk via de studiegids en via 'Blackboard'. De leerdoelen bij het merendeel van de vakken zijn in toetsbare termen geformuleerd zoals kent, kan hanteren en toepassen van. Bij enkele vakken, zoals bij inkoopmanagement, HRM, Fysieke Distributie Management, blijken de leerdoelen een opsomming van de te behandelen onderwerpen. Het totaal aan leerdoelen is dekkend voor de eindkwalificaties en de spreiding over de totale opleiding oogt evenwichtig. De opbouw via vakken en projecten leidt tot passende leerervaringen gezien de vereiste competenties. De opleiding werkt aan de invoering van een competentiegericht curriculum zoals blijkt uit het Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing BI. De relatie tussen doelstellingen en inhoud van het programma wordt bewaakt door de uitvoerende docenten (de semesterteams), door de studenten via de opleidingscommissie en door de beroepenveldcommissie. In de onderwijs- en examenregeling wordt deze relatie beschreven, vastgelegd en jaarlijks bijgesteld. Beoordeling door het visitatieteam: Het visitatieteam komt tot de conclusie dat de uitwerking van eindkwalificaties en de vertaalslag naar het opleidingsprogramma met haar modulen en projecten in documenten helder beschreven is. Er zijn wel te verbeteren aspecten geconstateerd zoals het toetsbaar formuleren van leerdoelen en een eenduidiger beeld van de opleidingsaccenten bij docenten en studenten. Het programma biedt de studenten de mogelijkheid de eindkwalificaties te behalen. Alle aspecten wegend beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende. Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding BI heeft in haar onderwijsvisie verticale verbanden door de opleiding heen benoemd als de opbouw van een informaticalijn, bedrijfskundige lijn, vaardighedenlijn, lijn op logistiek gebied en op economisch gebied. Daarnaast heeft de opleiding het leerlijnenmodel als onderwijskundige leidraad uitgewerkt (Notitie Onderwijsvisie, Instituut Economie & Management, Leerlijnenmodel 2001). De concepten en de vertaling in onderwijsprogramma s zijn helder beschreven. Het curriculum wordt in de loop van de studie complexer. Met name de rollen die behandeld worden nemen toe qua complexiteit van kennis en vaardigheden en bouwen op elkaar voort. Projecten worden uitgevoerd parallel met zogenaamd flankerend onderwijs, theorielessen ter ondersteuning van het project. Dit is adequaat beschreven in curriculum, competenties, studiegids en modulebeschrijvingen. Vanwege deze opzet is de voltijdse opleiding overgestapt van module-evaluaties naar programmaevaluaties (semesterevaluaties) en de deeltijdopleiding naar jaarevaluaties. Pagina 16 van 45

17 Studenten die aantoonbaar elders verworven competenties hebben (EVC) kunnen vrijstelling krijgen voor die programmaonderdelen waarin de betreffende competenties aan de orde zijn. Voor deeltijdstudenten wordt een individueel leertraject afgesproken. Het effect is dat sommige studenten in zeer korte tijd hun opleiding kunnen afronden. Zo is gesproken met een deeltijdstudent die op basis van haar EVC de opleiding in tweeënhalf jaar zal afronden. Er is geen beleid aangetroffen in hoeverre dit mogelijk is zonder de samenhang van de opleiding voor de student(en) te verstoren. De opleiding geeft aan dat de vrijstellingen de opbouw van de opleiding niet verstoren. Voor de voltijd opleiding zijn versnelde trajecten vastgesteld voor de doorstroom MBO-HBO en voor vwo studenten. Dit wordt gerealiseerd in een samenwerkingsverband met MBO-ICT opleidingen op basis van een weging van eindtermen en competenties, een klantvriendelijke benadering die aansluit bij de intentie van de opleiding flexibele leerwegen te realiseren. De NHL biedt aan studenten de mogelijkheid tot verdieping of verbreding van de studie. Studenten hebben een vrije ruimte om vakken uit andere opleidingen te volgen. Voor een dergelijke pakketkeuze is toestemming nodig van de examencommissie. Daarnaast kan een student een persoonlijk profiel samenstellen door naar eigen inzicht te kiezen uit een aantal keuzevakken die door de opleiding worden aangeboden en uit vakken van andere opleidingen binnen de NHL. Uit studentenquêtes komt het beeld naar voren dat zij redelijk tevreden te zijn over de samenhang; de BI-opleiding scoort in 2001 als waardering een 6.8 op dit aspect. Uit de zelfevaluatie en gesprekken blijkt dat de opleiding verbeteringen wil aanbrengen in de samenhang binnen de studiejaren van de deeltijdopleiding. Het programma van de deeltijdopleiding in het eerste leerjaar is herzien. Grafisch website ontwerp is op verzoek van de studenten naar voren gehaald en bevat volgens de opleiding basiskennis voor het eerstejaarsproject applicatieontwikkelaar. Het verbeteren van de samenhang in semester zeven van de voltijd opleiding is aangepakt. Tevens melden de docenten van vakken te overleggen over een betere afstemming van leerinhouden. Studenten geven aan dat het gewenste resultaat qua samenhang nog niet volledig is bereikt. Voor de samenhang van het programma is het docententeam verantwoordelijk, de uitvoering wordt bevestigd door agenda s van de docentenvergaderingen en de studiedagen. Docenten hebben regelmatig informeel contact met elkaar waardoor ook een bijdrage aan de samenhang wordt gegeven. In de sinds 2003 ingevoerde semesterteams wordt ook over de samenhang binnen het semester gesproken. De opleidingscoördinator en de domeinmanager zijn verantwoordelijk voor het programma en de evaluaties. Zij dienen op grond van de evaluaties bij te sturen. De wijzigingen worden opgenomen in de OER. De opleidingscommissie spreekt zich uit over de samenhang in het programma en adviseert op basis van de evaluatiegegevens tot verbeteringen. Beoordeling door het visitatieteam: Uit de gesprekken met docenten en studenten van de voltijdse en de deeltijdse opleiding alsmede uit de bestudering van studiematerialen is het visitatieteam gebleken dat de inhoudelijke en didactische samenhang van het programma een belangrijk punt van aandacht is voor de opleiding. Uit documenten blijkt dat de opleiding is opgebouwd volgens onderwijskundige concepten (leerlijnen), docenten en commissies de samenhang van het programma bespreken en verbeteracties worden benoemd. De opleiding biedt flexibele leerwegen, waarvan de voorwaarden zijn vastgelegd in de studiegids en loopt voor de individuele leertrajecten vooruit op NHL-beleid dat per 2005 wordt ingevoerd. Herschikking van vakken op basis van studentevaluaties wordt gerealiseerd. Bij de verbeteracties is beoogd resultaat en aanpak niet gedocumenteerd, wel blijkt uit verslagen van docentenoverleg dat Pagina 17 van 45

18 verschillende onderwerpen opgepakt zijn. Het visitatieteam heeft een aantal incentives van de opleiding gezien om de samenhang te realiseren en te borgen. Het visitatieteam beoordeelt het facet vanwege de inhoudelijke en didactische samenhang van het programma als voldoende. Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding schenkt veel aandacht aan een regelmatige verdeling van de studielast per semester. Signalen uit evaluaties op dit punt worden serieus genomen. De semesterteams krijgen opdracht de studielast in een semester te herzien en meer evenwicht in de planning te brengen. Er wordt rekening gehouden met EVC (vrijstellingenbeleid), er is instroom mogelijk halverwege het cursusjaar (MBO) en er zijn verkorte leerroutes. Dit bevordert voor studenten de studievoortgang. De vakken en modules worden eenmaal per jaar aangeboden met uitzondering van het tweede studiejaar waar de projecten en modules tweemaal (gespiegeld) worden aangeboden. Dit biedt studenten extra kans tot studievoortgang. Elk tentamen wordt tweemaal per jaar afgenomen, eenmaal aansluitend aan het aangeboden onderwijs en eenmaal een herkansing. De studenten worden geïnformeerd over de leerroutes, de jaarplanning, de tentamendata en inschrijvings- en toelatingseisen via de studiegids en via 'Blackboard', waarin de actuele roosters zijn opgenomen. De studenten beoordelen de informatie als voldoende tot goed en de roosters als studentvriendelijk. In studiebegeleiding wordt voorzien door mentoraat, studiekeuzeadviseur en decanaat. In de notitie Studiebegeleiding staan de drie vormen van begeleiding helder omschreven. De mentor in het eerste en het tweede jaar houdt individuele gesprekken en begeleidt de start van projecten. In het derde en vierde jaar begeleidt de mentor de stage en afstudeeropdracht. De studiekeuzeadviseur bespreekt de studievoortgang, geeft studieadvies en beoordeelt de vrijstellingen. Het decanaat behandelt diverse vragen en beschikt over informatie van regelingen als studiefinanciering. Er vindt afstemming plaats tussen de begeleiders en met docenten. In het gesprek met studenten werden concrete voorbeelden genoemd. Studenten ervaren de begeleiding als adequaat. Uit doorstroomcijfers van de opleiding blijkt dat de propedeuse binnen 1,5 jaar behaald wordt en de opleiding wordt afgerond in 4,25 jaar. Dit geeft aan dat een vertraging in de studievoortgang in de propedeusefase door de studenten in de hoofdfase kan worden ingehaald. De spreiding van de studielast wordt bevraagd in de studentenenquêtes van de Hogeschool. Blijkens de resultaten van die enquête zijn de studenten matig tevreden. Uit de gesprekken van de visitatiecommissie met de studenten blijkt hetzelfde. Beoordeling door het visitatieteam: Het team concludeert dat de opleiding oog heeft voor factoren die de studievoortgang kunnen belemmeren. De opleiding beïnvloedt die factoren door studiebegeleiding en -advies, jaarplanning met Pagina 18 van 45

19 vakken en (her)tentamens, variatie in instroommomenten en keuze om vakken te volgen (tweede jaar), duidelijke informatievoorziening aan studenten. De studeerbaarheid van de opleiding is onderdeel van studentenenquêtes en wordt met voldoende tot goed gewaardeerd. De spreiding van de studielast blijft punt van aandacht. Op grond van bovengenoemde aspecten beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten. Beoordeling: goed Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding besteedt ruim aandacht aan de aansluiting tussen het onderwijs en de aanwezige kwalificaties van de instromende studenten. Daartoe wordt op instituutsniveau overlegd met het toeleverend onderwijs (HAVO, VWO). Specifiek voor het domein wordt samengewerkt met de MBO- ICT-opleidingen in Friesland om flexibilisering van de doorstroom MBO-HBO te realiseren (project Longitudinale leerwegen). De veranderingen in het MBO-onderwijs leiden tot een herweging van de nieuwe eindkwalificaties en competenties voor de instroom en het studieprogramma in het HBO. De toelatingseisen voor de voltijd en deeltijdopleiding staan helder beschreven in de Studiegidsen van de opleidingen. Studenten met een VWO-diploma kunnen een verkorte leerroute volgen en studenten die ouder zijn dan eenentwintig jaar kunnen via een toelatingsgesprek worden toegelaten als blijkt dat zij voldoende competenties hebben verworven om de opleiding met succes te kunnen volgen. De toelatingscommissie formuleert het advies. Voor de deeltijdopleiding wordt de relevantie van de werkplek voor de opleiding onderzocht. Indien nodig kan de deeltijdstudent via stages voldoen aan de werkervaring die voor de opleiding is vereist. Mocht een student tijdens de opleiding zijn baan kwijt raken dan bieden stages de mogelijkheid de opleiding af te ronden. Ten aanzien van de instroom van studenten geeft de opleiding aan dat zeventig procent van de studenten de kennismakings- en voorlichtingsbijeenkomsten bezoekt en dat dertig procent ongezien de opleiding instroomt. Met twintig procent van de studenten vindt een nader gesprek plaats over instroomkwalificaties en motivatie voor de opleiding. Waar nodig wordt aan studenten maatwerk geboden. Dit betreft een advies en een aanbod om te voldoen aan de toelatingseisen. Het wel en wee van de studenten binnen de opleiding wordt bewaakt door studiebegeleiders en mentoren, die indien nodig instroom- of aansluitingsmoeilijkheden signaleren. De doorstroomcijfers tonen aan dat vijftig procent van de studenten de propedeuse in één jaar haalt en zeventig procent in twee jaar. Een inventarisatie van redenen heeft niet geleid tot duidelijke oorzaken (patronen), ook niet ten aanzien van instroom. De gemiddelde verblijfsduur van uitvallers is 1,3 jaar, uitvalpercentages eerstejaars variëren tussen de vijftien tot tien procent en in 2002 slechts 12,3%. Het jaar 2001 wijkt af met een uitvalpercentage van negenendertig procent. De uitvalpercentages eerstejaars vormen geen indicatie voor instroomproblemen. Beoordeling door het visitatieteam: Pagina 19 van 45

20 De opleiding heeft toelatingseisen en vrijstellingen helder beschreven. Daarnaast worden verkorte trajecten aangeboden voor specifieke instroom (VWO en MBO-ICT). De beoordeling van de instroom vindt op diverse wijzen plaats (diploma s, toelatingstest en -gesprek). Gegeven de mogelijkheden die de opleiding biedt om in te stromen in het onderwijs en de zorgvuldigheid waarmee wordt gehandeld beoordeelt het visitatieteam dit facet als goed. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum (HBO Bachelor: 240 studiepunten; Master: tenminste 60 studiepunten). Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding heeft een omvang van 240 studiepunten. Het opleidingsprogramma van de voltijdopleiding is verdeeld over acht semesters, waarvan zes binnenschools. Elk semester kent dertig ECTS-punten. Het aantal contacturen is beperkt, gemiddeld zestien uur per week, wisselend per module en per onderwijswerkvorm. De overige uren bestaan uit zelfstudie, projecten en toetsing. Dit is vastgelegd in de onderwijs- en examenregeling. De deeltijdopleiding bestaat uit vier leerjaren van zestig ECTS-punten. De studenten volgen twee avonden lessen (vier uur per avond) en besteden circa twintig uur aan zelfstudie/projecten en de gemiddelde stagebelasting is 7 uur per week.. Veertien studiepunten worden toegekend op basis van de ervaring binnen de werkkring of de vervangende stage. De vrijstellingen op basis van werkervaring betreffen de onderdelen Oriëntatie op studie en beroep, Inleiding in de Informatica, Taalbeheersing, Wiskunde en Engels. Circa zeventig procent van de studenten ervaart de studiebelasting als normaal voor een HBOopleiding. Beoordeling door het visitatieteam: Het visitatieteam beoordeelt op grond van de verkregen informatie dat de omvang van de opleiding (240 studiepunten) voldoet aan de wettelijke vereisten en beoordeelt dit facet voldoende. Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De opleiding heeft het onderwijs ingericht volgens het onderwijsconcept van de Hogeschool: het leerproces van de individuele student staat centraal de onderwijswerkvormen zijn gericht op de latere beroepssituatie Pagina 20 van 45

21 naast beroepsvorming is er aandacht voor persoonlijkheidsvorming van de student. Het curriculum is gestructureerd langs vijf leerlijnen: de conceptuele leerlijn de vaardighedenlijn de integratielijn de ervaringsreflectielijn de studieloopbaanlijn. De leerlijnen zijn helder beschreven in de Onderwijsvisie Instituut ECMA evenals de integratie daarvan in het onderwijsprogramma met projectonderwijs (integratie), flankerend onderwijs (conceptueel en vaardigheden), ervaringsreflectielijn en studieloopbaanbegeleiding. Bij de aanbieding van het onderwijs stelt de opleiding het leerproces van de student centraal. Het onderwijs is gericht op de situatie later in de beroepspraktijk. In de onderwijsvisie (ECMA) wordt de ervaringsreflectielijn beschouwd als een belangrijk instrument voor de student om zich bewust te worden van onbewust gehanteerde modellen en voor het verwerven van zelfkennis. De ervaringsreflectie leerlijn is nog in ontwikkeling. Het eerstejaarsproject Bi Cycle wordt door docenten genoemd als een project waarin ervaring wordt opgedaan met het ontwikkelen van meer sturing van het eigen leerproces door de student via een systeem van feedback en zelfreflectie. Gezien zijn reflectieverslagen over projectteam en persoon. De opleiding werkt met vijf didactische werkvormen: project, werkcollege, practicum, stage, training en gastcolleges/excursies etc. Deze werkvormen sluiten aan bij de leerlijnen en leerdoelen en borgen de realisatie van het onderwijsconcept van de NHL. Managementvaardigheden komen vooral aan de orde tijdens de trainingen, projecten en in de stage. Tijdens de praktijkstage wordt de student intensief voorbereid op de beroepspraktijk. In ontwikkeling is de vormgeving van meer competentiegericht onderwijs zoals blijkt uit het Ontwikkeldocument Onderwijsvernieuwing' (versie mei 2004). Door ontwikkelingen in de markt (BAMA structuur) bestaat de noodzaak van herijking van de competenties, HBO-I werkt de context nader uit. Tevens heeft de opleiding behoefte aan een fundamentele vernieuwingsslag ten aanzien van het didactisch concept met uitbouw van de ervaringsreflectielijn en de studieloopbaanlijn. Behoefte aan vraaggestuurd onderwijs neemt toe met de MBO-instroom. Het ontwikkeldocument geeft de aanzet voor beschrijving van competenties naar taken, kennis, vaardigheden en voor het algemene deel ook attitude. Tevens worden kerncompetenties geoperationaliseerd naar niveau van beheersing als basis voor een beoordeling. Doel is in zomer 2004 een implementatieplan gereed te hebben. De afstemming tussen inhoud en vormgeving is de verantwoordelijkheid van de examencommissie; de inhoud is vastgelegd in de OER. Semesterteams voeren het programma uit en houden daarbij rekening met ontwikkelingen in het beroepenveld. Advies over vorm en inhoud wordt gegeven door de opleidingscommissie en de beroepenveldcommissie. De opleiding heeft recent een curriculumevaluatie uitgevoerd onder voltijd- en deeltijdstudenten. Beoordeling door het visitatieteam: De opleiding werkt vanuit een duidelijk omschreven onderwijsvisie en didactisch concept dat geoperationaliseerd is in leerlijnen en uitgewerkt in het programma en de leerdoelen. De werkvormen zijn gevarieerd en sluiten aan bij het didactisch concept. Het competentiegericht leren, de ervaringsreflectielijn en de studieloopbaanlijn zijn in ontwikkeling. De vormgeving en inhoud van het onderwijs zijn in voldoende mate op elkaar afgestemd. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 21 van 45

22 Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Beoordeling: voldoende Bevindingen: Het visitatieteam heeft op grond van de gevoerde gesprekken en bestudering van de verstrekte informatie het navolgende kunnen vaststellen: De wijze van toetsing verschilt per leerlijn en per onderwijswerkvorm. De resultaten van het theoretisch flankerend onderwijs worden voornamelijk getoetst met open boek tentamens. Het gaat daarbij vooral om kennis. De integrale leerlijn wordt bewaakt via cases en opdrachten waarbij naar het totale functioneren van de student wordt gekeken. Voorbeelden van deze vorm van toetsing zijn het formuleren van verbeteracties voor een goed en een slecht ontworpen webdesign of het maken van een businessanalyse voor het project Bi Cycle. Beoordeeld wordt de inhoudelijke analyse en argumentatie parallel aan reflectieverslagen over het eigen functioneren en de teaminteracties in dit project. De stage wordt beoordeeld door de docentbegeleider en de bedrijfsmentor samen. Beoordeling vindt plaats aan de hand van beoordelingsformulieren over het geheel van de stage, verplicht in te leveren zaken, en houding/inzet, en op specifieke criteria voor het afsluitend stagerapport. De eisen daarvoor staan vermeld in de Stagehandleiding. De specialisatie Exploitatie en Beheer wordt afgesloten met het externe EXIN examen ( ITIL Foundation). Toetsing van het totale curriculum vindt vooral plaats via de afstudeeropdracht, die wordt gezien als de masterproof. Mogelijke opdrachten worden via studenten aangeleverd en door de opleiding beoordeeld op hun geschiktheid als afstudeeropdracht (aard van de probleemstelling, HBO-niveau, mogelijkheid tot zelfstandige uitvoering). De student levert een onderzoeksopzet in die door de begeleiders wordt goedgekeurd. De vereisten en beoordelingscriteria zijn vastgelegd in de Afstudeerhandleiding. De totaliteit aan toetsen borgt de toetsing op de kerncompetenties, de kennis en vaardigheden van de student. De studenten worden geïnformeerd over examenprocessen in het examenreglement. De normering van vakken en modulen is beschreven in de studiegids per semester en in de modulebeschrijving. De inhoudelijke en vormeisen die gesteld worden aan opdrachten als toets staan per opdracht (vak of project) op 'Blackboard'. De studenten worden zeer adequaat geïnformeerd. Uit de geziene beoordelingen van toetsen en opdrachten (toets functioneel webdesign, Bi Cycle project, informatiemanagement IM2) blijkt dat tevoren een normering op criteria of vragen is opgesteld. De opleiding streeft naar het vier-ogen-principe voor ontwikkeling en beoordeling bij toetsing, dit blijkt gezien de schaalgrootte van de opleiding en sommige vakken niet altijd haalbaar. De docent is in dat geval zelf verantwoordelijk voor de opzet en beoordeling van de toets. Docenten melden dat zij collega s van BI of van overige opleidingen benutten als klankbord voor de zwaarte en weging van hun toetsen. Studenten melden dat het niveau van open boek tentamens zeer divers is, van erg gemakkelijk waarbij het antwoord letterlijk uit het boek kon worden gehaald (aangeven in welke alinea het staat) tot passend waarbij de student met inzicht het boek diende te raadplegen. Pagina 22 van 45