ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Universiteit Utrecht Master Natuurwetenschappen en Bedrijf. Croho-registratienummer: 60710

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Master Natuurwetenschappen en Bedrijf Croho-registratienummer: aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 29 mei 2007, 6 juni 2007 en 13 november 2007 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Managementsamenvatting...3 Bevindingen...5 Bijlage 1: programma...31 Bijlage 2: Documenten...35 Bijlage 3: Domeinspecifiek referentiekader...37 Bijlage 4: Visitatieteam...39 Bijlage 5: Onafhankelijkheidsverklaringen...41 De verantwoordelijke teamleider: dr. M.S. Leloux namens deze, M. Lathouwers Certiked-VBI December 2007 Pagina 1 van 41

2 Identificatie Faculteit Bètawetenschappen Utrecht School of Applied Science Sorbonnelaan CA Utrecht Telefoon Website Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: prof.dr.ir. A. Bliek, decaan Faculteit Bètawetenschappen Voorzitter Board of Studies van Utrecht School of Applied Science: dr. G.W. Heil Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Master Natuurwetenschappen en Bedrijf (Master Science & Business) Voltijd Locatie: Sorbonnelaan 14 16, 3584 CA Utrecht Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader uit februari 2003 adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: dr. M.S. Leloux Externe deskundigen: prof.dr. A. Schram, prof.dr. T.C.M. Bergen Secretaris: drs. W.J.J.C. Vercouteren RC Studentlid: M.H. Shatou Werkwijze De opleiding heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding en deze gezonden aan het visitatieteam op 10 mei Het visitatieteam heeft voorbereidende bijeenkomsten gehad op 21 mei 2007 en op 13 juli De visitatiedagen hebben plaatsgevonden op 29 mei 2007, 6 juni 2007 en 13 november Het conceptrapport is op 26 november 2007 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 3 december 2007 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot onderhavig definitief rapport. In de aanloop naar de visitatie zijn er twee bijeenkomsten geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de opleiding. De bijeenkomsten hadden een voorlichtend en planningstechnisch karakter. Pagina 2 van 41

3 Managementsamenvatting Op 29 mei 2007, 6 juni 2007 en 13 november 2007 heeft een visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding Master Natuurwetenschappen en Bedrijf van de. Doelstelling daarvan was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld Landelijk is de afgelopen jaren bij universiteiten de wens ontstaan masteropleidingen te ontwikkelen met management- en communicatie- en educatieprofielen. Deze opleidingen hebben tot doel de studenten gericht voor te bereiden op functies in het bedrijfsleven, bij overheden en non-profitorganisaties, op het gebied van voorlichting en voor het onderwijs. Dit in tegenstelling tot masteropleidingen die zich specifiek op het wetenschappelijk onderzoek richten. De heeft op deze ontwikkeling ingespeeld. De heeft bewust ervoor gekozen de betreffende opleidingen niet toe te voegen aan de verschillende faculteiten en departementen maar daartoe een zelfstandige School in het leven te roepen. De universiteit heeft jarenlang de zogenoemde CE- en M-varianten binnen bestaande opleidingen gehad en heeft er nu voor gekozen deze trajecten expliciet te maken in de vorm van zelfstandige opleidingen. Met de invoering van de bachelor-masterstructuur zijn binnen de Faculteit Bètawetenschappen van de universiteit zogenoemde Schools opgericht waarin de verschillende masteropleidingen zijn ondergebracht. Naast de Schools waarin de studenten een opleiding tot wetenschappelijk onderzoeker volgen, is de Utrecht School of Applied Science opgericht. In deze School zijn de masteropleidingen die zich richten op functies in het bedrijfsleven, de communicatieve sector en het onderwijs samengebracht. Aldus geeft de universiteit expliciet vorm aan deze afstudeermogelijkheden. Het voornemen van de Utrecht School of Applied Science is nu ook onderwijs aan te bieden, dat gericht zal zijn op het zelfstandig ondernemerschap. De Utrecht School of Applied Science is opgericht bij de invoering van de bachelor-masterstructuur bij de. Tot de School horen achtereenvolgens de masteropleiding Communicatie en Educatie van de Natuurwetenschappen met de programma s Research & Development in Science Education, Science Communication en Science Teacher Education, de masteropleiding Natuurwetenschappen en Bedrijf met de programma s Energy Science en Science & Product Management en het masterprogramma Natural Resources Management als onderdeel van de masteropleiding Biological Sciences. Een aantal van deze opleidingen en programma s bestonden al voor het begin van de Utrecht School of Applied Science. De masteropleiding Communicatie en Educatie van de Natuurwetenschappen bestaat vijf jaar en de opleiding Natuurwetenschappen en Bedrijf bestaat drie jaar. De opleiding Biological Sciences is reeds geaccrediteerd. De als eerste twee genoemde opleidingen zijn door Certiked heden gevisiteerd. Pagina 3 van 41

4 De besturing van de Utrecht School of Applied Science ligt in handen van de Board of Studies. De Board rapporteert aan de verantwoordelijke vice-decaan van de Faculteit Bètawetenschappen. De Board kent een voorzitter, die ook de programmaleider van Natural Resources Management is. Daarnaast kent de Board een secretaris, die belast is met veel van de uitvoerende werkzaamheden binnen de School. In de Board hebben daarnaast de programmaleiders van de afzonderlijke programma s zitting. Deze programmaleiders zijn er vier, te weten die van de progamma s (a) Research & Development in Science Education, Science Communication en Science Teacher Education, (b) Energy Science, (c) Science & Product Management en (d) Natural Resources Management. De Board draagt zorg voor het beleid en de uitvoering van het onderwijs voor de School als geheel. De programmaleiders hebben de inhoudelijke en budgettaire verantwoordelijkheid van hun eigen programma, dit binnen de afspraken die de Board met de vice-decaan maakt. De docenten die in de opleidingen en programma s onderwijs verzorgen, zijn werkzaam bij de verschillende departementen en zijn formeel in dienst van de Faculteit Bètawetenschappen en soms van andere faculteiten van de universiteit. De Utrecht School of Applied Science heeft zelf geen docenten in dienst. Het visitatieteam van Certiked heeft de opleiding Master Natuurwetenschappen en Bedrijf van de gevisiteerd. De zelfstudie van de opleiding, inclusief de bijlagen gaf het visitatieteam voldoende aanknopingspunten voor de beoordeling. Tijdens de visitatiebezoeken heeft het visitatieteam met alle relevante geledingen van de opleiding kunnen spreken en heeft het team ook aanvullende documenten kunnen inzien. Op basis hiervan heeft het visitatieteam voldoende informatie kunnen vergaren voor een onderbouwde beoordeling. Het visitatieteam hecht eraan zijn waardering naar voren te brengen voor het innovatieve karakter van de opleiding en de wijze waarop de opleiding bestaande en komende behoeften op de arbeidsmarkt invult. Voor alle facetten van het accreditatiekader van de NVAO heeft het visitatieteam een voldoende kunnen geven. Voor enkele facetten ging het oordeel daarbovenuit en heeft het visitatieteam de beoordeling goed kunnen geven. Dat geldt voor de facetten het voldoen aan de WO-eisen van het programma (2.1), het voldoen aan de WO-eisen van de docenten (3.1), Materiële voorzieningen (4.1) en Informatievoorziening en studiebegeleiding (4.2). Daarmee concludeert het visitatieteam van Certiked dat de opleiding Master Natuurwetenschappen en Bedrijf voldoet aan de eisen van de onderwerpen en de facetten van het accreditatiekader van de NVAO. Pagina 4 van 41

5 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij betreffend onderwerp en facetten horen, is een beschrijving gegeven van de bevindingen en wordt vervolgens een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 5 van 41

6 1. Onderwerp: doelstellingen opleiding 1.1 Domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. De opleiding heeft voor beide programma s de doelstelling van de opleiding en de eindkwalificaties van de afgestudeerden opgesteld. Deze eindkwalificaties zijn geformuleerd in termen van de competenties waar de afgestudeerde over dient te beschikken. De doelstelling van de opleiding is de afgestudeerden geschikt te doen zijn voor een functie binnen een wetenschappelijke maar tegelijk een toepassingsgerichte omgeving in het bedrijfsleven, bij overheden en non-profitorganisaties. De twee programma s hebben deze doelstelling op een onderscheiden wijze ingevuld, afhankelijk van het profiel waarvoor zij opleiden. De algemene eindkwalificaties voor beide programma s luiden dat de afgestudeerden (1) beschikken over een brede inhoudelijke belangstelling en kennis op hun natuurwetenschappelijk vakgebied, (2) op snelle wijze bepaalde bètawetenschappelijke kennis op kunnen doen, (3) ervaring hebben opgedaan met uitvoerend natuurwetenschappelijk of interdisciplinair onderzoek, (4) op effectieve wijze over de natuurwetenschappelijke vakinhoud kunnen communiceren met wetenschappers en met anderen en (5) wetenschappelijke resultaten ook in een breder perspectief kunnen plaatsen. De algemene eindkwalificaties heeft de opleiding voor het programma Science & Product Management aangevuld met de specifieke eindkwalificaties dat de afgestudeerden (a) over basiskennis beschikken van een aantal aspecten van economie en management, waaronder marketing, organisatiekunde, financieel management, human resources management, kwantitatieve besliskunde, management accounting en ICT voor businesstoepassingen, (b) de taal weten te spreken van het bedrijfsleven, overheden en non-profitorganisaties, waarbij van belang is te kunnen samenwerken in een wetenschappelijke of interdisciplinaire setting en de natuurwetenschappelijke achtergrond te kunnen combineren met managementvaardigheden en (c) praktijkervaring hebben opgedaan in het bedrijfsleven, bij overheden en non-profitorganisaties, waaronder het hebben van inzicht in bedrijfsmatige processen in een complexe bedrijfsomgeving en strategische beslissingen weten te nemen over de richting waarin bedrijven zich moeten ontwikkelen. Voor het programma Energy Science luiden de specifieke eindkwalificaties dat de afgestudeerden (a) op wetenschappelijk niveau kennis hebben van hoe energie wordt gewonnen, omgezet en gebruikt en van de analysetechnieken voor (componenten van) energiesystemen, (b) in staat zijn tot het ontwerpen van strategieën voor de ontwikkeling van duurzame energiesystemen, waaronder het hebben van inzicht in de wijze waarop ontwikkelingsprocessen van energiesystemen georganiseerd moeten worden en strategische beslissingen weten te nemen over de richting waarin energiesystemen zich moeten ontwikkelen en (c) over ervaring beschikken met het opzetten en uitvoeren van onderzoek aan energiesystemen, waaronder het kunnen samenwerken en kunnen combineren van de natuurwetenschappelijke achtergrond met managementvaardigheden. De opleiding heeft geen vaststaand en internationaal gelegitimeerd domeinspecifiek kader aangetroffen. Dit heeft te maken met het nog jonge vakgebied en wetenschapsbeoefening. De opleiding heeft wel voor beide programma s een vergelijkende studie uitgevoerd naar gelijksoortige opleidingen in binnen- en buitenland. Pagina 6 van 41

7 Uit deze vergelijking vloeit een algemene karakteristiek van de opleidingen voort. Voor het programma Science & Product Management zijn de gemeenschappelijke kenmerken de combinatie van de natuurwetenschappelijke aspecten en de aspecten op het gebied van management en economie binnen de opleidingen en het streven studenten op te leiden voor een bedrijfsmatige en toegepaste omgeving. Voor het programma Energy Science is gemeenschappelijk ook de combinatie van natuurwetenschappelijke aspecten en aspecten op het gebied van economie en management, die leidt tot de bestudering van onderwerpen op het gebied van het ontwerp, exploitatie en gebruik van energiesystemen, in de brede zin van het woord. De opleiding heeft vastgesteld dat de eigen eindkwalificaties in overeenstemming zijn met die van de opleidingen waarmee de opleiding zich heeft vergeleken. De opleidingen hebben ten opzichte van de opleidingen waarmee zij zich heeft vergeleken de eigen profilering helder gemaakt. Het programma Science & Product Management onderscheidt zich van de gelijksoortige opleidingen met name door een zeer sterke natuurwetenschappelijke basis. Het programma Energy Science stelt zich tot doel stelt kennis op te bouwen en onderwijs te geven in de volle breedte van de winning, opslag, distributie en gebruik van energie op een multidisciplinaire wijze en de studenten te leren energie-gerelateerd onderzoek en advieswerk op te zetten en uit te voeren. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding zowel een doelstelling als eindkwalificaties opgesteld heeft. Het visitatieteam heeft ook vastgesteld dat de opleiding in deze eindkwalificaties duidelijk gemaakt heeft aan welke algemene en per programma specifieke competenties de afgestudeerden dienen te voldoen. De opleiding heeft voor beide programma s een vergelijking gemaakt met gelijksoortige opleidingen in binnen- en buitenland. Uit deze vergelijking is voortgekomen, zo heeft het visitatieteam vastgesteld, dat de eindkwalificaties van de opleidingen overeenkomen met het algemene beeld van de opleidingen elders. De opleiding heeft de profilering van de programma s helder gemaakt. Om deze redenen beoordeelt het visitatieteam de domeinspecifieke eisen als voldoende. 1.2 Niveau: Bachelor en Master De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties van een Bachelor of een Master. De opleiding heeft de eindkwalificaties vergeleken met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de master, zoals deze tot uitdrukking komen in de Dublin descriptoren. De kennis en het inzicht op het vakgebied komen met name aan bod in de algemene eindkwalificaties (1), (2) en de specifieke eindkwalificaties (a) voor Science & Product Management en (a) en (b) voor Energy Science. In de algemene eindkwalificaties is duidelijk weergegeven dat de afgestudeerden zowel over een brede belangstelling op het bètavakgebied beschikken en zich bètakennis snel eigen kunnen maken. Volgens de specifieke eindkwalificatie (a) voor Science & Product Management beschikken de afgestudeerden over de noodzakelijke basiskennis op het gebied van economie en Pagina 7 van 41

8 management. De specifieke eindkwalificatie (a) en (b) voor Energy Science geven weer over welke kennis op het gebied van energie en energiesystemen de afgestudeerden dienen te beschikken. Het toepassen van kennis en inzicht komt vooral tot uiting in de algemene eindkwalificatie (3) en de specifieke eindkwalificatie (c) voor Science & Product Management en de specifieke eindkwalificatie (b) voor Energy Science. In de algemene eindkwalificatie staat dat de afgestudeerden ervaring hebben opgedaan in toegepast onderzoek. In de eindkwalificatie (c) bij Science & Product Management wijst de opleiding op de praktijkervaring in het bedrijfsleven die de afgestudeerden dienen te bezitten. In de eindkwalificatie (b) voor Energy Science spreekt de opleiding over de noodzaak dat de afgestudeerden energiesystemen weten te ontwerpen. Daarin komt de eis van toepassing van kennis en inzicht in tot uitdrukking. De oordeelsvorming komt met name aan de orde in de algemene eindkwalificatie (3) en in de specifieke eindkwalificaties (c) bij Energy Science en Science & Product Management. In de woorden van de algemene eindkwalificatie beschikken de afgestudeerden over ervaring in verschillende vormen van onderzoek. Zij kunnen zo problemen stellen, oplossingen aandragen en zo een zelfstandig oordeel vellen over de vraagstukken. In de eindkwalificaties van Energy Science is sprake van onderzoek op het gebied van energiesystemen en in de eindkwalificaties van Science & Product Management wordt gesproken over het nemen van strategische beslissingen. De communicatieve vaardigheden komen met name aan bod in de algemene eindkwalificatie (4), de specifieke eindkwalificatie (b) voor Science & Product Management en (c) voor Energy Science. In de eerste is verwoord dat de afgestudeerden in staat zijn om op effectieve wijze te communiceren over de natuurwetenschappelijke vakinhoud met wetenschappers en anderen. In de tweede is aangegeven dat de afgestudeerde in communicatieve zin de brug weet te slaan tussen wetenschap en bedrijfsleven. In beide gevallen dienen de afgestudeerden in verschillende geledingen effectief te kunnen communiceren. Bij Energy Science gaat het om het kunnen samenwerken bij de oplossing van onder meer multidisciplinaire vraagstukken. De leervaardigheden en de mate van zelfstandigheid van de afgestudeerden komen met name aan de orde in de algemene eindkwalificatie (5). Volgens de eindkwalificatie zijn de afgestudeerden in staat de wetenschappelijke resultaten in een breder perspectief te plaatsen. Zodoende weten zij het onderzoek in haar context te plaatsten en te reflecteren op de uitkomsten van dat onderzoek. Dat stelt eisen aan het leervermogen en de zelfstandige reflectie van de afgestudeerden. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding de eindkwalificaties heeft vergeleken met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van het masterniveau in de vorm van de Dublin descriptoren. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties overeenkomen met deze beschrijvingen. Het visitatieteam beoordeelt daarom het niveau van de eindkwalificaties als zijnde voldoende. Pagina 8 van 41

9 1.3 Oriëntatie HBO/WO De eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de volgende beschrijvingen van een Bachelor en een Master in HBO en WO: HBO: De eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Een HBO-master heeft de kwalificaties voor het niveau van zelfstandig en/of leidinggevend beroepsbeoefenaar in een beroep of spectrum van beroepen, dan wel het niveau van het functioneren in een multidisciplinaire omgeving waarin een HBO-opleiding vereist of dienstig is. WO: De eindkwalificaties zijn ontleend aan eisen vanuit de wetenschappelijke discipline, de internationale wetenschapsbeoefening en voor daarvoor in aanmerking komende opleidingen de relevante praktijk in het toekomstige beroepenveld. Een WO-bachelor heeft de kwalificaties voor toegang tot tenminste één verdere WO-studie op masterniveau en eventueel voor het betreden van de arbeidsmarkt. Een WO-master heeft de kwalificaties om zelfstandig wetenschappelijk onderzoek te verrichten of multien interdisciplinaire vraagstukken op te lossen in een beroepspraktijk waarvoor een WO-opleiding vereist is of dienstig is. De opleiding heeft de eindkwalificaties in algemene zin afgestemd met de initiatiefnemers van de Utrecht School of Applied Science, te weten de, het Ministerie van Economische Zaken en de Vereniging voor de Nederlandse Chemische Industrie. Uit deze samenwerking is gebleken dat behoefte bestaat aan een opleiding en programma s als de onderhavige. De eindkwalificaties kunnen in die zin rekenen op de steun van de overheid en van een deel van het relevante bedrijfsleven. De opleiding heeft in beide programma s het bereiken van wetenschappelijk niveau vooropgesteld. Het verrichten van (toegepast) wetenschappelijk onderzoek komt in de eindkwalificaties prominent aan de orde. Het programma Energy Science expliciteert het verwerven van academische vaardigheden. In de ogen van het programma is het mogelijk dat afgestudeerden van de opleiding verdergaan in het wetenschappelijk onderzoek, bijvoorbeeld in de vorm van een promotietraject. Het programma Science & Product Management levert academici af, die zich zowel in de natuurwetenschappelijke wereld als in de toepassingsgerichte omgeving hun bijdrage kunnen leveren. Het programma Energy Science leidt primair studenten op voor functies op academisch niveau in het bedrijfsleven, bij (internationale) overheden en non-gouvernementele organisaties. De functies waar afgestudeerden terechtkomen, zijn onder meer die van (onderzoeks)programmamanager, consultant of beleidsmaker in het brede werkveld van energie- en materiaalsystemen. De organisaties waarbij de afgestudeerden een positie zullen kunnen verwerven zijn verschillend en zijn onder meer bedrijven in de private sector, de overheid, de adviessector en internationale instellingen. Pagina 9 van 41

10 Het programma Science & Product Management streeft afgestudeerden na die de wetenschappelijke wereld en de beroepspraktijk kennen en deze beide kunnen samenbrengen. Het programma beoogt de afgestudeerden voor te bereiden op een functie binnen een toepassingsgerichte omgeving. In termen van functies kan dat zowel een productmanagement, een procesmanagement als een adviserende functie zijn. Beroepen waarvoor de afgestudeerden geschikt zijn, zijn onder meer scientific managers, supply chain managers, operations managers, product managers, process managers, patent examiners en consultants. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties zijn afgestemd zijn op de wetenschappelijke discipline en ook voorbereiden op een wetenschappelijke loopbaan. Daarnaast leiden de eindkwalificaties vooral op tot (niet-wetenschappelijke) academische posities in de beroepspraktijk. Dat is gezien het profiel van de opleiding, voor de hand liggend. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de eindkwalificaties van de opleiding voldoende aansluiten op de wensen van de relevante beroepspraktijk. Daarvan getuigen de veelheid van functies waar de opleiding voor opleidt. Het visitatieteam beoordeelt daarom de WO-oriëntatie van de eindkwalificaties als voldoende. Beoordeling van het onderwerp Doelstellingen opleiding Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding de eindkwalificaties helder geëxpliciteerd heeft. Het visitatieteam heeft gezien dat de opleiding de eindkwalificaties heeft afgestemd met de eindkwalificaties van vergelijkbare opleidingen in binnen- en buitenland en dat de opleiding daarin een eigen profilering heeft gekozen. Het visitatieteam heeft gezien dat de eindkwalificaties overeenkomen met de algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van het masterniveau. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding de eindkwalificaties aan de wetenschappelijke discipline heeft ontleend en dat de opleiding nadrukkelijk voorbereidt op posities in de beroepspraktijk. Op grond van deze oordelen beoordeelt het visitatieteam het onderwerp Doelstellingen opleiding als positief. Pagina 10 van 41

11 2. Onderwerp: programma 2.1 Eisen HBO/WO Het programma sluit aan bij de volgende criteria voor het programma van een HBO- of een WOopleiding: HBO: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. WO: Kennisontwikkeling door studenten vindt plaats in interactie tussen het onderwijs en het wetenschappelijk onderzoek binnen relevante disciplines. Het programma sluit aan bij ontwikkelingen in de relevante wetenschappelijke discipline(s) door aantoonbare verbanden met actuele wetenschappelijke theorieën. Het programma waarborgt de ontwikkeling van vaardigheden op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Bij daarvoor in aanmerking komende opleidingen heeft het programma aantoonbare verbanden met de actuele praktijk van de relevante beroepen. De opleiding gebruikt in alle studieonderdelen maatgevende, internationale en actuele vakliteratuur. De literatuur bestaat uit boeken en internationale artikelen. De literatuur sluit aan op de onderwerpen van de vakken van het curriculum. De docenten die in de opleiding onderwijs verzorgen, zijn allen gekwalificeerde onderzoekers op hun vakgebied. Zij dragen er zorg voor dat het door hen uitgevoerde onderzoek in de opleiding ingebed is en dat de studenten kennisnemen van dat onderzoek. Dat geldt zowel voor het natuurwetenschappelijk vakgebied als voor de economische en managementvakken. Bij de meest recente onderzoeksvisitaties hebben de departementen en instituten waar de docenten verbonden zijn, de beoordeling goed tot excellent behaald. De opleiding draagt zorg voor de actieve deelname door de studenten aan wetenschappelijk onderzoek. Dat vindt bij het programma Science & Product Management plaats in het natuurwetenschappelijk onderzoeksproject, in een aantal van de workshops en cases en in de stage. Bij het programma Energy Science komen de onderzoeksvaardigheden met name aan bod in het Consultancy Project, het vak Research methods for energy en resources en het Afstudeerproject. De opleiding kan in een aantal van de vakken gebruik maken van gastdocenten die uit het bedrijfsleven afkomstig zijn en zodoende de relatie met de actuele beroepspraktijk kunnen leggen. De gastdocenten treden in elk van beide programma s op. Zowel voor de stages als daarbuiten onderhoudt de opleiding contacten met zowel ondernemingen als overheden alsook binnenlandse en buitenlandse universiteiten. Met deze organisaties onderhoudt de opleiding contact, mede met het oog op het verlenen van stageplekken voor de studenten. Het aantal organisaties is omvangrijk en relevant. Enkele voorbeelden zijn Shell, KEMA, Albert Heijn, Philips, TNO, ECN, KNMI, FAO, OECD, Unesco, Princeton University en Oxford University. De opleiding onderneemt ook onderzoeksprojecten in samenwerking met het bedrijfsleven en krijgt op die wijze ook de input van het bedrijfsleven voor het onderwijs. Pagina 11 van 41

12 De opleiding heeft zowel een subsidie in het kader van de Casimir-regeling ontvangen om studies meer af te stemmen op de wensen van de beroepspraktijk. Ook participeert de opleiding in het WOsprint project van de overheid. Dat project beoogt natuurwetenschappelijke opleidingen aantrekkelijker te maken voor studenten. Op deze wijze houdt de opleiding voeling met de ontwikkelingen op het terrein van het beleid van de overheid ten aanzien van dit onderwijs. Door de contacten met het bedrijfsleven, de universiteiten en onderzoeksinstellingen en de overheid waarborgt de opleiding de actualiteit van het curriculum. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding adequate, internationale vakliteratuur gebruikt. Het visitatieteam heeft ook gezien dat de docenten gekwalificeerde onderzoekers zijn die hun eigen onderzoek in het onderwijs incorporeren. De opleiding besteedt aandacht aan het aspect van de onderzoeksvaardigheden van de studenten. De opleiding heeft talrijke contacten met zowel het bedrijfsleven als overheden en onderzoeksinstellingen. Zo waarborgt de opleiding het contact met de beroepspraktijk. Ook participeert de opleiding in programma s van de overheid en houdt zij op deze wijze zicht op actuele ontwikkelingen op het beleidsterrein van dit onderwijs. Het visitatieteam beoordeelt om deze redenen de mate waarin de opleiding aan de WO eisen beantwoordt als goed. 2.2 Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma Het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen. De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. De opleiding heeft een overzicht samengesteld waarin de relatie gegeven is tussen de eindkwalificaties van de opleiding en de verschillende studieonderdelen van elk van beide programma s. In dit overzicht is de dekking van de eindkwalificaties in de curricula zichtbaar gemaakt. De opleiding heeft voor elk van de studieonderdelen leerdoelen opgesteld. Deze leerdoelen geven een beeld van waartoe de verschillende studie-onderdelen dienen te leiden in termen van leeropbrengsten. Het programma heeft daarnaast een overzicht opgesteld waarin de leerdoelen aan de onderdelen van de studie gerelateerd zijn. Uit het overzicht blijkt dat alle eindkwalificaties volledig, in voldoende mate en evenwichtig over de onderdelen van de studie zijn gespreid. Pagina 12 van 41

13 Bij het programma Science & Product Management draagt de opleiding de natuurwetenschappelijke kennis, inzichten en vaardigheden over in het onderzoeksproject in het eerste jaar en in de theoretische vakken en de seminars die daarbij aansluiten. De academische en onderzoeksvaardigheden komen in het onderzoeksproject ook aan bod. In de vakken van het blok Fundamentals of business and economics draagt de opleiding de kennis, inzichten en vaardigheden op die gebieden over. In dit blok zijn veel opdrachten en presentaties opgenomen. Deze dragen bij aan de verwerving van de academische vaardigheden. In de stage van Science & Product Management werken de studenten aan de toepassing en integratie van hun natuurwetenschappelijke achtergrond en de kennis en inzichten die zij hebben verworven op het gebied van management en economie. Het programma Energy Science draagt de natuurwetenschappelijke kennis, inzichten en vaardigheden over in de vakken van het eerste jaar. In enkele van deze vakken komen ook de economische aspecten van het vakgebied aan bod. In het Consultancy Project bij Energy Science leren de studenten samen te werken aan een opdracht van een externe opdrachtgever. In dit onderdeel komen de academische vaardigheden als samenwerken, communicatieve vaardigheden en het beoordelen van de aard van het probleem en de haalbaarheid van de oplossing aan de orde. In de stage werken de studenten aan de integratie en te toepassing van hun kennis in een bedrijfsmatige context. In het afstudeeronderzoek van Energy Science dienen de studenten een zelfstandig onderzoek uit te voeren en aldus hun onderzoeksvaardigheden te tonen. Het visitatieteam heeft gezien dat de opleiding de eindtermen van de studieonderdelen heeft vastgesteld en ook de samenhang tussen de eindkwalificaties, de leerdoelen en de inhoud van de studieonderdelen in een overzicht duidelijk heeft gemaakt. In de ogen van het visitatieteam heeft het programma kans gezien om de verschillende eindkwalificaties in voldoende mate in het programma te laten terugkomen. Het visitatieteam tekent aan dat het gewicht van de economische en managementaspecten in het programma Energy Science iets sterker zou kunnen zijn. De opleiding heeft dat zelf onderkend en werkt aan verbeteringen. Deze behelzen een betere integratie van Energy Science en Science & Product Management waardoor meer economische aspecten bij Energy Science aan bod komen. Verschillende onderdelen van de vakken in Fundamentals of Business and Economics worden dan ook aan studenten van Energy Science aangeboden. Dat neemt niet weg dat alle eindkwalificaties zowel voor Science & Product Management als Energy Science volledig en op een afgewogen wijze over het programma zijn verdeeld. Het visitatieteam beoordeelt om deze redenen de afstemming tussen de doelstellingen en de inhoud van de opleiding als voldoende. Pagina 13 van 41

14 2.3 Samenhang programma Studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. De opbouw van elk van de programma s van de opleiding is enigszins verschillend. De samenhang van de opleiding komt om die reden vooral tot uitdrukking in de samenhang van elk van de afzonderlijke programma s. Het programma Science & Product Management kent een eerste jaar dat hoofdzakelijk bestemd is voor het uitvoeren van een onderzoeksproject (51 ECTS) op het natuurwetenschappelijk vakgebied van de studenten. Bij dat onderzoeksproject behoren theoretische cursussen (5 ECTS) die de theoretische verdieping van het onderzoeksproject beogen. Daarnaast werken de studenten in gezamenlijke bijeenkomsten aan de beantwoording van vragen over de (commerciële) toepassing van de resultaten van het onderzoeksproject (4 ECTS). In het tweede jaar van het programma Science & Product Management volgen de studenten in totaal acht vakken op het gebied van economie en management in het kader van de Fundamentals of Business and Economics (24 ECTS). Aan de vakken, die het geheel van bedrijfseconomische onderwerpen omvatten, zijn workshops en cases (6 ECTS) verbonden. In deze laatste leggen verschillende bedrijven vraagstukken voor die zij in de praktijk tegenkomen. De studenten participeren in de overwegingen en oplossingen van deze vraagstukken. Tot slot volgen de studenten een stage (30 ECTS) waarin zij zowel de natuurwetenschappelijke component als de economische en managementcomponent in een praktische opdracht verwerken. Het programma Energy Science heeft in het eerste jaar vijf vakken (37,5 ECTS) waarin de studenten kennis en inzicht verwerven in de aspecten van vraagstukken op het gebied van de energie. Aan het einde van het eerste jaar doorlopen de studenten in het Consultancy Project (15 ECTS) de complete cyclus van het opzetten, uitvoeren, rapporteren en presenteren van een wetenschappelijk onderzoek of een adviesproject. Binnen het programma zijn twee keuzevakken opgenomen met als doel de verdieping of verbreding van de kennis en inzichten (15 ECTS). Voor de vakken moeten de studenten toestemming hebben van de programmacoördinator. In het tweede jaar zijn het afstudeerproject (30/37,5 ECTS) en de stage (15/22,5 ECTS) opgenomen. In het afstudeerproject voeren de studenten een onderzoek uit met als doel zowel wetenschappelijk als sociaal-economisch tot relevante resultaten te komen. De stage biedt de studenten de mogelijkheid een toegepast project uit te voeren. De opleiding stelt eisen aan de samenhang van de stage. De studenten kunnen het afstudeerproject en de stage combineren. De docenten van het programma stemmen regelmatig af over de samenhang van het programma. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding zorgdraagt voor de samenhang van het curriculum. Dat gebeurt binnen het programma Science & Product Management door een hechte samenhang van de natuurwetenschappelijke componenten in het eerste jaar en de afstemming van de economische en managementvakken in het tweede jaar. De stage aan het einde van het tweede jaar beoogt de integratie van de beide componenten. Het visitatieteam vraagt zich af of de afstemming van de natuurwetenschappelijke componenten en economische en managementcomponenten in voldoende mate plaatsvindt. Deze kanttekening is overigens geen reden om tot een onvoldoende beoordeling te komen. Pagina 14 van 41

15 In het programma Energy Science bieden de vakken in het eerste jaar een compleet beeld van de verschillende aspecten van energievraagstukken. Het programma bewaakt de integratie van de keuzevakken binnen het curriculum. In het Consultancy Project passen de studenten de opgedane kennis en inzichten toe. Zowel de stage als het afstudeerproject in het tweede jaar zijn bedoeld om de integratie en toepassing van kennis, inzichten en vaardigheden te bewerkstelligen. Daarom beoordeelt het visitatieteam de samenhang van het programma als voldoende. 2.4 Studielast Het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bij het programma Science & Product Management zijn twee instroommomenten, te weten september en februari. Het programma Energy Science heeft drie instroommomenten, te weten september, november en februari. Om roostertechnische redenen hebben de instroommomenten van september de voorkeur De nominale studieduur van de opleiding is twee jaar. Gewoonlijk voltooien de studenten de studie binnen de gestelde studieduur. De reële studielast van de verschillende studieonderdelen is in overeenstemming met de nominale studielast. Getuige de evaluaties onder de studenten is de werkelijke studielast van vakken van 7,5 ECTS overeenkomstig de nominale 210 studieuren. De opleiding stelt eisen aan de studenten alvorens zij aan de stage en de afstudeeropdracht kunnen beginnen. Bij het programma Energy Science dienen de studenten minstens 52,5 ECTS aan vakken te hebben behaald. Bij het programma Science & Product Management dienen de studenten de vakken van de Fundamentals of Business & Economics te hebben afgerond voordat ze aan de stage kunnen beginnen. De verhouding tussen het aantal contacturen en het aantal zelfstudie-uren is ongeveer 70: 30 bij de vakken van het programma Energy Science. Bij de vakken van het programma Science & Product Management is het aandeel van de contacturen ongeveer 50 %. In de onderzoeksprojecten, stages en afstudeeropdrachten, die later in het curriculum zijn, is het aandeel van de zelfstudie door de student hoger. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding het curriculum met het oog op de studeerbaarheid heeft ingericht. De reële studielast en de werkelijke studieduur komen overeen met de nominale studielast en de nominale studieduur. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de verhouding tussen contacturen en zelfstudieuren in de verschillende studieonderdelen adequaat is. Daarom beoordeelt het visitatieteam de studeerbaarheid van het programma als voldoende. Pagina 15 van 41

16 2.5 Instroom Het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: HBO-bachelor: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. WO-bachelor: VWO, HBO-propedeuse of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. HBO- en WO-master: bachelor en eventueel (inhoudelijke) selectie. Het aantal studenten dat aan de opleiding is begonnen in de afgelopen jaren, is voor het programma Science & Product Management 15 (2005/2006), 20 (2006/2007) en 24 (2007/2008). Voor het programma Energy Science bedraagt de instroom 3 (2004/2005), 10 (2005/2006), 10 (2006/2007) en 14 (2007/2008). De opleiding heeft voor elk van beide programma s toelatingseisen opgesteld. Deze eisen zijn dat de aankomende studenten een vooropleiding op het gebied van de natuurwetenschappen op academisch niveau of een daaraan gelijk te stellen bachelordiploma dienen te bezitten. Daarnaast stelt de opleiding als eis voor het programma Energy Science het hebben afgerond van het bachelorvak Energieanalyse. Wanneer de studenten dat vak niet gevolgd zouden hebben, dan dienen zij dat in de keuzeruimte van het programma alsnog op te nemen. Aankomende studenten die een bacheloropleiding in één van de exacte vakken op HBO-niveau bezitten, kunnen toegang tot de opleiding krijgen, mits zij een pre-mastertraject doorlopen. Het premastertraject omvat maximaal 30 ECTS en komt op individuele basis tot stand. Buitenlandse studenten kunnen in de opleiding instromen, mits zij aan de gestelde eisen voldoen. De Admissions Office van de beoordeelt de waarde van het buitenlandse diploma. De opleiding beschikt over een toelatingscommissie Deze toelatingscommissie beoordeelt elk van de aanvragen voor toelating van de aankomende studenten. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding de wettelijke vereisten voor de toelating van studenten volgt. Naar het oordeel van het visitatieteam heeft de opleiding een adequate toelatingsprocedure. Positief is ook dat de opleiding beschikt over een toelatingscommissie. Het visitatieteam beoordeelt om deze redenen het facet van de instroom als voldoende. Pagina 16 van 41

17 2.6 Duur De opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: HBO-bachelor: 240 studiepunten WO-bachelor: in de regel 180 studiepunten HBO-master: minimaal 60 studiepunten WO-master: minimaal 60 studiepunten, afhankelijk van de opleiding. De opleiding heeft een nominale studieduur van 120 ECTS, dat wil zeggen twee jaar van elk 60 ECTS ofwel uur per jaar. Zoals eerder opgemerkt, komt de reële studielast over het algemeen overeen met de nominale studielast. Mede als gevolg daarvan is de reële studieduur gemiddeld ongeveer twee jaar. Het visitatieteam heeft gezien dat de nominale studieduur aan de formele eisen voldoet. Het visitatieteam beoordeelt om die reden de duur van de studie als voldoende. 2.7 Afstemming tussen vormgeving en inhoud Het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. De opleiding heeft een didactisch concept opgesteld. De uitgangspunten van het didactisch concept zijn een aantal. De opleiding legt de sturing van het leerproces in belangrijke mate neer bij de studenten zelf. Zij dienen door het uitvoeren van individuele onderzoeksopdrachten, groepsopdrachten en stages zelf en pro-actief invulling aan hun leren te geven. Daarnaast legt de opleiding een gedegen theoretische basis door middel van meer traditionele vormen van onderwijs. De opleiding schakelt echter snel door naar de praktische toepassing van het geleerde en zet daarvoor het individueel en groepsgewijze werken aan probleemgeoriënteerde en praktijkgerichte vraagstukken. Tot slot voorziet het didactisch concept in een toenemende mate van zelfstandigheid in de loop van het curriculum. De opleiding begint de studie met het geven van vakken in de vorm van colleges. Naarmate de studie vordert, is de zelfwerkzaamheid van de studenten in de vorm van stages en afstudeerprojecten groter. De opleiding heeft de leer- en werkvormen opgezet in overeenstemming met het didactisch concept. In de meer theoretisch georiënteerde vakken vindt het onderwijs plaats in de vorm van hoorcolleges en werkcolleges. Pagina 17 van 41

18 Bij de vakken van Fundamentals of Business & Economics van het programma Science & Product Management behoren workshops en cases. Daarin werken de studenten in groepsverband aan vraagstukken uit de praktijk. In het programma Energy Science werken de studenten met name in het Consultancy Project in groepen aan het oplossen van vraagstukken. In beide gevallen horen daar ook schriftelijke en mondelinge presentaties bij. In het onderzoeksproject, de stages en de afstudeeropdracht voeren de studenten opdrachten op individuele basis uit. Hierin staat de toenemende zelfstandigheid van de studenten primair. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding een didactisch concept heeft opgezet. De opleiding heeft de leervormen en werkvormen afgestemd op dit concept. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat zowel het didactisch concept als de leervormen en werkvormen een goede afspiegeling zijn van de inhoud van de aangeboden leerstof. Om die redenen beoordeelt het visitatieteam de afstemming van vorm en inhoud als voldoende. 2.8 Beoordeling en toetsing Door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. De opleiding kent verschillende vormen van toetsing en beoordeling. Deze vormen sluiten aan op de leerstof die de opleiding wenst te toetsen. Veelal hebben de studieonderdelen meer dan één vorm van toetsing. De cijfers van de vakken komen dan ook tot stand door een combinatie van deze toetsen, waarbij de weging van de toetsen vooraf is vastgesteld. De opleiding heeft de criteria voor de beoordeling van de onderdelen van de vakken benoemd. Voor de beoordeling van het onderzoeksproject, de stages en de afstudeeropdracht heeft de opleiding formulieren ontwikkeld, die de beoordeling inzichtelijk maken. In de theoretisch georiënteerde vakken is de toetsing van de leerstof die de opleiding in de hoorcolleges en werkcolleges aanbiedt, een kwestie van individuele tentamens. Daarnaast maakt de opleiding ook in deze vakken gebruik van toetsingsinstrumenten als papers en presentaties. In de workshops en cases van Fundamentals of Business & Economics in het programma Science & Product Management en in het Consultancy Project van Energy Science vinden de toetsing en beoordeling plaats aan de hand van deelname van de studenten in de discussies en werkzaamheden, individuele opdrachten, groepsopdrachten, papers en presentaties. Bij het programma Science & Product Management gebeurt de toetsing van het onderzoeksproject aan de hand van het uitgevoerde werk, een rapportage en een presentatie. De beoordeling van het onderzoeksproject vindt plaats door de personen die voor de disciplinaire opleidingen verantwoordelijk zijn en geschiedt volgens de procedures die daartoe ontwikkeld zijn. Pagina 18 van 41

19 Bij de bedrijfsstage van het programma Science & Product Management vindt de toetsing plaats in de vorm in een rapportage en een presentatie. De beoordeling vindt plaats voor zowel de natuurwetenschappelijke als de economische en managementcomponent en is mede gericht op het academische niveau. De opleiding heeft criteria voor de beoordeling opgesteld. Deze criteria gaan onder meer in op de inhoud in termen van theoretisch kader, doelstellingen, argumentatie en methode. Het stageverlenende bedrijf geeft een beoordeling die de opleiding al of niet overneemt. Het programma Energy Science kent zowel voor de stage als voor de afstudeeropdracht criteria voor de opzet van deze en ook voor de beoordeling. Bij de afstudeeropdracht gebeurt de beoordeling op basis van de inhoud, de procesgang en de presentatie, waarbij de inhoud het zwaarste weegt. De beoordeling gebeurt door twee docenten, de begeleider en een tweede docent. Ook hier is het wetenschappelijk niveau een belangrijke graadmeter. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding beschikt over vormen van toetsing en beoordeling die aansluiten bij de aard en inhoud van de leerdoelen van de studieonderdelen. De toetsing en beoordeling van de vakken en de daarbij behorende workshops, cases en projecten zijn in de ogen van het visitatieteam adequaat. Het visitatieteam heeft ook vastgesteld dat de toetsing en beoordeling van het onderzoeksproject, de stages en de afstudeeropdracht op een gepaste wijze gebeurt. De ontwikkelde formulieren zijn daarbij een goed instrument. Het visitatieteam bepleit wel in het geval van de stage bij het programma Science & Product Management een verdere aanscherping van de criteria om het academisch karakter van de stage te garanderen, om de diepgang te verzekeren en om de beoordeling op een adequate wijze uit te voeren. De opleiding heeft in dat verband besloten te komen met een tweede beoordelaar vanuit de universiteit naast de eerste beoordelaar en de beoordelaar van het stageverlenende bedrijf. Een inperking van het aantal mogelijke onderwerpen van de stage kan de focus van de opleiding versterken en het niveau van de beoordeling verder doen toenemen. Voor de goede orde merkt het visitatieteam hierbij op, dat het om een aanscherping van de aanpak en procedures gaat. De huidige aanpak en procedures zijn op zich heden reeds voldoende. Het visitatieteam beoordeelt om deze redenen het facet van de toetsing en beoordeling als zijnde voldoende. Beoordeling van het onderwerp Programma Het visitatieteam heeft gezien dat de opleiding adequate vakliteratuur gebruikt. Ook heeft het visitatieteam gezien dat de docenten hun onderzoek in het onderwijs incorporeren. De opleiding waarborgt het contact met de beroepspraktijk. De opleiding heeft de samenhang van de eindkwalificaties en de inhoud van de vakken getoond. De opleiding heeft op een adequate wijze de eindkwalificaties in eindtermen en leerdoelen vertaald en deze in de inhoud van de vakken laten terugkomen. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding zorgdraagt voor de samenhang van het curriculum. Dat gebeurt binnen het programma Science & Product Management door de samenhang van de natuurwetenschappelijke componenten in het eerste jaar en de samenhang van de economische en managementvakken in het tweede jaar. In het programma Energy Science bieden de vakken in het eerste jaar een compleet beeld van de verschillende aspecten van energievraagstukken. De stages en het afstudeerproject zijn bedoeld om de integratie en toepassing van kennis, inzichten en vaardigheden te bewerkstelligen. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding het curriculum met het oog op de studeerbaarheid heeft ingericht. De reële studielast en de werkelijke studieduur komen overeen met de nominale studielast en de nominale studieduur en de verhouding tussen contacturen en zelfstudieuren in de verschillende studieonderdelen is adequaat. Pagina 19 van 41

20 Het visitatieteam heeft gezien dat de opleiding op het gebied van de toelating tot de studie en de duur van het programma aan de eisen voldoet. Het visitatieteam heeft vastgesteld dat zowel het didactisch concept als de leervormen en werkvormen een goede afspiegeling zijn van de inhoud van de aangeboden leerstof. Ook al kan een zekere aanscherping van de bedrijfsstage van Science & Product Management plaatsvinden, het visitatieteam heeft wel vastgesteld dat de toetsing en beoordeling adequaat zijn. Het visitatieteam beoordeelt op grond hiervan het onderwerp Programma als positief. Overigens wil het visitatieteam de opleiding graag meegeven dat het programma van de opleiding Science & Product Management gebaat is bij een betere focus, die goed aansluit bij de aanwezige wetenschappelijke expertise binnen de Faculteit Bètawetenschappen. Op die manier zal ook de beoordeling van programmaonderdelen, zoals de bedrijfsstage, door wetenschappers van de Faculteit Bètawetenschappen ook meer diepgang kunnen krijgen. Pagina 20 van 41