Dorpsanalyses. Dorpsspiegels Opsterland Beetsterzwaag, oktober Joke van der Veen

Transcriptie

1 Dorpsanalyses Dorpsspiegels Opsterland Beetsterzwaag, oktober 2018 Joke van der Veen

2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 4 HOOFDSTUK 1 BASALE GEGEVENS OPSTERLAND... 5 Bevolkingsdichtheid en woningdichtheid... 5 Koop- en huurwoningen... 5 Geslacht en leeftijd... 5 Aantal inwoners... 7 Huishoudens... 7 Burgerlijke staat... 8 Etniciteit... 8 Personenauto s... 9 HOOFDSTUK 2 DE BEWONERSENQUÊTE...10 De vragenlijst...10 Steekproef...10 De respons...11 HOOFDSTUK 3 DE OPSTERLANDERS NADER BEZIEN...12 Mannen en vrouwen...12 Ouderen en jongeren...12 Aantal jaren in Opsterland, oorspronkelijke bewoners en nieuwkomers...14 Belangrijkste dagbesteding...17 Betaald werk...18 Forensen...19 Uitkeringen...19 HOOFDSTUK 4 GEZONDHEID...21 Beoordeling gezondheidssituatie...21 Sociale contacten en sociale isolatie...22 Lichamelijke beperkingen...23 Mantelzorg...24 HOOFDSTUK 5 DE DORPEN GETYPEERD...26 Eigen voorzieningen binnen de dorpen...26 Verenigingsleven...27 Actief of passief deelnemer...28 Sociale cohesie...28 Beoordeling leefomgeving...34 HOOFDSTUK 6 VEILIGHEID...35 Gevoelens van onveiligheid...35 Oorzaken onveiligheidsgevoelens...36 Verkeers(on)veiligheid...37 HOOFDSTUK 7 VOORZIENINGEN...39 Ontmoeting...40 Dorpshuis en multifunctioneel centrum...40 Onderwijs...41 Peuteropvang...41 Basisonderwijs...42 Dorpsanalyse

3 Zorg...43 Medische voorzieningen...43 Voorzieningen voor ouderen en gehandicapten...44 Dorpssteunpunt...46 Gebiedsteam...47 Vrije tijd...48 Bibliotheek...48 Sportvoorzieningen...49 Culturele voorzieningen...50 Jeugdsoos...51 Speeltuinen...52 Dagelijkse boodschappen...53 Recreatie en toerisme...54 (Openbaar) Vervoer...55 Missen van een voorziening...57 HOOFDSTUK 8 DE FYSIEKE OMGEVING...58 Straatverlichting...58 Groenvoorzieningen...59 Wegen, fietspaden, wandelpaden/trottoirs, men- en ruiterpaden en ATB- en mountainbikeroutes...60 Parkeren...62 Gladheidsbestrijding...63 Afval...64 HOOFDSTUK 9 RELATIE MET DE GEMEENTE...65 Gemeentelijke dienstverlening...65 Brandweer en ambulance...66 Politie...67 HOOFDSTUK 10 WONEN IN OPSTERLAND...68 Soort woning...68 Huur- of koopwoning...69 Beoordeling woning...70 Levensloopbestendigheid van woning...71 Rolstoelvriendelijkheid...71 Verhuisplannen...72 Waarom wil men verhuizen?...73 Verhuisbestemming...74 Woningbehoefte...75 HOOFDSTUK 11 DE DORPEN IN DE TOEKOMST...77 Voor- of achteruitgang dorpen?...77 Verwachte toekomstige ontwikkeling...78 Toerisme...79 Groei van het dorp...80 BIJLAGE Vragenlijst...81 Dorpsanalyse

4 INLEIDING Voor u ligt de basisanalyse van de vijfde ronde van de dorpsspiegels. De dorpsspiegels zijn een instrument om de leefbaarheid per dorp structureel te monitoren en te verbeteren. Uitgangspunt daarbij is dat het dorpenbeleid een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van gemeente, dorpen en organisaties. Om een representatief beeld te krijgen van de leefbaarheid in de dorpen, is de vragenlijst eind 2017/ begin 2018 uitgezet, zowel digitaal als op papier. De digitale vragenlijst was bereikbaar op: Op diverse manieren is deze digitale vragenlijst onder de aandacht gebracht van inwoners van de gemeente Opsterland, onder andere via Twitter, Facebook, via een advertentie in De Sa! en onder bezoekers van het gemeentehuis. Dit heeft uiteindelijk 897 digitaal ingevulde vragenlijsten opgeleverd. Daarnaast zijn er papieren vragenlijsten verspreid onder een steekproef van inwoners van 16 jaar en ouder. Dit heeft 967 ingevulde vragenlijsten opgeleverd. De combinatie van digitale en fysieke verspreiding heeft uiteindelijk dus tot ingevulde vragenlijsten geresulteerd. In dit rapport worden de resultaten van de dorpsspiegel gepresenteerd. Hierbij worden de dorpen onderling vergeleken. Ook wordt bij de meeste thema s een vergelijking gemaakt met de resultaten uit 2013, om te onderzoeken of er zich bepaalde ontwikkelingen hebben voorgedaan. Daarnaast wordt bij een aantal resultaten onderscheid gemaakt tussen de antwoorden van verschillende doelgroepen (bijvoorbeeld mantelzorgers, 75-plussers en personen met een lichamelijke beperking). In het eerste hoofdstuk worden de statistische gegevens van de gemeente Opsterland beschreven. Daarna wordt in hoofdstuk twee nader ingegaan op de dataverzameling, waarna in hoofdstuk drie en vier de deelnemers aan het onderzoek nader worden bekeken op persoonlijke kenmerken en gezondheidssituatie. In hoofdstuk vijf wordt weergegeven hoe de respondenten hun dorp typeren. In de daaropvolgende hoofdstukken wordt de beoordeling van de respondenten op verschillende onderzoeksthema s weergegeven: allereerst het thema veiligheid, daarna het thema voorzieningen, de fysieke omgeving, de relatie met de gemeente en het wonen in Opsterland. Het document wordt afgesloten met de visie van de respondenten over de toekomst van hun dorp. Naast deze basisanalyse is er voor elk dorp een dorpsanalyse geschreven. Deze dorpsanalyses zijn als het ware een samenvatting van de resultaten op dorpsniveau, waarbij de resultaten worden vergeleken met die uit Met alle dorpen vinden er verdiepingsgesprekken plaats, als aanvulling op de resultaten uit de dorpsanalyse. Dorpsanalyse

5 HOOFDSTUK 1 BASALE GEGEVENS OPSTERLAND Het Centraal Bureau voor de Statistiek verzamelt van elke gemeente een aantal basisstatistieken. Onderstaande statistieken, met uitzondering van de inwoneraantallen, zijn afkomstig van de website van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het complete overzicht kunt u vinden in de StatLine databank op de website van het CBS ( De cijfers dateren voornamelijk uit 2017, indien dit niet het geval is staat dit aangegeven. Bevolkingsdichtheid en woningdichtheid De Gemeente Opsterland heeft een oppervlakte van 227,64 km², waarvan 224,48 km² land en 3,16 km² water. Hierop staan op 1 januari 2017 gemiddeld 58 woningen per vierkante kilometer. Ter vergelijking: in de provincie Friesland waren er 89 woningen per vierkante kilometer en in Nederland waren er maar liefst 228 woningen per vierkante kilometer op 1 januari De gemeente Opsterland is hiermee te kenmerken als een echte plattelandsgemeente. De gemeente Opsterland heeft op 1 januari inwoners, dit zijn gemiddeld 132 inwoners per vierkante kilometer. In de provincie Friesland zijn er gemiddeld 195 inwoners per vierkante kilometer en in Nederland zijn dit zelfs 507 inwoners. De gemeente Opsterland is daarmee relatief dunbevolkt. Tabel 1.1: woningdichtheid en bevolkingsdichtheid in gemeente Opsterland, Friesland en Nederland Woningdichtheid (aantal woningen per km²) Bevolkingsdichtheid (aantal inwoners per km²) OPSTERLAND FRIESLAND NEDERLAND Koop- en huurwoningen In 2017 telt de Gemeente Opsterland in totaal woningen: eigen woningen (68,7%) en huurwoningen (28,2%). Van de overige 401 woningen is het eigendom onbekend (3,1%). Ter vergelijking, in Nederland zijn er woningen: eigen woningen (56,5%) en huurwoningen (42,6%). In de gemeente Opsterland zijn er dus naar verhouding meer koopwoningen dan in de rest van Nederland. De gemiddelde WOZ-waarde van de woningen in de gemeente Opsterland bedraagt in ,-. In Friesland ligt de gemiddelde WOZ-waarde op ,- voor Nederland op ,-. Tabel 1.2: aantallen koop- en huurwoningen in gemeente Opsterland in 2017 EIGEN WONINGEN HUURWONINGEN TOTAAL AANTAL WONINGEN (68,7%) (28,2%) woningen Geslacht en leeftijd Op 1 januari 2017 telt de gemeente inwoners; mannen en vrouwen. Hiermee is verdeling van het aantal mannen en vrouwen in de gemeente Opsterland nagenoeg gelijk. Deze verhouding geldt tevens voor Nederland en de provincie Friesland. Op 1 januari 2017 is 23,8 procent van de inwoners van Opsterland jonger dan 20 jaar, 56,1 procent is tussen de 20 tot 65 jaar en 20,2 procent is 65 jaar of ouder. Ter vergelijking: in Nederland is op dat moment 22,4 procent jonger dan 20 jaar, 59,1 procent tussen de 20 en 65 jaar en 18,5 procent van de bewoners was 65 jaar en ouder. Er wonen in Opsterland in vergelijking met het gemiddelde van Nederland dus zowel meer jongeren als meer ouderen. Dorpsanalyse

6 Wanneer de leeftijdsopbouw in 2017 binnen Opsterland wordt vergeleken met die in 2013, is te zien dat het aandeel 65-plussers is gestegen en het aandeel inwoners jonger dan 20 jaar is gedaald. Eveneens is het aandeel inwoners van 20 tot 65 jaar gedaald. Dit sluit aan bij de ontwikkelingen in de leeftijdsopbouw van de Nederlandse bevolking in zijn geheel. Tabel 1.3: inwoners ingedeeld in leeftijdscategorieën in de gemeente Opsterland en in Nederland Opsterland JONGER DAN 20 JAAR 20 TOT 65 JAAR 65 JAAR EN OUDER TOTAAL (23,8%) (56,1%) (20,2%) (24,9%) (57,1%) (18,0%) Nederland (22,4%) (59,1%) (18,5%) (23,1%) (60,1%) (16,8%) Aantal inwoners Op de volgende pagina is de tabel te zien met gegevens over het aantal inwoners van de dorpen in Opsterland, en de gemeente als geheel. Deze cijfers zijn niet afkomstig van het CBS maar van de gemeente zelf. Deze cijfers zijn recenter en dateren uit Als we kijken naar de meest recente cijfers voor het inwonersaantal in Opsterland als geheel zien we dat op 1 januari 2018 het inwoneraantal op staat. Als we het inwoneraantal in 2018 vergelijken met het inwonertal in 2013, valt op dat in het merendeel van de dorpen het inwoneraantal daalt (9 van de 15 dorpen). In drie dorpen is het inwoneraantal gestegen, in één dorp is het inwoneraantal gelijk gebleven. In totaal is het inwonersaantal van de gemeente Opsterland dan ook gedaald ten opzichte van Na een jarenlange stijging in het aantal inwoners, heeft Terwispel met een daling van 3,02% (32 inwoners) in relatieve zin de grootste daling qua inwoners. De grootste absolute daling zien we in Tijnje, met een daling van 36 inwoners (-2,28%). Hemrik is relatief het meest gegroeid qua inwoners afgelopen vier jaar met een stijging van 1,85% (14 inwoners). De grootste absolute stijging is te zien in Beetsterzwaag - Olterterp met een groei van 25 inwoners (+ 0,68%). Dorpsanalyse

7 Tabel 1.4: aantal inwoners per dorp in de gemeente Opsterland (1 jan. 2018) DORP INWONERSAANTAL 2018 INWONERSAANTAL 2013 INWONERSAANTAL 2009 Gorredijk Ureterp Beetsterzwaag Olterterp Bakkeveen Wijnjewoude Nij Beets Tijnje Lippenhuizen Langezwaag Terwispel Frieschepalen Siegerswoude Hemrik Luxwoude Jonkerslân Totaal VERSCHIL (- 0,08%) - 28 (-0,06%) + 25 (+ 0,68%) +/- 0 (+/- 0%) + 7 (+ 0,34%) - 12 (- 0,70%) - 36 (- 2,28%) - 31 (- 2,29%) - 19 (- 0,93%) - 32 (- 3,02%) + 7 (+ 0,71%) - 23 (- 2,74%) + 14 (+ 1,85%) + 2 (+ 0,45%) - 2 (- 1,73%) -101 (- 0,34%) Huishoudens Op 1 januari 2017 zijn er in Opsterland particuliere huishoudens, waarvan 30,2 procent eenpersoonshuishoudens en 69,8 procent meerpersoonshuishoudens. Van de meerpersoonshuishoudens heeft 33,2 procent geen inwonende kinderen. 36,7 procent van de huishoudens heeft wel inwonende kinderen. In vergelijking met de rest van Nederland heeft de gemeente Opsterland relatief minder eenpersoonshuishoudens. Van de meerpersoonshuishoudens is de verhouding van huishoudens met en zonder kinderen tussen Opsterland en Nederland vrijwel gelijk. Dorpsanalyse

8 Tabel 1.5: particuliere huishoudens ingedeeld naar type huishouden in de gemeente Opsterland en in Nederland EENPERSOONS- HUISHOUDENS HUISHOUDENS MET INWONENDE KINDEREN HUISHOUDENS ZONDER INWONENDE KINDEREN TOTAAL PARTICULIERE HUISHOUDENS Opsterland (30,2%) (36,7%) (33,2%) Nederland (38%) (33,2%) (28,8%) Burgerlijke staat Op 1 januari 2017 is 33,1 procent van de inwoners van Opsterland ongehuwd, 52,2 procent is gehuwd, 6,7 procent verweduwd en 7,9 procent gescheiden. In vergelijking met het Nederlandse gemiddelde wonen in Opsterland meer gehuwde personen en minder ongehuwde personen. In Opsterland is daarnaast het percentage gescheiden personen lager dan het Nederlandse gemiddelde. Tabel 1.5B: inwoners ingedeeld naar burgerlijke staat in de gemeente Opsterland en in Nederland Ongehuwd Gehuwd Verweduwd Gescheiden Totaal Opsterland (33,1%) (52,2%) (6,7%) (7,9%) Nederland (37,9%) (47%) (6%) (9,1%) Etniciteit De gemeente Opsterland heeft op 1 januari autochtone (93,9%) en allochtone (6,1%) inwoners. Van de groep allochtonen zijn westerse allochtonen (3,5%) en 752 niet-westers (2,5%). Ter vergelijking: in Nederland is 22,6 procent van de bewoners van allochtone afkomst (9,8 procent van westerse afkomst en 12,7 procent van niet-westerse afkomst). In Friesland is 9,5 procent van de bewoners van allochtone afkomst (5,0 procent van westerse afkomst en 4,5 procent van niet-westerse afkomst). In Opsterland wonen naar verhouding dus minder allochtonen. De allochtonen die er wonen, zijn vaker van westerse dan van niet-westerse afkomst. Tabel 1.6: etniciteit inwoners Nederland, Friesland en Opsterland AUTOCHTOON ALLOCHTOON WESTERS NIET-WESTERS Nederland 77,4% 22,5% 9,8% 12,7% Friesland 90,5% 9,5% 5,0% 4,5% Opsterland 93,9% 6% 3,5% 2,5% Dorpsanalyse

9 Personenauto s Op 1 januari 2017 staan er in totaal personenauto s in de gemeente Opsterland geregistreerd. Dit komt neer op 531 auto s per 1000 inwoners. In Nederland staan op dat moment personenauto s geregistreerd: 481 personenauto s per 1000 inwoners. In de gemeente Opsterland zijn er meer auto s per 1000 inwoners dan het Nederlandse gemiddelde. Ook stijgt dit gemiddelde aantal auto s in de gemeente Opsterland sneller dan in de rest van Nederland (zie onderstaande tabel). Tabel 1.7: personenauto s in de gemeente Opsterland en in Nederland per 1000 inwoners 1 JAN JAN JAN GROEI Opsterland (10,6%) Nederland (4,57%) Dorpsanalyse

10 HOOFDSTUK 2 DE BEWONERSENQUÊTE In 2001 is het dorpenbeleid ontwikkeld om de leefbaarheid in de dorpen te behouden en waar nodig te versterken. De eerste stap binnen het dorpenbeleid is de dorpsspiegel. De dorpsspiegel is gericht op het verzamelen van informatie over hoe de inwoners van Opsterland hun leefomgeving en de kwaliteit van leven ervaren. Dit wordt gedaan door middel van vragenlijsten onder een aselecte steekproef van de bevolking. De dorpsspiegel wordt iedere vier jaar herhaald. Na de dorpsspiegels van 2001, 2005, 2009 en 2013 is eind 2017 de vijfde ronde dorpsspiegels gehouden. De vragenlijst Kwaliteit van leven is geen gemakkelijk begrip en daarnaast lastig te meten. Daarom zijn er een behoorlijk aantal vragen opgenomen in de vragenlijst. De vragen gaan onder andere over de voorzieningen in het dorp, de woonomgeving, dagelijkse bezigheden en sociale contacten. Ook zijn er enkele persoonlijke vragen gesteld zoals leeftijd en geslacht om zo de verschillen tussen de verschillende doelgroepen in de samenleving te kunnen vergelijken. Om de uitkomsten zo goed mogelijk te kunnen vergelijken met de resultaten uit 2013, is ernaar gestreefd zo min mogelijk wijzigingen in de vragenlijst aan te brengen. In dit rapport wordt bij elke tabel een verwijzing gemaakt naar de bijbehorende vraag. De vragenlijst is te vinden in de bijlage van dit rapport. Steekproef Plaatselijk Belangen en de gemeente zorgen gezamenlijk voor de verspreiding van de dorpsspiegels. In voorgaande jaren is de wens naar voren gekomen voor digitale verspreiding. Dit jaar is de dorpsspiegels voor het eerst digitaal verspreid. Deze nieuwe manier van verspreiden ontlast de Plaatselijke Belangen. De vragenlijst is terug te vinden op www. dorpsspiegels.nl/vragenlijst. De vragenlijst is anoniem, waardoor de privacy is geborgd. Naast digitale verspreiding, is de vragenlijst ook fysiek verspreid. Om een goede analyse te kunnen maken, moeten alle doelgroepen vertegenwoordigd zijn bij het invullen van de vragenlijst. Daarom is na een aantal weken nagegaan welke doelgroepen er ontbreken bij het invullen van de digitale vragenlijst. Op basis daarvan is een gerichte steekproef getrokken en is de vragenlijst onder de ondervertegenwoordigde doelgroepen (extra) fysiek verspreid. Plaatselijk Belang heeft in enkele gevallen de verspreiding van de fysieke vragenlijst verzorgd, omdat deze werkwijze over het algemeen resulteert in een hogere respons. Om een representatief beeld te krijgen van de leefbaarheid in de dorpen, is de vragenlijst eind 2017/ begin 2018 uitgezet, zowel digitaal als op papier. De digitale vragenlijst was bereikbaar op: Op diverse manieren is deze digitale vragenlijst onder de aandacht gebracht van inwoners van de gemeente Opsterland, onder andere via Twitter, Facebook, via een advertentie in De Sa! en onder bezoekers van het gemeentehuis. Dit heeft uiteindelijk 897 digitaal ingevulde vragenlijsten opgeleverd. Daarnaast zijn er papieren vragenlijsten verspreid onder een steekproef van inwoners van 16 jaar en ouder. Dit heeft 967 ingevulde vragenlijsten opgeleverd. De combinatie van digitale en fysieke verspreiding heeft uiteindelijk dus tot ingevulde vragenlijsten geresulteerd. Wederom is ervoor gekozen om de dorpen Beetsterzwaag en Olterterp in het onderzoek als één dorp aan te merken; Olterterp is een zeer klein dorp en heeft daarnaast samen met Beetsterzwaag één Plaatselijk Belang. In de volgende hoofdstukken worden de resultaten uit de enquête gepresenteerd en besproken. De percentages zijn telkens afgerond op hele getallen. Daardoor kan het voorkomen dat de som van de percentages groter of kleiner is dan 100. Dorpsanalyse

11 De respons De vragenlijst is zowel digitaal als fysiek uitgezet. Er zijn ingevulde vragenlijsten geretourneerd. Tabel 2.1: Aantal inwoners, steekproefgrootte en respons in aantallen en in procenten DORPEN AANTAL INWONERS OP 1 JAN STEEKPROEF- GROOTTE T.B.V. PAPIEREN VRAGENLIJST PAPIEREN VRAGEN- LIJST RESPONS DIGITALE RESPONS TOTALE RESPONS RESPONSPERCENTAGE OP DE PAPIEREN VRAGENLIJST Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Onbekend 92 Opsterland De responspercentages zijn niet goed te vergelijken met voorgaande dorpsspiegels, omdat de vragenlijst ook digitaal is uitgezet. Het is onbekend hoeveel mensen de online vragenlijst heeft bereikt. Een responspercentage kan dus alleen berekend worden voor de papierenvragenlijst, omdat daar bekend is dat het onder mensen is uitgezet. Het responspercentage op de papieren vragenlijst in Opsterland als geheel is ruim een kwart (26%). Deze respons is het hoogst in Wijnjewoude (62%) en het laagst in Gorredijk (12%). 92 respondenten hebben bij het digitaal invullen van de vragenlijst hun postcode niet of niet goed herleidbaar ingevuld. Daardoor is niet te achterhalen uit welk dorp zij komen. Dorpsanalyse

12 HOOFDSTUK 3 DE OPSTERLANDERS NADER BEZIEN In dit hoofdstuk wordt ingegaan op enkele kenmerken van de Opsterlanders die hebben meegedaan aan dit onderzoek. Komen de respondenten oorspronkelijk uit de gemeente of zijn ze elders geboren? In hoeverre zijn de jongeren en ouderen vertegenwoordigd in het onderzoek? En wat is de belangrijkste dagbesteding van de deelnemers: betaald werken, het huishouden of misschien wel mantelzorg of vrijwilligerswerk? Mannen en vrouwen De verdeling van het aantal mannen en vrouwen bij de respondenten is bijna gelijk: 45 procent mannen en 55 procent vrouwen. Er hebben dus iets meer vrouwen dan mannen aan de dorpsspiegel meegewerkt. Ouderen en jongeren Een beleidsrelevant kenmerk is de leeftijdsopbouw van de bevolking in de dorpen. Zijn er dorpen waar relatief veel ouderen of jongeren wonen? In 2005, 2009 en 2013 bleken er uitgesproken jonge en oude dorpen in Opsterland te bestaan. In 2013 bleek daarnaast dat er naar verhouding steeds meer ouderen en enigszins minder jongeren in de gemeente Opsterland zijn. Hieronder wordt eerst de leeftijdsopbouw van alle bewoners in de gemeente weergegeven, daarna wordt de leeftijdsopbouw van de deelnemende bewoners aan dit onderzoek gepresenteerd. Tabel 3.1: verdeling leeftijd van de Opsterlanders, in % (bron: gemeente Opsterland, 1 januari 2018) DORPSNAAM Bakkeveen Beetsterzwaag Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland Aan de leeftijdsverdeling in Opsterland als geheel is te zien dat het grotendeels overeenkomst met de resultaten van Grote verschillen tussen de dorpen zijn ook niet op te merken. Beetsterzwaag-Olterterp lijkt een dorp te zijn met relatief veel 75-plussers (14%), dit ligt aardig wat hoger dan gemiddeld in Opsterland (7%). Dorpsanalyse

13 In de volgende in tabel 3.2 wordt de leeftijdsopbouw van de deelnemers van dit onderzoek per dorp weergegeven. Er is gekozen voor een andere indeling in leeftijdscategorieën dan in de tabel hierboven. Mede daardoor is het niet goed mogelijk een vergelijking te maken tussen de leeftijdsopbouw van de bevolking en die van de deelnemers aan de dorpsspiegel. Tabel 3.2: verdeling leeftijd van de respondenten in % DORPSNAAM JAAR JAAR JAAR JAAR JAAR JAAR 75 + Bakkeveen Beetsterzwaag Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland Bovenstaande tabel geeft aan dat de meeste respondenten die aan de dorpsspiegel hebben meegewerkt tussen de 55 en de 64 jaar waren. In Siegerswoude zijn zelfs twee op de vijf respondenten tussen de 55 en 64 jaar oud. De groep van 16 tot en met 24 jaar is het minst vertegenwoordigd in dit onderzoek (3%). In de dorpen Frieschepalen, Hemrik en Luxwoude valt geen enkele respondent in deze leeftijdsgroep. Dorpsanalyse

14 Aantal jaren in Opsterland, oorspronkelijke bewoners en nieuwkomers Aan de bewoners is gevraagd hoe lang zij al in hun dorp en in de gemeente Opsterland wonen. In onderstaande tabel is aangegeven hoe lang de respondenten in hun eigen dorp wonen. Tabel 3.3: aantal jaren wonende in eigen dorp, in % DORPSNAAM HOE LANG WOONT U AL IN UW DORP? 0 2 jaar 2 5 jaar 5 10 jaar jaar 20 jaar of langer Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland De meeste respondenten wonen al 20 jaar of langer in hun dorp (57%). Dit percentage ligt het hoogst in Frieschepalen; hier woont twee derde van de respondenten al 20 jaar of langer in het dorp (66%). Dit percentage ligt het laagst in Luxwoude, hier woont twee vijfde van de respondenten 20 jaar of langer in het dorp (40%). Slechts 6 procent woont nog maar 0-2 jaar in hun dorp. In Luxwoude is dit hoger met 16 procent. In Frieschepalen en Jonkerslân woont slechts 2 procent van de respondenten nog maar 0-2 jaar in hun dorp. Dorpsanalyse

15 In onderstaande tabel is aangegeven hoe lang de respondenten in de gemeente Opsterland wonen. Tabel 3.4: aantal jaren wonende in Opsterland, in % DORPSNAAM HOE LANG WOONT U AL IN DE GEMEENTE OPSTERLAND? 0 2 jaar 2 5 jaar 5 10 jaar jaar 20 jaar of langer Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland Ook hier wonen de meeste respondenten al 20 jaar of langer in de gemeente Opsterland (65%). Dit percentage ligt het hoogst in Frieschepalen, hier woont maar liefst 83 procent van de respondenten al 20 jaar of langer in Opsterland. Het percentage ligt het laagst in Langezwaag, hier woont 54 procent 20 jaar of langer in de gemeente Opsterland. Slechts 5 procent woont nog maar 0-2 jaar in de gemeente Opsterland. Luxwoude kent relatief de meeste nieuwkomers, hier woont 17 procent nog maar 0-2 jaar in de gemeente. In Frieschepalen en Terwispel zijn geen respondenten die nog maar 0-2 jaar in de gemeente wonen. Dorpsanalyse

16 In een aantal dorpen hebben meer respondenten aangegeven tot de oorspronkelijke bewoners te behoren dan in In onderstaande tabel is het gehele overzicht te vinden van de oorsprong van de inwoners van Opsterland. Tabel 3.5: oorsprong van de respondenten, in % DORPSNAAM OORSPRONKELIJKE BEWONERS NIEUWKOMERS Opsterland 2017 Opsterland 2013 Provincie Fryslân 2017 Elders in Nederland 2017 Buiten Nederland 2017 Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland Ongeveer een derde van de respondenten behoort tot de oorspronkelijke bewoners van de gemeente Opsterland. Deze respondenten zijn geboren in het dorp waar ze nu wonen of in één van de andere Opsterlandse dorpen. Dit percentage is iets gedaald ten opzichte van In Frieschepalen wonen relatief de meeste oorspronkelijke bewoners. In Beetsterzwaag-Olterterp wonen relatief de minste oorspronkelijke bewoners. Het grootste gedeelte van de respondenten komt uit de provincie Fryslân. Dorpsanalyse

17 Belangrijkste dagbesteding Onderstaande tabel geeft inzicht in de belangrijkste dagelijkse bezigheden van de respondenten. De percentages zijn uitgesplitst naar leeftijdscategorie en geslacht. Tabel 3.6: belangrijkste dagelijkse bezigheid van de respondent, uitgesplitst naar leeftijdscategorie en geslacht, in % BELANGRIJKSTE DAGELIJKSE BEZIGHEID Werkend voor loon (Mee-)werkend in eigen bedrijf Schoolgaand / studerend / cursussen JAAR JAAR JAAR JAAR JAAR JAAR 75 + MAN VROUW OPSTER- LAND Werkzoekend Werkzaam in eigen huishouden Zorg voor (klein) kinderen/gezin Werkzaam als vrijwilliger Werkzaam als mantelzorger Hobby s / sport Klussen / tuinieren Bezoek familie / vrienden Anders De belangrijkste dagelijkse bezigheid van de respondenten is het werken voor loon (45%). Daarna wordt werkzaam in eigen huishouden het vaakst genoemd (13%). De verschillen tussen de leeftijdscategorieën zijn groot. Meer dan de helft (53%) van de jongeren tussen de 16 en 24 jaar is schoolgaand, studerend of cursist. De respondenten tussen de 25 en de 64 jaar geven het vaakst aan als belangrijkste dagelijkse bezigheid werkend voor loon. Onder de 65plussers wordt relatief vaak aangegeven dat men werkzaam is in het eigen huishouden, maar ook hobby s /sport, vrijwilligerswerk en klussen/tuinieren wordt relatief vaak genoemd. Zowel mannen als vrouwen geven als belangrijkste dagelijkse bezigheid aan werkend voor loon. Relatief gezien werken meer mannen in een eigen bedrijf dan vrouwen. Daarnaast blijkt uit bovenstaande tabel dat veel meer vrouwen werkzaam zijn in het eigen huishouden (20% versus 5%) en/of zorgen voor (klein) kinderen/ gezin (11% versus 1%). Deze verhoudingen zijn vergelijkbaar met Dorpsanalyse

18 Betaald werk In de vragenlijst is de respondenten onder ander gevraagd of ze betaald werk hebben. Hierop gaf 63 procent van de respondenten het antwoord ja. Onderstaande leeftijdsverdeling geeft weer hoe de respondenten met betaald werk verdeeld zijn over de verschillende leeftijdscategorieën. Tabel 3.7: mannen en vrouwen met betaald werk, uitgesplitst naar leeftijd, in % LEEFTIJDSCATEGORIE Man Vrouw Man Vrouw jaar jaar jaar jaar jaar en ouder Opsterland In de leeftijdscategorie hebben zeven mannelijke respondenten geantwoord die allemaal betaald werk hadden. Binnen de andere categorieën is ook te zien dat de arbeidsparticipatie van mannen is toegenomen ten opzichte van De arbeidsparticipatie onder vrouwen is ook toegenomen laat bovenstaande tabel zien. Dorpsanalyse

19 Forensen Werken de Opsterlanders veelal in het eigen dorp, elders in de gemeente Opsterland of buiten de gemeente Opsterland? Tabel 3.9: locatie van het werk van de werkende respondenten, in % DORPSNAAM WERKT IN EIGEN DORP WERKT ELDERS IN OPSTERLAND WERKT BUITEN OPSTERLAND Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland Ruim twee derde van de werkende respondenten werkt buiten de gemeente Opsterland. De overige werkenden (34%) werken in gemeente Opsterland. Van deze groep werkt met 22 procent het grootste deel in eigen dorp, de overige 12 procent werkt elders in de gemeente Opsterland. Ten opzichte van 2013 is er een stijging te zien van het aantal mensen dat in het eigen dorp werkt. In Beetsterzwaag-Olterterp en Gorredijk werken relatief veel respondenten in het eigen dorp, net als in Luxwoude heeft net als in 2013 de meeste forensen volgens de dorpsspiegel met 88 procent van de werkenden. Gorredijk heeft ook net als in 2013 de minste forensen. Uitkeringen De respondenten is gevraagd of zij betaald werk hebben en/of een uitkering. Daarnaast konden de respondenten aangeven welke uitkering van toepassing is. Van de respondenten die betaald werk hebben, heeft drie procent een (aanvullende) uitkering. Van de respondenten die geen betaald werk hebben, heeft 83 procent een uitkering. Hier kan uit worden opgemaakt dat 14 procent van de respondenten geen inkomsten verwerft uit betaald werk of een uitkering. Het percentage respondenten zonder betaald werk varieert tussen de 45 en de 72 procent per dorp. De verhouding tussen het aantal mannen en vrouwen zonder betaald werk is respectievelijk 44 en 56 procent. Dorpsanalyse

20 Vervolgens wordt gekeken naar de leeftijd van de respondenten zonder werk met uitkering: Tabel 3.10: niet-werkende respondenten met een uitkering, uitgesplitst naar leeftijd, in % LEEFTIJD 16 T/M T/M T/M T/M T/M T/M Niet werkend, met uitkering De respondenten is gevraagd of men betaald werk heeft, maar ook of men een uitkering heeft. Het valt op dat net als in 2013 bij de respondenten van 65 jaar en ouder hoge percentages uitkeringsgerechtigden te zien zijn. Dit zijn met name personen met een AOW-uitkering en/of aanvullend pensioen. Daarnaast kunnen bij de respondenten in de leeftijdscategorie jaar personen zitten die vervroegd met pensioen zijn gegaan. Hieronder staat een verdeling van de soort uitkering. Respondenten konden hierbij méér dan een antwoord geven. Het is daarom mogelijk dat als alle percentages worden opgeteld, er een totaalpercentage van boven de honderd procent ontstaat. Tabel 3.11: soorten uitkering onder de respondenten in aantallen en in %, WWB WW AOW, VUT OF PENSIOEN ANDERS Absoluut TOTAAL Percentage 7% 10% 71% 12% 100% De AOW-uitkering wordt het vaakst genoemd door de respondenten. Bij de antwoordcategorie anders, namelijk worden door de respondenten met name het loon van de partner en vervroegde pensioenuitkeringen genoemd. Daarnaast wordt er een aantal keer de Wajong en de bijstandsuitkering genoemd. Dorpsanalyse

21 HOOFDSTUK 4 GEZONDHEID De gezondheid van burgers en de organisatie van de zorg heeft een grote invloed op de kwaliteit van leven. Om meer te weten te komen over de gezondheid van de Opsterlanders, zijn daarom enkele vragen gesteld over verschillende aspecten van de gezondheid. In dit hoofdstuk wordt allereerst gekeken naar de beoordeling van de eigen gezondheidssituatie. Daarna wordt gekeken naar de beoordeling van de sociale contacten van de Opsterlanders. Tot slot wordt ingegaan op bewoners met lichamelijke beperkingen en mantelzorgers. Beoordeling gezondheidssituatie De respondenten is allereerst gevraagd hun eigen gezondheidssituatie te waarderen met een rapportcijfer tussen 0 en 10. Tabel 4.1: beoordeling van de eigen gezondheid, in een rapportcijfer DORPSNAAM GEMIDDELD RAPPORTCIJFER PERCENTAGE RESPONDENTEN MET ONVOLDOENDE (LAGER DAN EEN 6) Bakkeveen 7,6 7,6 6 0 Beetsterzwaag-Olterterp 7,7 7,7 3 4 Frieschepalen 7,9 7,9 2 5 Gorredijk 7,6 7,4 4 6 Hemrik 7,7 7,8 5 4 Jonkerslân 7,4 7, Langezwaag 7,6 7,9 9 0 Lippenhuizen 7,7 7,9 2 1 Luxwoude 7,8 7,9 8 2 Nij Beets 7,7 7,7 4 4 Siegerswoude 7,4 7,8 3 0 Terwispel 7,5 7,8 5 4 Tijnje 7,5 7,8 4 4 Ureterp 7,8 7,8 2 1 Wijnjewoude 7,6 7,8 8 2 Opsterland 7,6 7,8 5 3 De respondenten beoordelen hun eigen gezondheid met een gemiddeld rapportcijfer van een 7,6. Vijf procent van de respondenten waardeert de eigen gezondheid met een onvoldoende. Dit is een stijging in het aantal respondenten dat de eigen gezondheid een onvoldoende geeft ten opzichte van 2013, waarin drie procent de eigen gezondheid een onvoldoende gaf. In absolute getallen waarderen 80 respondenten de eigen gezondheid met een onvoldoende. Hiervan geven 56 respondenten het rapportcijfer 5, de overige 24 respondenten geven een rapportcijfer 4 of lager. ij het vergelijken van de dorpen onderling zijn bij de gemiddelde rapportcijfers geen noemenswaardige verschillen. Als gekeken wordt naar het percentage per dorp dat een onvoldoende als rapportcijfer geeft, valt wel op dat het in bijna elk dorp relatief is gestegen. Jonkerslân valt meteen op met een stijging van 14 procent. In absolute getallen gaat het hier om vijf mensen die hun gezondheid met een 5 beoordelen en één persoon die de eigen gezondheid met een 4 beoordeeld. In Frieschepalen, Lippenhuizen en Ureterp zijn relatief gezien de minste mensen die hun eigen gezondheid met een onvoldoende beoordelen. Dorpsanalyse

22 Sociale contacten en sociale isolatie Er zijn enkele vragen gesteld die betrekking hebben op het sociale leven van de respondenten. In de dorpsspiegel van 2002 gaf namelijk 10 procent van de respondenten aan eenzaam te zijn. Daarom is er in de daaropvolgende dorpsspiegels meer aandacht besteed aan dit onderwerp. Dit is gedaan door vier stellingen op te nemen in de vragenlijst. Deze uitkomsten worden in tabel 4.2 gepresenteerd. De volgende stellingen uit de vragenlijst hebben betrekking op sociale contacten en sociale isolatie: Tabel 4.2: beoordeling van de sociale contacten van de respondent, in % DORPSNAAM IK HEB VOLDOENDE CONTACT MET VRIENDEN EN KENNISSEN IK WIL MET MEER MENSEN CONTACT HEBBEN ER ZIJN MENSEN MET WIE IK GOED KAN PRATEN EN DIE IK KAN VERTROUWEN IK VOEL ME WEL EENS ALLEEN nee Ja Nooit Soms Vaak Soms Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland 8 (2013: 3,7%) 25 (2013: 17,3%) 2 (2013: 1,6%) 32 (2013: 39,1%) 2 (2013: 1,6%) 26 (2013: 21,8%) Een kleine 8 procent van de respondenten geeft aan onvoldoende contact te hebben met vrienden en kennissen. Ongeveer een kwart van de respondenten zou graag met meer mensen contact willen hebben. Dit is meer dan in 2013, toen gaf een zesde van de respondenten aan met meer mensen contact te willen hebben. Een derde van de respondenten (32%) geeft aan dat er soms mensen zijn waarmee ze goed kunnen praten en die ze kunnen vertrouwen. In totaal geeft bijna 30 procent van de respondenten aan zich vaak of soms alleen te voelen. Dit is een stijging ten opzichte van De dorpen onderling vertonen in de verschillende categorieën zowel overeenkomsten als verschillen, maar geen enkel dorp springt eruit in positieve of negatieve zin. Dorpsanalyse

23 Hieronder volgt een aantal uitkomsten om inzichtelijk te maken hoe de verschillende categorieën de sociale contacten beoordelen: Van de respondenten in de leeftijdscategorie jaar voelt 36% zich soms en 9% zich vaak alleen. Het percentage respondenten van 75 jaar en ouder dat zich vaak alleen voelt is 7%. Dit is een stijging ten opzichte van 2013, toen voelde 0 procent van de 75-plussers zich vaak alleen. Van de 75-plussers voelt 35 procent zich soms alleen. De gevoelens van eenzaamheid komen het meest voor in de jongste en oudste leeftijdsgroepen. Dit komt overeen met de resultaten van 2013, 2009 en Relatief gezien voelen meer vrouwen zich vaak alleen met een percentage van 3% tegenover 2% bij de mannen. Dit verschilt ten opzichte van 2013, waar met een miniem verschil de mannen zich iets vaker alleen voelden. Ook bij zich soms alleen voelen zijn de vrouwen met 31% met een groter aantal dan de mannen met 21%. Relatief meer respondenten zonder betaald werk voelen zich soms alleen (30%). De respondenten met betaald werk voelen zich relatief minder vaak alleen (~23%). Ook in 2013 voelden respondenten zonder betaald werk zich relatief vaker alleen. De respondenten met een lichamelijke beperking geven aan zich vaak (7%) of soms (40%) alleen te voelen. Deze percentages zijn hoger dan onder de respondenten zonder lichamelijke beperking. Lichamelijke beperkingen De respondenten is gevraagd of zij lichamelijke beperkingen hebben die hem of haar voor langere tijd in de bewegingsvrijheid beperkt. Tabel 4.3: lichamelijke beperkingen onder de respondenten, in % DORPSNAAM LICHAMELIJKE BEPERKINGEN Bakkeveen Beetsterzwaag-Olterterp Frieschepalen 4 10 Gorredijk Hemrik Jonkerslân 23 8 Langezwaag 22 7 Lippenhuizen 5 9 Luxwoude 12 6 Nij Beets 9 12 Siegerswoude 26 9 Terwispel 13 4 Tijnje 8 13 Ureterp Wijnjewoude Opsterland In bovenstaande tabel valt meteen op dat er in 2017 relatief iets meer respondenten hebben aangegeven dat ze een lichamelijke beperking hebben. In een aantal dorpen is het percentage respondenten met een lichamelijke beperking relatief veel gestegen (met meer dan tien procent), namelijk in Jonkerslân, Langezwaag en Siegerswoude. Om inzicht te krijgen in de leeftijdscategorieën van de respondenten die hebben aangeven in hun bewegingsvrijheid beperkt te worden door lichamelijke problemen is tabel 4.4 op de volgende pagina samengesteld. Dorpsanalyse

24 Tabel 4.4: Rapportcijfer gezondheid, onvoldoende rapportcijfer en respondenten met een lichamelijke beperking, ingedeeld in leeftijdscategorieën, in % LEEFTIJD RAPPORTCIJFER EIGEN GEZONDHEID PERCENTAGE ONVOLDOENDE RAPPORTCIJFER LICHAMELIJKE BEPERKINGEN 16 t/m. 24 jaar 8, t/m. 34 jaar 7, t/m. 44 jaar 7, t/m. 54 jaar 7, t/m. 64 jaar 7, t/m. 74 jaar 7, jaar en ouder Bovenstaande tabel geeft duidelijk weer dat de grootste groep respondenten met een lichamelijke beperking 75 en ouder is. Naarmate de respondent een hogere leeftijd heeft, wordt het gemiddelde rapportcijfer lager. Daarnaast geven relatief de respondenten van 75 en ouder vaker een onvoldoende voor de gezondheid dan respondenten in andere leeftijdscategorieën. Ook in 2013 waren vergelijkbare resultaten te zien als het gaat om de gemiddelde rapportcijfers voor de eigen gezondheid. Mantelzorg Mantelzorgers zorgen langdurig en onbetaald voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner, ouder, kind of ander familielid, vriend of kennis. Mantelzorg is in tegenstelling tot vrijwilligerswerk vaak geen keuze. Aan de respondenten is gevraagd of men mantelzorger is. Daarnaast is gevraagd of men dit als een last ervaart en op de hoogte is van de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers. Het is van belang om te weten wie die mantelzorgers zijn. Zijn het vooral ouderen of ook jongeren die mantelzorg verlenen? Zijn het overwegend mannen of vrouwen? Deze informatie kan helpen om de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers beter af te stemmen op de doelgroep. Tabel 4.5: mantelzorgers onder de respondenten, verdeeld naar leeftijd, in % LEEFTIJDSCATEGORIE Percentage Ruim 19 procent van de respondenten geeft aan mantelzorger te zijn. Er is een stijgende lijn te zien in het aantal respondenten dat mantelzorger is. In 2009 was dit percentage 9 procent en in 2013 was dit 11 procent. De meeste mantelzorgers zijn naar verhouding tussen de 55 en de 64 jaar oud. In bovenstaande tabel is duidelijk te zien dat over het algemeen de respondenten vanaf de leeftijdscategorie vaker mantelzorger zijn, dan respondenten uit lagere leeftijdscategorieën. Van de groep mantelzorgers is het merendeel man (52% mannen tegenover 48% vrouwen). Dorpsanalyse

25 Onderstaande tabel laat zien in hoeverre de respondenten bekend zijn met de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers, en of ze er gebruik van maken. Tabel 4.6: bekendheid met de ondersteuningsmogelijkheden voor mantelzorgers, in % Bent u mantelzorger? BENT U BEKEND MET DE ONDERSTEUNINGSMOGELIJKHEDEN VOOR MANTELZORGERS? Ja, ik maak daar (wel eens) gebruik van Ja, maar maak er geen gebruik van Ja, ik besteed tot 1 uur per dag aan mantelzorg Ja, ik besteed 1 tot 4 uur per dag aan mantelzorg Ja, ik besteed 4 tot 8 uur per dag aan mantelzorg Ja, ik besteed meer dan 8 uur per dag aan mantelzorg Nee Nee Bovenstaande tabel laat zien dat relatief veel mantelzorgers de ondersteuningsmogelijkheden niet kennen of er geen gebruik van maken. Vooral de groep die meer dan 8 uur per dag aan mantelzorg besteedt valt op, daar is meer dan de helft niet bekend met de ondersteuningsmogelijkheden (57%). Slechts 7 procent van de groep die meer dan 8 uur per dag aan mantelzorg besteedt maakt gebruik van de ondersteuningsmogelijkheden. Het gebruik van de ondersteuningsmogelijkheden is het grootst in de groep mantelzorgers die er 4 tot 8 uur per dag aan besteedt. Dorpsanalyse

26 HOOFDSTUK 5 DE DORPEN GETYPEERD In deze paragraaf worden de dorpen onder de loep genomen aan de hand van verschillende onderwerpen. Eerst wordt gekeken hoe de respondenten hun eigen dorp typeren. Daarna wordt ingegaan op de sociale kwaliteit van het dorp en het verenigingsleven. Er wordt afgesloten met het rapportcijfer waarmee de bewoners hun leefomgeving waarderen. Eigen voorzieningen binnen de dorpen De dorpen hebben een aantal voorzieningen die de bewoners zelf verzorgen. Deze voorzieningen dragen bij aan de informatieverstrekking en/of belangenbehartiging van dorpsgerelateerde zaken. Zo hebben de meeste dorpen een eigen dorpskrant, website en Plaatselijk Belang (PB). Aan de respondenten is gevraagd hoe tevreden men is over deze voorzieningen: Tabel 5.1: (zeer) tevreden over eigen voorzieningen in het dorp, in % DORPSNAAM DORPSKRANT DORPSWEBSITE CONTACT MET PLAATSELIJK BELANG Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland Het grootste gedeelte van de respondenten is tevreden over de dorpskrant, dorpswebsite en het contact met Plaatselijk Belang. De percentages zijn wel wat lager dan in Onder de verschillende dorpen zijn een paar verschillen te zien in tevredenheid. Zo zijn in Jonkerslân (62% tevredenheid) en Frieschepalen (67% tevredenheid) meer mensen ontevreden met de dorpswebsite dan in de andere dorpen. De tevredenheid met het contact met Plaatselijk Belang is ten opzichte van 2013 in Opsterland met bijna 10 procent gedaald. Vooral in Gorredijk ligt de tevredenheid met een percentage van 58 procent een stuk lager dan de rest. Dorpsanalyse

27 Hierbij dient echter opgemerkt te worden dat enkel de respondenten die een mening gegeven hebben over bovenstaande voorzieningen zijn meegenomen in de berekening van de percentages. Over de dorpskrant heeft 89 procent van de respondenten een mening gegeven; Over de dorpswebsite heeft 63 procent van de respondenten een mening gegeven; Over het contact met Plaatselijk Belang heeft 63 procent een mening gegeven. Verenigingsleven Aan de respondenten is gevraagd aan te geven bij welke verenigingen zij betrokken zijn. In onderstaande tabel staat per vereniging het percentage respondenten dat daaraan deelneemt: Tabel 5.2: deelname aan een vereniging, in % DORPSNAAM POLITIEKE PARTIJ KERK PLAATSELIJK BELANG VROUWENVERENIGING SOCIAAL CULTUREEL WERK SPORTVERENIGING TONEELVERENIGING MUZIEKVERENIGING/- MUZIEKCORPS JONGERENVERENIGING/ JEUGDSOOS OUDERENVERENIGING / OUDERENSOOS BUURTVERENIGING BIBLIOTHEEK ANDERS Bakkeveen Beetsterzwaag- Olterterp Frieschepalen Gorredijk Hemrik Jonkerslân Langezwaag Lippenhuizen Luxwoude Nij Beets Siegerswoude Terwispel Tijnje Ureterp Wijnjewoude Opsterland De meeste respondenten zijn betrokken bij een buurtvereniging (50%) en Plaatselijk Belang (49%). De betrokkenheid bij een buurtvereniging is het hoogst in Tijnje (88%). De betrokkenheid bij Plaatselijk Belang is het hoogst in Jonkerslân (79%). Daarnaast is bijna een derde van alle respondenten betrokken bij een sportvereniging of bij de kerk. Bijna een derde van de respondenten geeft aan bij een andere vereniging betrokken te zijn (32%). In Frieschepalen zijn relatief de meeste respondenten betrokken bij een politieke partij (23%). In Frieschepalen en Lippenhuizen (69% en 86%) zijn relatief de meeste respondenten betrokken bij de kerk. Daarnaast valt uit bovenstaande tabel op te maken dat in Jonkerslân en Langezwaag veel respondenten lid zijn van de toneelvereniging. In de grotere dorpen zijn veel minder mensen betrokken bij de toneelvereniging. Dorpsanalyse

28 In 2009 werd destijds geconstateerd dat het percentage respondenten als antwoord anders, namelijk gaf, toenam. Dit werd in 2009 toegeschreven aan de steeds groter wordende verscheidenheid aan verenigingen waar men in kan participeren. Ten opzichte van 2009 heeft deze groei zich niet doorgezet. Het percentage respondenten die bij anders, namelijk een alternatief antwoord heeft ingevuld daalde in 2013 met 8 procent en in 2017 is er een daling te zien van 19 procent. Bij de antwoordcategorie anders, namelijk is de bridgeclub vaak genoemd. Actief of passief deelnemer Bij vraag 46 konden de respondenten aangeven op welke manier ze betrokken zijn bij een vereniging; geen lid, passief lid (alleen als lid ingeschreven), deelnemer (deelname aan activiteiten) of actief lid (bestuursfunctie/organisatie activiteiten). De meeste respondenten zijn passief lid van een vereniging. Vervolgens zijn de respondenten, afhankelijk van het type vereniging, vaak actief lid van een vereniging en iets minder vaak deelnemer. De meeste respondenten geven bij Plaatselijk Belang (34%) aan passief lid te zijn. De meeste deelnemers zijn, net als in 2013 te vinden bij de buurtvereniging (18%). De respondenten konden bij anders, namelijk een vereniging noemen die niet vermeld werd. In deze categorie zijn, net als in 2013, de meeste actieve leden te vinden (24%). Sociale cohesie Sociale cohesie is geen gemakkelijk begrip en laat zich ook moeilijk meten. Met sociale cohesie wordt de mate waarin burgers in de maatschappij verbondenheid ervaren en zich medeverantwoordelijk voelen voor het algemeen welzijn bedoeld. Hierover zijn vijf vragen opgenomen in de dorpsspiegel. Omdat de antwoorden onderling sterk samenhangen, is net als in 2009 en 2013 ervoor gekozen om deze vragen samen te voegen tot de schaal sociale cohesie. Zo wordt per respondent als het ware een gemiddelde bepaald. Bij een aantal stellingen worden de resultaten vergeleken met die van de vorige dorpsspiegel. Een hogere score staat voor een hogere beoordeling van de sociale cohesie, waarbij 1 de laagst mogelijke beoordeling van de sociale cohesie is en 4 de hoogst mogelijke beoordeling van sociale cohesie. Let op: omdat de vragenlijsten per dorpsspiegel veranderen, komen de schalen van de verscheidene dorpsspiegels niet volledig overeen. Zo zijn er in de berekening van de schaal van 2013 meer items opgenomen dan in de schaal van de huidige dorpsspiegel. Verschillen tussen de jaren moeten dus voorzichtig worden geïnterpreteerd. Dorpsanalyse