2. Bij brief van 11 januari 2007, kenmerk JK/av/2007 heeft DekaMarkt het Commissariaat de gevraagde informatie verstrekt.

Transcriptie

1 Sanctiebeschikking Kenmerk: BVB nm Betreft: actie DekaMarkt met boek Bereik en behoud je ideale gewicht! van Sonja Bakker Sanctiebeschikking van het Commissariaat voor de Media betreffende overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, van de Wet op de vaste boekenprijs door DekaMarkt Apeldoorn B.V. (hierna: DekaMarkt) a. Verloop van de procedure 1. Bij brief van 4 januari 2007, kenmerk BVB bm, heeft het Commissariaat DekaMarkt verzocht informatie te verstrekken over een actie waarbij een cadeaubon van 5,- werd verstrekt bij verkoop van het boek Bereik en behoud je ideale gewicht! van Sonja Bakker. 2. Bij brief van 11 januari 2007, kenmerk JK/av/2007 heeft DekaMarkt het Commissariaat de gevraagde informatie verstrekt. 3. Bij brief van 26 april 2007, kenmerk BVB bm, heeft het Commissariaat DekaMarkt op de hoogte gesteld van het voornemen tot het opleggen van een bestuurlijke boete van 3750,- wegens overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp. 4. Op 24 mei 2007 heeft in deze zaak een hoorzitting plaatsgevonden. Namens DekaMarkt heeft de heer mr. R.A.M. Schram (Van Koppen & Jager Advocaten) mondeling de zienswijze van Dekamarkt naar voren gebracht. Het verslag van de hoorzitting is als bijlage bij deze beschikking gevoegd. b. Feiten 5. Van 2 tot en met 8 januari 2007 heeft DekaMarkt een actie gehouden. Bij verkoop van het boek Bereik en behoud je ideale gewicht! van Sonja Bakker, verstrekte DekaMarkt eindafnemers een waardebon van 5,-. 6. In totaal zijn in de vestigingen van DekaMarkt Apeldoorn 820 exemplaren van het boek Bereik en behoud je ideale gewicht! verkocht. Bij verkoop van 753 exemplaren werd een cadeaubon van 5,- verstrekt. Deze cadeaubon kan niet worden verzilverd voor contant geld en kan evenmin worden besteed bij aankoop van boeken. BVB nm blad 1

2 c. Relevante artikelen 7. Artikel 6, eerste lid, eerste volzin van de Wet op de vaste boekenprijs (hierna: Wvbp) bepaalt dat de verkoper gehouden is bij de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal de prijs toe te passen die de uitgever voor deze boeken heeft vastgesteld. 8. Behoudens de kortingsmogelijkheden die zijn opgenomen in het Besluit vaste boekenprijs (hierna: Bvbp) is het niet toegestaan bij de verkoop van deze boeken geldelijke voordelen te verstrekken. 9. Artikel 18, eerste lid, Wvbp geeft aan dat de boete wegens overtreding van het bepaalde bij of krachtens de hoofdstuk 2 tot en met hoofdstuk 4 Wvbp ten hoogste ,- bedraagt. Artikel 18, tweede lid, Wvbp bepaalt dat het Commissariaat bij de vaststelling van de hoogte van de boete in elk geval rekening houdt met de ernst van de overtreding, alsmede met de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten. Het Commissariaat houdt daarbij zonodig rekening met de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd. d. Standpunt DekaMarkt Verstrekken cadeaubon 10. DekaMarkt is een onderneming met een winstoogmerk. DekaMarkt houdt echter ook rekening met maatschappelijke belangen. In het bijzonder trekt DekaMarkt zich het obesitasprobleem aan. DekaMarkt voert een kwaliteitvoedingsprogramma onder de naam Basiq; Eten met gezond verstand. Het boek van Sonja Bakker sluit uitstekend aan bij de campagne, omdat er in het boek een aantal menusuggesties en boodschappenlijstjes staan. Teneinde het volgen van de menusuggesties door de klant te bevorderen, heeft DekaMarkt besloten de klant middels een cadeaubon een korting te verlenen van 5,- op de eerstvolgende aankoop van de dagelijkse boodschappen. 11. DekaMarkt heeft het boek Bereik en behoudt je ideale gewicht! voor 17,95 verkocht. DekaMarkt heeft derhalve de door de uitgever vastgestelde verkoopprijs gehanteerd. Er is geen korting verleend bij de verkoop van het boek, noch is er gebruik gemaakt van de kortingsmogelijkheden die in het Bvbp zijn opgenomen. 12. DekaMarkt heeft niet kunnen vaststellen of de uitgever van het boek Bereik en behoudt je ideale gewicht! voor dit boek een prijs heeft vastgesteld en of deze prijs ten tijde van de actie als zodanig was gepubliceerd. Bestuurlijke boete 13. Het Commissariaat heeft geen beleidsregel uitgevaardigd ten aanzien van het opleggen van boetes wegens overtreding van de Wvbp. Het moet duidelijk zijn waarom het Commissariaat een bepaalde boete oplegt. Het Commissariaat heeft de hoogte van de voorgenomen boete in dit geval onvoldoende gemotiveerd, hetgeen in strijd is met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het gelijkheidsbeginsel, het verbod op willekeur en het beginsel van zorgvuldige voorbereiding. Een vergelijking met de besluiten van het Commissariaat inzake Primera (waarschuwing) en Plantage BVB nm blad 2

3 Boekhandel (voorgenomen boete 750,-), wijst uit dat er geen lijn zit in de besluiten van het Commissariaat. 14. De Wvbp noemt een aantal factoren die de hoogte van de boete bepalen, te weten de ernst van de overtreding en de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten. Het Commissariaat dient zo nodig rekening te houden met de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd. DekaMarkt is van mening dat als er al sprake is van korting, deze niet erg hoog is (bijna 30%). Daarnaast heeft de vermeende overtreding niet betrekking op literatuur maar op een boek met een maatschappelijk belang en dat gericht is op de bescherming van de gemiddelde Nederlander. Vrijheid van meningsuiting 15. DekaMarkt beroept zich op de vrijheid van meningsuiting zoals vastgelegd in artikel 7 Grondwet, artikel 10 EVRM, artikel 19 van de Universele verklaring van de rechten van de mens en artikel 11 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. De Wvbp zorgt voor een beperking van de vrijheid van meningsuiting. De auteur heeft het recht om zijn mening te uiten. Indien een verkoper deze uiting wil verspreiden, beperkt de Wvbp deze vrijheid doordat de verkoper het boek niet voor iedere gewenste prijs kan verkopen. EG-Verdrag 16. DekaMarkt wijst op artikel 28 en artikel 29 van het EG-Verdrag waarin het verbod is neergelegd op wettelijke bepalingen die de interstatelijke handel verstoren. De Wvbp beperkt de in- en uitvoer van het boek van Sonja Bakker. Zo is het niet mogelijk dit boek in België goedkoper te verkopen dan in Nederland. DekaMarkt is van mening dat de Wvbp in strijd is met artikel 4, artikel 28 en artikel 29 van het EG-Verdrag en dat deze beperkingen niet kunnen worden gerechtvaardigd met een beroep op artikel 30 EG-Verdrag. 17. Het Commissariaat is als bestuursorgaan gehouden te toetsen of de Wvbp in overeenstemming is met bovengenoemde verdragen. e. Overwegingen Commissariaat Verstrekken cadeaubon 18. Uitgeverij De Zonnestraal heeft voor het boek Bereik en behoudt je ideale gewicht! van Sonja Bakker een prijs vastgesteld van 17,95. Deze prijs geldt sinds 13 oktober 2006 en was ten tijde van de actie van DekaMarkt gepubliceerd op de tijdelijke website vaste boekenprijs (die tot 16 april 2007 in gebruik was). 19. Het Commissariaat stelt vast dat DekaMarkt Apeldoorn van 2 januari 2007 tot en met 8 januari 2007 bij verkoop van het boek Bereik en behoud je ideale gewicht! een cadeaubon van 5,- heeft verstrekt. Het Commissariaat overweegt dat onder het begrip korting niet alleen die vorm van voordeelverstrekking valt die een onmiddellijke prijsvermindering betekent. Daaronder valt ook het verstrekken van op geld waardeerbare voordelen bij aankoop van boeken. BVB nm blad 3

4 20. De cadeaubonnen die door DekaMarkt werden verstrekt, vertegenwoordigen een geldelijk voordeel. De memorie van toelichting op het wetsvoorstel vaste boekenprijs zoals gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Raad van State geeft aan dat het uitdelen van cadeautjes die eindafnemers een geldelijk voordeel opleveren bij aankoop van boeken, moet worden beschouwd als een vorm van korting, die alleen is toegestaan als daarvoor in het Bvbp een regeling is getroffen (zie memorie van Toelichting zoals gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Raad van State, Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 9 blz. 19). 21. Het Commissariaat stelt vast dat het Bvbp verkopers niet de mogelijkheid biedt bij verkoop van een boek een geldelijk voordeel in de vorm van een cadeaubon te verstrekken. Het Commissariaat is dan ook van oordeel dat DekaMarkt ongeoorloofde korting op boeken heeft verleend door een dergelijk geldelijk voordeel te verstrekken bij verkoop van het boek Bereik en behoud je ideale gewicht!. Aldus handelde DekaMarkt in strijd met artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp. Bestuurlijke boete 22. Op grond van artikel 17, eerste lid, Wvbp kan het Commissariaat in geval van overtreding van het bepaalde in artikel 2 tot en met artikel 14 Wvbp een bestuurlijke boete opleggen. Het Commissariaat legt DekaMarkt in verband met bovengenoemde overtreding van artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp een boete op van 3.750,-. Bij het bepalen van de hoogte van de boete houdt het Commissariaat rekening met de ernst van de overtreding, de mate waarin deze aan DekaMarkt kan worden verweten, alsmede met de overige omstandigheden van het geval. Op deze omstandigheden zal hieronder nader worden ingegaan. 23. Het enkele feit dat het Commissariaat nog geen beleidslijn sanctiemaatregel vaste boekenprijs heeft uitgevaardigd, betekent niet dat sprake is van willekeur dan wel van strijd met het beginsel van zorgvuldige voorbereiding. Conform artikel 23, tweede lid, Wvbp heeft het Commissariaat in het sanctievoornemen van 26 april 2007 een toelichting gegeven op de hoogte van de voorgenomen boete. Daarbij is aangegeven dat het Commissariaat, conform artikel 18, tweede lid, Wvbp, rekening houdt met de ernst van de overtreding, de omstandigheden waaronder de overtreding gepleegd is, alsmede met de mate waarin deze aan de overtreder kan worden verweten. 24. Bij het bepalen van de hoogte van de boete houdt het Commissariaat rekening met het feit dat de actie betrekking had op een titel die ten tijde van de actie bovenaan diverse bestsellerlijsten was genoteerd en met het aantal exemplaren van dit boek waarbij de cadeaubon is verstrekt (753). Tevens laat het Commissariaat meewegen dat de actie in alle winkels van DekaMarkt Apeldoorn (21) is gevoerd en dat de actie door middel van een regionaal verspreide folder en een nieuwsbrief in de publiciteit is gebracht. Anderzijds houdt het Commissariaat rekening met de lengte van de periode van de actie (1 week). Ten aanzien van de verwijtbaarheid is niet gebleken van bijzondere feiten en omstandigheden. 25. Naar aanleiding van de door DekaMarkt gemaakte vergelijking met het besluit van het Commissariaat inzake Primera Utrecht en het voorgenomen besluit inzake Plantage Boekhandel, overweegt het Commissariaat het volgende. Het Commissariaat heeft Primera Utrecht op 27 februari 2007 een waarschuwing gegeven. Primera Utrecht hield een actie waarbij gedurende één dag 10% korting op alle boeken werd verstrekt. Op deze dag zijn drie boeken met 10% korting verkocht. Daarnaast heeft het Commissariaat op 13 BVB nm blad 4

5 maart 2007 het voornemen kenbaar gemaakt om Plantage Boekhandel Van Lent een boete van 750,- op te leggen. Plantage Boekhandel hield een actie waarbij klanten bij besteding van ten minste 15,- een vergoeding ontvingen voor de kosten van het eerste uur parkeren ( 0,70). Van 27 januari tot 12 april gold deze actie ook bij verkoop van boeken. In die periode is bij verkoop van zo n 130 boeken een vergoeding verstrekt. Deze actie is in de publiciteit gebracht door middel van boekenleggers en posters in de winkel, via een advertentie in het lokale Witte Weekblad gericht op Nieuw Vennep en in een huis-aan-huis krant voor nieuwbouwwijk Getsewoud. 26. De overtreding die door DekaMarkt is begaan, kan wat betreft de omvang van de overtreding (bij verkoop van 753 boeken) de mate waarin artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp is overtreden (geldelijk voordeel van 5,-), het aantal vestigingen waarin de ongeoorloofde actie werd gehouden (21), het feit dat de actie betrekking had op een boek dat ten tijde van de actie bovenaan diverse bestsellerlijsten stond genoteerd, alsmede de wijze waarop de actie in de publiciteit is gebracht (regionaal verspreide folder en een nieuwsbrief), niet worden vergeleken met de overtredingen die zijn begaan door Primera Utrecht en Plantage Boekhandel. Het beroep van DekaMarkt op het gelijkheidsbeginsel kan dan ook niet slagen. EG-Verdrag 27. Ter onderbouwing van haar stelling dat de Wvbp in strijd is met artikel 4, artikel 28 en artikel 29 EG-Verdrag, heeft DekaMarkt aangevoerd dat de Wvbp tot gevolg zou hebben dat boeken van Sonja Bakker die in Nederland zijn uitgegeven niet in België met korting mogen worden verkocht. Het Commissariaat stelt echter vast dat de Wvbp alleen van toepassing is op de verkoop van boeken in de Nederlandse en Friese taal binnen Nederland. Verkopers in België zijn derhalve niet gehouden om bij de verkoop van deze boeken de prijs toe te passen die de Nederlandse uitgever heeft vastgesteld. 28. Evenmin is het Commissariaat anderszins gebleken van mogelijke strijd met het EGverdrag. Ten aanzien van Nederlandstalige en Friestalige boeken die uit het buitenland worden geïmporteerd, is de Nederlandse importeur in beginsel vrij bij het bepalen van de hoogte van prijs die hij op grond van artikel 3 Wvbp voor deze uitgaven moet vaststellen. Aldus kan hij door hem behaalde prijsvoordelen doorberekenen. 29. Tevens overweegt het Commissariaat dat in Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk wetgeving met dezelfde doelen en dezelfde uitgangspunten van kracht is. Ook in de wettelijke regelingen van deze landen zijn bepalingen opgenomen ten aanzien van de import en de verkoop van boeken die buiten deze landen zijn uitgegeven. De Europese Commissie is niet opgetreden tegen de wetgeving in deze andere lidstaten van de Europese Unie. Aangenomen mag worden dat wetgeving in Nederland, die op dezelfde leest is geschoeid, bij de Europese Commissie niet op bezwaren zal stuiten. Vrijheid van meningsuiting 30. Op grond van artikel 10 van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) heeft een ieder het recht op vrijheid van meningsuiting. Dit recht omvat de vrijheid een mening te koesteren en de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen. Dit recht is in vergelijkbare bewoordingen neergelegd in artikel 7 Grondwet, artikel 19 van de Universele verklaring van de rechten van de mens en artikel 11 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie. BVB nm blad 5

6 31. De Wvbp heeft tot doel een pluriforme en diverse informatiestroom die voor iedere burger beschikbaar en bereikbaar is. In de zorg van de overheid voor een pluriforme en diverse informatiestroom, past dat de overheid voor uitgevers en verkopers van boeken de voorwaarden creëert waaronder deze specifieke markt, binnen een relatief beperkt taalgebied, optimaal aan pluriformiteit en beschikbaarheid gestalte kan geven. 32. Op grond van de Wvbp zijn uitgevers die boeken in de Nederlandse en Friese taal in het handelsverkeer brengen weliswaar gehouden voor deze boeken een vaste prijs vast te stellen. Uitgevers zijn echter vrij bij het bepalen van de hoogte van de prijs voor hun uitgaven. Verkopers zijn vervolgens gehouden de door de uitgever vastgestelde prijs toe te passen bij verkoop aan eindafnemers. Niet valt in te zien hoe deze verplichting kan leiden tot een aantasting van de vrijheid van meningsuiting. 33. Het Commissariaat overweegt dat de Wvbp geen bepalingen bevat die van invloed zijn op de inhoud van boeken. Evenmin zijn er in de Wvbp bepalingen opgenomen die van invloed zijn op de vestiging als uitgever of verkoper. De Wvbp leidt derhalve niet tot een aantasting van de vrijheid om de vrijheid om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen of te verstrekken. Er is geen sprake van inmenging van overheidswege in de vrijheid van meningsvorming en meningsuiting. f. Besluit 34. Voor het Commissariaat staat vast dat DekaMarkt Apeldoorn artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Wvbp heeft overtreden. Het Commissariaat legt DekaMarkt Apeldoorn in verband met deze overtreding een boete op van 3.750,-. Hilversum, 14 augustus 2007 COMMISSARIAAT VOOR DE MEDIA, mr. Inge Brakman voorzitter prof. dr. Jan van Cuilenburg commissaris Op grond van de Algemene wet bestuursrecht kan de natuurlijke persoon of rechtspersoon wiens belang rechtstreeks bij dit besluit is betrokken, daartegen binnen zes weken na de dag waarop dit besluit op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt, een bezwaarschrift indienen bij het Commissariaat voor de Media. BVB nm blad 6