Stad POPERINGE Parochiekerk Sint-Jan

Transcriptie

1 VLAAMSE OVERHEID inventarisatie van het onroerend erfgoed : ORGELS Provincie West-Vlaanderen Administratieve entiteit POPERINGE Stad POPERINGE Parochiekerk Sint-Jan Arrondissement Ieper KERK Het gotische bedehuis, in gele baksteen, kwam vanaf 1290 tot stand in diverse fasen, tot in de 15 de eeuw. Kerk met driebeukig basilicaal schip, kruisingtoren en drieledig hallekoor. Interieur beschadigd tijdens de beeldenstorm (2 de helft 16 de e.). Vanaf 1830 diverse bouwkundige ingrepen. In herstel van oorlogsschade. In juni 1916 was het belangrijkste meubilair (incl. orgel) gedemonteerd en in veiligheid gebracht in Parijs in twee depots, nl. het kunstmuseum "Le Petit Palais" en in de "Abdij van Valloires". Alles werd in 1919 teruggebracht door het Belgisch leger. Rond 1980 werd het interieur gerestaureerd. ORGEL De kerk is beschermd als monument, K.B. 25 III Voorgeschiedenis Over de toestand vóór 1765 zijn slechts twee feiten archivalisch gekend : - tussen 1703 en 1717 : herstelling door Guillaume Puydt (?) : herstelling door J.J. vander Haeghen (Rijsel) - vóór 1765 was er een doksaal met orgel, geplaatst tegen de middentoren in de richting van het hoogkoor Het nieuw orgel vanaf 1765 auteur instrument : J.J. vander Haeghen (Rijsel) auteur orgelkast : Emmanuel Wallyn (Poperinge) bouwjaar : van 1767 tot minstens 1787 : onderhoud door J.J. vander Haeghen & F.H. (?) Gobert (Rijsel) : het binnenwerk van het orgel werd geplunderd en (helemaal?) meegenomen door de Franse Revolutionairen; de orgelkast bleef ter plaatse : herstellingen en levering van een aantal nieuwe registers door D. Berger (Brugge); misschien waren de originele windladen nog aanwezig in het orgel : verdere aanvulling en herstelling door R. Germain (Ieper) : herstellingen en wijzigingen door Pierre (jr.) van Peteghem (Gent) & 1866 : id. door P. Loncke (Hoogstade) : id. door L.B. Hooghuys (Brugge) : demontage en overbrenging naar Frankrijk (cfr. supra); bij de terugkeer ( ) bleek het instrument veel schade geleden te hebben : heropbouw met renovatie, in het oude meubel, door J. Anneessens (Menen)

2 : electrische ventilator, door J. Anneessens : groot onderhoudswerk door P. Anneessens (Menen) INSTRUMENT Dispositie Groot Orgel Klein Orgel Pedaal Bourdon 16 Bourdon 8 Diapason 8 Bourdon 8 Soubasse 16 Basse 8 Montre 8 Flûte 8 Flûte Harm. 8 Salicional 8 Violon 8 Prestant 4 Voix céleste 8 Flûte 4 Flûte 4 Fourniture Doublette 2 Basson-Hautbois 8 Trompette 8 voetbediend : - Groot Orgel op Pedaal - Klein Orgel op Pedaal - Koppeling der Klavieren - \ (zweltrede) - Tremolo manuaalomvang : C - g 3 pedaalomvang : C - f 1 Pijpwerk fronten (thans niet meer functioneel) Hoofdwerk : tinnen frontpijpen; het is niet uitgesloten dat dit nog pijpwerk van Vander Haeghen is; het middenveld was in origine niet-sprekend, de overige pijpen waren aangesloten Rugwerk : oude frontpijpen, met opgeworpen labia binnenpijpwerk * Groot Orgel * Bourdon 16 : de twee laagste octaven zijn van J. Anneessens, grenenhout; 27 pijpen in de discant zijn oud, hoog loodgehalte, grof geschaafd metaal Bourdon 8 : het groot octaaf is van J. Anneessens, in grenenhout; 14 metalen gedekten zijn oud; in de discant oud pijpwerk, later voorzien van hoeden met een smal roer (19 de e.?) Montre 8 : J. Anneessens Flûte Harmonique 8 : J. Anneessens; overblazend; halfronde labia Violon 8 : J. Anneessens Prestant 4 : bevat hoofdzakelijk pijpwerk daterend uit 1ste helft 19 de e., smal gelabieerd; thans zijn in alle pijpen stemsleuven getrokken Flûte 4 : bevat oudere elementen; in de bas 12 gedekten met verschuifbare hoed, enge mensuur; verder 24 roergedekten, smal gelabieerd; de 20 kleinste zijn open cylindrische fluiten Doublette 2 : vermoedelijk uit midden 19 de e. Trompette 8 : J. Anneessens; in de bas zinken pijpen

3 * Klein Orgel * Diapason 8 : J. Anneessens Bourdon 8 : groot octaaf in eik, misschien nog uit 18 de e.; de rest is van J. Anneessens Flûte 8 : bevat pijpwerk uit midden 19 de e.; in de discant conische pijpen (ongeveer bouwwijze zoals een strijker) Salicional 8 : J. Anneessens Voix Céleste 8 : id. Flûte 4 : 19 de -eeuws pijpwerk; de bas bevat voormalige frontpijpen, waarvan de herkomst niet duidelijk is; vrij hoog loodgehalte, nog met tinfolie bekleed, spitslabia; de corpora zijn thans ingekort Fourniture 2 r : samengesteld met oud en nieuw pijpwerk; het oude pijpwerk is smal gelabieerd en heeft dunne kernen; op een pijp staat volgende inscriptie: al dese pypen syn gemackt en gestelt door Domi'us Berger in ougst 1795 dit pijpwerk vertoont echter niet helemaal de traditionele werkwijze van Berger Basson-Hautbois 8 : J. Anneessens Op de lade is een plaats open voor een nog toe te voegen register. * Pedaal * De Soubasse 16 (unit met Basse 8) bevat 19 de -eeuws pijpwerk; er zijn ook 12 eiken gedekten in verwerkt, nogal dikwandig, die misschien uit 18 de e. dateren. Windladen, klaviatuur, tractuur, etc. - J. Anneessens; pneumatisch systeem - vrijstaande speeltafel vóór de Hoofdwerkkast ORGELKAST - doksaal en orgelmeubel van E. Wallyn, harmoniërend van stijl (± Lodewijk XV) - op de hoofdwerkkast staan 4 beelden : links Koning David met harp, in het midden twee engelen met bazuinen en rechts de H. Cecilia met luit - achter het hoofdwerk is een uitbreiding bijgebouwd door J. Anneessens, hetgeen geleid heeft tot ernstige beschadiging van de oude rugwand - in de borstwering van het doksaal stond het rugwerk, thans blijft hiervan enkel het prospect (met oude frontpijpen) over - het rugwerk is gedateerd 1765; bovenop het prospect staan twee beelden van musicerende engeltjes - de oude klavieropening moet ca. 83 cm breed geweest zijn huidige toestand : bespeelbaar, doch in verval datum onderzoek : februari 1977 * * *

4 ARCHIVALIA A. Uit het kerkarchief werden volgende notities genomen door M. De Brie ( , pastoor van 1951 tot 1971) : * Over het orgel vóór 1765 zijn slechts twee gegevens aangetroffen: - Kerkrekening Betaelt aen Guillaume Puydt over refectie ghedaen aen den orghel par acquit Kerkrekening Betaelt aen J.J. vander Haeghen over de leveringhe ende instellen twee nieuwe blaesbalghen ende 't herstellen vanden orghel by quittantie vanden 16 Juny * Over de bouw van het orgel van 1765 is in het archief zeer weinig te vinden: - geen contract met Vander Haeghen, geen samenstelling van het orgel - in de kerkrekening geen vermelding - alleen een klein notaboekje Onkosten van den docksael rakende den nieuwen orgel ten jare 1765 : een lange opsomming over geleverd materiaal en werk, enz., gevolgd door een lange lijst van giften Ontfanck tot het lambrisseeren ende maeken vanden orgel hierin o.m.: - o.m. gegeven aan Antoine Cohen (?) om de orgel te helpen betalen in twe stonden uyt de kette soo van stadt als te lande uyt de busse gegeven aen de coster voor de incommende rechten ende oncosten om den orgel van Ryssel te haelen slechts in één post van miniem belang wordt Emmanuel Wallyn vermeld - kerkrekening , blz. 57 : Ontfaen voor de vercoopynghe van voorseyden ouden oxael * Uit het Chronicon (Archief nr. 6) wierd gemaekt de nieuwe kerkorgel door Joseph Van der Haeghen van Rijssel. De rekeninge van giften en betalingen ligt onder de kerkarchieven bewaerd. De orgel kostte 2450 guldens. - Le buffet d'orgues, doxal, etc. a été fait par Emmanuel Wallyn pour la somme de 875 florins, le vernis a côuté 60 florins (Note trouvée ailleurs). * Verdere historiek na Kerkarchief - Ce jourd'hui 27 avril 1767 sont comparu monsieur et mr. J.B. Pelckmans, curé de la paroisse de St. Jean en cette ville de Poperinghe et Sr. Eugene Billiau, president de l'autel de la Vierge en ladite eglise et les sieurs Gobert et Vanderhaeghen, facteurs d'orgues, demeurant à Lille, lesquels sont convenus des articles et points suivants: Primo; que lesdits Srs. facteurs s'obligent de venir deux fois par an pour accorder tous les jeux d'anches de l'orgue posée

5 dans ladite église, savoir huit jours avant la solemnité de la procession de Poperinghe c'est à dire le dimanche immédiat à la fête de la Visitation de la Vierge et la seconde fois dans le mois d'octobre de chaque année. 2 Messieurs les facteurs s'engagent aussi que lors qu'il y auroit quelques tuyaux de fond qui ne chanteroit pas ou seroit discordant ou quelque chose qui manqueroit aux claviers, ou autre chose de peu de conséquence, de le rétablir dans ces visites ordinaires et régulières. 3 Pour lesquels devoirs ledit president dudit autel s'oblige de payer annuellement cinq pieces a couronne faisant trente livres de francs chaque fois a payer apres la visite de mois d'octobre. Gobert J.B. Pelckmans J. Vanderhaeghen past. Sti. Johannis Poperingh. E.L. Billiau - Kerkrekening Betaelt aen J. Vanderhaeghe ende F.H. Gobert meesters orgelmakers over het visiteren en onderhouden van den orghelspel by conventie tot vijf fransche croonen by jaere becommende over 21 jaeren t'leste par acquit vanden 8 9bre Kerkrekening (archief nr. 21), blz Daer word ook jaerlicx door dese kerke voor pensioen over het blaesen van den orgel veerthien ponden par~s t'gonne bij voorg e rek e betaelt was tot Ende met alle heiligendag 1785 Ende by den doender betaelt soo aen wylent Isabelle peurquaet [?] als aen hubrecht Dammarey over acht jaeren en half voorder pensioen tot 1 a vierent'negentig volgens quitt en bedraegende de somme van Ende vermits de troupen der fransche natie, corts naer hunnen inval binnen dese stad op den 25 April 1794, alle de puypen van desen orgel met het gonne voorders daer aen accessoir ter reserve van de Casse hebben genommen en vertransporteert in Franckeryck oorsaecke waerom dit pensioen sydert desen selven tyd comt te onderblyven M e * Kerkrekening Den rendant heeft betaelt aen Dominicus Berger meester orgelmaeker tot Brugge de somme van drie en dertig ponden grooten vlams wisselgeld by accoorde over het maeken vier nieuwe spelen dienende voor orgel in deze kerke by acquit van den 29 April 1795 ende conform het accoord van den 15 february te vooren uytbryngende in ponden pars Betaelt aen den selven Berger elf fransche croonsticken over 't vermaeken van de blaesbalghen van den selven orgel met leverynghe van lym, leer ende voorder noodigheden by acquit vanden 4 7bre Nog betaelt aen den selven Berger de somme van seven en dertig ponden grooten vlams courant over by hem gelevert te hebben eene nieuwe tierce, fourniture cimbal ende trompette inden selven orgel by acquit vanden 4 7bre 1795 voornomt * Uit het Register / Resolutiën van den Kerkelijken Raed der Parochiale Kerke van St Jans te Poperinghe

6 Op den 13 november 1839 den Kerkraed vergadert zijnde besluyt D'heer P. Van Peteghem Orgelmaeker te Gend uyt te noodigen om met hem een accoord in te treden tot het vervullen van den grooten orgel der Kerk met nieuwe speélen en het erstellen van het Positif en blazerie. ik onderschreven hebbe mij op verzoek van den Kerkraad belast den gezegden heer P. Van Peteghem door eenen brief in onze vergadering te roepen. L. Zeurinck Berten F., C. Rysman Past., J.B. Billiau, J.B. Lava Op den 23 9 ber 1839 den Kerkraed, present alle de leden, wettelijk vergadert zijnde is er een accoord gesloten tusschen den Kerkraed en D'heer P. Vanpeteghem orgelmaeker binnen Gend tot het erstellen en kuysschen van den orgel der kerke, als ook het byvoegen de volgende speélen 1 Eene nieuwe fluyte [4?] vt tot 54 pypen 2 Doublet 2 vt 3 Trompet bas en Superius tot 54 pypen 4 Clairon Bas 5 Clarinette 6 flûte traversière dit al voor den grooten orgel den Heer Van Peteghem moet al de actuéle speélen in goed order stellen en uyt het Positif nemen de volgende registers : de Cornette waer hy moet byvoegen eenen Bourdon, de fourniture en Cymbale en deze in goed order gestelt hebbende moet hy plaetsen in den grooten orgel. de clavieren moeten beyde uytgelangt worden met de grootste baspype uyt# en de drye hoogste toonen met een byvoegsel van secreét voor den grooten orgel alleen. daer moet ook by elken register bygemaekt worden de uyt# van den bas en de drye hoogste toonen van den Superius, om alle de hedendaegsche Muziek-stukken te kunnen uytoeffenen. de Blaezerie zal in eenen alderbesten staet gestelt worden. dit alles moet in goed order gestelt zyn en gedaen tegen den eersten July 1841 en dit voor de somme van agthonderd negen en veertig guldens Brab~ Cour~ Geld welke somme moet, voltrokken synde het werk, betaelt worden. den transport van het werk en materie is aen den aennemer van Gend tot Yperen, en van Yperen tot Poperinghe is aen de Kerk. Daerenboven de mondkosten en logement van de Orgelmaeker zyn ook ten laste van de Kerke. Dezen ackt is van alle de members daer toe behoorende aenveerd en onderteekent. L. Zeurinck, C. Rysman Past., Berten F., J.B. Lava, J.B. Billiau Den heer Van Peteghem den orgel naegezien hebbende met eene meerdere nauwkeurigheid offert aen den Kerkraed eene nieuwe Cornette fourniture en Cymbale in den grooten orgel te plaetsen, doende bemerken dat gezegde speelen van het Positif zouden te flauw geweest hebben als ook daer by te voegen een voet-clavier te saemen voor eenen toeleg aen het accoord van [... niet ingevuld] den Kerkraed dezen voorstel onderzogt en overweegt hebbende, heeft dien aenveerd.

7 [handtekeningen ut supra] * M. Debrie vermeldt, resumerend, ook nog volgende aktiviteiten: - In door Garmin (Garmeyn, Germain) uit Ieper : 3 à 4 nieuwe spelen, regelmatig stemmen en herstellen - In en 1866 door Petrus Loncke uit Hoogstade : 2 nieuwe klavieren, nieuw spel, kuisen, in 1866 nieuwe Bourdon - In 1881 door Hooghuys uit Brugge : vernieuwen blaasbalg, klavieren... B. Bedrijfsarchief van orgelbouwer J. Anneessens ( ), Benedictinessenstraat, Menen. (Archiefmappen ons ter inzage gegeven door dhr. P. Andriessen, huidig zaakvoerder.) 1) Er is geen map "Poperinge Sint-Jan" aanwezig. 2) In de map Rousselaere Zusters van Liefde Verwerystraat is volgende uitnodigingskaart aan te treffen :

8 BIBLIOGRAFIE 1) E.G.J. Gregoir : Historique de la facture et des facteurs d'orgue, Antwerpen, 1865; blz : VAN PETEGHEM (Pierre), le jeune, [...] Voici les orgues placées par ce facteur de 1823 à 1846: [...] M. Van Peteghem a de plus placé des orgues de petite dimension à: [...], Poperinghe, [het is niet duidelijk of deze vermelding St.-Bertinus betreft of het Benedictinessenklooster; in dezelfde lijsten staan ook apart vermeld "Poperinghe (Notre-Dame), restauré,..." en "Poperinghe (St-Jean)"] 2) Fl. Vander Mueren : Het Orgel in de Nederlanden, Standaard Boekhandel-Brussel / Uitgeversmij. Kosmos-Amsterdam, Brussel/Amsterdam, 1931; - blz. 140 : XVIIIe eeuw [...] I. - De vorm in de breedte. [...], St. Jan te Poperinge (fig. 62)(2), e.a. verleggen den nadruk naar de zijbundels (3), waardoor de zijbundelbekroning boven den middenbundel uitspringt en men in stede van het vroegere spitsbouwplan, nu de neiging voelt om uit te bouwen naar de breedte. (2) Orgelkast met borstwering van Gebouwd door Emmanuel Wallyn. Bovenop : koning David en de H. Cecilia. Daartusschen in : bazuinende engelen. Midden in de leuning de letters A(ve) M(aria) met jaartal Deze letters ter ere van het O.L.Vrouwbeeld aldaar vereerd in de XVe eeuw. (Inlichting van E.H. Debevere, Onderpastoor te Poperinge). (3) We zien dat zelfs in orgelkassen als dit uit de begijnenkerk te Brugge, waar nochtans van den barokgeest nog iets voortleeft in de zijversiering buiten de bouwlijn (Kas en hoogzaal van Inlichtingen van E.H. Hoornaert). - afbeelding 62 :

9 (scan van de originele foto van F. van der Mueren; coll. P. Roose) 3) P. François : Brugse Orgelmakers, tweede aflevering, in Biekorf, jg. XLIX/7-8, Brugge, 1948; blz ; blz. 159 : Uit Rijsel zouden ten andere nog namen te noemen zijn van orgelmakers die in onze gewesten kwamen arbeid zoeken : [...]; Jean Joseph Vanderhaeghen wiens werksporen wij kunnen volgen te Poperinghe, o.m. in St. Jan in 1765, [...] + verwijzing in voetnoot naar "Kerkarchief Poperinge". 4) programmaboekje (tweetalig Fr./Nl.) 'Basilique de St-Hubert Inauguration le Dimanche 13 Août 1933 des nouvelles Orgues Monumentales' [Saint-Hubert, prov. Luxemburg], bevat diverse werklijsten van Jules Anneessens-Tanghe (Menen), o.m. - Lijst der Nieuwe Orgels geplaatst sedert den oorlog door het Huis Jules Anneessens-Tanghe, Meenen, gesticht in 1905 hierin : 44. Poperinghe, St-Jean - Lijst der Ventilators hierin : 118. Poperinghe, St-Jean 5) A. Deschrevel : Archivalia over het orgel in Watou, Schalmei, jg. V, Gent 1950, blz ; blz. 110, in voetnoot 4 : (4) Wij ontmoeten Sr. René Germain te Ieper [...]. Te in de St-Janskerk, wordt het orgel vanaf 1810 tot ca regelmatig nagezien door Sr Germain, alias Garmin of in De Poperinge, 1820 Garmeyn

10 (Kerkarchief). [...] 6) A. Deschrevel : Het Orgelbouwersgeslacht Vander Haeghen, in De Praestant, jg. II, 1953, blz. 9-10, & 61; blz. 32 : [over J.J. Vander Haeghen uit Rijsel] herstellingswerken aan het orgel in de St Janskerk te Poperinge, (2) (2) Voor Poperinge (St Janskerk) mochten we beschikken over de aantekeningen van E.H. R. Debevere, Loker, die destijds heel het kerkarchief ordende en inventarieerde. De tekstaanhalingen (ook die uit het stadsarchief) werden ons bezorgd door de Heer Oktaaf Mus, Ieper. Aan beide hiervoor onze welgemeende dank. "Betaelt aen J.J. vander Haeghen over de leveringhe ende instellen twee nieuwe blaesbalghen ende therstellen vanden orghel, by quittantie van den 16 Juny " (Kerkarchief, Rek ) leveren van een nieuw orgel in de St Janskerk te Poperinge. "11 Juny betaelt aen den experten Blaker, organist in het overnemen van den orgel vyf croonen, dus Juny gegeven aen de coster voor de incommende rechten ende oncosten om den orgel van Ryssel te haelen )." (Bundel - Oncosten vanden docksael rakende den nieuwen orghel ten jaere 1765). Het orgel werd gemaakt anno 1765 door Joseph vander Haeghen, orgelmaker te Rijsel, kostte 2450 guldens en telde 20 registers. Het nieuw doksaal met orgelkas en borstwering is het werk van Emmanuel Wallyn en kostte van "snyden" alleen (materiaal en timmerwerk niet gerekend) 875 gulden. (Mededeling oud-onderpastoor R. Debevere) onderhoudswerk aan het orgel in de St Janskerk te Poperinge. "Ce jourd'hui 27 Avril 1767 sont comparu monsieur et mr J.B. Pelckmans, curé... et les sieurs Gobert (3) et Vanderhaeghen, (3) [korte nota over de orgelmakers Gobert] facteurs d'orgue, demeurants à Lille, les quels sont convenus... de venir deux fois par an pour accorder tous les jeux d'anches de l'orgue... pour lesquels devoirs ledit... s'oblige de payer annuellement cinq pieces a couronne faisant trente livres de france... (Get.) Gobert, J. Vanderhaeghen. (Kerkarchief). Dit onderhouden duurde minstens 21 jaar. "Betaelt aen J. Vanderhaeghe ende P.H. Gobert meester orgelmakers over het visiteren en onderhouden vanden orghelspel by conventie tot vyf fransche croonen by jaere, becommende over 21 jaeren t'leste par acquit vanden 8 9bre (Kerkarchief, Rek ). Over de verdere wederwaardigheden van het orgel worden we ingelicht door het "Handtboeck" van Bertinus Ryon (Hs. Kerkarchief): "de troupen der fransche natie corts naer hunnen inval binnen deze stad op den 25 April 1794, (hebben) alle de puipen van desen orgel met hetgonne voorders daeraen accessoir, ter reserve van de casse, genomen ende vertransporteert in Vranckeryck..." De oorspronkelijke dispositie van dit orgel hebben we niet teruggevonden; we weten alleen dat het 20 registers telde en bestond uit Groot Orgel en Positief.

11 7) A. Deschrevel : Het Orgel in de Sint-Walburgakerk te Veurne, in De Praestant, jg. XVII/3, juli 1968, blz ; - blz. 54, in voetnoot 19 : [over orgelmaker Joseph Dederyck, begin 18de e.] (19) Deze orgelbouwer [...]. Vooralsnog zijn ons van hem bekend: [...]; Poperinge, St.-Janskerk, herstelwerk. - blz. 56, in voetnoten 27 en 28 : (27) In volgende localiteiten komen J.J. Vander Haeghen en Gobert samen voor : [...] Poperinge, St.-Janskerk: 1767 'les sieurs Gobert et Vanderhaeghen, facteurs d'orgues demeurants à Lille'. [...] Poperinge, St.-Janskerk: 1787 'Betaelt aen J. Vanderhaeghen ende P.H. (voor TH?) Gobert, meester orgelmakers'. (28) [...] De werklijst van J.J. Vander Haeghen ziet er voorlopig als volgt uit : [...] 1755 Poperinge, St.-Janskerk, rep Poperinge, St.-Janskerk, n.o. - onderhoud tot in ) F. Peeters & M.A. Vente : De Orgelkunst in de Nederlanden, uitg. Mercatorfonds, Antwerpen, 1971 (herdruk 1975); - blz. 276, vermelding in de paragraaf over J.J. Vander Haeghen; - blz. 279, afbeelding met als bijschrift: Poperinge (West-Vlaanderen), Sint-Jan, tweemanualig orgel door Jean-Joseph van der Haeghen (1765); dit jaartal is uitgesneden onder een Mariamonogram in de centrale cartouche van het rugpositief. Opvallend is de brede uitbouw van het hoofdwerk en het wegvallen van de centrale toren in het rugpositief. De rechtopstaande beelden van David en Caecilia en de musicerende engelen bekronen de torens traditiegetrouw. Deze Louis XV-kast met zijn zwierige rocailles vormt een indrukwekkend geheel met de kronkelende doksaalleuning, waarin opengewerkte panelen met muziektrofeeën verwerkt zijn. blz. 290, localisatie op een geografische kaart (1617); blz. 300, vermelding van het werk in de Synoptische Tabel. 9) L. Devliegher : Oorlogsdagboeken uit de streek tussen IJzer en Leie, uitg. Genootsch. voor Geschiedenis, Brugge, Uit het dagboek van A. Baert, te Poperinge: - Dond. 26 Oogst [1915]. - In de kerken begint men de schoonste meubels, preekstoelen en biechtstoelen af te breken om naar Parijs te zenden. - Zond. 4 tot zat. 10 juni [1916]. - In S. Janskerk begint men de houten muurbekleeding af te trekken, en de Predikstoel en Orgel in te pakken.

12 ICONOGRAFIE 1) H. Stynen, G. Charlier & A. Beullens : Het verwoeste gewest / Mission Dhuicque 15/18, Stichting Monumenten- & Landschapszorg vzw, uitg. M. Van de Wiele pvba, Brugge, 1985 : - blz. 19 : afb. 11 "Opmeting van de orgelkast in de Sint-Janskerk te Poperinge (plan nr. 63)" - blz. 144 : afb. 63 "Poperinge, kerk. Eglise St.Jean de Poperinghe. Buffet d'orgues, 1916, C."

13 2) Fotografische opname(n) beschikbaar bij het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium / Brussel : Zie tevens : Roose-Meier, B. & Verschraegen, H. : Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, provincie West-Vlaanderen, kanton Poperinge; uitg. Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, Brussel, 1977; blz , POPERINGE, Sint-Jan - Interieur / Alg. gezicht naar het doksaal, cliché's A46018 (1943) en M75556 (1973), zijbeuk N. naar het W., cliché A10566 (1934). A46018 KIK-IRPA, Brussel

14 M75556 KIK-IRPA, Brussel

15 A10566 KIK-IRPA, Brussel

16 - Klank / Orgel door E. Wallijn, bekroond met David Koning psalmdichter, musicerende engelen en H. Cecilia van Rome, ged in cartouche, cliché M75592 (1973). M75592 KIK-IRPA, Brussel

17 3) foto Afdeling Monumenten & Landschappen (K. Vandevorst), 2002