Gebiedsanalyse Oud Noord Stadsdeel Noord

Transcriptie

1 Gebiedsanalyse Oud Noord Stadsdeel Noord Gebied Oud Noord in het kort Ontwikkeling van het gebied Oud Noord groeit, met name de nieuwe wijken aan de IJoevers. De verwachting is dat in 2025 het gebied een derde meer bewoners heeft, waaronder veel gezinnen. De IJ-oevers veranderen van een werkgebied naar een gemengd (hoog)stedelijk gebied met wonen en werken. De werkgelegenheid in Oud Noord is tweeledig: enerzijds is er relatief veel industrie, een sector die van oudsher in dit gebied te vinden is, anderzijds is er een groeiende creatieve sector en een toename van zakelijke dienstverlening. Ook het horeca-, winkel- en cultuuraanbod is gegroeid. Nu nog wonen negen op de tien inwoners in één van de oude wijken van Oud Noord. De bevolking verandert. Het aandeel nieuwe stedelingen groeit en nadert het stedelijk gemiddelde. Daarmee stijgt het gemiddeld inkomen. Nieuwe stedelingen komen relatief vaak in de nieuwbouw wonen, maar ook de corporatiewoningen die verkocht worden in de oude wijken zijn bij hen in trek. De leefbaarheid in de oude wijken is verbeterd en bewoners zijn positief over de toekomstige ontwikkeling van hun buurt. De tevredenheid over het openbaar vervoer is afgenomen. De Buiksloterwegveer naar het centrum van Amsterdam is erg druk. Vanaf juli 2018 zal de Noord/Zuidlijn gaan rijden, waarmee een verbetering van het OV beoogd wordt. Ontwikkeling Oud Noord, (+/- 1 jaar) Door de groei en ontwikkeling staat de bereikbaarheid van Oud Noord onder druk. Een aantal wegen en knooppunten kunnen de toenemende drukte nu al moeilijk aan. Sterke punten Oud Noord is in trek door de gunstige ligging (nabij het centrum van de stad) en de kleinschalige opzet van de tuindorpen, de WOZ-waardes van woningen stijgen. Veel huurders in dit gebied, met name in de oude wijken, betalen een lage huur, die met hun vaak lage inkomen net betaalbaar is. Aandachtspunten De kwaliteit van de woningen in de oude wijken is niet overal goed. Bewoners zijn minder tevreden met hun woning dan gemiddeld in Amsterdam, dit speelt met name in Volewijck en IJplein/Vogelbuurt. Bewoners van de oude wijken zijn kritisch over het schoonhouden van de openbare ruimte en geven hier onvoldoendes voor. Het onderhoud van straten en stoepen is wel verbeterd (van 5,6 naar 6,1). Er is veel armoede en sociale problematiek in de oude wijken van Oud Noord, 27% van de huishoudens leeft op het minimum. De werkloosheid en bijstandsafhankelijkheid liggen hoog en zijn iets toegenomen. Er is veel overlast van te hard rijdend verkeer. Aandachtsbuurten Vooral in Volewijck en IJplein/Vogelbuurt hebben bewoners nog vaak met achterstanden te maken. Dit geldt ook voor de jeugd. Een derde van de 0-17 jarigen groeit op in een minimahuishouden. Een kwart van de kinderen krijgt een schooladvies voor het laagste niveau (praktijkonderwijs en VMBO met leerwegondersteuning). Het aandeel jeugdige verdachten ligt hoog. In Tuindorp Buiksloot is de sociaaleconomische situatie iets gunstiger, maar ook hier hebben kinderen met achterstanden te maken. De schoolprestaties en het aandeel jeugdige verdachten is vergelijkbaar met Volewijck en IJplein/Vogelbuurt. In Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot wonen veel ouderen. Relatief vaak gaat het hier om ouderen met een minimuminkomen. 1

2 Wat is de gebiedsanalyse? De gebiedsanalyses vormen het startpunt van de Amsterdamse gebiedscyclus. Iedere analyse beschrijft de toestand en ontwikkeling van één van de 22 gebieden in de stad. Daarbij wordt zowel gebruik gemaakt van statistieken en onderzoeksgegevens als van de signalen uit de buurt die professionals in het gebied opvangen. De gebiedsanalyse dient als onderlegger voor de gebiedsagenda Het gebied (zwart) in wijken (rood) en buurten (blauw) Leeswijzer Informatie over het gebied als geheel o.b.v. onderzoek, statistieken en feitelijke gebiedsinformatie Idem voor een wijk of buurt in het gebied Oog en oor informatie o.b.v. waarnemingen van professionals in het gebied Gebiedstypering Wijken in Oud Noord Oud Noord kent verschillende typen wijken: de oude wijken Volewijck, IJplein/Vogelbuurt, Tuindorp Nieuwendam, Tuindorp Buiksloot, de Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk en de naar grootstedelijke woon- en werkmilieus transformerende nieuwe wijken aan de IJoever. Het gebied is heel dynamisch, vooral langs de IJoever gebeurt er veel. Maar ook in de tuindorpen, met hun karakteristieke vooroorlogse huizen en veel groen, verandert de woningvoorraad en de bevolkingssamenstelling. Hoewel de wijken aan elkaar grenzen zijn het wel afzonderlijke delen, gescheiden door wegen en waterlopen. Op de Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk aan de noordkant van het gebied was van oudsher al bewoning. De dijkdorpen hebben een karakteristiek silhouet van kleine, lage dijkwoningen met houten gevels, her en der kerktorens met alom water met bruggen, haventjes vol woonschepen en bedrijvigheid, de rietlanden en weilanden in het benedendijkse land. De dijkdorpen maken deel uit van het beschermd stadsgezicht Amsterdam Noord. Hier staan vooral duurdere koopwoningen. Tuindorp Nieuwendam, Tuindorp Buiksloot, Volewijck (Van der Pekbuurt en Bloemenbuurt) en de Vogelbuurt (onderdeel van IJplein/Vogelbuurt) dateren uit de jaren 20 en 30 en zijn allemaal rijksbeschermd stadsgezicht. De Van der Pekbuurt was het eerste tuindorp van Amsterdam waarin nieuwe ideeën over de huisvesting van arbeiders werden vormgegeven. De nooddorpen Vogeldorp en Disteldorp en de tuindorpen Nieuwendam en Buiksloot kennen eenzelfde kleinschalige opzet met een sterk dorps karakter Volewijck en IJplein/Vogelbuurt zijn allebei door woningcorporaties gebouwd. Het IJplein is gebouwd in de jaren 80 naar een ontwerp van Rem Koolhaas. In de voormalige scheepsbouwgebieden Noordelijke IJoever Oost en Noordelijke IJ-oever West maakt de traditionele scheepsbouwindustrie sinds de jaren 60 steeds meer plaats voor onder andere creatieve industrie en recent voor (hoog)stedelijk wonen met de daarbij behorende grootstedelijke voorzieningen (bijv. filmmuseum EYE, NDSM). Op Overhoeks verrijst één van de meer welvarende buurten van Amsterdam. Bevolking Bevolkingssamenstelling Er wonen begin mensen in Oud Noord. Dit aantal is iets gegroeid (2011: ). De demografische samenstelling van Oud Noord lijkt op het gemiddelde van de stad. In het gebied wonen wel wat meer mensen van Nederlandse herkomst (55% versus 48% gemiddeld in de stad) en kinderen groeien wat vaker op in een eenoudergezin (12% versus 9% gemiddeld). In dit deel van Noord wonen de meeste nieuwe stedelingen (24%; mensen tussen de 18 en 55 jaar van Nederlandse of westerse herkomst die na hun 18e naar de stad zijn gekomen). Dit aandeel groeit snel en komt in de buurt van het stedelijk gemiddelde (29%). Deze groei is er zowel in de oude als in de nieuwe wijken. Negen op de tien bewoners wonen begin 2017 in de oude, bestaande wijken. 2

3 In IJplein/Vogelbuurt wonen verhoudingsgewijs veel mensen met een niet-westerse migratie-achtergrond (45%), relatief vaak van Marokkaanse (15%) of een overige niet-westerse herkomst (16%). In Volewijck neemt het aandeel gezinnen met kinderen toe (31%) naar bovengemiddeld niveau, 14% is een eenoudergezin en 17% een stel met kinderen. Tuindorp Nieuwendam is vergrijsd, 24% is ouder dan 65 jaar en er wonen relatief veel alleenwonende 80 plussers (3,3% van de bevolking versus 1,6% gemiddeld in de stad). De vergrijzing zet niet verder door en het aandeel jongeren, met name jonge kinderen, neemt weer wat toe. In Tuindorp Buiksloot wonen eveneens relatief veel 65 plussers (18%) en ook hier neemt het aandeel jongeren weer wat toe. Hier wonen veel eenoudergezinnen (15%) en in de buurt komen meer bewoners van niet-westerse herkomst wonen. In de wijken Noordelijke IJ-oevers West en Oost woont nu nog slechts 10% van de bevolking van het gebied. De groei van het aantal inwoners in Oud Noord tussen 2011 en 2017 komt vooral door de nieuwbouw in de wijk Noordelijke IJoevers West (o.a. Overhoeks, Buiksloterham, NDSMterrein), hier ging het inwonertal van naar Op de Noordelijke IJ-Oevers West is bijna de helft van de bewoners nieuwe stedeling. Twee derde (64%) woont alleen. Dit heeft onder andere te maken met de huisvesting voor studenten en jongeren op het NDSM-terrein. kinderen in de basisschoolleeftijd; in 2025 zullen dat er naar verwachting zo n zijn. Het aandeel basisschoolkinderen blijft gelijk (9%). Naast de toename van het aantal kinderen in Oud Noord zal het gebied de komende jaren ook vergrijzen. In 2017 wonen er plussers in Oud Noord. In 2025 verwacht OIS dat dat aantal toegenomen is tot Deze toename van 34% is sterker dan de gemiddelde toename van het aantal 65- plussers in Amsterdam (+25%). Het aandeel ouderen blijft gelijk (13%). Bevolking Oud Noord naar leeftijd, 1 januari 2005, 2017 en Aandeel nieuwe stedelingen, % 70 Amsterdam Oud-Noord Volewijck IJplein/Vogelbuurt Tuindorp Nieuwendam Tuindorp Buiksloot m v bron: OIS Bevolkingsprognose Nieuwendammer-/ Buiksloterdijk Noordelijke IJ-oevers West Noordelijke IJ-oevers Oost Bron: OIS Tussen 2017 en 2025 zal het aantal inwoners in dit gebied gaan toenemen van naar ; een stijging van 33%. Hiermee is de groei in Oud Noord veel sterker dan de gemiddelde groei in Amsterdam (+7,6%). De toename van het aantal inwoners zal gelden voor alle leeftijden, maar met name voor het aantal dertigers. Was op 1 januari 2017 het aantal dertigers in Oud Noord nog 4.400; in 2025 staat de teller naar verwachting op Met de toename van het aantal dertigers zal uiteindelijk ook het aantal kinderen in de basisschoolleeftijd(4-12 jaar) sterk toenemen. In 2017 woonden in Oud Noord Stedelijke ontwikkeling en wonen Buurtwaardering Bewoners van Oud Noord zijn minder tevreden met hun buurt dan gemiddeld in Amsterdam (7,1 versus 7,5). Wel is men relatief positief gestemd over de toekomstige ontwikkelingen (rapportcijfer 7,1, gelijk aan het gemiddelde in Amsterdam). In 2014 gaf nog 25% aan dat de buurt er in het afgelopen jaar op achteruit is gegaan, in 2016 is dit lager, 19%. De betrokkenheid van buurtbewoners wordt beoordeeld met een 6,3; dit is vergelijkbaar met het gemiddelde in Amsterdam (6,2). In Tuindorp Nieuwendam zijn bewoners tevreden over hun buurt (7,7), maar de buurtbetrokkenheid is hier niet groter dan gemiddeld in Amsterdam (6,4). In Tuindorp Buiksloot is de tevredenheid met de buurt toegenomen van een 6,8 in 2011 naar een 7,2 in De 3

4 ervaren betrokkenheid van buurtbewoners is hier relatief groot (6,7). Ook in de Van der Pekbuurt en de buurt IJplein en omgeving is een positieve ontwikkeling gaande in de buurtwaardering. Bewoners van de Nieuwendammer- en Buiksloterdijk zijn zeer tevreden met hun buurt (8,4) en zij ervaren veel betrokkenheid van buurtbewoners (7,4). De tevredenheid met de buurt in de wijk Noordelijke IJoevers West is met een 7,5 gemiddeld voor Amsterdam. Met een 8,1 zijn de bewoners heel positief over de toekomst van hun wijk. Rapportcijfer voor de buurt, ,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4, Wonen rapportcijfer N60 Volewijck N61 IJplein/Vogelbuurt N62 Tuindorp Nieuwendam N63 Tuindorp Buiksloot N64 Nieuwendammer- /Buiksloterdijk N71 Noordelijke IJoevers West Amsterdam bron: WIA In Oud Noord staan bijna woningen. De meeste zijn in bezit van corporaties (74%), al neemt dit wel af (was in %). De koopvoorraad neemt sterk toe (van 14% in 2011 naar 19% in 2016). In Volewijck en beide tuindorpen ligt het aandeel corporatiebezit boven de 80%. In IJplein/Vogelbuurt is dit 75%. De huren in de oude wijken van Oud Noord liggen laag, gemiddeld op 495. Toch zijn huurders, vanwege hun lage inkomen, gemiddeld 27% van hun inkomen kwijt aan huur, gelijk aan het gemiddelde van de stad (netto huurquote: 28%). In deze wijken zijn weinig vrije sector huur- en koopwoningen aanwezig. Tussen de oude wijken verschilt de tevredenheid met de woning sterk. In Volewijck en IJplein/Vogelbuurt is de tevredenheid het laagst (6,8 en 6,9 versus 7,6 gemiddeld in de stad) en het onderhoud krijgt een 6,3 (Amsterdam: 7,2). In Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot ligt de tevredenheid dichter bij het stadsgemiddelde (7,5 en 7,3), maar het onderhoudsniveau wordt nog wel laag beoordeeld (respectievelijk 6,9 en 6,8). De woningvoorraad op de Nieuwendammerdijk/ Buiksloterdijk wijkt af van de andere oude wijken in Oud Noord, deze bestaat voornamelijk uit (grotere) koopwoningen (86% is een koopwoning en 45% is groter dan 100 vierkante meter).de tevredenheid over de woning is groot (8,8). Deze tevredenheid uit zich ook in een lage verhuisgeneigdheid (9%). Op de Noordelijke IJ-oevers-West neemt de woningvoorraad toe, in 2016 stonden er nog 900 woningen, begin 2017 zijn dit er Het gaat zowel om kleine woningen (de helft is kleiner dan 40 vierkante meter) als om grote woningen (25% is groter dan 100 vierkante meter). Op de Noordelijke IJ-oevers West (7,9) is men eveneens tevreden over de woning. Wel is de verhuisgeneigdheid groot, 43% geeft aan te willen verhuizen. Het zal hier deels om studenten (op het NDSM-terrein) gaan met een campuscontract. Ruimtelijke ontwikkelingen In Oud Noord wordt heel veel gebouwd. In de bevolkingsprognose van 2016 wordt uitgegaan van in totaal extra woningen tot Deze verwachting is, net als in de vorige prognose, flink naar boven bijgesteld. De planvorming is sterk in beweging, er zijn het afgelopen jaar nieuwe plannen bijgekomen en planaanbod is opgehoogd. Deze opwaartse bijstellingen zijn niet in de prognoses van 2016 verwerkt. Grote bouwprojecten waar in de OIS-prognose tot 2025 rekening mee is gehouden zijn onder meer de verdere ontwikkeling van de Buiksloterham (+1.400), Overhoeks (+1.400) en de NDSM-werf West (+240) en Oost (+1.000). Daarnaast behoren ook de ontwikkeling van het voormalige TNT-terrein en de realisatie van het Hamerkwartier tot de grotere bouwprojecten. In het Hamerkwartier worden volgens de nieuwste plannen tot woningen gerealiseerd. De impact van de stedelijke ontwikkeling op de oude wijken is nu al waarneembaar, op de openbare ruimte, bewoners, (verkeers)drukte en het toenemend aantal toeristen. Verkeer en openbare ruimte Openbare ruimte In Oud Noord is men minder tevreden over het beheer van de openbare ruimte dan gemiddeld in Amsterdam. Dit speelt met name in de oude wijken. Het onderhoud van straten en stoepen (6,1 versus 6,6), van het groen (6,2 versus 6,8) en van de speelvoorzieningen (6,1 versus 6,6) krijgen lage rapportcijfers. Het onderhoud van straten en stoepen is wel verbeterd, in 2011 gaven bewoners hier nog een 5,6 voor. Ook wat betreft het schoonhouden van het groen (5,9), de straten (5,8) en de speelvoorzieningen (5,9) blijven de bewoners duidelijk minder tevreden dan gemiddeld in de stad. In Oud Noord zien veel bewoners tekenen van verloedering in de openbare ruimte, zoals rommel op straat, bekladding van muren en gebouwen en vernield straatmeubilair 4

5 (verloederingsscore 35 versus 28 voor Amsterdam). Maar de ervaren verloedering in het gebied is wel afgenomen. Bij tellingen wordt weinig zwerfvuil in het gras gemeten. In Volewijck (5,3) en in IJplein/Vogelbuurt (5,5) zijn bewoners het minst te spreken over het schoonhouden van de straten. In Volewijck signaleren de bewoners de meeste tekenen van verloedering (40). In Bloemenbuurt-Zuid en Vogelbuurt Zuid geeft men een 5,1 hiervoor. In deze buurten vinden bewoners het groen en de speelvoorzieningen ook het minst schoon. In Tuindorp Nieuwendam vinden relatief veel bewoners de verlichting niet overal toereikend. Bewoners in Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk zijn erg tevreden over het uiterlijk van de buurt. Qua schoon en heel scoort de wijk gemiddeld dan wel bovengemiddeld. Wel geven de bewoners op een aantal punten wat lagere cijfers dan in 2013, bijvoorbeeld voor het schoonhouden en het onderhoud van straten en groen. Dit deel van Oud Noord is populair onder toerende toeristen. Het wordt er wat drukker (verblijversdichtheidindex 114: Amsterdam 108). De Noordelijke IJ-oevers West is deels nog bedrijventerrein en er wonen nog weinig mensen. Men is niet zo tevreden over de speelvoorzieningen (5,7), de tevredenheid is wel gestegen. Daarnaast vindt men de verlichting vaak niet voldoende. In Noordelijke IJ-oevers Oost, waar het aantal verblijvers toeneemt, ligt veel zwerfvuil op straat. Vanuit het gebied komen regelmatig signalen dat bewoners en ondernemers in de oude en in de nieuwe wijken overlast ervaren van de bouwactiviteiten. Bij evenementen op het NDSM-terrein ervaren bewoners extra overlast van drukte op de pont. Vanaf juli 2017 vaart er bij grote festivals een speciale festivalpont. Door ontwikkeling van het gebied en het steeds drukker worden, ontstaan onveilige verkeerssituaties. Ook de verkeerveiligheid rond scholen verslechtert. De gebiedsontwikkelingen hebben ook impact op de bereikbaarheid van het gebied. Deze staat onder druk. Uit de netwerkstudie auto van V&OR blijkt dat meerdere wegen en knooppunten, bijvoorbeeld Buiksloterham/ Klaprozenweg, van Hasseltknoop en Meeuwenlaan de toenemende drukte niet aan kunnen. Duurzaamheid en water De blauwe vlakken in de kaart laten zien in welke straten/ buurten een sterk verhoogde kans bestaat op overlast en schade bij extreme neerslag. Dit is met name het geval in de oude wijken. In de rode/oranje/gele vlakken geldt dit voor panden en (kwetsbare) infrastructuur. Dit speelt vooral in de nieuwe wijken. Kwetsbaarheid bij extreme regen (bron: Verkeer Oud Noord wordt gunstig beoordeeld op het aanbod van parkeervoorzieningen (2015: 6,8 versus 6,4 in Amsterdam). In (een groot deel van) Oud Noord wordt in 2018 fiscaal parkeren ingevoerd. De fietsparkeervoorzieningen krijgen net als in de rest van Amsterdam een laag cijfer (5,9 versus 5,8). In Overhoeks is het cijfer voor fietsparkeren flink lager (5,0) en ook in de Van der Pekbuurt is fietsparkeren relatief lastig (5,5). Van alle 22 gebieden ondervinden de bewoners van Oud Noord het vaakst overlast van te hard rijdend verkeer (2016: 32% versus 19% in Amsterdam). Het cijfer voor het aanbod van OV daalt sinds 2011 en ligt in 2015 met een 7,0 onder het stedelijk gemiddelde van 7,7. Het OV-aanbod wordt met name laag gewaardeerd in de Van der Pekbuurt (6,3), Overhoeks (6,4) en IJplein e.o. (6,8). In 2016 gaan dagelijks reizigers met de pont naar Noord, waarvan 64% met het Buiksloterwegveer (uitgedrukt in persoonsequivalenten, een gestandaardiseerde maat voor fietsers, brommers, scooters, 45 km/hvoertuigen en voetgangers, zie Nota Veren, augustus 2017). In 2015 leverden geregistreerde zonnepanelen in het gebied 84,5 Kwpiek vermogen per woningen, meer dan het stedelijk gemiddelde (39,2 Kwpiek per woningen). De gemiddelde stikstofdioxide concentratie in dit gebied is 27 µg/m³. Dit is onder de WHO advieswaarde van 40 µg/m³. In de buurt Cornelis Douwesterrein wordt er op een meetpunt wel een concentratie boven 40 µg/m3 gemeten. In Vogelbuurt Zuid wordt er ook op een meetpunt een concentratie van boven 35 µg/m³ gemeten. In Oud Noord is het particuliere elektriciteitsverbruik gelijk aan het Amsterdams gemiddelde (2.500 kwh). Het gasverbruik van m³ is iets hoger dan het Amsterdamse gemiddelde van m³/vastgoedobject. Het zakelijke elektriciteitsverbruik is veel hoger dan in Amsterdam gemiddeld. Dit ligt op kwh/ vastgoedobject ten opzichte van in Amsterdam gemiddeld. Het gasverbruik is eveneens hoger dan 5

6 gemiddeld (4.600 m³ versus m³). Dit hogere energieverbruik zal vooral spelen in de bedrijventerreinen aan de IJ-oevers, vanwege de daar aanwezige grootschalige bedrijven en industrie. Professionals geven aan dat vanuit bewoners in toenemende mate initiatief wordt genomen op het gebied van duurzaamheid en afvalscheiding. Economie en cultuur Bedrijvigheid De ruimtelijk-economische structuur van Oud Noord is tweeledig. De Noordelijke IJ-oevers West en Oost bestaan vooral uit bedrijventerreinen, waar nu (nog) weinig mensen wonen. De overige wijken hebben vooral een woonfunctie en kennen, net als de andere gebieden in Noord, relatief weinig werkgelegenheid. In Oud Noord zijn er in totaal 4,5 duizend vestigingen met 20 duizend banen (4% van alle banen in Amsterdam). Ten opzichte van 2013 is het aantal vestigingen met 34% gestegen en het aantal banen met 8%. De bedrijven zijn dus gemiddeld kleiner geworden. In de oude wijken zijn vooral kleine bedrijven gevestigd. Voor een groot deel gaat het om zzp ers, die werkzaam zijn in onder andere dienstverlening, cultuur en recreatie. In de twee Noordelijke IJ-oeverwijken is driekwart van de werkgelegenheid van Oud Noord te vinden. De volgende gegevens over de werkgelegenheid in Oud Noord gaan dus grotendeels over de werkgelegenheid aan de IJ-oevers. Er zijn relatief veel banen in de industrie (9% tegenover 2% in Amsterdam) en in de detailhandel 15% tegenover 7% in Amsterdam). Daarnaast zijn er ook relatief veel banen in de creatieve industrie (17%; 3,3 duizend banen), zakelijke diensten (31%; zes duizend banen) en ICT (14%; 2,8 duizend banen). In alle gevallen liggen de percentages enkele procentpunten boven het stedelijk gemiddelde. Met uitzondering van de ICT-sector zijn deze sectoren ook bovengemiddeld gegroeid sinds Er zijn zeven hotels in 2016 met bijna twee duizend bedden, wat neerkomt op 72 bedden per inwoners. In 2014 waren dat nog 43 bedden per inwoners. Sinds 2013 is het aantal vestigingen met een winkelfunctie met 21% gegroeid. De toename is er onder andere door de opening van het winkelcentrum Mosveld in In 2017 zijn er 224 winkels. Met name het aantal winkels in het nietdagelijkse boodschappensegment is gestegen: van 147 tot 185 winkels. De koopkrachtbinding voor dagelijkse boodschappen is in % en voor niet-dagelijkse boodschappen is dat 14%. Het aanbod van winkels wordt in 2015 beoordeeld met 6,3; een punt lager dan het stedelijk gemiddelde. Vooral in Volewijck en de Noordelijke IJ-oevers is men ontevreden. Het nieuwe winkelcentrum Mosveld (in Volewijck), dat sinds 2016 open is, wordt met een 6,8 beoordeeld. Alleen over het aanbod dag-horeca en keuzemogelijkheden nonfood is men kritisch. De Van der Pekmarkt wordt door bezoekers beoordeeld met een 6,8. Gemiddeld worden winkelgebieden in Amsterdam met een 7,2 beoordeeld. Ondernemers in de ontwikkelgebieden van Oud Noord geven aan dat zij zich weggedrukt voelen, met name in het Hamerstraatgebied en Buiksloterham. Cultuur De oude wijken Tuindorp Nieuwendam, Tuindorp Buiksloot, Volewijck (Van der Pekbuurt en Bloemenbuurt) en de Vogelbuurt (onderdeel van IJplein/Vogelbuurt) dateren uit de jaren 20 en 30 en zijn allemaal beschermd stadsgezicht. De cultuurparticipatie in Oud Noord neemt toe, maar is nog steeds lager dan gemiddeld. In 2016 bezocht 40% van de bewoners minimaal 4 verschillende culturele gelegenheden (Amsterdam: 50%). Het aantal bedrijfsvestigingen in de cultuursector is sinds 2014 met ruim 60% gestegen: van 155 in 2014 naar 249 in Met 8,9 culturele bedrijfsvestigingen per inwoners is het aanbod nu relatief hoog (Amsterdam: 6,8). Het Eye Film Instituut trekt jaarlijks ruim bezoekers. De leegstand van kantoor- en bedrijfsruimtes ligt rond het stedelijk gemiddelde (7% en 11%) evenals de winkelruimtes (3,5% van de voorraad en 4,4% van het winkelvloeroppervlak). Er zijn 6 horecavestingen per inwoners; ofwel 168 (4% van alle vestigingen in Oud Noord). In 2013 waren er nog 111 horecavestigingen (4 per inwoners). Dit is een sterkere toename dan gemiddeld in Amsterdam. Het aantal restaurants is toegenomen met 53 naar 77 in Het horeca-aanbod wordt beoordeeld met een 6,0 en dat is een punt lager dan het stedelijk gemiddelde. Openbare orde en veiligheid Veiligheid Oud Noord is met een score van 110 op de veiligheidsindex iets onveiliger dan gemiddeld (Amsterdam: 104). Wel is de veiligheid verbeterd (2015: 115, 2014: 127). De criminaliteit ligt op het gemiddelde van de stad (criminaliteitsindex 94 versus 93 gemiddeld). Maar er zijn wel relatief veel high impact delicten. Er komen naar verhouding veel inbraken en in mindere mate ook mishandelingen, bedreigingen en straatroven voor. 6

7 Drie op de tien (30%) bewoners voelen zich weleens onveilig in de eigen buurt. Dit is ongeveer gelijk aan gemiddeld in Amsterdam. De veiligheid op de noordelijke IJ-oevers West is relatief ongunstig (indexscore 122). Er vinden naar verhouding veel high volume delicten plaats als inbraken bij bedrijven en diefstallen uit en van voertuigen. Volgens professionals nemen de veiligheidsgevoelens in Oud Noord af, met name in Tuindorp Buiksloot. Dit staat haaks op de verbeterde objectieve veiligheid. Zo is het aantal inbraken gedaald, evenals de overlast op straat. Overlast Oud Noord scoort met een indexcijfer van 125 gemiddeld op overlast in vergelijking met heel Amsterdam (index: 123). Van de bewoners geeft 17% aan dat er sprake is van veel overlast, ongeveer gelijk aan het gemiddelde in Amsterdam (15%). Volgens 51% is de overlast gelijk gebleven in de laatste 12 maanden (Amsterdam: 45%). Ook de ervaren overlast van jongeren ligt op het stedelijk gemiddelde (13% versus 11%). Volgens het buurtveiligheidsteam is de totale jeugdoverlast in het gebied afgenomen. In Volewijck wordt daarentegen relatief veel overlast ervaren van jongeren (16% versus 11%). In IJplein/Vogelbuurt, de Van der Pekbuurt en Tuindorp Buiksloot is volgens professionals echter iets anders aan de hand: hier neemt de overlast van zeer jonge jeugd toe. Het gaat om 7-12 jaar oude kinderen die treitergedrag vertonen. Op de Noordelijke IJ-oevers West wordt relatief veel overlast ervaren (indexscore: 159). Het gaat met name om personenoverlast (indexscore 200 versus 139 gemiddeld in de stad). Het gaat daarbij niet om jongeren, er wordt relatief weinig overlast van jongeren ervaren (6% versus 11%). Onderwijs, jeugd en diversiteit Jeugd en jeugdhulp Het aandeel jongeren tot 18 jaar is in Oud Noord met 19 procent gelijk aan het stedelijk gemiddelde. In de IJ-oeverwijken is het aandeel en aantal jongeren nog klein, de gegevens over de jeugd geven dus vooral een beeld van de jeugd in de oude wijken. In IJplein/Vogelbuurt hebben veel jongeren een nietwesterse migratie-achtergrond (59% versus 47% gemiddeld in Amsterdam). Ook in Volewijck is dit aandeel bovengemiddeld (52%). In de overige oude wijken is het aandeel jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond laag, variërend van 6% op de kinderrijke Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk tot 28% in Tuindorp Buiksloot. Veel jongeren in Oud Noord groeien op in armoede. Bijna drie op de tien (29%) jongeren woont in een minimahuishouden en voor 18% is deze situatie langdurig (Amsterdam: respectievelijk 21% en 14%). In Volewijck en IJplein/Vogelbuurt is de armoede het grootst: respectievelijk 34% en 35% van de jongeren woont hier in een minimahuishouden. Jongeren in Oud Noord hebben vaker te maken met achterstanden en opvoed- en opgroeiproblematiek dan gemiddeld in de stad. Zo is het aandeel jeugdige verdachten (12 tot 14 jaar) in Oud Noord hoger dan in Amsterdam (4,1% versus 2,8%). In Tuindorp Buiksloot ligt het aandeel jeugdige verdachten hoger (5,4%). In Volewijck is het aandeel jeugdige verdachten na een daling van de afgelopen drie jaar (van 6,3% naar 4,2%) weer iets gestegen (naar 4,5%). Het aandeel kinderen onder begeleiding van Jeugdbescherming en jeugdreclassering is in Oud Noord hoger dan gemiddeld (4,2% versus 2,8%). Het aandeel Veilig Thuis meldingen (5,4% versus 3,5%) en de risicofactorenindex kindermishandeling (index: 125 versus 100) is eveneens hoger. Het aandeel kinderen onder begeleiding van een Ouder Kind Team is hoog en gestegen in 2016 ten opzichte van voorgaand jaar (van 8,4% naar 15,1%) net als in Amsterdam gemiddeld (van 4,9% naar 8,4%). Er wordt in Oud Noord echter minder opvoed- en opgroeiondersteuning gegeven dan gemiddeld in de stad (1,8% versus 2,2%). Jongeren uit de 4 de klas VO hebben minder dan gemiddeld last van depressieklachten (8% versus 12%), eenzaamheid (7% versus 9%) of angstklachten (8% versus 12%). Ook ervaren meer 4 de klassers pro-sociaal gedrag uit de omgeving (81% versus 77%). Nagenoeg geen van de jongeren uit de 4 e klas VO geeft in 2015 aan ongewenst seksuele ervaring te hebben gehad, waar dit in 2014 nog 6% was. Onder 4 e klassers uit Oud Noord wordt er door 10% minstens 1x per maand alcohol gedronken en/of gerookt (Amsterdam: 12% en 9%). Ook het regelmatig gebruik van cannabis ligt nabij het stedelijk gemiddelde (5% versus 7%). Overgewicht komt relatief veel voor in Oud Noord. Een kwart (27%) van de 10 jarigen heeft overgewicht of obesitas, en dit aandeel neemt niet af. Gemiddeld in de stad is er wel een afname bij deze groep (van 24% in 2013 naar 21% in 2016). Onderwijs Er zijn acht basisscholen, drie scholen voor speciaal onderwijs en vier middelbare scholen in Oud Noord. Dit is vergelijkbaar met het aanbod elders in de stad. De sociaaleconomische achtergrond van de jongeren wijkt enigszins af van het Amsterdams gemiddelde: 41% van de peuters behoort tot de doelgroep van de voorschool (Amsterdam: 34%), 43% van de basisschoolleerlingen heeft 7

8 hoogopgeleide ouders (Amsterdam: 48%), en 36% van de middelbare scholieren heeft hoogopgeleide ouders (Amsterdam: 34%). Ook de onderwijsresultaten van leerlingen in Oud Noord liggen iets onder het Amsterdams gemiddelde. Bijna de helft van de basisschoolleerlingen krijgt een havo/vwoadvies (Amsterdam: 52%) en 61% van de jongeren tussen 18 en 23 jaar heeft een startkwalificatie (Amsterdam: 67%). Het aandeel jongeren tussen 18 en 23 jaar dat het onderwijs zonder startkwalificatie verlaat is relatief hoog in Oud Noord (14%) ten opzichte van Amsterdam (9%). Er zijn hierin grote verschillen tussen de wijken in het gebied. In IJplein/Vogelbuurt heeft een relatief groot aandeel peuters een voorschool indicatie (54%) en een relatief klein aandeel basisschoolleerlingen (30%) en middelbare scholieren (25%) heeft hoogopgeleide ouders. Professionals geven aan dat de ouderbetrokkenheid in IJplein/Vogelbuurt zeer beperkt is. In Volewijck, IJplein/Vogelbuurt en Tuindorp Buiksloot blijven de schoolresultaten achter. Ongeveer een kwart van de leerlingen krijgt een basisschooladvies voor praktijkonderwijs of leerwegondersteuning (Amsterdam: 16%). Vooral in Tuindorp Buiksloot ligt het aandeel laagopgeleide schoolverlaters hoog (26%). In Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk heeft een heel klein aandeel peuters een voorschool indicatie (3%) en een groot aandeel basisschoolleerlingen (93%) en middelbare scholieren (90%) heeft hoogopgeleide ouders. Van de leerlingen in groep 8 kreeg 88% een basisschooladvies havo/vwo en 74% van de jongeren tussen 18 en 23 jaar heeft een startkwalificatie. Aandeel havo/vwo-adviezen per wijk, % Het aandeel universitaire studenten ligt het hoogst in de Noordelijke IJ-oevers West (52%), dit houdt verband met de studentenhuisvesting op het NDSM-terrein. Volgens professionals wonen in Oud Noord veel Amsterdammers met een taalachterstand. Diversiteit In Oud Noord ervaren bewoners relatief meer spanningen dan gemiddeld in de stad (indexscore 107 versus 101 in 2016). Het oordeel over de omgang tussen groepen is met een rapportcijfer van 6,7 lager dan gemiddeld (7,0). Bewoners hebben vaker moeite met het accepteren van gelijke rechten voor homoseksuele en lesbische stellen dan gemiddeld. De score op de schaal voor homoacceptatie is met 4,0 lager dan gemiddeld (4,4). Vooral in Volewijck worden veel spanningen ervaren, de spanningenindex is bovendien gestegen tussen 2013 (108) en 2016 (111). In Volewijk en IJplein/Vogelbuurt geven bewoners de omgang tussen groepen een lager rapportcijfer (6,6 en 6,3) dan gemiddeld (7,0). In Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot is de spanningenindex gedaald van 112 in 2013 naar 103 in Het gebiedsteam geeft aan dat In Tuindorp Buiksloot spanningen worden ervaren tussen oude en nieuwe bewoners. Ook signaleren zij dat de sociale cohesie in de oude wijken afneemt. De oude sociale netwerken en structuren verdwijnen en er is weinig opbouwwerk of welzijnswerk om deze te vervangen. Op de Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk en in de nieuwe wijk Noordelijke IJ-oevers-West wordt de omgang tussen groepen bewoners veel positiever ervaren dan gemiddeld (rapportcijfer 7,7 en 7,5 versus 7,0 gemiddeld) Nieuwendammerdijk/ Buiksloterdijk Tuindorp Nieuwendam IJplein/ Vogelbuurt Volewijck Tuindorp Buiksloot Oud-Noord Amsterdam bron: OJZ Het aandeel studenten woonachtig in Oud Noord is gelijk aan het Amsterdams gemiddelde (8% van de bewoners is student). Deze groep bestaat uit verschillende soorten studenten: 32% MBO-studenten, 35% HBO-studenten en 34% WO-studenten. Het aandeel MBO-studenten ligt het hoogst in Tuindorp Buiksloot (69% tegenover 23% in Amsterdam), op de Nieuwendammerdijk/ Buiksloterdijk gaat het vooral om universitaire studenten (48% versus 41% in Amsterdam). Werk, inkomen en participatie Werk en inkomen De werkloosheid is in Oud Noord met 11% relatief hoog (7% gemiddeld in Amsterdam), net als de geregistreerde werkloosheid (16,0% versus 11,7% gemiddeld). De netto arbeidsparticipatie van vrouwen is met 59% veel lager dan gemiddeld in Amsterdam (68%). Het gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen in Oud Noord loopt de laatste jaren op en komt wat dichterbij het stedelijk gemiddelde (2014: versus ). Dit heeft vooral te maken met de komst van hoge inkomens in Noordelijke IJ-oevers-West en de stijgende inkomens in Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk. Oud Noord heeft relatief veel langdurige minimahuishoudens (17% versus 12% gemiddeld). Ook is de bijstandsafhankelijkheid hoog (9,6% versus 6,5% gemiddeld in de stad). 8

9 In Volewijck en IJplein/Vogelbuurt is de sociaaleconomische positie van veel bewoners zwak. Veel huishoudens moeten rondkomen van een minimuminkomen (respectievelijk 32% en 30%, ruim boven het stedelijk gemiddelde van 19%). Relatief veel bewoners in deze wijken ontvangen een bijstandsuitkering (zie figuur bijstandsgebruik). In Volewijck neemt dit aandeel bovendien toe. Tuindorp Nieuwendam en -Buiksloot scoren qua inkomen van oudsher rond het stedelijk gemiddelde, maar de inkomensstijging blijft hier achter, waardoor achterstand ontstaat. Het gemiddeld inkomen ligt in 2014 met (beide wijken) onder het stadsgemiddelde van Inkomensgegevens zijn beschikbaar tot en met 2014, in de recentere jaren is er in Tuindorp Buiksloot een stijging van de geregistreerde werkloosheid, oftewel het aandeel 15 tot 67-jarigen met een bijstand, WW of gedeeltelijk AOuitkering. Het aandeel is inmiddels ruim boven gemiddeld (16,4% versus 11,7%). In Tuindorp Nieuwendam neemt de bijstandsafhankelijkheid toe. In Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot wonen relatief veel ouderen in minimahuishoudens. Stedelijk is het aandeel 65 plussers in minimahuishoudens 16%, in Tuindorp Nieuwendam 32% en Tuindorp Buiksloot 26%. Bijstandsgebruik, aandeel 15 tot 65-jarigen, % Bron: rve Inkomen Ook volgens professionals neemt de armoede in Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot toe. In Volewijck, IJplein/Vogelbuurt en Tuindorp Buiksloot zijn relatief veel Vroeg Er Op Af-meldingen (2016: 2,4%, 2,3% en 2,3% versus 1,5%). Dit zijn meldingen naar aanleiding van betalingsachterstanden. Professionals in het gebied constateren dat de kloof tussen arm en rijk binnen de oude wijken groter wordt door een concentratie van kwetsbare huishoudens in de sociale huurvoorraad en de instroom van sociaaleconomisch sterke groepen in de koopvoorraad. Participatie Amsterdam Oud-Noord Volewijck IJplein/Vogelbuurt Tuindorp Nieuwendam Tuindorp Buiksloot Noordelijke IJ-oevers West Gegevens over participatie zijn voornamelijk op gebiedsniveau beschikbaar. Negentig procent van de bewoners van Oud Noord woont in de oude wijken, het geeft daarmee vooral een beeld van de bewoners in de oude wijken. In Oud Noord heeft 85% van de bewoners van jaar in 2016 een dagbesteding als (vrijwilligers)werk, mantelzorg of een opleiding (versus 88% stedelijk). Dit aandeel is ten opzichte van 2012 toegenomen (was 78%). Sociale uitsluiting, een situatie waarin mensen vanwege omstandigheden als weinig financiële middelen of gebrek aan zorg niet volledig kunnen deelnemen aan de samenleving, komt in het gebied vaker dan gemiddeld voor (12% versus 8%). Er is relatief weinig wekelijks contact tussen buren (41% versus 51% gemiddeld in de stad) en dit is ook afgenomen ten opzichte van eerdere jaren. Deze afname was groter dan gemiddeld in de stad (2012 Oud Noord: 65%, Amsterdam: 59%). Er is wel relatief veel contact met overige buurtbewoners (28% wekelijks versus 23%). Bijna een derde heeft zich de afgelopen 12 maanden ingezet voor de buurt of stad, wat vaker is dan gemiddeld (32% versus 24%). De inzet in vrijwilligerswerk (31% versus 35%) en het lid zijn van verenigingen wijken niet af van het stadsgemiddelde (48% versus 50%). Ruim een kwart voelt zich verwant met een geloof (27% versus 34%) en minder mensen bezoeken wel eens een godshuis (10% versus 18%). Professionals merken dat bewoners meer betrokken willen worden bij strategische keuzes die betrekking hebben op hun buurt. Het stadsdeel en de huizen van de wijk merken dat het aantal bewonersinitiatieven in Oud Noord toeneemt. Educatie en inburgering In het gebied wonen in ,1 statushouders per inwoners (Amsterdam: 6,1 per 1.000). Het hoge aandeel statushouders voor Oud Noord heeft te maken met grotere huisvestingslocatie op NDSM en aanwezigheid van veel kleine, goedkope corporatiewoningen in de oude wijken. Welzijn, zorg en sport Welzijn Ook voor gegevens over welzijn, zorg en sport geldt, net als de gegevens over participatie, dat deze vooral de situatie van de bewoners van de oude wijken weergegeven. De standaard leefsituatie-index, een samengestelde score op het gebied van gezondheid, participatie en leefbaarheid die het gemiddelde welzijnsniveau van een buurt beschrijft, ligt met een score van 103 nog maar iets onder het gemiddelde (105), terwijl die in 2012 nog ver onder het gemiddeld lag (98 versus 104). Relatief veel bewoners ervaren geen regie over hun eigen leven: 14% versus 10%. 9

10 Ernstige eenzaamheid komt even vaak voor als gemiddeld in de stad (14% versus 13%). In Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot wordt een toename van eenzaamheid onder ouderen gesignaleerd. Vernieuwingen in het Noorderpark (opgeknapt speelveld, kwiek route, ruime paden) zorgen voor een positieve vibe waardoor mensen eerder gebruik maken van het park om te sporten en bewegen. Zorg Samenhangend met de relatief zwakke sociaaleconomische positie van veel bewoners, is de gezondheid van de bewoners van Oud Noord op bijna alle indicatoren ongunstig. Bijvoorbeeld 42% heeft een chronische aandoening (versus 35%) en 20% een lichamelijke beperking (versus 14%). Ernstige psychische klachten komen minder vaak voor dan in 2012 (9% versus 13% in 2012, 8% gemiddeld). In Oud Noord wordt relatief vaak gebruik gemaakt van dagbesteding of ambulante ondersteuning, het meest van de 22 gebieden. Qua leefstijl zijn de scores vrij gemiddeld, alleen komt overgewicht hier vaker voor (47% versus 40%). Men geeft even vaak informele hulp als gemiddeld (44% versus 41%), ook het verlenen van mantelzorg gebeurt hier even vaak al gemiddeld (10% versus 9%). Bewoners zijn wat minder tevredenheid over het aanbod van buurthuizen/wijkcentra (6,4 versus 6,7) en zorgvoorzieningen in de buurt (6,9 versus 7,4) dan gemiddeld in de stad. In de oude wijken wordt een gebrek aan (GGZ) zorgaanbod ervaren. Dit heeft te maken met de extramuralisatie en de instroom van kwetsbare groepen. Bewoners van de Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk en de Noordelijke IJ-oevers hebben minder vaak lichamelijke beperkingen en voelen zich vaker gezond (cijfers 2012). In die wijken zijn meer gezondheidszorgvoorzieningen aanwezig per inwoners. Sport In Oud Noord sport 69% van de 5 tot en met 80-jarigen minimaal één keer per maand. De sportdeelname is hiermee lager dan gemiddeld in Amsterdam (77%). Het rapportcijfer dat bewoners geven voor sportgelegenheden in de buurt is met 6,1 lager dan in Amsterdam (6,9%). Ruim twee derde van de 10-jarigen sport bij een sportvereniging en dat is gemiddeld voor Amsterdam. Sportprofessionals signaleren dat jonge jeugd veel op straat is, specifiek achter de Meeuw. De jeugd is moeilijk aan te spreken, maar doet wel mee met het in de wijk georganiseerde aanbod. Het Cruyff Court van der Pek wordt gebruikt door jeugd en jongeren als sportvoorziening in de openbare ruimte. In Tuindorp Buiksloot zijn er signalen dat jonge jeugd (9-14 jaar) gewelddadig buiten speelt. In Oud Noord wordt volgens professionals een sportpark gemist. 10

11 Kernindicatoren 11

12 Kernindicatoren (vervolg) Legenda tabel voorpagina en kernindicatoren De kleuren geven aan hoe de waardes van een indicator verspreid zijn over de stad. De kleuren geven niet aan of de verschillen statistisch significant zijn en hebben geen relatie met gestelde normen of beleidsdoelen. > 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5-1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 SD rond gemiddelde 0,5-1 SD minder / slechter dan gemiddeld > 1 SD minder / slechter dan gemiddeld geen gegevens beschikbaar Deze en meer cijfers zijn voor meerdere jaren en op verschillende schaalniveaus terug te vinden in het Basisbestand Gebieden Amsterdam van OIS (zie ook: Op deze site staan ook de definities en bronnen vermeld van alle indicatoren. 12