Gebiedsanalyse 2015 Oud Noord Stadsdeel Noord

Transcriptie

1 Gebiedsanalyse 2015 Oud Noord Stadsdeel Noord Buiksloterham Volewijck Tuindorp Buiksloot Tuindorp Nieuwendam IJplein/Vogelbuurt Nieuwendammerham Gebied Oud Noord Oud Noord kent verschillende type buurtcombinaties: de naar grootstedelijke woon- en werkmilieus transformerende buurtcombinaties aan de IJ-oever; de aangrenzende focuswijken; en de oostelijke tuindorpen en dijken. Het gebied is heel dynamisch, vooral rond de IJ-oever gebeurt er veel. Maar ook in de (oostelijke) tuindorpen, met hun karakteristieke vooroorlogse huizen en veel groen, verandert de woningvoorraad en de bevolkingssamenstelling. Van de gebiedsontwikkeling aan de Noordelijke IJ-oever kunnen ook de aangrenzende oudere buurtcombinaties profiteren, mits er een goede verbinding tussen de nieuwe en oude buurtcombinaties wordt gemaakt. Stadsdeel Noord kenmerkt zich door een grote verscheidenheid aan buurten. Dit is het sterkst terug te zien in Oud-Noord waar minstens negen verschillende buurtjes te onderscheiden zijn. Op de Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk aan de noordkant van het gebied was van oudsher al bewoning. De dijkdorpen hebben een karakteristiek silhouet van kleine, lage dijkwoningen met houten gevels, her en der kerktorens met alom water met bruggen, haventjes vol woonschepen en bedrijvigheid, de rietlanden en weilanden in het benedendijkse land. De dijkdorpen maken deel uit van het beschermd stadsgezicht Amsterdam Noord. Hier staan vooral duurdere koopwoningen waar vaak gezinnen wonen (42% van de huishoudens). Deze dijken zijn daarin te vergelijken met de dorpen in Waterland (zie gebied Noord Oost). Tuindorp Nieuwendam, Tuindorp Buiksloot, Volewijck (Van der Pekbuurt en Bloemenbuurt) en de Vogelbuurt (onderdeel van IJplein/Vogelbuurt) dateren uit de jaren 20 en 30 en zijn allemaal beschermd stadsgezicht. De Van der Pekbuurt was het eerste tuindorp van Amsterdam waarin nieuwe ideeën over de huisvesting van arbeiders werden vormgegeven. De nooddorpen Vogeldorp en Disteldorp en de tuindorpen Oostzaan, Nieuwendam en Buiksloot kennen eenzelfde kleinschalige opzet met een sterk dorps karakter. Het IJplein is gebouwd in de jaren 80 naar een ontwerp van Rem Koolhaas. Hoewel de buurtcombinaties aan elkaar grenzen zijn het wel vijf afzonderlijke delen, gescheiden door wegen en waterlopen. Volewijck en IJplein/Vogelbuurt, allebei door woningcorporaties gebouwd, hebben lang woonruimte geboden aan gezinnen met een laag of modaal inkomen. De tuindorpen Buiksloot en Nieuwendam zijn sterk vergrijsd (19%-25% is ouder dan 65 jaar), ook wonen er relatief veel eenoudergezinnen (11%-15% versus 9% gemiddeld in Amsterdam). De corporaties verkopen hier een deel van hun bezit, waarmee ook andere groepen deze buurten in komen met name jonge gezinnen, vaak nieuwe stedelingen. In Tuindorp Oostzaan (gebied Noord Noord West) is een vergelijkbaar proces gaande. Volewijck en IJplein/Vogelbuurt hebben een bevolkingssamenstelling die gemiddeld is voor Amsterdam en veel armoede. Ook hier groeit het aandeel nieuwe stedelingen relatief snel. Positie buurtcombinaties ten opzichte van het stedelijk gemiddelde (standaarddeviatie) 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0 Volewijck IJplein/ Vogelbuurt Tuindorp Tuindorp Buiksloodammerdijk Nieuwen- Nieuwendam /Buiksloterdijk Buiksloterham Wonen en openbare ruimte: WOZ-waarde per m2; tevredenheid onderhoud straten en stoepen. Bedrijvigheid: banen per 1000 inwoners; winkels per 1000 inwoners. Sociaal-zelfredzaamheid en participatie: geregistreerde werkloosheid; minimahuishoudens. Sociaal- jeugd en onderwijs: minimajongeren; voortijdig schoolverlaters. Leefbaarheid en veiligheid: tevredenheid met de buurt; objectieve veiligheidsindex. Amsterdam gemiddeld. 1

2 In de voormalige scheepsbouwgebieden Noordelijke IJoever Oost (Nieuwendammerham) en Noordelijke IJ-oever West (Buiksloterham) maakt de traditionele scheepsbouwindustrie sinds de jaren 60 steeds meer plaats voor creatieve industrie en (hoog)stedelijk wonen met de daarbij behorende grootstedelijke voorzieningen (bijv. filmmuseum EYE, NDSM). Met name op en rond Overhoeks vinden grote veranderingen plaats. Naast een van de armste buurten (Van der Pekbuurt) van Amsterdam verrijst hier een van de meer welvarende buurten van Amsterdam. Ruimte en economie Openbare ruimte Oud Noord kent, evenals de twee andere gebieden in Noord, een slechte staat van de openbare ruimte en achterstallig onderhoud aan wegen, stoepen en groen. In de Van der Pekbuurt zijn problemen met het reguleren van de grondwaterstand, wat zorgt voor verzakking van wegen. Ook op andere plekken in Oud Noord is er sprake van verzakking van wegen en van boomworteloverlast. Door de (fysieke) gebiedsontwikkeling aan de IJ-oever worden de wegen, openbare ruimte en bestaande voorzieningen meer belast. Een andere keerzijde van de ontwikkelingen aan de IJ-oever is de (geluids)overlast van evenementen. Wonen en openbare ruimte De woningvoorraad van Oud Noord kenmerkt zich door een hoog aandeel kleine, goedkopere corporatiewoningen. Ruim driekwart van de woningen (76%) is corporatiebezit tegenover 46% gemiddeld in Amsterdam. Wel neemt dit percentage af door verkoop in de tuindorpen, de Bloemenbuurt, Vogelbuurt en IJplein. De woningen worden relatief laag gewaardeerd, met name in de Van der Pekbuurt (rapportcijfer 6,5) en Vogelbuurt Zuid (7,1 versus 7,6 gemiddeld in Amsterdam). Hier is men bijvoorbeeld ontevreden over het onderhoud van de woningen. In de Van der Pekbuurt is een begin gemaakt met grootschalige renovatie. Niet in elke buurt is het aandeel corporatiewoningen even hoog. Op de Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk en het voormalige Shellterrein (Overhoeks) staan vooral grotere, duurdere koopwoningen, die over het algemeen zeer goed beoordeeld worden door de bewoners. Bewoners van Oud Noord zijn relatief ontevreden over het onderhoud (5,9) en schoonhouden (5,8) van de openbare ruimte. Ook signaleert men vaker dan gemiddeld tekenen van verloedering. Alleen rond Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk is men positief over de staat van de openbare ruimte (onderhoud straten en stoepen: 6,9). Hoewel het in Oud Noord gunstig is gesteld met het aanbod van parkeervoorzieningen, scoort het westelijk deel van de Noordelijke IJ-oever hierop onvoldoende (5,9). Gelegen aan de IJ-oever en met het Vliegenbos en het Noorderpark binnen de grenzen, is Oud Noord een gebied met veel recreatiemogelijkheden. Bezoekers van de parken beoordelen deze steeds positiever, maar de rapportcijfers zijn met respectievelijk een 7,1 en 7,0 nog onder gemiddeld. Het bezoekersaantal van het Vliegenbos is gestegen ten opzichte van In de buurtcombinatie Noordelijke IJ-oever Oost staat een beperkt aantal woningen, dat hoofdzakelijk particulier wordt verhuurd. Hier worden in de nabije toekomst, op het Hamerstraatgebied, 120 studentenwoningen gerealiseerd. Naast de NDSM-werf wordt waarschijnlijk ook studentenhuisvesting gerealiseerd rond de Klaprozenweg. Verbindingen en fysieke barrières In het westelijke deel van Oud Noord zorgt de as Klaprozenweg Cornelis Douwesweg voor een scheiding tussen oud en nieuw, ofwel tussen de NDSM-werf in Oud Noord en de wijk Tuindorp Oostzaan in Noord West. De frequentie en capaciteit van de veerponten blijft achter bij het zich ontwikkelende centrummilieu aan de IJ-oever. De druk op de ponten zal verder toenemen door de dynamiek aan de IJ-oever en door het groeiend aantal inwoners in Noord, met name aan de IJ-oever. Wel wordt Oud Noord vanuit de stad beter bereikbaar door de aanleg van de Noord/Zuidlijn. Er komt een halte aan het Noorderpark, op het knooppunt met de Johan van Hassseltweg. Een halte bij de Sixhaven is nog niet voorzien. Bedrijvigheid De ruimtelijk-economische structuur van Oud-Noord is tweeledig. De Noordelijke IJ-oever West en Oost bestaan vooral uit bedrijventerreinen, waar nu (nog) weinig mensen wonen. De overige buurtcombinaties hebben vooral een woonfunctie en kennen, net als de andere gebieden in Noord, relatief weinig werkgelegenheid. De meeste ontwikkeling vindt plaats in Noordelijke IJ-oever West. Dit voormalige bedrijventerrein krijgt er nu een woonen recreatiefunctie bij. Tegelijkertijd neemt de bedrijvigheid toe. Tussen 2010 en 2014 kwamen er ruim 250 bedrijven en banen bij (een toename van respectievelijk 28% en 13%). Een derde van de nieuwe werkgelegenheid is in de toeristische sector, onder andere in horeca en recreatie. Rond de NDSM-werf ontspringen vooral bedrijven binnen de evenementensector. Traditioneel biedt de buurtcombinatie ruimte aan grootschalige industrie- en handelsbedrijven, bedrijven in advisering, onderzoek en ICT. In IJ-oever Oost zijn met name creatieve bedrijven, horeca en filmbedrijven gevestigd. De focus ligt op dit moment op de toegankelijkheid van het bedrijventerrein en de bouw van 120 2

3 studentenwoningen. Op termijn wordt aangezet tot transformatie naar een woon-werkgebied. Aan zowel de oost- als westkant van de Noorderlijke IJ-oever is veel ruimte voor hotelontwikkeling en horeca. In de overige buurtcombinaties van Oud Noord zijn vooral kleine bedrijven gevestigd, voor een groot deel zzp ers, die werkzaam zijn in onder andere dienstverlening, cultuur en recreatie. Het winkelaanbod in de woonwijken ligt onder het Amsterdamse gemiddelde. In het winkelgebied Mosveld wordt de keuze in zowel het food- als non-food segment laag beoordeeld. Het winkelgebied krijgt een van de laagste waarderingen in Amsterdam (5,6). Dit zal naar verwachting veranderen. Eind 2016 wordt op het Mosveld een nieuw winkelcentrum opgeleverd. De van der Pekstraat is reeds populair bij nieuwe ambachtelijke ondernemers. Sociaal Overgewicht komt in dit gebied ook meer voor dan gemiddeld in Amsterdam. Gemiddeld ligt het percentage wel lager dan in de andere twee gebieden in Noord. Bewoners bewegen minder vaak voldoende dan gemiddeld in de stad en de inwoners ervaren vaker lichamelijke beperkingen. Verder roken inwoners uit Oud-Noord vaker dan gemiddeld. Op overmatig/zwaar alcoholgebruik scoren zij gemiddeld voor Amsterdam maar ongunstiger dan andere gebieden in Noord. Daarnaast ervaren de bewoners vaker psychische klachten (13% versus 7% gemiddeld in Amsterdam) en voelen ze zich vaker (zeer) ernstig eenzaam (15% versus 11%). In de twee Tuindorpen spelen vooral gezondheidsproblemen die samenhangen met een oudere bevolking. In IJplein/Vogelbuurt komen psychische klachten en eenzaamheid vaker voor en in Volewijck wordt het meest gerookt (35%). De ongunstige gezondheid van de bewoners van Oud Noord hangt samen met de relatief zwakke sociaaleconomische status van de bevolking. Zelfredzaamheid en participatie De zelfredzaamheid en participatie is in Oud Noord gemiddeld laag. Een kwart van de huishoudens heeft een laag opgeleid gezinshoofd en een laag inkomen (25% versus 15% gemiddeld). Ook op andere terreinen (aandeel met bijstand, gemiddeld inkomen) is de positie minder gunstig dan gemiddeld in de stad en dan in de andere twee gebieden in Noord. De geregistreerde werkloosheid is met bijna 16% boven gemiddeld (stedelijk: 12%). Binnen het gebied hebben de bewoners van IJplein/Vogelbuurt en Volewijck de minst gunstige sociaaleconomische positie. De twee tuindorpen scoren iets onder het stedelijk gemiddelde maar nog boven het Noords gemiddelde. De buurtcombinaties Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk en Noordelijke IJ-oever West scoren sociaaleconomisch ruim boven het stedelijk gemiddelde. De groep die geen regie ervaart over het eigen leven is in Oud Noord wat groter dan gemiddeld in de stad (13% versus 10%). In de twee tuindorpen gaat het zelfs om 18%. De hoge percentages zullen samenhangen met het gemiddeld lage opleidingsniveau (45% van de 15-plussers in Oud Noord is laag opgeleid) alsook de lage sociaaleconomische status van de inwoners van dit gebied. Er wordt wat minder vaak aan mantelzorg gedaan dan gemiddeld in Noord (11%) en Amsterdam (9%). Uitzondering zijn weer de twee tuindorpen waar 14% mantelzorg verleent. De inwoners van het gebied participeren in totaal veel minder vaak dan gemiddeld: 78% van de 19 tot 65-jarigen heeft (vrijwilligers) werk, geeft mantelzorg en/of doet een opleiding versus 87% gemiddeld in Amsterdam. Gezondheid De bewoners van Oud Noord ervaren relatief vaak een matige of slechte gezondheid (33% versus 25% Amsterdam). Jeugd en onderwijs Jongeren uit Oud Noord groeien relatief vaak op in een minimahuishouden (25% versus 21% in Amsterdam). Dit geldt in sterkere mate voor IJplein/Vogelbuurt (32%). In Volewijck en Tuindorp Buiksloot gaat het om 28% en 27% van de jongeren. In Tuindorp Nieuwendam is het aandeel minimajongeren gemiddeld, terwijl hun aandeel rond de dijken bijzonder laag is. Op het gebied van onderwijs scoren Nieuwendammerdijk, Buiksloterdijk en Noordelijke IJ-oever West bovengemiddeld gunstig. In de overige buurtcombinaties blijven de schoolresultaten achter. In Volewijck en IJplein/Vogelbuurt krijgt ongeveer een kwart van de leerlingen een basisschooladvies voor praktijkonderwijs of leerwegondersteuning. Dit is veel meer dan gemiddeld in Amsterdam (15%). Op de middelbare school stoppen in de twee tuindorpen en IJplein/Vogelbuurt relatief veel jongeren met onderwijs zonder startkwalificatie. Voortijdig schoolverlaten is een typisch probleem van de tuindorpen, zo is het aandeel voortijdig schoolverlaters in Tuindorp Oostzaan ook hoog. Ondanks de lagere schoolprestaties is de jeugdwerkloosheid in Oud Noord laag (17% tegenover 24% in Amsterdam). Dit komt voornamelijk omdat veel studenten zich hier vestigen en de niet-beroepsbevolking relatief groot is. Het aandeel geregistreerde werklozen is hier wel weer een stuk hoger dan stedelijk (6,1% vs. 3,8%) Zorg voor de jeugd Er zijn relatief veel jongeren met problemen of zorg in dit gebied. Zo hebben zowel meer (tienjarige) leerlingen in het basisonderwijs als tweedejaars leerlingen op de middelbare school een verhoogd risico op sociaal-emotionele problemen dan gemiddeld in de stad (respectievelijk 28% versus 19% en 17% versus 11%, gemeten via de SDQ-score) en lopen er 3

4 meer trajecten Jeugd- en Opvoedhulp. In Oud-Noord zijn dat er 60 per jongeren versus 41 gemiddeld in de stad. Ook ligt het aandeel criminele jongeren er hoger dan gemiddeld. Van de jongeren tussen de 12 en 24 jaar wordt 5% verdacht van een misdrijf versus 4% gemiddeld in de stad. In Volewijck en IJplein/Vogelbuurt ligt dit nog iets hoger (6%). Het aantal meldingen bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) ligt met 5 per jongeren rondom het stadsgemiddelde. Maar in Tuindorp Buiksloot ligt het aantal veel hoger dan gemiddeld in Oud Noord, net als het aantal behandelingen in de geestelijke gezondheidszorg (de j-ggz). Ook in IJplein/Vogelbuurt en Tuindorp Nieuwendam ligt het aantal behandelingen in verband met psychische problematiek hoger. dat sport ook effectief is als middel om gezondheidsproblemen aan te pakken en om overlast/criminaliteit te signaleren en tegen te gaan. In de oostelijke Tuindorpen, met name in Tuindorp Nieuwendam, is het aanbod van sportactiviteiten nog beperkt. Er zijn diverse sportfaciliteiten in Oud Noord, zoals tennisaccommodatie Vliegenbos, een Cruyff Court en openbare speelpleintjes. In Oud Noord bevinden zich veel culturele instellingen, variërend van internationale instituten, grootstedelijke instellingen, tot typisch Noordse organisaties. Aan het IJ zijn veel mogelijkheden om het culturele aanbod verder uit te breiden en te verbinden met de omliggende woonwijken. Tegelijkertijd hebben de buurten in Oud Noord een eigen monumentaal karakter. Twee derde van de 10-jarigen is lid van een sportclub en dat is gemiddeld voor Amsterdamse begrippen. Evenals het deel van de 10-jarigen met overgewicht. Wel is overgewicht onder basisschoolkinderen in IJplein/Vogelbuurt een probleem, zo blijkt uit cijfers van de GGD. Het recent gebruik van tabak, cannabis en/of alcohol onder vierdeklassers ligt rond het stedelijk gemiddelde. Stapeling van regelingen en voorzieningen De Stapelingsmonitor laat zien dat huishoudens uit Oud Noord bovengemiddeld gebruik maken van 40 onderscheiden regelingen en voorzieningen, zoals WMO, WAO en speciaal onderwijs. Van de huishoudens in dit gebied gebruikt 57% één of meer van dergelijke regelingen (Amsterdam 45%) en bij 14% van de huishoudens met regelingen is sprake van stapeling van 5 of meer regelingen (Amsterdam 12%). Dit duidt er op dat er in Oud Noord relatief veel sprake is van multiproblematiek bij huishoudens. In Volewijck worden de drie delen van het Noorderpark met elkaar verbonden tot één recreatief park. In 2015 komt er een brug over het Noord Hollandschkanaal en wordt het Noorderparkbad geopend. Leefbaarheid en veiligheid Bewoners uit Oud Noord zijn gemiddeld redelijk tevreden over hun eigen buurt. Zij geven deze een 7,1 (Amsterdam 7,4) en de verwachte ontwikkeling van de buurt een 7,0 (Amsterdam 7,1). Bewoners uit de buurtcombinaties Volewijck, IJplein/Vogelbuurt, Tuindorp Buiksloot zijn minder positief over de (ontwikkeling van de) buurt dan de bewoners uit Tuindorp Nieuwendam, Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk en de Noordelijke IJ-oever West. De tevredenheid over de buurt is in Volewijck en IJplein/Vogelbuurt na een sterke afname tussen 2001 en 2005, in 2013 weer terug op het niveau van In Oud Noord wonen relatief veel 65+ers, eenoudergezinnen, minima- en laag opgeleide huishoudens. Zij hebben een grotere kans een beroep te moeten doen op deze regelingen. Binnen Oud Noord is het gebruik en de stapeling van regelingen en voorzieningen het grootst in Volewijck, IJplein/Vogelbuurt, Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot. In de eerste twee buurtcombinaties komt dit waarschijnlijk vooral vanwege armoede, in de laatste twee vanwege het hoge aandeel ouderen. Sport, cultuur en recreatie In stadsdeel Noord sporten en bewegen volwassenen minder dan gemiddeld in Amsterdam. Aannemelijk is dat dit beeld ook voor Oud Noord opgaat. Daarnaast is er, zoals reeds beschreven, zowel onder jongeren als volwassenen in Oud Noord vaker sprake van overgewicht. Om sportdeelname te bevorderen is er een sportmakelaar actief en zijn er veel (straat)sportactiviteiten. Uit ervaring van professionals blijkt De sociale cohesie en behoefte om te verhuizen is in geheel Oud Noord gemiddeld. Er zijn wel meer spanningen tussen bevolkingsgroepen dan gemiddeld in Amsterdam, met name in de gecombineerde buurtcombinaties Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot (terwijl hier tegelijkertijd bovengemiddeld veel sociale cohesie is). In Tuindorp Buiksloot is de betrokkenheid van bewoners bij de buurt wel minder groot dan gemiddeld. Recent (tussen 2013 en augustus 2014) zijn de spanningen tussen bevolkingsgroepen in Oud-Noord sterker toegenomen dan gemiddeld in de stad. Begin 2015 komen gegevens beschikbaar die laten zien in welke buurtcombinaties de spanningen het afgelopen jaar vooral zijn toegenomen. In gebied Oud Noord zijn er vergeleken met Amsterdam gemiddeld meer onveiligheidgevoelens onder bewoners en is ook de objectieve veiligheid (misdrijven en gerapporteerd slachtofferschap) ongunstiger. 4

5 Met name in Nieuwendammerdijk/Buiksloterdijk is het objectief gezien onveilig vanwege de vele inbraken. De buurtcombinaties IJplein/Vogelbuurt, Tuindorp Nieuwendam en Tuindorp Buiksloot kampen met veel jongerenoverlast. Bewoners van de Nieuwendammerdijk en Buiksloterdijk voelen zich vaker veilig en ervaren minder jongerenoverlast dan de bewoners van overig Oud-Noord. Bewoners uit Volewijck voelen zich vaak onveilig in de buurt en ervaren relatief veel overlast van buren (met name in de Van der Pekbuurt). Vier van de zes overlastgevende jeugdgroepen in Noord bevinden zich in Oud Noord. Voor een deel bestaat de overlast uit woninginbraken. Vooral in de Vogelbuurt en de Van der Pekbuurt is dit het geval. Daarnaast is bekend dat er in de Vogelbuurt onder jonge tieners een dalend normen- en waardenbesef is en veel kinderen zorgen in hun gezinssituatie hebben. De leden van de Van der Pekgroep stellen zich zeer intimiderend op in horecagelegenheden en in winkels. In de Bloemenbuurt is een (nog niet officieel vastgesteld) criminele jeugd-/jongvolwassengroep actief. In Tuindorp Nieuwendam is een jeugdgroep op meerdere locaties verantwoordelijk voor geluidsoverlast en vervuiling. Onder hen zijn veel jongeren met schoolverzuim en problemen zoals overmatig alcoholgebruik. Bevolking Oud Noord naar leeftijd (links mannen, rechts vrouwen), 1 januari 2004, 2014 en aantal inwoners zal gelden voor alle leeftijden, met uitzondering van de groep 18- tot 24-jarigen. Dit komt doordat O+S ervan uitgaat dat de tijdelijke studentenwoningen maximaal 10 jaar blijven staan (het is nog niet duidelijk of dit echt het geval gaat zijn). De sterkst stijgende leeftijdsgroep in Oud Noord is die van de dertigers. Hun aandeel in de bevolking zal toenemen van 15% nu tot 18% in 2024; gelijk aan het Amsterdams gemiddelde. Met de toename van het aantal dertigers zal ook het aantal 0 tot en met 17-jarigen toenemen. Het aandeel 65-plussers zal in 2024 gelijk zijn aan het gemiddelde voor Amsterdam: 14%. Grote bouwprojecten die, volgens planning, tot 2024 in Oud Noord zullen plaatsvinden zijn NDSM-werf West, Overhoeks en Buiksloterham. Het aanbod zal deels uit koopwoningen bestaan, deels uit vrije sector- en sociale huur. In de bevolkingsprognose wordt uitgegaan van in totaal extra woningen tot Deze prognose is mogelijk te behoudend, met name voor het gebied Oud-Noord, omdat niet concrete plannen niet in de prognose kunnen worden meegenomen. Gebiedsspecifieke thema s Noordelijke IJ-oever West en Oost De voormalige industriegebieden aan het IJ ontwikkelen zich op organische wijze tot woon-werkgebieden. Ze worden met hun cultuur, horeca, hotels en evenementen steeds meer onderdeel van het stedelijk centrum. De groeiende openbaarheid van de oever en de nieuwe verbindingen over de zijkanalen en havenkommen dragen daar aan bij. In Overhoeks worden veel woningen gebouwd, daar stijgt het aantal bewoners, met name nieuwe stedelingen, snel. Ook in de buurt Buiksloterham is gestart met de bouw van woningen. In Noordelijke IJ-oever Oost komen veel creatieve bedrijven en horeca. Op langere termijn valt te verwachten dat dit ook een woon-werkgebied wordt bron: O+S Dynamiek, trends en verwachtingen Tussen 2014 en 2024 zal het aantal inwoners in dit gebied gaan toenemen van naar ; een stijging van 23%. Hiermee is de groei in Oud Noord veel sterker dan de gemiddelde groei in Amsterdam (6%). De toename van het Oostelijke tuindorpen Tuindorp Buiksloot (ook wel Het Blauwe Zand genoemd) en Tuindorp Nieuwendam, zijn van oudsher buurtcombinaties met een hoog percentage bewoners van autochtone herkomst, veel (laag opgeleide) ouderen en een hechte sociale structuur. In deze buurtcombinaties worden corporatiewoningen verkocht, waardoor de bevolkingssamenstelling verandert. Er komen meer nieuwe stedelingen en bewoners van (niet-)westerse afkomst. Sociale menging van oude en nieuwe bewoners verloopt soms moeizaam. In de Tuindorpen is sprake van jeugdoverlast en van een hoog aandeel laagopgeleide schoolverlaters. Volewijck en IJplein/Vogelbuurt IJplein/Vogelbuurt en Volewijck zijn Focuswijken die in 2013 en 2014 in de Focusaanpak zijn opgenomen. Deze aanpak heeft tot doel om achterstanden in de sociaaleconomische positie van bewoners te verbeteren en achterstanden in 5

6 leefbaarheid te verminderen. De Focusaanpak lijkt zijn vruchten af te werpen. Toch blijven deze buurtcombinaties in sociaal opzicht kwetsbaar. Ten slotte wordt het Mosveld begin 2015 bouwrijp gemaakt voor de komst een nieuw winkelcentrum. Oud Noord scoort van de drie gebieden in Noord het meest ongunstig als het gaat om cijfers rondom werk en inkomen en scoort ook een stuk slechter dan het Amsterdams gemiddelde. De ongunstige scores van Oud Noord zijn vrijwel volledig toe te schrijven aan de situatie in IJplein/Vogelbuurt en Volewijck, met de grootste stapeling van problemen in de buurten Vogelbuurt Zuid en Van der Pekbuurt. Deze buurtcombinaties behoren tot de armste van Amsterdam. Een hoog aandeel bewoners is werkloos, ontvangt bijstand en zit in schuldhulpverlening. Er wonen veel kwetsbare bewoners en er is veel (psychosociale) gezondheidsproblematiek. Daarbij wordt geconstateerd dat er veel licht verstandelijk beperkten zijn. Ook is de veiligheidssituatie ongunstig en er zijn veel problemen met de jeugd: veel kinderen met zorg, een hoog aandeel laagopgeleide schoolverlaters, werkloosheid en overlast (op straat). Verder zijn er signalen van overbewoning: grote gezinnen in te kleine woningen. Er zijn ook positieve ontwikkelingen in deze Focuswijken. Zo merken professionals dat de participatie en betrokkenheid van bewoners (bij de leefomgeving) toeneemt. Ook stijgen de tevredenheid met de buurt en het vertrouwen in de toekomst van de buurt sterk. In de buurten IJplein, Vogelbuurt Zuid en Bloemenbuurt worden woningen verkocht. In beide buurtcombinaties neemt het aandeel nieuwe stedelingen sneller toe dan in Noord en in Amsterdam. Vooral de gebieden dichtbij het IJ met veel vooroorlogse woningen zijn in trek. Hierdoor stijgt daar ook het gemiddelde opleidingsniveau van de bevolking bovengemiddeld. In deze buurten ontstaat meer sociale menging, al verloopt dat ook hier soms moeizaam. In IJplein/Vogelbuurt is het Huis van de Wijk vernieuwd. In Volewijck is er onder bewoners een sterk gemis aan een herkenbaar en laagdrempelig ontmoetings- en informatiecentrum. Van der Pekbuurt Door de ontwikkeling van de Van der Pekstraat tot een levendige winkelstraat maakt Noord aansluiting met de stad. Door nieuwe horeca, een toename van ambachtelijke ondernemers en na herinrichting en verplaatsing van de markt, wordt de straat een verbinding tussen het oude Mosveld en de stad en de nieuwbouw op Overhoeks. De fysieke ontwikkeling in de buurt is goed op gang gekomen en wordt voortgezet. Het Van der Pekplein is opnieuw ingericht. Vanaf het plein komt in 2015 een brug over het Buiksloterkanaal naar de wijk Overhoeks. Er is al een start gemaakt met de grootschalige renovatie van de woningen. 6

7 Kernindicatoren Amsterdam Stadsdeel Gebied22 BC BC BC BC BC BC BC gebiedcode STAD N DX18 N60 N61 N62 N63 N64 N71 N72 peiljaar Amsterdam Noord Bevolking aantal inwoners bevolkingsdichtheid (inwoners / km2 land) % 0-17 jaar ,2 21,6 18,8 19,2 19,4 15,9 16,5 28,0 12,0 11,2 % ,7 15,6 13,4 12,0 10,0 24,6 18,8 13,8 7,1 16,4 % ,8 4,2 2,7 2,5 1,6 5,9 4,0 2,2 0,2 4,3 % niet-westerse Amsterdammers ,8 37,8 33,2 39,4 47,1 12,3 16,8 4,2 19,0 19,0 % nieuwe stedelingen ,3 17,4 23,2 21,5 22,5 19,5 16,5 31,1 47,7 40,5 aantal huishoudens % stel met kinderen ,3 21,4 17,1 16,3 15,7 16,6 16,9 41,5 10,9 14,9 % eenoudergezinnen ,0 11,9 11,4 12,4 12,0 11,1 14,9 5,6 3,7 4,5 % alleenwonenden ,3 44,9 50,3 50,9 54,0 47,2 42,6 24,8 63,0 55,2 % bewoners van instituten ,0 0,9 0,4 0,8 0,3 0,0 0,0 0,0 0,0 1,7 % verhuisd (binnenlandse mutatiegraad) ,9 10,6 11,7 11,7 11,3 7,9 7,3 10,1 30,6 30,5 Ruimte en economie-wonen en openbare ruimte woningvoorraad % corporatiehuur ,6 66,3 75,7 85,8 76,5 83,3 86,8 0,2 14,8 0 % koopwoningen ,5 27,7 17,7 9,6 17,4 13,7 12,3 85,5 41,6 25,8 % goedkope huur in woningvoorraad (0-425)* % huur tot huurtoeslaggrens (0-665)* % huur in middensegment ( )* gemiddelde WOZ-waarde per m % grote woningen (>80 m2) , ,6 14,7 29,7 4,5 5,6 67,4 93,9 60,6 gemiddelde woningbezetting (>100 woningen) ,04 2,24 2,07 2,00 2,04 1,87 2,03 2,73 3,42. huurquote* rapportcijfer eigen woning ,6 7,5 7,4 6,9 7,4 7,2 7,6 8,6 8,0. verloederingsscore (0-100) rapportcijfer onderhoud straten en stoepen ,6 5,9 5,9 5,7 6,1 5,7 5,3 6,9 6,2. rapportcijfer onderhoud groen ,8 6,4 6,3 6,1 6,2 6,7 5,9 7,2 6,4. rapportcijfer schoonhouden straten en stoepen ,4 5,7 5,8 5,3 5,7 6,1 5,6 7,1 6,3. rapportcijfer parkeervoorzieningen ,4 7,0 7,0 7,1 7,2 7,1 6,7 6,7 5,9. Ruimte en economie- bedrijvigheid aantal (bedrijfs)vestigingen starters (% vestigingen) ,5 11,1 10,3 15,4 14,6 11,6 19,3 11,3 5,4 5,4 ZZP'ers (% vestigingen) ,4 53,0 46,3 64,5 66,9 63,5 65,1 63,6 21,8 27,8 creatieve industrie (% vestigingen) ,9 25,0 31,7 34,4 41,7 28,5 22,9 35,6 24,6 32,2 toerisme (% vestigingen) ,8 8,2 6,3 9,3 8,2 6,4 7,2 3,6 4,4 4,7 ICT (% vestigingen) ,5 15,4 19,3 16,4 16,6 13,7 8,4 22,2 21,9 24,1 zakelijke dienstverlening (% vestigingen) ,7 26,2 29,1 24,2 27,4 24,1 24,1 38,2 30,7 33,2 aantal winkels per inwoners ,8 3,4 4,7 3,9 1,8 4,9 3,2 1,8 28,4 69,0 aantal banen (>12 uur per week) aantal banen per inwoners (>500 inwoners) Sociaal-zelfredzaamheid en participatie potentiële beroepsbevolking (15-64) geregistreerde werkloosheid ,8 14,0 15,7 18,2 17,2 13,7 15,2 6,2 6,3 19,0 % jarigen met bijstand ,4 7,8 9,3 11,8 11,0 5,8 7,7. 2,4. % jarigen in trede 1 of 2 van de bijstand ,5 5,4 6,6 8,4 7,9 4,1 5,4. 1,0. gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen % huishoudens laag opgeleid en laag inkomen % minimahuishoudens % 18+ in schuldhulpverlening ,3 4,6 5,5 7,2 5,8 3,8 5,1. 1,9. % (zeer) ernstig eenzaam % matig tot sterke sociale uitsluiting % geen regie over eigen leven % mantelzorgers % vrijwilligers % zet zich in voor buurt of stad % (vrijwilligers)werk/mantelzorg/opleiding (19-64) Sociaal-gezondheid % ervaren gezondheid gaat wel - zeer slecht % belemmerd door chronische aandoening % OESO beperking % hoog risico angststoornis / depressie % rokers % overmatig / zwaar alcoholgebruik % overgewicht of obesitas % dat aan beweegnorm voldoet Oud-Noord Volewijck IJplein/ Vogelbuurt Tuindorp Nieuwendam Tuindorp Buiksloot Nieuwendammerdijk /Buiksloterdijk Buiksloterham Nieuwendammer ham 7

8 Amsterdam Stadsdeel Gebied22 BC BC BC BC BC BC BC gebiedcode STAD N DX18 N60 N61 N62 N63 N64 N71 N72 peiljaar Amsterdam Noord Sociaal-jeugd en onderwijs aantal scholen basisonderwijs aantal leerlingen basisonderwijs % gewichtleerlingen (op scholen) ,1 26,2 37,4 40,8 50, ,2. % (matig) verhoogde SDQ-score (10-jarigen) gemiddelde CITOscore (naar woonadres) ,6 533,4 533,2 530,8 531,6 535,0. 541,2.. % basisschooladvies pro/lwoo ,4 21,1 19,5 23,5 25,3 14,8. 0,0.. aantal scholen speciaal onderwijs aantal leerlingen speciaal onderwijs aantal scholen voortgezet onderwijs aantal leerlingen voortgezet onderwijs % (matig) verhoogde SDQ-score leerlingen VO % laag opgeleide schoolverlaters (18-22 jaar) ,1 13,2 14,3 13,4 18,8 18,7 21,8 5,2 2,5. aantal inwoners studentenwoningen jeugdwerkloosheid % minimajongeren % overgewicht / obesitas (10-jarigen) % lid sportvereniging (10-jarigen) recent gebruik tabak/alcohol/cannabis (VO4) behandelingen JGGZ ambulant per jaar ,0 8,5 8,8 7,5 9,0 13,6 9,7... trajecten Jeugd- en opvoedhulp per jaar aanmeldingen AMK per jarigen ,1 4,3 5,3 6,7 5,6. 19,1... % jeugdige verdachten (12-24) , Leefbaarheid en veiligheid rapportcijfer voor de eigen buurt ,4 7,0 7,1 6,9 6,8 7,4 7,0 8,4 7,1. rapportcijfer ontwikkeling eigen buurt ,1 6,7 7,0 6,9 7,0 6,9 6,5 7,9 7,4. % verhuisgeneigden* kengetal sociale kwaliteit (0-100) rapportcijfer betrokkenheid buurtbewoners ,3 6,2 6,4 6,2 6,1 6,4 5,8 7,5 6,8. spanningenindex * objectieve veiligheidsindex * deelindex inbraak* deelindex overlast* deelindex drugs* subjectieve veiligheidsindex * % voelt zich wel eens onveilig in eigen buurt % vaak jongerenoverlast in de buurt rapportcijfer burenoverlast ,3 7,4 7,3 6,8 7,0 7,5 7,2 8,6 7,8. rapportcijfer overlast andere groepen ,0 7,1 7,0 6,8 6,8 7,2 6,9 7,4 7,4. rapportcijfer horecaoverlast ,9 8,2 8,0 7,9 7,9 8,2 8,8 8,6 7,5. Oud-Noord Volewijck IJplein/ Vogelbuurt Tuindorp Nieuwendam Tuindorp Buiksloot Nieuwendammerdijk /Buiksloterdijk Buiksloterham Nieuwendammer ham legenda > 1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5-1 SD meer / beter dan gemiddeld 0,5 SD rond gemiddelde 0,5-1 SD minder / slechter dan gemiddeld > 1 SD minder / slechter dan gemiddeld De kleuren geven aan hoe de waardes van een indicator verspreid zijn over de stad. De kleuren geven niet aan of de verschillen statistisch significant zijn. *De cijfers op buurtcombinatieniveau zijn gebaseerd op de WIA-buurtindeling Deze en meer cijfers zijn op verschillende schaalniveaus terug te vinden in het Basisbestand Gebieden Amsterdam op 8

9 Definities en bronnen peiljaar bron definitie / opmerking niet-westerse Amsterdammers 2014 O+S Amsterdammers die zelf of van wie een van de ouders is geboren in niet-westers land (=Afrika, Latijns- Amerika en Azië (exclusief Indonesië en Japan) of Turkije). nieuwe stedelingen 2014 O+S Personen van autochtone of westerse herkomst in de leeftijd jaar, die na hun 18e geregistreerd zijn in de gemeente Amsterdam. bewoners van instituten 2014 O+S aantal geregistreerde niet-zelfstandig wonenden oordeel bewoners over woning, buurt, openbare 2013 WIA Wonen in Amsterdam (WIA): tweejaarlijkse enquête van Dienst Wonen Zorg en Samenleven ruimte, voorzieningen etc. huurquote 2013 WIA Kale huur minus de huurtoeslag, als percentage van het inkomen % verhuisgeneigden* 2013 WIA aandeel bewoners dat de komende twee jaar wil verhuizen gemiddelde WOZ-waarde per m DBGA Waarde in kader Wet waardering onroerende zaken. De WOZ-waarde wordt vastgesteld op basis van het peiljaar voorafgaand aan het peildatum. grote woningen 2014 BAG Verblijfsobject met gemiddeld gebruikersoppervlakte (GBO) > 80m2. verloederingsscore 2013 Veiligheidsmonitor Gemiddelde van het aandeel bewoners dat de volgende voorvallen vaak vindt voorkomen in de buurt: (0-100, hoe hoger hoe meer verloedering) bekladding muren, rommel op straat, hondenpoep en vernieling bus- en tramhokjes. (bedrijfs)vestigingen 2014 ARRA Locatie met door de KvK geregistreerde onderneming, instelling of zelfstandige beroepsbeoefenaar met minimaal één werkzaam persoon. creatieve industrie 2014 ARRA vestingen met de activiteitencodes: kunsten, media en entertainment en creatieve zakelijke dienstverlening. Inclusief activiteiten < 12 uur per week toerisme 2014 ARRA vestingen met de activiteitencodes: logies en overnachtingen, overige horeca, personenvervoer, reisorganisatieen bemiddeling, cultuur en recreatie, jachthavens, zeilscholen en recreatieve detailhandel. Inclusief activiteiten < 12 uur per week ICT 2014 ARRA vestingen met de activiteitencodes: content, diensten, hardware. zakelijke dienstverlening 2014 ARRA vestingen met de activiteitencodes: 68, 691, 692, 701, 702, 711, 712, 721, 722, 731, 732, 741, 742, 743, 749, 750, 77, 78, 79, 80, 81, 82 ZZP (zelfstandige zonder personeel) 2014 ARRA Vestiging met 1 werkzame persoon en rechtsvorm eenmanszaak (excl. winkels). aantal banen (>12 uur per week) 2014 ARRA aantal werkzame personen in een baan van minstens 12 uur per week gezondheidsklachten, mantelzorg, levensstijl, maatschappelijke participatie 2012 GGD: AGM Amsterdamse Gezondheidsmonitor (AGM): vierjaarlijkse enquête GGD onder Amsterdammers van 19 en ouder OESO beperking 2012 GGD Personen die ten minste 1 van 7 activiteiten met betrekking op horen, zien en bewegen niet of alleen met grote moeite kunnen verrichten. % hoog risico angststoornis / depressie 2012 GGD K10 screeningslijst voor depressieve en angststoornissen: 10 vragen over de gemoedstoestand in de afgelopen vier weken. % (zwaar) overmatig alcoholgebruik 2012 GGD Overmatig: >21 glazen per week mannen, >14 glazen per week vrouwen Zwaar: minimaal 1x per week 6 glazen op een dag % overgewicht of obesitas 2012 GGD overgewicht (25 BMI<30) en obesitas (BMI 30) % volwassenen dat aan beweegnorm voldoet 2012 GGD Dagelijks minstens half uur minimaal matig intensieve lichamelijke activiteit op minimaal 5 dagen per week. potentiele beroepsbevolking 2014 O+S bevolking van 15 t/m 64 jaar geregistreerde werkloosheid 2014 DWI /CBS/ O+S % 15 tot 64-jarigen met bijstand (wwb levensonderhoud, wwb bbz, oiaw ioaz), gedeeltelijk arbeidsongeschikt (<80%) of WW bijstand 2014 DWI personen die WWB-levensonderhoud ontvangen % jarigen in trede 1 of 2 van de bijstand 2014 DWI ontvangers van WWB met grote afstand tot de arbeidsmarkt gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen 2011 CBS/ RIO Bruto-inkomen verminderd met premies sociale zekerheid en andere betaalde overdrachten en de loon-, inkomsten- en vermogensbelasting. % huishoudens laag opgeleid en laag inkomen 2011 CBS / O+S huishouden in laagste tertiel koopkrachtinkomen en hoofdbewoner met maximaal VMBO. Studenten en bewoners van instituten buiten beschouwing. % minimahuishoudens 2011 CBS / O+S huishouden met inkomen tot 110% van het Wettelijk Sociaal Minimum. % 18+ in schuldhulpverlening 2013 DWI aandeel actieve cliënten schuldhulpverlening % (zeer) ernstig eenzaam 2012 GGD Eenzaamheidsschaal De Jong-Gierveld: 11 items met betrekking op emotionele en sociale eenzaamheid. Wanneer op 3 of meer items min of meer of ja is geantwoord wordt men als eenzaam beschouwd. sociale uitsluiting 2012 GGD % met achterstand op 2 of meer van volgende terreinen: sociale participatie (eenzaamheid, sociale contacten); materiele deprivatie (gebrek aan financiële middelen); toegang tot sociale grondrechten (woning, zorg, discriminatie); normatieve integratie (naleven normen en waarden samenleving) % mantelzorgers onder 19-plussers 2012 GGD minstens 3 maanden en/of minstens 8 uur per week vrijwilligers, inzet voor buurt of stad, informele hulp, standaardleefsituatie-index (SLI) 2012 Staat van de Stad Staat van de Stad: tweejaarlijks onderzoek naar participatie Amsterdammers. De SLI beschrijft het gemiddelde welzijnsniveau. % gewichtleerlingen (op scholen) 2013 O+S aandeel leerlingen waarvan geen van de ouders hoog is opgeleid % (matig) verhoogde SDQ-score leerlingen 2014 GGD Percentage met een verhoogde kans op sociaal-emotionele problemen % basisschooladvies pro/lwoo 2014 DMO % leerlingen in groep 8 met basisschooladvies voor praktijkonderwijs of VMBO met leerwegondersteuning. % laag opgeleide schoolverlaters (18-22 jaar) 2013 DMO bovenleerplichtigen die onderwijs hebben verlaten zonder startkwalificatie aantal inwoners studentenwoningen 2014 O+S aantal inwoners van studentencomplexen en studenteneenheden % minimajongeren 2011 CBS / O+S aandeel 18-minners dat opgroeit in een minimahuishouden middelengebruik VO4 GGD 4e klassers die wekelijks roken en/of recent alcohol hebben gedronken en/of recent cannabis hebben gebruikt (recent = in de afgelopen 4 weken) aantal behandelingen JGGZ ambulant per jarigen (niet uniek, schatting, n>20) trajecten jeugd en opvoedhulp per jarigen (niet uniek, n>5) aantal aanmeldingen AMK per jarigen (niet uniek, n>5) 2011 tweede lijn behandeling. schatting van het aantal behandelingen (geen unieke cliënten) 2012 JBRA, instellingen J&O / O+S Aantal jongeren met traject ambulante jeugdzorg, dagbehandeling, crisisopvang, residentiele jeugdzorg en/of pleegzorg per t/m 17-jarigen (N>100) DMO aantal meldingen bij het Amsterdams meldpunt Kindermishandeling indicatief cijfer: een kind kan meerdere meldingen hebben. risicofactorenindex jeugdcriminaliteit 2013 O+S De risicofactorenindex geeft aan in hoeverre in buurten risicofactoren aanwezig zijn die de kans op jeugdcriminaliteit verhogen. kengetal sociale kwaliteit (0-100, hoe hoger, hoe beter de sociale kwaliteit) 2013 Veiligheidsmonitor aandeel inwoners dat positief reageert op vier stellingen over hoe de bewoners in de buurt met elkaar omgaan spanningenindex 2013 O+S Index gebaseerd op 8 stellingen over spanningen die bewoners ervaren in de buurt. objectieve veiligheidsindex 2013 OOV / O+S Index die het aantal incidenten in een buurt volgt subjectieve veiligheidsindex 2013 OOV / O+S Index die de ervaren veiligheid in een buurt beschrijft 9

10 Functiekaart gebied Oud Noord Bron: DRO Rol gebiedsanalyse binnen gebiedscyclus en Colofon De gebiedsanalyses vormen het jaarlijkse startpunt van de Amsterdamse gebiedscyclus. Iedere analyse beschrijft de toestand en ontwikkeling van één van de 22 gebieden in de stad. Daarbij wordt zowel gebruik gemaakt van statistieken en onderzoeksgegevens als de signalen uit de buurt die professionals in het gebied opvangen. Deze gebiedsanalyse dient als onderlegger voor de gebiedsagenda De gebiedsanalyses zijn een gezamenlijk product van OIS en de stadsdelen (eindredactie: OIS). 10