Jaarverslag Commissie van Toezicht Penitentiaire Inrichting Rotterdam Locatie De Schie

Transcriptie

1 Jaarverslag 2017 Commissie van Toezicht Penitentiaire Inrichting Rotterdam Locatie De Schie

2 Inhoudsopgave Woord vooraf Inleiding De inrichting Samenstelling en mutaties van de Commissie van Toezicht Cijfers over Aantal beklagzittingen... 7 Aantal contacten met de Gedeco in Aantal medische klachten in Overzicht ingediende beklagschriften Overzicht soorten ingediende klachten per onderwerp in De toezichthoudende taak Afdeling A Afdeling B Afdeling C Afdeling D Activiteitenprogramma Geestelijke verzorging Winkel en voeding (Psycho)medische zorg Casemanagement (D&R) Veiligheid Jaarverslag Gedeco Externe contacten De adviestaak De bemiddelingstaak De rechtsprekende taak Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen Algemene conclusies Bijlagen

3 Woord vooraf De gevangenis is geen systeem dat op het comfort is gericht van haar bewoners. Het is geen organisatie die het aangenaam verpozen als doel heeft gesteld. Daarom biedt het een verblijf dat - met behoud van fatsoen - beklagenswaardig en beperkend is zolang het duurt. Mensen die straf verdienen zullen lijden aan hun gemis van vrijheid. Wie het eigen huis voor het Huis van Bewaring inruilt heeft het er doorgaans naar gemaakt door de wet te overtreden en anderen te duperen. Mensen die hoge verwachtingen koesteren omtrent de kwaliteit van dit verblijf zullen teleurstelling op teleurstelling stapelen en zich beklagen. De Commissies van Toezicht leveren onafhankelijk kritiek op het systeem, dat verdachten en veroordeelden gedwongen verwijderd houdt van de maatschappij. Dankzij deze inbreng kan worden voorkomen dat in de gevangenis een verstarrende routine ontstaat waarin mensen wegzinken in een perspectiefloos bestaan. De veiligheid in de samenleving is niet gediend met mensen die geen kansen meer krijgen om zich te herstellen. Daarom voeren de leden van de Commissie regelmatig gesprekken met gedetineerden, is er elke maand een vergadering met de directie en neemt de beklagcommissie beslissingen over conflicten op basis van de geldende regels. Een gevangenis is in het gunstige geval een halte op weg naar een delictvrije toekomst. In het ongunstige geval biedt de gevangenis een onmisbare bewaarplaats, zodat sommigen geen kans krijgen elders onheil te veroorzaken. Naast uitboeting van straf is voorbereiding op de terugkeer in de samenleving een verstandige optie. In aanvulling op de toegewijde inspanningen van penitentiaire vakmensen leveren de commissieleden met hun toezicht een bijdrage aan humane detentie. Mr. H.G. Vis, voorzitter 3

4 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag 2017 van de Commissie van Toezicht (hierna ook: Commissie) van de Penitentiaire Inrichting Rotterdam, locatie De Schie. Het jaarverslag geeft naast enige statistische gegevens over omvang en aard van de ingediende klachten een impressie van de waarnemingen die de leden van de Commissie hebben opgedaan tijdens hun werkzaamheden. Ook zijn de belangrijkste gesprekspunten opgenomen die tijdens de vergaderingen van de Commissie, al dan niet in aanwezigheid van de directie, de revue hebben gepasseerd. De Commissie streeft ernaar de klachten van gedetineerden zoveel mogelijk door bemiddeling af te doen. De bemiddelingen vinden plaats tijdens het weekcommissariaat. Om de bemiddeling zo effectief mogelijk te laten zijn is er eenmaal per jaar een intervisiebijeenkomst voor de weekcommissarissen waar ervaringen uitgewisseld worden. In dit streven past ook het overleg met directie en afdelingshoofden om door betere samenwerking en communicatie tot vermindering van klachten te komen. Indien de bemiddeling niet succesvol wordt afgesloten wordt de klacht tijdens een beklagzitting behandeld en wordt een uitspraak gedaan. De toezichthoudende taak staat centraal tijdens de maandelijkse commissievergaderingen. In 2017 is gestart met de versterking van de toezichthoudende taak van de Commissie. Dit op grond van de Toetsingscriteria voor CvT's gevangeniswezen, RSJ, mei Er heeft een herverdeling van de toezichtsportefeuilles plaats gevonden. Tijdens de commissievergaderingen doen de portefeuillehouders verslag van hun bevindingen en de aandachtspunten worden overlegd met de commissieleden en de directie. Aan het eind van het jaar wordt compleet verslag door de portefeuillehouders gedaan waarvan een kort overzicht in dit jaarverslag. Regelmatig geeft de Commissie adviezen aan de directie. De Commissie bespreekt deze adviezen met de directie. In hoeverre haar adviezen door de directie worden opgevolgd, wordt door de Commissie gemonitord. Rest de Commissie de directie, de afdelingshoofden en alle overige medewerkers te bedanken voor de effectieve en prettige samenwerking in Commissie van Toezicht, maart

5 2. De inrichting De Penitentiaire Inrichting Rotterdam (hierna: P.I. Rotterdam), locatie De Schie kent een Huis van Bewaring, een Gevangenis en is een van de twee in Nederland bestaande penitentiaire inrichtingen voor van terrorisme verdachte personen, de Terroristen Afdeling (TA). Daarnaast beschikt De Schie over een afdeling voor beheersproblematische gedetineerden (BPG) en een afdeling voor extra zorgvoorziening (EZV). 3. Samenstelling en mutaties van de Commissie van Toezicht De Commissie bestond per 31 december 2017 uit 13 leden: Naam lid Dhr. mr. H.G. Vis Mw. mr. W.M. de Jager- Bouwman Dhr. mr. W.J. van Boven Mw. mr. C.P.E.M. Fonteijn-van der Meulen Mw. mr. A.J.H.M. Hopmans Mw. C.M.M. Huis in t Veld- Van der Heijden Dhr. B. van der Linden Mw. E. Rambaldo- Zegers de Beijl Mw. mr. dr. S. Struijk Functie in Commissie van Toezicht Voorzitter/ weekcommissaris Vicevoorzitter/ weekcommissaris Voorzitter beklagcommissie Voorzitter beklagcommissie Voorzitter beklagcommissie/ voorzitter beklagrecht Weekcommissaris Lid sinds Maatschappelijke achtergrond Reclassering & GGD Justitie en gemeente Rechterlijke macht Rechterlijke macht Portefeuilles Externe contacten, geestelijke verzorging, leefafdeling A Leefafdeling B, jaarverslag Voeding en winkel, geestelijke verzorging Veiligheid, (psycho)medische zorg Advocatuur Voeding en winkel, evenementen Bibliotheek Activiteitenprogramma, jaarverslag, leefafdeling A Weekcommissaris Justitie Leefafdeling B, activiteitenprogramma, Gedeco Weekcommissaris Justitie Leefafdeling C, Gedeco Voorzitter beklagcommissie Wetenschappelijk onderwijs Evenementen, casemanagement (D&R) 5

6 Dhr. drs. B.J.C.J. Terstegge Dhr. J.J.W. Verbeek Mw. mr. S. Evers Mw. drs. T.P.W. van Neerbos Weekcommissaris Medicus Weekcommissaris Gemeente, politie en justitie Weekcommissaris Bedrijfsleven 2017 Weekcommissaris Politie en GGZ (Psycho)medische zorg, leefafdeling D Leefafdeling D, casemanagement (D&R), veiligheid De cursief weergegeven portefeuilles zijn de portefeuilles waarvan het desbetreffende lid als achtervang fungeert. Ambtelijk secretaris is mevrouw ing. P. van den Berg. Het gezamenlijk secretariaat van de Commissies van Toezicht bevindt zich in de Rechtbank Rotterdam, locatie Dordrecht. Per 1 juli 2017 verliet dhr. R.A. Klaassen de Commissie. In zijn functie als voorzitter werd hij opgevolgd door dhr. mr. H.G. Vis. Dhr. Vis was vicevoorzitter en werd in zijn functie opgevolgd door mw. mr. W.M. de Jager-Bouwman. Per 1 maart 2017 werd dhr. J. Verbeek tot nieuw commissielid benoemd. Per 1 oktober 2017 werden twee nieuwe commissieleden benoemd: mw. mr. S. Evers en mw. drs. T.P.W. van Neerbos. 6

7 4. Cijfers over 2017 Aantal beklagzittingen In 2017 zijn er 28 beklagzittingen gehouden (gemiddeld ruim 2 per maand en gemiddeld 12 zaken per zitting). Aantal contacten met de Gedeco in 2017 In 2017 zijn 2 vergaderingen van de Gedeco bijgewoond. De Gedeco is een inspraakorgaan van gedetineerden met betrekking tot de inrichting. Aantal medische klachten in 2017 Medische klachten Aantal klachten Bemiddeld hoofd medische zaken Naar Medisch Adviseur Naar RSJ RSJ gegrond 0 2 (deels) Ontslag/overplaatsing Er dienen nog 5 medische klachten bemiddeld te worden. Tevens loopt er nog één zaak bij de RSJ. Overzicht ingediende beklagschriften 2017 Een overzicht van het aantal ingediende beklagschriften dat via bemiddeling of behandeling op beklagzittingen is afgedaan is achter in dit jaarverslag opgenomen. In 2017 zijn 1163 klachten ingediend. Dit zeer hoge aantal wordt veroorzaakt door verscheidene veelklagers, alsmede door het slecht functioneren van de winkel. Er is een analyse van de klachten gemaakt per afdeling om daar gerichter op te sturen. Binnen de Commissie is een werkgroep samengesteld die is gericht op een verbetering van het proces van klachtbehandeling. Voor een volledig overzicht van de gegevens wordt verwezen naar de bijlagen. Een vergelijkbaar overzicht van 2016 is tevens achterin opgenomen. 7

8 Overzicht soorten ingediende klachten per onderwerp in 2017 (in vergelijking met 2016) Soort klachten Aantal 2017 Aantal 2016 Activiteiten (arbeid) Activiteiten (diversen) Activiteiten (luchten) Activiteiten (sport) Bejegening 53* 36 Compensatie 3 3 Contact buitenwereld (bellen) 35* 9 Contact buitenwereld (bezoek) Contact buitenwereld (media) 0 0 Contact buitenwereld (post) 13* 6 Controle Dagprogramma, beveiliging en toezicht op maat (DBT) Disciplinaire straf Eisen verblijfsruimte 2 Geweld 0 0 Informatie/procedure 157* 78 Nog onbekend** 12 1 Ordemaatregel 17* 9 Persoonlijke voorwerpen Regime Rekening courant/zak- en kleedgeld Rogatoir verzoek Schadeverhaal 1 3 Selectie/overplaatsing (extern) Selectie/overplaatsing (intern) Transport 0 2 Verlaten inrichting Verzorging (diversen) 289* 128 Verzorging (godsdienst/levensovertuiging) 18* 1 Verzorging (medisch) Verzorging (persoonlijk) 8 22 Totaal * significante toename van het aantal zaken in ** zaken waarvan het onderwerp nog niet bekend is, omdat de klacht is ingediend in een vreemde taal of omdat uit de klacht niet blijkt waarover nu precies geklaagd wordt. De winkelklachten zijn ingeschreven onder verzorging (diversen). Vanaf 1 januari 2018 worden deze klachten ingeschreven onder verzorging (persoonlijk). 8

9 5. De toezichthoudende taak In de maandelijkse vergaderingen van de Commissie staat de toezichthoudende taak centraal. Door uitwisseling met de directie over actuele aangelegenheden wordt gestreefd naar het voorkomen van klachten en het verbeteren van de gang van zaken binnen de inrichting. Regelmatig vraagt de Commissie aan de directie hoe de stand van zaken is betreffende de aanbevelingen die gedaan zijn. Deze aanbevelingen worden bijgehouden op een aanbevelingenlijst. Tijdens de maandelijkse overleggen zijn diverse besluiten genomen. Alle afspraken worden vermeld op de afsprakenlijst ter bevordering van de efficiency en duidelijkheid. Voorafgaand aan de maandelijkse commissievergadering vinden regelmatig themabijeenkomsten plaats waarin een deskundige de Commissie over bepaalde zaken voorlicht. In 2017 vonden twee themabijeenkomsten plaats. Op 10 augustus 2017 was dhr. Vredenbregt, hoofd arbeid, bij de commissievergadering om voorlichting te geven over zijn werkgebied en vragen te beantwoorden. Op 5 oktober 2017 informeerde mw. Van Gent de Commissie over het project De Rotterdamse aanpak. Dit project beoogt een verbetering van het leefklimaat binnen de P.I. Rotterdam (locaties De Schie en Hoogvliet) en de versterking van de positie van de P.I. Rotterdam binnen de ketenpartners. Zoals in de inleiding al vermeld is de Commissie in de loop van 2017 gestart met een nieuwe manier van toezicht houden. Dit op grond van de Toetsingscriteria voor de CvT's gevangeniswezen van de RSJ, mei Er heeft een herverdeling van de portefeuilles plaats gevonden. Er zijn nu in totaal 14 portefeuilles. Per portefeuille is een persoon de hoofdverantwoordelijke en een tweede persoon de achtervang. De portefeuillehouders hebben regelmatig overleg met de betrokkenen van de diverse sectoren en doen daarover verslag in de maandelijkse commissievergadering. 1. Afdeling A Gevangenis en A3, de extra beveiligde afdeling incl. de terroristenafdeling Deze gevangenisvleugel bevat afgestrafte gedetineerden, waaronder langgestraften en drie levenslang gestraften. Hoewel van alle gedetineerden wordt verwacht dat ze deel nemen aan de arbeid, is een deel van de populatie op deze afdeling arbeidsongeschikt. De A3 afdeling: Op deze aparte afdeling geldt een individueel regime. Het beveiligingsniveau is opgeschroefd door de aard van de populatie, zeven cellen bestemd voor verdachten of veroordeelden van een misdrijf met een terroristisch oogmerk en zeven cellen voor gedetineerden met buitengewoon problematisch gedrag. Arbeid vindt hier niet plaats. Meer dan 84 % van de tijd wordt achter slot en grendel doorgebracht. Ook bevinden zich op deze afdeling de zes straf- en observatiecellen die worden gebruikt voor afzondering en observatie. 9

10 2. Afdeling B Gevangenis De B-vleugel huisvest evenals de A-vleugel afgestrafte gedetineerden. Er is weliswaar geen formele interne differentiatie tussen beide afdelingen, maar in de praktijk zitten op de A-afdeling relatief meer gedetineerden met een lange straftijd en op de B-afdeling meer gedetineerden in een basisregime. In dat licht bezien is het opvallend dat blijkens een in 2017 afgenomen gedetineerdensurvey, de gedetineerden op de B-afdeling positiever zijn over hun behandeling dan die op de A-vleugel. In vergelijking met een begin 2016 afgenomen gedetineerdensurvey zijn vooral de gedetineerden op de tweede ring (B2) positiever geworden. Een mogelijke verklaring hiervoor is de meer gestructureerde manier van werken op de B-afdeling sinds De gedetineerden en de medewerkers op de B-afdeling waarmee de commissie heeft gesproken, zijn positief over de zogenaamde Rotterdamse aanpak, in welk kader gedetineerden meer eigen verantwoordelijkheid dragen onder andere over het beheer gedurende het dagprogramma van de eigen celsleutel. Zowel uit de gedetineerdensurvey als uit de gesprekken met gedetineerden en medewerkers op de afdeling komt één belangrijk kritiekpunt naar voren. Dat betreft de manier waarop het casemanagement opereert. Er zijn opvallend veel klachten over de vermeende traagheid waarmee het casemanagement opereert en over de manier waarop informatie wordt teruggekoppeld. 3. Afdeling C Gevangenis met EZV (extra zorg) De C-afdeling bestaat uit een gedeelte gevangenis en een deel Huis van Bewaring. Op het extra-zorggedeelte worden gedetineerden geplaatst die kampen met psychiatrische ziektebeelden en persoonlijkheidsstoornissen waarbij prikkels beperkt dienen te blijven. Het personeel is specifiek geselecteerd uit de beschikbare formatie en opgeleid voor deze bijzondere afdeling. De afdeling onderscheidt zich door teamwerk en kwaliteitsbevordering van kennis en kunde. Er zijn op deze afdeling weinig klachten, omdat het personeel en afdelingshoofd tijdig reageren en bemiddelen met praktische oplossingen. Door meer beschikbaarheid van personeel op deze afdeling in verband met de extra zorg die geboden wordt, bestaat hiervoor ook ruimte. 4. Afdeling D Huis van bewaring De D-afdeling is een Huis van Bewaring-afdeling. Gemiddeld komt er twee- tot driemaal per week een nieuwe gedetineerde. Mensen met een contactbeperking vanwege justitieel onderzoek worden op de C-afdeling geplaatst. De intake vindt plaats door de casemanager, een piw-er bespreekt de belangrijkste leef- en huisregels. Veel onrust op de afdeling blijft hangen omdat er onvoldoende plaatsingsmogelijkheden bestaan voor gedetineerden met gedrags- en persoonlijkheidsstoornissen. Afgezien van de vier Penitentiair Psychiatrische Centra (PPC) zijn de overplaatsingsmogelijkheden naar meer geschikte regimes door bezuinigingen beperkt en dus schaarser geworden. Alles zit bij elkaar: mensen met een laag IQ, ADHD en/of met persoonlijkheids- of autismestoornissen. Dat geeft voor sommige gedetineerden veel te veel prikkels, met als gevolg dat die door het lint gaan. Een ander probleem is dat sommige HvB-ers elkaar reeds kennen van buiten de inrichting hetgeen hun resocialisatie kan beïnvloeden. 10

11 Vernielingen en vervuiling komen regelmatig voor. In de gevangenis gebeurt dit minder vaak. De gedetineerden verblijven daar voor langere tijd en bevuilen niet het eigen nest. Het dagprogramma is gecomprimeerd in korte tijd en dat geeft veel druk op het personeel: alles moet vlug, er is geen ruimte voor flexibiliteit. Door het mildere sanctiebeleid (minder snel iso-plaatsing bij ongewenst gedrag) is er minder sprake van een preventieve werking richting andere gedetineerden. Dit betreft onder andere de invoer van telefoons en drugs, waarvoor men vroeger naar de strafcel moest. De differentiatie tussen basis- en plusregime bestaat wel in het Huis van Bewaring, maar een groenkleuring leidt niet tot meer privileges. Het afdelingshoofd zou het goed vinden als er een aparte werkzaal voor het Huis van Bewaring zou komen. Dan zou er betere afstemming met de werkmeesters kunnen plaatsvinden. 5. Activiteitenprogramma De activiteiten zijn: - geestelijke verzorging; - luchten; - sport; - recreatie; - persoonlijke verzorging; - arbeid; - bezoek, en de - bibliotheek. Deze activiteiten zijn goed geregeld, want over het algemeen zijn zowel de gedetineerden als het personeel tevreden over de gang van zaken. Vooral aan arbeid wordt veel aandacht besteed, omdat dit belangrijk is voor de re-integratie. Aandachtspunten zijn de inrichting en kwaliteit van de luchtplaats, een fitnessruimte voor de afdeling A3 (BPG en TA), de openingstijden en begeleiders van het RIC (Re-integratiecentrum), de boekvoorziening en de zeer beperkte activiteiten voor het Huis van Bewaring en de afdeling A3 (BPG en TA). 6. Geestelijke verzorging Ook in 2017 hebben geestelijk verzorgers van diverse gezindten in soms diepgaand contact gestaan met gedetineerden. Zij zijn de vertrouwenspersonen bij uitstek. Van de circa 900 verschillende gedetineerden die jaarlijks P.I. De Schie bevolken, zijn er steeds enkele tientallen die geen geestelijke verzorging zeggen nodig te hebben. Met name bij suïcidedreiging en hongerstaking zijn deze professionals alert op overleving van een existentiële crisis. Bij de moslims zijn er soms meer dan 100 personen die met de imam in contact willen komen. Het vrijdaggebed is de best bezochte bijeenkomst die wekelijks in P.I. De Schie plaatsvindt. 7. Winkel en voeding Na vele wisselingen in de aanlevering van de boodschappen in de afgelopen jaren is per 1 juli 2017 de Dienst Justitiële Inrichtingen overgestapt naar een nieuw winkelsysteem. Er wordt centraal aangeleverd vanuit diverse leverpunten in Nederland. De huidige winkel die verantwoordelijk is voor de aanlevering aan P.I. De Schie is gevestigd in P.I. Vught. Ook is er sprake van een nieuwe leverancier 'Albatros'. Dit nieuwe winkelsysteem leidde ertoe dat het vervoer van de winkel naar de inrichting een belangrijke schakel werd in het logistieke traject. 11

12 Het vervoer wordt uitgevoerd door de Dienst Vervoer & Ondersteuning. Vanaf het begin heeft deze transitie tot veel problemen geleid en daardoor tot veel onrust bij de gedetineerden. Het kunnen beschikken over zelf gekochte spullen, onder andere om zelf eten te kunnen koken maar bijvoorbeeld ook om te kunnen roken, is een belangrijk element voor hun welbevinden. Het regelmatig niet of niet tijdig kunnen beschikken over bestelde artikelen heeft tot veel klachten geleid. Onder andere onjuiste leveringen, te late afleveringen en het te laat terugstorten van geld voor niet geleverde producten zijn onderwerp van deze klachten. Zowel kwantitatief als kwalitatief werd niet aan de eisen voldaan. Telkens weer werd beterschap beloofd. Eind 2017 wordt er gesproken over een fiasco en is er een extern onderzoeksbureau ingeschakeld om te onderzoeken hoe dit zo ver heeft kunnen komen en wat er veranderd moet worden om onder andere de gedetineerden in P.I. De Schie van boodschappen te voorzien. De gedetineerden krijgen net als voorafgaande jaren nog steeds de warme maaltijden aangeleverd in de zogenaamde 'black boxen' van Sodexo. Hiervan wordt ruim een derde weggegooid. Dit is de Commissie een doorn in het oog. Het onderwerp is om die reden veel besproken in de commissievergaderingen. Het antwoord van de directie blijkt dat zij gebonden zijn aan een landelijk afgesloten contract en verplicht zijn de maaltijden af te nemen. Het is ook niet mogelijk om de maaltijden een andere bestemming te geven zoals bijvoorbeeld de Voedselbank. Over de kwaliteit van de maaltijden valt te twisten. Leden van de Commissie hebben diverse malen een maaltijd genuttigd. Ook dan blijkt dat het een subjectieve beleving is. Uit de omstandigheid dat veel gedetineerden de maaltijd niet nuttigen en er de voorkeur aan geven om zelf te koken kan afgeleid worden dat een groot aantal van de gedetineerden de maaltijden niet smakelijk vindt. De directie denkt steeds na over het bieden van alternatieven om de gedetineerden hierin tegemoet te komen. De mogelijkheden zijn echter beperkt. De Commissie is voornemens om intensiever met dit onderwerp aan de slag te gaan in het komende jaar. 8. (Psycho)medische zorg Afdeling Zorg P.I. De Schie Het is moeilijk om aan personeel te komen voor deze afdeling. Dat betreft verplegenden maar ook GZ-psychologen. Van de verplegenden is er op dit moment onvoldoende formatie, maar de verplegenden die er zijn, werken goed. In het medewerkerstevredenheidsonderzoek scoren zij hoog en er zijn weinig klachten over de Afdeling Zorg. De klachten die er zijn komen grotendeels van veelklagers die de Commissie welbekend zijn. De formatie psychologen is inmiddels op sterkte. Er zijn twee ervaren psychologen en één die sinds kort werkzaam is als zodanig. Onder GZpsychologen is het werken voor Justitie niet populair. Dat heeft onder andere te maken met de geringe behandelmogelijkheden. De psychologen vinden met name dat er meer tijd voor behandeling voor de afdeling A3 zou moeten zijn. Mede omdat de psychiater qua formatie maar één dag per week in de P.I. werkzaam is, komen veel werkzaamheden neer op de schouders van de psychologen. De huisartsenzorg verloopt goed. Naast de vaste huisarts, inmiddels vele jaren werkzaam voor de PI Rotterdam, zijn er twee andere huisartsen van de FMMU (Forensisch Medische Maatschap Utrecht) werkzaam voor P.I. De Schie. Ook in het weekend worden gedetineerden in de OBS (observatiecellen) door de 12

13 huisarts bezocht. De ANW-diensten (avond-, nacht- en weekenddiensten) verlopen zonder problemen. In acute situaties kan adequaat worden gehandeld. De tandartsenzorg verloopt goed via de tandartsbus. De tandarts is al vele jaren hetzelfde vertrouwde gezicht. Een routine-bezoek van de Inspectie Gezondheidszorg leverde geen relevante punten op. Alle nieuwe gedetineerden worden binnen 24 uur gescreend door de verpleegkundige. Op het gebied van de medicatieverstrekking zijn er kleine punten ter verbetering, met name de naleveringen van de apotheek. Daarvoor zijn bewa s (bewaarders) en piw ers (penitentiaire inrichtingswerkers) bezig met een e-learningproject om de medicatie goed te kunnen uitdelen en toe te zien op het juiste gebruik ervan. Gedetineerden die niet willen werken oefenen soms zware druk uit op de Afdeling Zorg. Als je werkt ben je een loser is een gedachte bij sommige gedetineerden die geenszins typerend is voor de meeste Rotterdammers. 9. Casemanagement (D&R) De casemanagers spannen zich in om de re-integratie in de samenleving te bevorderen voordat gevangenen worden vrijgelaten. Er staat veel druk op hun inzet voor verlofverlening, werk en woonruimte, omdat jaarlijks honderden gedetineerden op hun beste kansen in de nabije toekomst willen rekenen. In 2017 zijn de casemanagers meer betrokken bij de afhandeling van klachten. Deze inspanning wordt in 2018 voortgezet. 10. Veiligheid Uit de gesprekken met de afdeling beveiliging kwam naar voren dat met grote regelmaat zogenaamde "tabletop" oefeningen worden gehouden, waarbij het calamiteitenplan wordt toegepast. Verder is er ook in 2017 een brandveiligheidsanalyse opgemaakt en komt de brandweer met regelmaat steekproefsgewijs in de inrichting ter controle. Er hebben zich in het verslagjaar geen noemenswaardige bijzonderheden voorgedaan. Punt van zorg is wel de toegenomen hoeveelheid aangetroffen mobiele telefoons bij de gedetineerden. 11. Jaarverslag In goede samenwerking is het jaarverslag 2016 van de Commissie op 6 maart 2017 definitief geworden en verzonden aan de ketenpartners. Op 24 april 2017 is het jaarverslag gepubliceerd op de site van DJI. 12. Gedeco Het gevangenis gedeelte (afdeling A en B) hebben elk een vertegenwoordiger bij de Gedeco. Voor wat betreft het Huis van Bewaring is de afdeling D vertegenwoordigd. Het is een minimale bezetting en daardoor kwetsbaar. Indien een gedetineerde afhaakt of naar huis gaat, is niemand ingewerkt om het stokje over te nemen. Dit terwijl er onderwerpen worden besproken die hen allen raken. Binnen de Gedeco is er geen ruimte voor persoonlijke klachten. De Gedeco vergadering wordt maandelijks gehouden en wordt telkens voorgezeten door hetzelfde afdelingshoofd. De directie is incidenteel aanwezig. Een greep uit de onderwerpen, die tijdens de Gedeco vergadering worden besproken: 13

14 - De winkel: Alle problemen rondom de winkel zijn de laatste maanden uitvoerig besproken. Geconstateerd wordt dat de winkel inmiddels redelijk goed loopt; - Verschil in winkellijsten: de Gedeco-leden signaleren, dat er landelijk een verschil is in winkellijsten. Dit heeft te maken met het feit, dat de kassa s nog niet landelijk zijn aangesloten op de landelijke lijsten; - Gedeco-kas: er wordt besproken aan welke activiteiten de Gedeco-kas zal worden besteed. Dit zouden spullen kunnen zijn, een bingo of gezamenlijk koken; - ++-regime: De B1 wordt een dubbelplus afdeling. Er is nog altijd veel onduidelijkheid bij de gedetineerden over de eventuele consequenties: wat gebeurt er als je niet wilt? - Crearuimte: de Gedeco heeft aangegeven dat er veel behoefte aan een crearuimte bestaat. Er is nu slechts een crearuimte op de C1. Het advies van de directie is om dit met het betreffende afdelingshoofd te bespreken; - Het weggooien van eten baart de Gedeco zorgen; de directie heeft uitgelegd dat ze vastzitten aan Sodexo. Het wachten is nu op de 10% regeling; - Villa Joep: door de Gedeco zijn de donaties opgehaald. Het een en ander zal gepland worden zonder vast programma. 13. Externe contacten Met de voorzitter van de Commissie van Toezicht van P.I. Rotterdam, locatie Hoogvliet, en de vestigingsdirecteur van de P.I. Rotterdam, dhr. J.K. de Gier, is er op 21 november 2017 overleg geweest over het gebrekkig functioneren van de inrichtingswinkels. Ten gevolge van zijn deelname aan de landelijke Klankbordgroep voor de CvT s is dhr. Vis regelmatig in contact met de inspectie Justitie en Veiligheid, alsmede de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming. Twee maal per jaar wordt door de voorzitter deelgenomen aan het Platvorm Levenslang. 14

15 6. De adviestaak Ook in 2017 is een aantal aanbevelingen aan de directie voorgelegd. Deze aanbevelingen worden verzameld in de 'Aanbevelingenlijst'. Hiermee kan de voortgang gevolgd worden. De Commissie heeft aandacht gevraagd voor de volgende onderwerpen: - De huisregels en de regels voor bezoek zonder toezicht ter inzage leggen in de teamkamers en in de bibliotheek. - Bij de intake een samenvatting van de huisregels verstrekken. - Aandacht voor psychologische en psychiatrische hulpverlening met name voor de gedetineerden op de afdeling A3 (TA en BPG) en de EZV (extra zorgvoorziening). - De maaltijden die geleverd worden door Sodexo worden vaak weggegooid omdat men zelf kookt. - De slechte winkelsituatie wordt besproken met de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en in de Klankbordgroep Commissies van Toezicht. - De aanwezigheid van minimaal één maar bij voorkeur beide directeuren bij de maandelijkse commissievergadering. - De werkzalen moeten soms gesloten worden wegens ziekte van personeel of gebrek daaraan. Deelname aan arbeid is een zinvolle dagbesteding die node gemist kan worden. - Het spreekuur op het re-integratiecentrum kan soms niet doorgaan omdat er geen vrijwilligers beschikbaar zijn. Dit centrum is van groot belang voor de reintegratie van gedetineerden. - Het verzoek om gedetineerden die de inrichting verlaten te vragen of zij hun klachten willen intrekken is door de directie doorgegeven aan het Bad (de aankomst- en vertrekafdeling voor de gedetineerden). Dit is ingebed bij de visitatie die plaatsvindt bij het verlaten van de inrichting. - Er is soms te weinig personeel hetgeen zijn weerslag heeft op de werklust en de benadering van de gedetineerden. Daarom vervallen er soms activiteiten voor de gedetineerden. - Meer tijd en aandacht van de imam voor gedetineerden op de terroristenafdeling om meer aandacht te richten op deradicalisering. 15

16 7. De bemiddelingstaak De Commissie van Toezicht streeft ernaar zoveel mogelijk klachten te bemiddelen. In 2017 kwam een recordaantal klachten binnen. Dit werd met name veroorzaakt door het disfunctioneren van de winkel, het vermeende bezit van mobiele telefoons, persoonlijke voorwerpen, bezoek en bejegening. Ook waren er zeer veel klachten die meer een vraag om aandacht zijn dan een echte te bemiddelen klacht. Een vloed van klachten werd ingediend door één gedetineerde over voortdurende geluidsoverlast. Op 9 februari 2017 heeft het jaarlijkse overleg met de afdelingshoofden plaatsgevonden. Hierbij zijn de nieuwe functie van casemanager, het effect van het mentoraat, de psychologische en psychiatrische hulpverlening, de maaltijden, de winkel, de BZT-regeling (bezoek zonder toezicht) en de geestelijke verzorging op de terroristenafdeing, besproken. Op 21 september 2017 vond de jaarlijkse intervisiebijeenkomst voor weekcommissarissen van De Schie plaats. Tijdens deze bijeenkomst worden ervaringen en tips uitgewisseld ter verhoging van de kwaliteit van de bemiddeling. Er is overzicht gemaakt van de afspraken van maart 2013 tot en met Dit keer kwam het onderwerp 'kleine klachten' ofwel 'flutklachten' uitgebreid aan de orde. Deze klachten kosten veel tijd en zouden eigenlijk op de afdeling afgehandeld moeten worden en niet moeten leiden tot het indienen van een klacht bij de Commissie. Veel klachten hebben direct dan wel indirect met bejegening door het personeel te maken. Gedetineerden hebben regelmatig het idee dat de beslissingen van het personeel om niet te mogen deelnemen aan activiteiten een persoonlijk karakter hebben. Voorts is aandacht gevraagd voor het inwerken van nieuwe leden van de Commissie van Toezicht. Hier zal extra aandacht aan besteed worden. In november 2017 is een werkgroep bestaande uit commissieleden en directie gestart met als doel het proces van klachtbehandeling te stroomlijnen. Verbetering van het proces zou uiteindelijk moeten leiden tot een daling van het aantal klachten, het verkleinen van de werkvoorraad en het verkorten van de doorlooptijden. 16

17 8. De rechtsprekende taak Eenmaal per twee weken komt de beklagcommissie bij elkaar. Indien de hoeveelheid klachten dat vereist, wordt er eenmaal per maand een extra zitting ingeboekt. De beklagzittingen vinden in de regel plaats op donderdagochtend in een daarvoor gereserveerde ruimte in De Schie. Per zitting worden er gemiddeld twaalf klachten behandeld. Voorafgaand aan de klachtenbehandeling vinden, indien geagendeerd, de rogatoire verhoren plaats. Tijdens de beklagzitting krijgen, voor zover aanwezig, beide partijen de mogelijkheid om hun klacht, dan wel verweer toe te lichten en over en weer op elkaar te reageren. Vervolgens beslist de beklagcommissie, bestaande uit de voorzitter en twee leden, afhankelijk van de informatie die aanwezig is, bij voorkeur direct mondeling, dan wel in een later stadium schriftelijk naar aanleiding van de klacht. Tegen de uitspraak van de beklagcommissie kan klager of de directie in beroep gaan. Dit gebeurt met enige regelmaat. Op 31 oktober 2017 heeft het jaarlijkse beklagvoorzittersoverleg plaatsgevonden. De beklagcommissie constateert wederom dat klagers zich in toenemende mate laten bijstaan door een advocaat. In 2015 en 2016 is een aanzet gegeven om de doorlooptijden van de klachten te verkorten. Dit werd in 2017 voortgezet. Wel dient daarbij te worden aangetekend dat de beklagcommissie zich ook gedurende 2017 geconfronteerd zag met een aantal veelklagers. 17

18 9. Overige vermeldenswaardige activiteiten en gebeurtenissen Tijdens de nieuwjaarsreceptie op 2 januari 2017 was de Commissie vertegenwoordigd door een aantal leden. Op 16 februari 2017 zijn twee leden van de Commissie geïnterviewd ten behoeve van het onderzoek van Amnesty International naar de omstandigheden op de TA. Op 30 mei 2017 is een aantal commissieleden op bezoek bij de Raad van State geweest. De commissieleden hebben een rondleiding door het gebouw gehad en informatie verstrekt gekregen over de werkzaamheden van de Raad. Op 22 september 2017 is een landelijk symposium georganiseerd in Nijmegen waar 40 jaar beklagrecht werd geëvalueerd. Een aantal commissieleden is hierbij aanwezig geweest. Een aantal leden van de Commissie heeft in oktober de masterclass penitentiair recht bij het opleidingscentrum van DJI ( Dient Justitiële Inrichtingen) gevolgd. Op 23 oktober 2017 heeft een commissielid de themadag 'Overlijden in detentie' bezocht. Het jaarlijkse diner van de Commissie met de directie vond plaats op 1 november 2017 bij Rebelz aan de Rotte. Dit restaurant biedt vrouwelijke (ex)gedetineerden een mogelijkheid om een opleiding te volgen en werkervaring op te doen. De leden werden geïnformeerd over dit bijzondere initiatief en zij hebben gesproken met een gedetineerde die van deze mogelijkheid gebruik maakt. Tevens werd deze avond afscheid genomen van twee voormalige commissieleden, dhr. Klaassen (voorzitter) en mw. Van der Hoeven. Interessant en leerzaam was de Landelijke Themadag Commissies van Toezicht te Amersfoort op 6 november 2017 met als thema Toezicht met zorg & balans. Een aantal leden van de Commissie bezocht deze bijeenkomst. Uiteraard worden de bevindingen met de overige commissieleden gedeeld. Ook dit jaar is door twee commissieleden op een woensdagavond in december een aangekondigd maar onverwacht bezoek aan de inrichting gebracht. De twee commissieleden werden zeer goed ontvangen. De sfeer in de P.I. was goed en er heerste rust op alle afdelingen. De aanwezige medewerkers spreken met respect over de gedetineerden, zijn trots op hun werk en goed op de hoogte van alle procedures. Zij gaven wel aan last te hebben van de bezuinigingen. Al met al een zeer positieve ervaring. Op 25 december 2017 hebben twee commissieleden deelgenomen aan de, altijd sfeervolle, kerstviering. In 2017 heeft de Commissie het medewerkerstevredenheidsonderzoek en de gedetineerdensurvey met belangstelling gevolgd. 18

19 10. Algemene conclusies In 2017 zijn 1163 klachten ingediend. Hieraan zijn een aantal factoren debet: - significante toename van het aantal klachten ten aanzien van het bellen, gedetineerdenpost, verzorging diversen (o.a. geluidsoverlast en de winkel), verzorging godsdienst en levensovertuiging en bejegening; - verdubbeling van het aantal klachten dat is ingeschreven onder informatie/procedure; - toename in zogenaamde 'kleine klachten' ofwel 'bagatelklachten'; - klachten van veelklagers. Ruim een derde van de zogenaamde 'black boxen' van Sodexo worden weggegooid. Dit is regelmatig besproken in de commissievergaderingen. De Commissie is voornemens om intensiever met dit onderwerp aan de slag te gaan in het komende jaar. Er is voortdurende aandacht voor de TA. In november 2017 is een werkgroep gestart met als doel de instroom van klachten te verminderen, de werkvoorraad te verkleinen en de doorlooptijden te verkorten. De samenwerking tussen de directie, de afdelingshoofden en de leden van de Commissie is, ondanks de gestegen invoer van klachten, onverminderd goed en constructief. 19

20 Bijlagen Managementoverzicht begin voor raad instroom door loop tijd uitstroom gegrond ongegrond deels gegrond ingetrokken na bemiddeling afdoening na rogatoir verzoek Januari Februari Maart e kwartaal April Mei Juni e kwartaal Juli Augustus September e kwartaal Oktober November December e kwartaal Totaal overgedragen nietontvankelijk ingetrokken Ingetrokken ter zitting eindvoorraad

21 Managementoverzicht begin voor raad uitstroom door loop tijd instroom gegrond ongegrond deels gegrond ingetrokken ingetrokken na bemiddeling ingetrokken ter zitting afdoening na rogatoir verzoek Januari Februari Maart e kwartaal April Mei Juni e kwartaal Juli Augustus September e kwartaal Oktober November December e kwartaal Totaal overgedragen nietontvankelijk eindvoorraad

22