Penitentiaire Inrichting Krimpen aan den IJssel

Transcriptie

1 Commissie 1. va n Toezicht Penitentiaire Inrichting Krimpen aan den IJssel Jaarverslag

2 Beste lezer, Ook in 2017 heeft de Commissie van Toezicht van de Penitentiaire Inrichting Krimpen aan den IJssel haar uiterste best gedaan om haar taken, zoals beschreven in artikel 7 van de Penitentiaire Beginselenwet, uit te oefenen. In dit verslag treft u de cijfermatige weergave van alle klachten en de wijze waarop ze zijn afgedaan. Vanuit de vier toezicht- portefeuilles wordt verslag gedaan van de deelaspecten waaraan dit jaar extra aandacht is gegeven. Belangrijk voor het werk van de Commissie van Toezicht zijn de maandelijkse vergaderingen. Het eerste deel van de vergadering vindt plaats in aanwezigheid van de directie, de juridisch medewerker en één of twee afdelingshoofden. In het tweede deel zijn alleen de commissieleden aanwezig. Met enige regelmaat worden er gasten uit specifieke werkgebieden van de inrichting uitgenodigd om bij de vergadering aanwezig te zijn. Zo komt het Hoofd Medische Dienst één keer per jaar en wordt één keer per jaar gesproken met de Geestelijke Verzorgers. Afgelopen november heeft een vertegenwoordiger van Reclassering Nederland een presentatie verzorgd. De verstandhouding met de directie was ook in 2017 goed. Er is een aantal onderwerpen waar we het afgelopen jaar veel aandacht aan hebben besteed. Hieronder volgt een kleine selectie van die onderwerpen: De problemen van de winkel. Met de overgang van de winkel naar P.I. Vught hebben zich, vooral in de eerste maanden, heel veel problemen voorgedaan. Dit veroorzaakte veel klachten en ernstige onrust. Samen met de directeur hebben twee leden van de Commissie een werkbezoek aan de P.I. Vught afgelegd. In de loop van het jaar was er enige verbetering, maar het aantal klachten over de winkel is nog altijd zorgelijk hoog. De vele klachten over de Casemanagers. Er zou sprake zijn van onvoldoende beschikbaarheid. Hoewel ziekte en uitval de grootste oorzaak was lijkt er toch een afdoende oplossing gevonden te zijn. De casemanagers zullen twee vaste dagdelen per week op de afdeling aanwezig zijn. De aanwezigheid van de Commissie van Toezicht bij de Gedeco-vergadering. Zeker nu de Gedeco weer optimaal bezet is en beter functioneert, acht de Commissie het van belang om daar de vinger aan de pols te houden. Daarvoor is het nodig dat de vertegenwoordiger van de Commissie voldoende frequent bij de maandelijkse Gedeco-vergadering aanwezig is. De toename van positief scoren op cannabis en de toename van het aantreffen van telefoons baart zorgen. Hoewel het frequenter controleren en intensievere spitacties hier een belangrijke reden voor zullen zijn, kunnen wij niet aan de indruk ontkomen dat ook een hogere mate van invoer hier debet aan is. De veiligheid van het personeel, de hoge werkdruk en de onvoldoende bezetting waren regelmatig onderwerp van gesprek. Op 25 maart 2017 was er een suïcide van een gedetineerde. Deze ernstige gebeurtenis werd uitvoerig in de vergadering besproken evenals de resultaten van de onderzoeken van DJI en Inspectie hieromtrent. Over al deze en vele andere zaken werd goed overlegd met de directie en gezocht naar mogelijke verbeteringen. In 2017 heeft de Commissie ook meegewerkt aan een onderzoek door de Inspectie van Veiligheid en Justitie betreffende de kwaliteit van de uitvoering binnen het gevangeniswezen. Op 16 november werd een groep Europese rechters ontvangen voor 2

3 een uitleg over het Nederlandse gevangeniswezen en een rondleiding binnen de inrichting. In dit jaar werd afscheid genomen van vier leden van de Commissie van Toezicht: dhr. W.P.J.M. Verberk, mw. S. Evers, dhr. A. Botto en mw. M.J.L. Lamers-Wilbers. Drie van de vier zijn 15 jaar lid van de Commissie geweest. Na een open sollicitatie zijn drie nieuwe leden benoemd. Eén van hen moest zich na vier maanden weer terugtrekken. Voorts is er, na benadering via het eigen netwerk, een vierde rechter als opvolger van mw. Lamers-Wilbers benoemd. B.N.M. van der Poel, voorzitter 3

4 1. Inrichting Naam en bestemmingsaanwijzing inrichting: P.I Krimpen aan den IJssel, deels gevangenis en deels Huis van Bewaring. Het totaal aantal detentieplaatsen in 2017 was 560 plaatsen, welke zijn onderverdeeld in deels gevangenis en deels Huis van Bewaring. In de inrichting zijn 30 cellen bestemd als EZV (extra zorgvoorziening). De Commissie van Toezicht De Commissie van Toezicht bestaat uit de volgende personen: Voorzitter: dhr. B.N.M. van der Poel, lid sinds 2010 Plaatsvervangend voorzitter dhr. P.J. Dees, lid sinds 1 mei 2015 Leden: Mw. M.J.L. Lamers-Wilbers, lid sinds 2003, lid tot 31 december 2017 Dhr. J. van Driel, lid sinds 2004 Mw. O.E.M. Leinarts, lid sinds 2008 Dhr. A. Lingmont, lid sinds 2009 Mw. J.A. Smits, lid sinds 2010 Dhr. F. Dekkers, lid sinds 1 april 2011 Mw. L.A. Pit, lid sinds 1 april 2011 Dhr. E.H. Doedens, lid sinds 1 juni 2012 Dhr. A. el Amiri, lid sinds 1 mei 2015 Mw. E.O. Anthoni, lid sinds 1 mei 2015 Dhr. W. Bos, lid sinds 1 maart 2017 Mw. A. van den Bosch, lid sinds 1 maart 2017 Mw. F. Loos, lid van 1 maart 2017 tot 31 december 2017 Mw. E.J. van Beuzekom is als ambtelijk secretaris aan de Commissie verbonden. Per 31 december 2017 hebben de leden M.J.L. Lamers-Wilbers en F. Loos de Commissie verlaten. Mw. J. van Dort is als beklagvoorzitter eind december verwelkomd. Zij zal per 1 januari 2018 worden benoemd. 2. Cijfers De beklagcommissie is in keer bij elkaar gekomen voor een beklagzitting. Dhr. E.H. Doedens heeft regelmatig contact gehad met de Gedeco. De bezetting in 2017 was gemiddeld 413 detentieplaatsen (eerste kwartaal 430, tweede kwartaal 390, derde kwartaal 410 en vierde kwartaal 420), terwijl de formele capaciteit 560 detentieplaatsen was. Er was dan ook sprake van een gemiddelde leegstand van 147 plaatsen (26%). In 2016 was de gemiddelde bezetting nog 379 detentieplaatsen, terwijl de formele capaciteit 438 detentieplaatsen was. In 2016 was sprake van een gemiddelde leegstand van 59 plaatsen (13,5%). 4

5 3. De toezichthoudende taak verdeeld naar portefeuille Portefeuille A: Rechtspositie en rechtsbescherming Portefeuille A ziet op de rechtspositie en rechtsbescherming en is onderscheiden in drie capita: 1. Penitentiaire beginselenwet, huisregels enzovoort; bekendheid met en voorlichting over bij zowel gedetineerden als personeel. 2. Sanctiebeleid, middelen en maatregelen; voorlichting over en bekendheid met bij alle partijen. 3. Bemiddeling- en beklagregeling functioneert naar behoren incluis klachten over de medische zorg. In 2017 is in tegenstelling tot 2016 niet de keuze gemaakt opnieuw over al eerder gedane vaststellingen en aanbevelingen te rapporteren, dit ook tegen de achtergrond dat een aantal personele wisselingen binnen de portefeuille heeft plaatsvonden. Inhoudelijk gezien is een aantal van deze onderwerpen echter wel met enige regelmaat besproken in de maandelijkse vergaderingen met de directie. Dit betreft voor de portefeuillehouders en Commissie in het algemeen belangrijke aandachtspunten zoals het aantal plaatsingen in de isolatie en de wijze waarop het personeel een bijdrage levert aan een effectieve en zorgvuldige klachtenbemiddeling. Portefeuille A heeft het afgelopen jaar wel nagedacht over hoe het onderwerp bemiddeling, terugkomend in de derde capita van onderhavige portefeuille, in gezamenlijkheid met personeel en directie nog verder verbeterd kan worden. Daartoe zijn afgelopen jaar ook concreet stappen gezet door afspraken met de directie en afdelingshoofden te maken dat leden van de Commissie bij prangende vragen gemakkelijker in contact kunnen treden met de afdelingshoofden dan voorheen het geval was. De portefeuillehouders hebben daarnaast afgelopen jaar het initiatief genomen voor het organiseren van een gezamenlijke bijeenkomst met directie, afdelingshoofden en de Commissie omtrent het onderwerp bemiddeling. Centraal hierbij staat een training die vanuit DJI wordt aangeboden omtrent dit onderwerp. Deze (avond) bijeenkomst vormt daarmee voorts een passend vervolg op een eerdere Masterclass uit Deze bijeenkomst zal plaatsvinden februari Portefeuille B: materiële en sociale omstandigheden. De Commissie van Toezicht heeft enkele aspecten van het toezichtsdomein materiële en sociale omstandigheden onderzocht. Het betrof: 1. de medische dienst, 2. de geestelijke verzorging, 3. de winkel Met name de winkel vraagt om aandacht. In het laatste kwartaal van 2016 is de inrichting, in een relatief korte tijd, wederom overgegaan naar een andere toeleverancier. Voorheen werd de winkelleverantie gedaan vanuit de P.I. Zoetermeer. 5

6 Omdat deze inrichting op korte termijn zou sluiten is er besloten om de winkelleverantie in het vervolg door P.I. Vught te laten verzorgen. Bij veranderingen van deze orde is de kans groot dat er zich zowel voorziene als onvoorziene problemen voor kunnen doen. Een onvoorzien probleem uitte zich in de vorm van het zogenaamde kipincident. Door onduidelijkheid over de versheid van de geleverde kip, ontstond er een opstand onder een aantal gedetineerden waarbij uiteindelijk het landelijk bijstandsteam orde op zaken heeft moeten stellen. Mede door de heftigheid van dit incident hebben twee leden van de Commissie in januari 2017 de P.I. Vught bezocht. Tijdens dit bezoek is het kipincident geëvalueerd en andere knelpunten besproken. Concluderend kan er gesteld worden dat vanuit beide inrichtingen veel zorg en aandacht is voor een goede levering van producten aan de gedetineerden. Echter, niet alle knelpunten kan door de inrichting worden opgelost, alleen al door het simpele feit dat ook zij gehouden zijn aan landelijke richtlijnen en afspraken. Wel blijft het zaak om helder en duidelijk naar de gedetineerden te communiceren. Portefeuille C: Behandeling en verpleging, regime en programma Portefeuille C heeft dit jaar geen thema onder handen genomen. Het voornemen is om komend jaar de afdeling gedetineerdenzaken en dan met name de verhuizing van het casemanagement naar de afdelingen onder de loep te nemen. De Commissie is benieuwd naar het effect van deze verhuizing en de invloed hiervan op de gedetineerden. Portefeuille D: consequenties van beleid en organisatie (instelling specifiek beleid) voor de behandeling en bejegening van personen en evalueren Commissie van Toezicht. Portefeuille D heeft zich in 2017 voornamelijk bezig gehouden met: het functioneren van de Commissie; personele zorg en inzet van de inrichting. Het functioneren van de Commissie van Toezicht Het functioneren heeft plaatsgevonden door het beargumenteren van voorop gestelde stellingen. Commissieleden kregen de stelling mee met de agenda en hadden de ruimte om zich er op voor te bereiden. Deze stellingen leverden nuttige discussies op. Hierin werden veelal adviezen voor verbeterpunten, ten behoeve van het functioneren van de Commissie, geformuleerd. Ook werden op andere gebieden adviezen gedaan voor verbeterpunten. Bijvoorbeeld adviezen die van nut kunnen zijn in de relatie van de Commissie met de directie maar ook in de relatie met gedetineerden. Een concreet voorbeeld dat als voorstel uit de stellingen kwam, is het bespreekbaar maken van je functioneren als weekcommissaris. Met name bij het bemiddelen is het van belang dat je zegt wat je doet en hoe je het doet. Dit gegeven heeft geleid tot een voorstel in de vorm van intervisie die in 2017 van start is gegaan. Het heeft als doel: zoeken naar een eenduidigheid in aanpak in het bemiddelen en ter lering. De portefeuillehouders hebben hiervoor een plan van aanpak geschreven met de volgende vormen van intervisie: individuele intervisie; een commissielid is vrij in het meelopen met een de weekcommissaris om van diens acties te leren; plenaire intervisie; casuïstiekbespreking door een commissielid; 6

7 plenaire intervisie; het bespreken van een uitspraak uit de beklagzitting en of uitspraak RSJ. Personele zorg en inzet van de inrichting Betreffende het onderdeel personele zorg en inzet van de inrichting hebben we ons als portefeuillehouders voornamelijk laten informeren door de directie over het effect van het beleid op het personeel. Waar het vermoeden bestond dat er extra aandacht nodig was voor het personeel, is dat ook goed uitgevraagd aan de directie en zo nodig geadviseerd daar acties op te ondernemen. De evaluatie geschiedde al meteen in de volgende vergadering bij het bespreken van de notulen van de vorige vergadering. Zo is er vanuit de Commissie steeds weer aandacht geweest voor de volgende onderwerpen en het beleid daaromtrent: de nog te realiseren acties m.b.t. de reorganisatie in de P.I. en de mogelijk impact daarvan; de werkdruk onder het personeel; de redenen van uitval van het personeel. 4. De bemiddeling Klachten Gedetineerden kunnen klagen over allerhande zaken waar zij tegenaan lopen of waarvan zij van mening zijn dat hen onrecht is aangedaan. Binnen de inrichting kunnen de gedetineerden middels een klachtenformulier een formele klacht indienen. De klachten worden vanuit de inrichting verstuurd naar het secretariaat en vervolgens per week ter bemiddeling doorgestuurd naar de betreffende weekcommissarissen met een maximum van tien klachtformulieren per weekcommissaris. Alleen de klachten die gaan over een door de directeur genomen beslissing of anderszins beklagwaardig zijn worden ter bemiddeling aangeboden (de andere klachten worden direct door een beklagrechter beoordeeld). Per toerbeurt hebben een of twee van de leden van de Commissie een week dienst. Het formulier geeft een indicatie waarover de klacht gaat en of dit al is besproken met het afdelingshoofd. De bemiddeling van de betreffende weekcommissaris biedt de mogelijkheid om de klacht verder uit te diepen door in gesprek te gaan met de gedetineerde. Ook biedt dit gesprek de mogelijkheid dat de weekcommissaris bemiddelt om zodoende een voor beide partijen aanvaardbare oplossing te vinden. Zowel de klager (gedetineerde) als ook degene over wie wordt geklaagd worden aangezet om tot een oplossing te komen van de klacht. Lukt deze bemiddeling niet, dan wordt de klacht vervolgens doorgestuurd naar de beklagcommissie van de inrichting en daarbij eventueel voorzien van achtergrond informatie uit de bemiddeling over de klacht door de betreffende weekcommissaris. De indruk bestaat dat de directie het oplossen van de klachten op de werkvloer, meer prioriteit toekent dan voorheen. Er worden meer pogingen ondernomen om met gepaste compensatie een klacht in te trekken, dan wel te voorkomen dat het een klacht wordt. De pogingen leiden evenwel niet tot een significante vermindering van het aantal klachten. Volgens het klachtenoverzicht van het secretariaat van de Commissie zijn er in 2017 als resultaat van bemiddeling 117 van de 1296 ingediende klachten ingetrokken. Het totaal aantal ingetrokken klachten bedroeg 398, waarvan vermeld dient te worden dat 7

8 naast de bemiddeling door de Commissie de tussenkomst van de directie de voornaamste reden betrof dat klachten werden ingetrokken. Sprekersbriefjes Naast het beklagformulier, heeft de gedetineerde via een zogenaamd sprekersbriefje de mogelijkheid om in contact te komen met de weekcommissaris. Deze mogelijkheid biedt een snelle wijze van in contact komen met elkaar. Immers, wekelijks bezoekt een (of twee) weekcommissaris de inrichting en heeft toegang tot de brievenbus waar deze sprekersbriefjes worden verzameld. In het betreffende contact dat op verzoek van de gedetineerde plaatsvindt, kunnen allerlei kwesties besproken worden, zoals nieuw beleid (aanpassingen van het dagprogramma, meerpersoonscel), maar ook vragen met betrekking tot de fasering, arbeidsongeschiktheid, of zaken in de relationele sfeer binnen de afdeling. Het kan zijn dat deze gesprekken aanleiding geven dit in de maandelijkse vergadering van de Commissie, waarbij ook de directie aanwezig is, aan de orde te stellen. In 2017 zijn 150 briefjes geschreven aan de Commissie, wat neerkomt op ongeveer 3 sprekersbriefjes per week. De Commissie stimuleert onder gedetineerden het gebruik van het sprekersbriefje, omdat de Commissie van mening is dat het middel sprekersbriefjes de mogelijkheid biedt om op een laagdrempelige wijze contact te onderhouden met de gedetineerden en te horen wat er zoal leeft binnen de afdelingen. Door middel van deze sprekersbriefjes worden mogelijk klachten voorkomen. Buiten de sprekersbriefjes om worden de leden van de Commissie ook op de afdeling aangesproken door gedetineerden en personeel. Op deze manier hoort de Commissie wat er leeft binnen de inrichting. In de maandelijkse vergadering is het onderwerp weekcommissariaten een vast onderwerp. In deze vergadering worden de meest opvallende onderwerpen uit het weekcommissariaat besproken met de directie. Enkele thema s die het afgelopen jaar speelden waren onder meer de winkel, de plaatsing in een meerpersoonscel, de hygiëne in de familiekamers en bezoek zonder toezicht ruimte en het missen van een luchtmoment. 5. De rechtsprekende taak De beklagcommissie heeft op verschillende dagen in de week zitting gehouden. Het secretariaat stelt de zitting samen, verzamelt de relevante stukken voor het dossier en zorgt dat partijen de stukken tijdig voor de zitting ontvangen. Indien er een advocaat bij de klacht betrokken is, wordt deze van te voren gebeld om in overleg een zittingsdatum vast te stellen. Per klacht worden 15 tot 20 minuten voor de mondelinge behandeling ingepland. Naast het horen van klager en de directeur is deze tijd nodig om de mogelijkheid te bezien of er mondeling uitspraak kan worden gedaan, na het zogenaamde raadkameren buiten aanwezigheid van partijen. Indien een mondelinge uitspraak mogelijk is, komen partijen na verloop van enige tijd weer binnen om de uitspraak te vernemen. In andere gevallen volgt de uitspraak schriftelijk op een ter zitting aangegeven termijn. In 2017 zijn er 1296 klachten binnengekomen. Dit is een stijging van ruim 200 klachten ten opzichte van het jaar Dit terwijl in de voorgaande jaren juist een daling te zien was. Deze stijging is wellicht veroorzaakt doordat er een vollere 8

9 bezetting was ten opzichte van voorgaande jaren, toen sprake was van een gedeeltelijke leegstand binnen de inrichting. Uit de cijfers blijkt dat de meeste klachten in 2017 gingen over informatie/procedure (163), contact buitenwereld (bezoek) (87), disciplinaire straffen (124), verzorging (diversen) (135) en persoonlijke voorwerpen (72). Ook in 2016 waren dit de onderwerpen die de meeste klachten opleverden. Opvallend is het aantal klachten over verzorging (diversen). Deze klachten betroffen voornamelijk de klachten over de winkelleveringen. Voor een overzicht van het aantal klachten per onderwerp en de wijze van afdoening van de klachten wordt verwezen naar hoofdstuk 6. Vermeldenswaard is dat de beklagvoorzitters tweemaal per jaar een overleg met elkaar hebben om kennis met elkaar te delen en (praktische) afspraken met elkaar te maken. 6. Bijlagen Overzicht klachten per onderwerp Totaaloverzicht Managementoverzicht 9

10 Overzicht klachten per onderwerp Onderwerp Activiteiten (arbeid) Activiteiten (diversen) Activiteiten (lucht) Activiteiten (sport) Behandeling 0 1 Bejegening Compensatie 1 2 Controle Contact buitenwereld (bellen) Contact buitenwereld (bezoek) Contact buitenwereld (media) 3 0 Contact buitenwereld (post) DBT Disciplinaire straf Eisen verblijfsruimte 22 1 * Geweld 3 1 Informatie/procedure Nog onbekend 4 Ordemaatregel Persoonlijke voorwerpen Regime Rekening-courant/zak- en kleedgeld Rogatoir verzoek Schadeverhaal 2 1 Selectie/overplaatsing (extern) Selectie/overplaatsing (intern) Transport 6 4 Verlaten inrichting

11 Verzorging (diversen) Verzorging (godsdienst/levensovertuiging) 14 8 Verzorging (medisch) Verzorging (persoonlijke) 6 36 Totaal * dit onderwerp is pas eind 2016 toegevoegd, zodat de cijfers over dit onderwerp geen reëel beeld geven van de werkelijke klachten over dit onderwerp, omdat die eerder onder een andere onderwerp werden ondergebracht. 11

12 Afdoening na rogatoir verzoek Ingetrokken ter zitting Ingetrokken na bemiddeling Ingetrokken Niet ontvankelijk Overgedragen Deels gegrond Ongegrond Gegrond > Uitstroom Instroom Totaaloverzicht * 68 * dit werd toen nog niet apart geregistreerd, maar meegeteld onder 'ingetrokken'

13 Managementoverzicht