Commissie van Toezicht werkzaam in RJJI locatie De Hartelborgt te Spijkenisse. Jaarverslag bron: openstreetmap.org

Transcriptie

1 Commissie van Toezicht werkzaam in RJJI locatie De Hartelborgt te Spijkenisse Jaarverslag 2016 bron: openstreetmap.org

2 Inhoudsopgave 1 Samenstelling van de commissie 2 Algemeen 3 Toezichthoudende en adviserende taak 4 Bemiddelings- en rechtsprekende taak 5 Cijfermatig overzicht Bijlagen I Overzicht soort detentie en aantal plaatsen II Overzicht vergaderingen en aanwezigen III Overzicht aantal klachten en manier van afhandeling IV Overzicht aantal klachten en onderwerp Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

3 1 Samenstelling van de commissie In de samenstelling van de commissie is in 2016 geen wijziging opgetreden. Zij is als volgt samengesteld: Naam Achtergrond Functie Lid sinds mw. mr. S.M. Conijnenberg advocaat lid april 2008 mw. mr. dr. J. uit Beijerse universitair hoofddocent strafrecht lid maart 2009 mw. mr. W.R. Arema advocaat lid april 2009 mw. E.E. Rambaldo mediator lid april 2009 dhr. drs. W.C.H. Brandt socioloog voorzitter mei 2009 dhr. mr. G.E. van der Pols advocaat lid maart 2010 dhr. mr. drs. J. van den Bos rechter lid oktober 2010 mw. drs. M. van Bokkem 1 pedagoog lid juni 2011 dhr. drs. F.W. van der Meer huisarts lid januari 2013 mw. drs. M. Dik klinisch psycholoog lid september 2013 dhr. M. Dors maatschappelijk werker lid september 2013 Sinds maart 2013 is mw. mr. J.A. Seebregts, medewerker van het bureau commissies van toezicht van de rechtbank Rotterdam, secretaris van de commissie. De beklagcommissie is als volgt samengesteld: voorzitter: dhr. mr. drs. J. van den Bos leden: mw. mr. W.R. Arema dhr. mr. G.E. van der Pols Deze vaste leden van de beklagcommissie treden op als enkelvoudig beklagrechter en als voorzitter van de meervoudige beklagcommissie. Zij worden ook aangeduid als de beklagvoorzitters. In het geval van meervoudige zittingen treden twee van de andere leden van de commissie van toezicht op als bijzitter. Dhr. J. van den Bos, voorzitter van de beklagcommissie, verlaat de commissie per 31 december Hij zal worden opgevolgd door mw. Mr. M. Scheffers. Alle commissieleden, behalve de beklagvoorzitters, treden op als maandcommissaris. 1 Samensteller van dit jaarverslag. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

4 1. Algemeen Vanaf medio juli 2015 zijn de drie Justitiële jeugdinrichtingen De Hartelborgt, De Hunnerberg en Den Hey-Acker verder gegaan als één Rijks Justitiële Jeugdinrichting. Met een capaciteit van maximaal 115 plaatsen is de Hartelborgt de grootste van de drie locaties. Voor een overzicht van de afdelingen van de Hartelborgt wordt verwezen naar Bijlage I van dit verslag. De samenvoeging tot één Rijks Justitiële Jeugdinrichting had vele personele wisselingen tot gevolg, waaronder een wisseling van directie, het verdwijnen van de unitmanagers en het vertrek van veel andere medewerkers. In 2016 was het moeilijk om goed personeel te werven op de groepen in geval van ziekte/vertrek, en de bezetting was soms lastig rond te krijgen op verschillende groepen. Een andere consequentie van het samengaan die is opgemerkt door de CvT, is het harmoniseren van de bedrijfsvoering en het pedagogisch beleid. Dit kwam tot uiting in allerlei zaken die gestroomlijnd en/of aangescherpt zijn, zoals het hanteren van één winkel(lijst), de centrale inkoop van voedingsmiddelen, afspraken m.b.t. de televisie, de uitvoering van de verlofregeling en het beloningssysteem bij Youturn, en de nieuwe huisegels. Deze veranderingen kregen hun weerslag in de klachten. In 2016 zijn herstelwerkzaamheden aan het gebouw in gang gezet aan luchtkanalen en riool, en groepsverblijven werden opgeknapt. In september is begonnen met vervanging van het elektronisch systeem (intercom). Sinds er één Rijks Justitiële Jeugdinrichting is, is er een algemene nieuwsbrief RJJI die voor de CvT waardevolle informatie bevat over het reilen en zijlen van de drie locaties. De werkwijze van de Commissie van toezicht De werkwijze van de commissie bestaat uit drie kernactiviteiten: het maandcommissariaat, de beklagzitting en de vergadering. Het maandcommissariaat 2 wordt bij toerbeurt vervuld door alle leden van de commissie die geen beklagvoorzitter zijn. Er is een voorafgaand opgesteld rooster, met als uitgangspunt dat een lid een week als maandcommissaris optreedt. Deze maandcommissaris bezoekt de inrichting, tracht klachten te bemiddelen, is beschikbaar voor jongeren om aangesproken te worden en bezoekt in elk geval (volgens een vooraf vastgesteld rooster) een aantal groepen binnen de inrichting. Deze laatste afspraak vloeit voort uit een van de overleggen die de commissie met de afdelingshoofden heeft gevoerd. In vroeger tijden was er in Rotterdam Kralingen een dependance van de inrichting (BBI) die werd bezocht door één vaste maandcommissaris. Toen deze groep is opgenomen in het gebouw in Spijkenisse, is dit gebruik voortgezet. De bemiddeling in de overige groepen gaat vanaf 2016 volgens een weekrooster. Na evaluatie is besloten om dit zo te houden en niet terug te gaan naar een tweewekenrooster zoals voorheen gold. De beklagzittingen worden elke twee weken op maandagochtend gehouden. Elke derde zitting is een meervoudige beklagzitting, de andere twee zijn enkelvoudig. De drie beklagvoorzitters treden als voorzitter voor beide typen zittingen op. In een enkel geval worden klachten buiten de zitting om afgedaan, doorgaans treedt dan de voorzitter van de beklagcommissie als beklagvoorzitter op. Wanneer bij een meervoudige zitting blijkt dat een klacht bemiddeld is door een van de bijzitters, wordt de jeugdige gevraagd of hij toestemming verleent dat deze bijzitter als lid van de beklagcommissie optreedt. Wordt 2 Er wordt binnen de commissie ook wel gesproken van de weekcommissaris, omdat het rooster per week loopt. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

5 deze toestemming niet gegeven, dan wordt de klacht enkelvoudig afgehandeld door de beklagvoorzitter van die zitting. Omdat de beklagvoorzitters niet het maandcommissariaat vervullen en dus nooit klachten bemiddelen, zijn daar nooit problemen. Het is roostertechnisch niet mogelijk om met het plannen van klachten op een meervoudige zitting, rekening te houden met welke maandcommissarissen betrokken zijn geweest bij de klachten van die zitting. De vergaderingen worden eens per maand, in de regel op de derde dinsdag, s middags gehouden. Zij bestaan doorgaans uit twee delen: een voorvergadering waarin de leden elkaar spreken en de hoofdvergadering waarbij de commissie met de directeur overlegt. De voorvergadering wordt gebruikt voor informatievoorziening en meningsvorming. Ook wordt deze gebruikt om een strategie te bepalen om bepaalde dingen bij de directie aan te kaarten. Ten slotte wordt de voorvergadering gebruikt voor intern-organisatorische aspecten als het rooster. Twee maal per jaar wordt de voorvergadering vervangen door een vergadering met directie én afdelingshoofden. Deze vergaderingen hebben de functie van afstemming en elkaar informeren. Voorafgaand aan de maandelijkse vergadering houdt de voorzitter van de CvT overleg met de locatiedirecteur van de Hartelborgt. Inhoudelijke thema s van de vergaderingen, en wat er binnen de inrichting en de commissie speelt worden dan besproken. De Jeugdraad, die eens per 6 weken gehouden wordt, wordt bijgewoond door één lid van de CvT. Periodiek overleggen de voorzitters van de drie locaties van de RJJI met elkaar en met algemeen directeur dhr B. van Els. Eén maal per jaar is er een landelijke bijeenkomst van de voorzitters van de Jeugdinrichtingen waarbij mw A. Koevoets aanwezig is, directeur JJI. Ten slotte mag op deze plaats niet onvermeld blijven dat de sfeer binnen de commissie goed en collegiaal is. Dat is niet alleen te merken op vergaderingen, maar vooral ook buiten vergaderingen. Leden weten elkaar onderling te vinden voor raad en overleg en ook wordt er regelmatig soepel geruild in het rooster als dat nodig is. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

6 3. Toezichthoudende en adviserende taak Deze taken zijn zo nauw verweven, dat zij tezamen worden besproken. De commissie verricht haar toezichthoudende taak door informatie te verzamelen en te bespreken. Informatie wordt verzameld door de bezoeken van de maandcommissarissen en de beantwoording van vragen door de directeur. In 2016 is ingesteld dat commissieleden niet alleen op de groepen komen waar jongeren een klacht hebben ingediend of om een gesprek gevraagd (sprekersbriefje), maar dat tenminste één andere groep bezoeken. Dit gebeurt weliswaar volgens een rooster maar is voor de betreffende groep zelf onverwacht en geeft een mooie gelegenheid voor de CvT om te zien hoe het er gewoonlijk aan toegaat op de groepen. Veel groepsleiders en jongeren geven aan het prettig te vinden de commissieleden eens te zien zonder dat er klachten af te handelen zijn en er ontstaan vaak leuke gesprekken. Tijdens de vergaderingen zijn een aantal onderwerpen meermaals besproken: - de personele bemensing van de groepen. Voldoende bezetting op de groepen is een uitdaging op zich maar het is ook lastig om die bezetting rond te krijgen met gekwalificeerde, goed functionerende medewerkers. De CvT ervaart grote verschillen tussen de groepen wat betreft de groepsleiders en het pedagogische klimaat dat zij creëren. De directie zet zwaar in op het professionaliseren van haar medewerkers en het aantrekken van goede nieuwe krachten, met als motto: inzetten op vakmanschap. - de staat van het gebouw, intercom en de hygiëne. De herstelwerkzaamheden die in gang zijn gezet aan de luchtkanalen en riool realiseren hopelijk in de nabije toekomst een schoon en voor bewoners gezond gebouw. Ook in 2016 hebben we relatief veel klachten gekregen over de intercom en de tijdige opname van een oproep. De Commissie heeft haar zorg hierover vaak met de directie gesproken en met de vernieuwing van de infrastructuur lijkt dit probleem tot het verleden. - de groepen in afdeling Westerschouwen hebben door het aanscherpen van de wettelijke regels niet meer de vrijheid om buiten activiteiten te ondernemen. Deze groepen voor resocialisatie en nachtdetentie hebben een BBI-status maar verschillen in de praktijk nauwelijks meer van de andere groepen met een normale beveiliging. - het onderwijs van het Kompascollege (Aloysiusstichting) op de Hartelborgt. Er zijn zorgen om de kwaliteit en om de continuïteit van het onderwijs. De 48 weken onderwijs per jaar worden niet gerealiseerd en er is veel lesuitval. Gezien de veranderende populatie van de Hartelborgt ligt de focus nu op arbeidstoeleiding. Dit verloopt echter moeizaam omdat geschikte docenten moeilijk te werven zijn en er te weinig stageplekken beschikbaar zijn. Voor de directie van de Hartelborgt is het lastig om vat te krijgen op het onderwijs, aangezien dit wordt uitbesteed aan een andere instelling (Aloysius). - de pilots naar aanleiding van het rapport Verkenning Invulling Vrijheidsbeneming Justitiële Jeugd, afgekort de VIV Jeugd. De Hartelborgt heeft haar aanvragen volledig gehonoreerd gezien en doet mee aan 2 proeftuinen van de 3 aan DJI toegekend: Plaatsing, screening en integraal plan en Kleinschalige, lokale voorzieningen. De laatste krijgt vorm op locatie Steven. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

7 4. Bemiddelings- en rechtsprekende taak Ook deze taken liggen dusdanig in elkaars verlengde dat zij gezamenlijk besproken worden. Een punt van voortdurende aandacht is ook in 2016 het klachttraject, waar verschillende - soms conflicterende - belangen een rol spelen. Vanuit de inrichting wordt belang gehecht aan een pedagogisch klimaat, waarin problemen eerst worden besproken met groeps- of afdelingsleiding alvorens een klacht wordt ingediend. Hoewel de commissie het belang hiervan ziet, moet niet uit het oog worden verloren dat het een onvoorwaardelijk recht van een jeugdige is, om een klacht in te dienen. Dit recht mag niet worden uitgehold door het maar met moeite, of eerst na een gesprek, verstrekken van beklagformulieren. 3 De procedure rondom de klaagschriften, waarbij aan de jongeren een onbelemmerde klachtengang wordt gewaarborgd, is een continu aandachtspunt geweest. Het kwam ook in 2016 te vaak voor dat klachten verdwenen of zeer laat ingeschreven werden. Soms bleken jongeren hun klachten op te sparen of in een verkeerde doos te deponeren. Afgesproken is dat jongeren vrij toegang hebben tot klachtenbriefjes, ze klachten inleveren in een afgesloten box die op de groep hangt, en dat jongeren per ingediende klacht een reçu ontvangen. In beginsel wordt gepoogd bij iedere klacht te bemiddelen. De resultaten hiervan zijn zeer wisselend. Er zijn klagers die überhaupt geen heil zien in bemiddeling en dit duidelijk kenbaar maken aan de maandcommissaris. Dit komt met name voor bij groepen waar het klimaat wat verhard is, bij principiële kwesties en bij klagers die iedere gelegenheid aangrijpen om een klacht in te dienen. Klachten die kennelijk niet-ontvankelijk zijn, worden niet bemiddeld. Dit zijn vrijwel altijd klachten over bejegening. 4 Eén jeugdige heeft in korte tijd zo veel klachten ingediend, dat deze eerst door de voorzitter van de beklagcommissie zijn gescreend en gesplitst in een groep klachten die op zitting werden afgedaan en een groep kennelijk niet-ontvankelijke klachten die buiten zitting zijn afgedaan. Met deze jongere hebben enkele leden van de CvT gesprekken gehad over zijn klachtgedrag, met als doel om zijn achterliggende motieven te kennen, zonder hem zijn recht tot klagen te ontnemen. In januari 2016 verscheen het rapport van de kinderombudsman, getiteld: Neem mijn klacht serieus. Naar aanleiding van het rapport heeft de voorzitter het gevoelen van de CvT aan DJI doorgegeven waarbij hij opmerkingen heeft gemaakt over de kwaliteit van het rapport en is in gegaan op éen van de conclusies van de Kinderombudsman dat de Justitiële jeugdinrichtingen klachten van jongeren afkopen met materiele zaken. De CvT heeft hierover nimmer signalen ontvangen. Na de fusie is het aantal klachten fors toegenomen. Ten opzichte van 2015 is het aantal klachten meer dan verdubbeld. Een deel van de klachten wordt veroorzaakt doordat niet alle drie de locaties op dezelfde manier werken, terwijl jeugdigen dit wel lijken te verwachten nu de drie locaties één inrichting vormen. De veranderende populatie lijkt 3 De commissie merkt hierbij overigens op, dat zij zich er zeer wel van bewust is dat een beklagformulier niet meer dan een handreiking aan de jeugdige is en zij stelt een beklagformulier als zodanig dan ook niet als voorwaarde voor ontvankelijkheid. Een gewone brief zal ook worden geaccepteerd, maar is tot op heden niet bij de commissie binnengekomen. 4 Bejegening als zodanig is niet een beslissing van de directeur en dus niet beklagwaardig. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

8 ook van invloed: een algehele verzwaring van de problematiek en de gemiddeld oudere leeftijd van de jongeren (zie ook bijlage III). Verder heeft de beklagcommissie inmiddels meermalen expliciet moeten uitspreken dat uitsluiting van een jeugdige van de groep als pedagogische maatregel niet kan. Uitsluiting kan alleen op basis van een wettelijke grondslag en met de waarborgen die daarbij zijn gesteld. Op de vergadering is gesproken over de termen tot nader orde en einde dag die veelvuldig gebruikt worden op de groepen wanneer het gaat om een ordemaatregel, waarbij hoor/wederhoor moet worden toegepast en een beschikking moet worden gegeven. Het verkeerd gebruik van deze termen blijkt hardnekkig, roept verwarring op bij jongeren en groepsleiders. De directie besteedde herhaaldelijk aandacht hieraan. Na de fusie is de vertegenwoordiging van de directeur op de zittingen van de beklagcommissie weer belegd op het niveau van de afdelingshoofden. In het jaarverslag van 2015 stelden we al vast dat moet uitwijzen of dit een gelukkige keuze is van de inrichting, aangezien er jarenlang is gestreefd naar vertegenwoordiging op het niveau van de directie. Afgelopen jaar is op de vergadering meermaals besproken dat niet alle afdelingshoofden tijdens de beklagzitting goed op de hoogte zijn van de feiten, dat er een gebrek aan juridische kennis is en dat sommigen zeer laconiek overkomen. Naar aanleiding van één van de klachten ontstond de indruk dat de directie in beroep uitgebreider verweer voert en nieuwe stukken overlegt. Algemeen verzoek is om kwalitatief beter verweer, en volledigheid van stukken (o.a. dagrapportages). Desgevraagd geeft de directie in het vervolg tijdens de vergadering van de CvT aan voor welke uitspraken van de beklagzitting zij in beroep gaat. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

9 5. Cijfermatig overzicht Voor een overzicht van de vergaderingen en de aanwezigen wordt verwezen naar bijlage II bij dit verslag. Voor een overzicht van de aantallen klachten en hun afhandeling wordt verwezen naar bijlage III bij dit verslag. Voor een overzicht van de aantallen klachten en hun onderwerp wordt verwezen naar bijlage IV bij dit verslag. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

10 Bijlage I Producten Normaal beveiligd Aantal Groepen plaatsen Kort verblijf (j) 30 Ra, Steng, Mast Lang verblijf (j) 40 Gaffel, Giek, Bolder, Steven VIC (j) 15 Talie, Nagel, Kikker FOBA (j/m) 10 Anker, Schoot Beperkt beveiligd Kort verblijf (j) 5 Roer (resocialisatie en nachtdetentie) Lang verblijf (j) 5 Roer (resocialisatie en nachtdetentie) Reserve capaciteit 10 Bezaan 115 Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

11 Bijlage II 19/1 16/2 15/3 19/4 17/5 21/6 16/8 20/9 15/11 20/12 Brandt X X X X X X X X X X Arema X X X X X X X Van Bokkem X X X X X X X X Van den Bos X X X X X X X Conijnenberg X X X X X X X Dik X X X X X Dors X X X X X X X Van der Meer X X X X X X X X X Van der Pols X X X X X X Uit Beijerse X X X Zegers X X X X X X Seebregts (secretaris) X X X X X X X X X X In totaal telt de CvT 11 leden. Er was in 2016 geen enkele voor- of hoofdvergadering waar alle leden bij aanwezig waren. Gemiddeld was de bezetting 68%. De vergaderingen van juli en oktober zijn, net zoals in 2015 vervallen, in verband met de vakanties. Twee maal is algemeen directeur dhr. B. van Els aangeschoven bij een vergadering. Twee maal is de voorvergadering vervallen en is in plaats daarvan overleg gevoerd met de afdelingshoofden. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

12 Bijlage III Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

13 Er zijn in 2016 door de jongeren 576 klachten ingediend bij het secretariaat van de CvT. Meer dan een verdubbeling ten opzichte van het jaar ervoor (278 klachten in 2015). Het grootste deel van de klachten is naar de maandcommissaris gegaan (.%). Ten opzichte van 2015 zijn er naar verhouding meer klachten niet ontvankelijk (26% in 2016 t.o.v. 17% in 2015) en meer klachten ongegrond verklaard (34% in 2016 t.o.v. 21% in 2015). Er zijn naar verhouding minder klachten ingetrokken (19% in 2016 t.o.v. 26% in 2015) en ook minder klachten (deels) gegrond verklaard (13% in 2016 t.o.v. 18% in 2015). Bovenstaande kan wijzen op een veranderende opstelling van de jongeren, die meer klachten indienen. die niet ontvankelijk of ongegrond blijken te zijn. De jongeren lijken minder open te staan voor bemiddeling. In het Jaarplan 2016 van de Rijks Justitiële Jeugdinrichting (met locaties Den Hey-Acker, De Hunnerberg en De Hartelborgt) is de doelstelling voor 2016 op 190 klachten gesteld voor de drie locaties tezamen, waarvan 56 gegrond. Alleen al op locatie De Hartelborgt waren in klachten gegrond (plus 1 deels gegrond), van de in totaal 576 klachten op die locatie. Zowel het aantal ingediende klachten, als het aantal gegronde klachten overschrijdt de doelstelling ruim. Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

14 Bijlage IV Onderwerp 2016 Activiteiten (arbeid) 0 Activiteiten (diversen) 44 Activiteiten (lucht) 27 Activiteiten (sport) 16 Behandeling 0 Bejegening 39 Compensatie 0 Controle 1 Contact buitenwereld (bellen) 10 Contact buitenwereld (bezoek) 16 Contact buitenwereld (media) 0 Contact buitenwereld (post) 8 Controle 15 DBT 0 Disciplinaire straf 31 Eisen verblijfsruimte 1 Geweld 4 Informatie/procedure 90 Nog onbekend 0 Ordemaatregel 31 Persoonlijke voorwerpen 16 Regime 2 Rekening-courant/zak- en kleedgeld 8 Rogatoir verzoek 32 Schadeverhaal 4 Selectie/overplaatsing (extern) 4 Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag

15 Selectie/overplaatsing (intern) 3 Time-out 23 Transport 1 Verlaten inrichting 21 Verzorging (diversen) 61 Verzorging (godsdienst/levensovertuiging) Verzorging (medisch) 14 Verzorging (persoonlijke) 48 Totaal Commissie van Toezicht bij RJJI locatie De Hartelborgt - Jaarverslag