Commissie van Toezicht. Penitentiaire Inrichting Krimpen aan den IJssel. Jaarverslag 2014

Transcriptie

1 Commissie van Toezicht 1. Penitentiaire Inrichting Krimpen aan den IJssel Jaarverslag

2 Beste lezer, Voor u ligt het jaarverslag over 2014 van de Commissie van Toezicht van de Penitentiaire Inrichting Krimpen aan den IJssel. Ook dit jaar heeft de Commissie zich zo goed mogelijk van al haar taken, zoals beschreven in artikel 7 van de Penitentiaire Beginselenwet (Pbw), gekweten. Het jaar 2014 was ook voor PI Krimpen aan den IJssel een ingrijpend jaar. Het nieuwe dagprogramma, DBT, ging per maart van start. De gevolgen die dit voor de organisatie en uiteraard ook voor de gedetineerden had, waren niet onaanzienlijk. De Commissie heeft ook deze ontwikkelingen nauwlettend gevolgd en heeft deze in een open dialoog kunnen bespreken met de directie van de PI. Om tot beter toezicht te komen, zijn de Notitie Kwaliteitsontwikkeling en de Gedragscode van de Klankbordgroep Commissies van Toezicht justitiële inrichtingen en de Toetsingscriteria Commissies van de RSJ voor deze Commissie gebruikt om het toezichtsdomein onder de leden te verdelen in portefeuilles. Elke portefeuille wordt beheerd door tenminste 2 leden van de Commissie die zeker één keer per jaar over (een gedeelte van) hun portefeuille aan de voltallige Commissie rapporteren met eventuele aanbevelingen. Om de beperkt beschikbare tijd en middelen ter behandeling van klachten beter aan te kunnen wenden, is zorgvuldiger gekeken naar de (kennelijk) ontvankelijkheid van een klacht. Het jaarverslag geeft naast een feitelijke beschrijving van de behandeling van de klachten die bij de Commissie zijn ingediend een indruk van de ervaringen die de leden van de Commissie hebben gekregen in hun rol als toezichthouder van de PI Krimpen aan den IJssel. De samenstelling van de CvT bleef onveranderd. Mw. mr. S. Evers voorzitter 2

3 1. Inrichting Naam en bestemmingsaanwijzing inrichting: P.I Krimpen aan den IJssel, deels gevangenis en deels huis van bewaring. Aantal detentieplaatsen: 468, verdeeld over 234 detentieplaatsen bestemd voor gevangenis en 234 detentieplaatsen bestemd voor Huis van Bewaring. In het Huis van Bewaring zijn 30 cellen bestemd als EZV (extra zorgvoorziening), deze hebben zowel de bestemming Huis van Bewaring als gevangenis. De Commissie van Toezicht De Commissie van Toezicht bestaat uit de volgende personen: - Voorzitter: mw. S. Evers, lid sinds Plaatsvervangend voorzitter dhr. W.P.J.M. Verberk, lid sinds 2003 Leden: - Dhr. O. Ünlü, lid sinds Dhr. K.E.N. Bronsgeest, lid sinds Mw. M.J.L. Lamers-Wilbers, lid sinds Dhr. J. van Driel, lid sinds Mw. O.E.M. Leinarts, lid sinds Dhr. A. Botto, lid sinds Dhr. A. Lingmont, lid sinds Dhr. J.J. van Santbrink, lid sinds Mw. J.A. Smits, lid sinds Dhr. B.N.M. van der Poel, lid sinds Dhr. F. Dekkers, lid sinds 1 april Mw. L.A. Pit, lid sinds 1 april Dhr. E.H. Doedens, lid sinds 1 juni 2012 Mw. E.J. van Beuzekom is als ambtelijk secretaris aan de Commissie verbonden. 2. Cijfers Aantal beklagzittingen: 42 Aantal contacten met Gedeco: regelmatig is het Gedeco-overleg bijgewoond door dhr. Bronsgeest of dhr. Ünlü. 3. De toezichthoudende taak Medische dienst De medische zorg in het gevangeniswezen valt onder de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) van het Ministerie van Justitie. Alweer enige tijd geleden heeft de DJI in haar missie en visie vastgesteld dat de medische zorg voor gedetineerden vergelijkbaar dient te zijn met de zorg buiten de inrichting. De Commissie heeft in het verslagjaar in het kader van haar toezichthoudende taak een aantal deelgebieden benoemd en deze vervolgens toegewezen aan subcommissies. Een belangrijk aandachtsgebied is die van de medische dienst. 3

4 De Commissie is zich terdege bewust dat gedetineerden zich in een situatie bevinden die gekenmerkt wordt door beperkingen en spanning. Daarbij behoren ze tot een kwetsbare groep mensen met veel taal -en cultuur- verschillen, verslaving en psychiatrische problematiek. Een goed functionerende medische dienst is dan ook van essentieel belang. In het verslagjaar is de medische dienst, volgens afspraak, twee maal bezocht waarbij er met het hoofd van de dienst uitgebreid is gesproken. Uitganspunt van deze gesprekken is: wordt er in deze Penitentiaire Inrichting verantwoorde zorg geleverd die gelijkwaardig is aan de zorg in de maatschappij buiten de inrichting? Een onderliggende vraag die tevens meegenomen wordt; zijn er knelpunten te benoemen die die een goede en verantwoorde zorg binnen de inrichting belemmeren? Uit de verslagen blijkt dat de medische dienst verantwoorde zorg levert van een goed niveau. Deze zorg wordt geleverd door zorgprofessionals die gekenmerkt worden door een hoge mate van betrokken- en deskundigheid. Buiten de intakes komen er per dag 12 tot 15 gedetineerden op het spreekuur. Ondanks de vele gedetineerden die gezien worden zijn er relatief weinig klachten: 5 tot 6 klachten per maand die veel al door het Hoofd Medische Dienst worden afgedaan. Maandelijks krijgt de commissie een overzicht van de medische klachten en de manier waarop ze zijn afgehandeld. Hoewel er een goede kwaliteit van zorg wordt geleverd zijn er ook nog enig knelpunten die aandacht behoeven. Zo verloopt de samenwerking met de FMMU (Forensische Medische Maatschap Utrecht) niet optimaal. Te veel een wisseling van artsen die (daardoor) vaak niet goed geïnformeerd zijn. Door de aanvoer van veel kort gestraften, 5 tot 10 soms wel 20 per dag, bij wie alleemaal binnen 24 uur een intake moet worden gedaan, wordt het team momenteel extra fors belast. Alles moet gedaan worden met dezelfde mensen; er wordt niemand extra ingehuurd Het nieuw ingevoerde systeem van promotie en degradatie geeft de medisch dienst extra werk. Veel ziekmeldingen op de rode afdelingen die bij beoordeling door verpleegkundige of arts vaker dan normaal tot conflicten leiden. Ten slotte de verbouwing en sluiting van de extra zorgafdeling. Kwetsbare gedetineerden kunnen niet meer opgevangen worden in een rustiger leefomgeving. Verwacht wordt dat dit tot meer onrust en spanning zal leiden waarbij vaker een beroep op het medisch team gedaan zal worden. Samenvattend kan gesteld worden dat de medische dienst prima functioneert maar er moet worden opgepast voor de bedreigingen, die de kwaliteit van zorg kunnen aantasten. Gedeco De Commissie van Toezicht van P.I. Krimpen aan den IJssel heeft uit haar leden één commissielid aangesteld als contactpersoon van Gedeco. Dit commissielid heeft in 2014 driemaal een gedetineerdenoverleg met de directie en tweemaal een intern gedetineerdenoverleg als toehoorder bijgewoond. De huisregels d.d. 1 juni 2014 beschrijven Gedeco als volgt; a. Het gedetineerdenoverleg stelt zich tot doel om de interne belangen van gedetineerden te bespreken middels goed overleg met de directie. b. Centraal staat het bevorderen van een goed inrichtingsklimaat. c. Het gedetineerdenoverleg vindt eenmaal per zes weken plaats. 4

5 d. Het is iedere afdeling toegestaan om een vertegenwoordiger aan te wijzen. De vertegenwoordigers komen minstens eenmaal per week bijeen en kiezen uit hun midden een voorzitter. Onder leiding van de voorzitter wordt voorafgaand aan het overleg een agenda opgesteld. e. De opgestelde agenda wordt zo spoedig mogelijk doch uiterlijk een week voor het gedetineerdenoverleg door tussenkomst van het afdelingshoofd waaronder de voorzitter valt, aan de directie overhandigd. Wanneer er geen agenda wordt ingeleverd zal er geen overleg plaatsvinden. f. De zittende vertegenwoordigers dragen zorg voor nieuwe kandidaten die hen bij vertrek opvolgen. g. De doelstelling van de vertegenwoordigers is: Het behartigen van de interne belangen middels goed overleg met de directie van de inrichting, en het bevorderen van een goed inrichtingsklimaat. h. Beleidszaken, personele en persoonlijke aangelegenheden dienen buiten het overleg te worden gehouden. i. De notulen van het overleg wordt door de Gedeco zelf verzorgd en na fiat van de directie verder verspreid via de publicatieborden in de recreatiezalen. Het gedetineerdenoverleg met de directie dient eens in de zes weken plaats te vinden. Data, tijden en vergaderlocatie worden jaarlijks vastgesteld, echter deze worden systematisch door de inrichting gewijzigd en zonder overleg verplaatst in tijd en locatie. Het gedetineerdenoverleg intern heeft diverse keren niet plaatsgevonden, omdat vertegenwoordigers niet op kwamen dagen. De vergaderingen zijn constructief, de directie stelt zich positief op, behandelt de punten op de agenda serieus en benadert de gedetineerden pro actief. Zij adviseert op positieve wijze en communiceert oprecht en helder ook in die zaken die in haar oordeel niet opportuun zijn. Het aantal zittende vertegenwoordigers is het afgelopen jaar ver beneden de norm van één afgevaardigde per afdeling gebleven. Het blijkt moeilijk kandidaten te werven die bereid zijn als vertegenwoordiger zitting te nemen in Gedeco. Oorzaken hiervan zijn: Een vertegenwoordiger moet stevig in zijn schoenen staan, hij krijgt veel kritiek van mede gedetineerden, zeker als voorstellen niet worden gehonoreerd door de directie. Een vertegenwoordiger krijgt weinig medewerking van de inrichting, hij moet veel eigen tijd in deze functie steken. Er worden door de inrichting nauwelijks faciliteiten beschikbaar gesteld om deze functie naar behoren uit te oefenen. Vergadermomenten passen niet in het dagprogramma en zij ontvangen geen compensatie. Door introductie van het toetsingsmodel stimuleren en ontmoedigen worden gedetineerden meer dan voorheen verplaatst van en naar verschillende afdelingen. Hierdoor komt het voor dat de ene afdeling meerdere vertegenwoordigers heeft en van de andere afdeling geen vertegenwoordigers zitting hebben. Op het verzoek van het commissielid aan de directie om aan Gedeco leden extra faciliteiten ter beschikking te stellen zodat zij hun taak beter uit kunnen voeren, heeft de directie geantwoord; Gedeco slechts gelegenheid te geven en niet meer te doen dan dat, zie de notulen van de CvT vergadering van 13 november

6 Op het aanbod van het commissielid aan de directie om Gedeco van adviezen te willen voorzien heeft de directie geantwoord; Gedeco is zelf verantwoordelijk voor haar eigen functioneren, zie de notulen van de vergadering van de Commissie van Toezicht van 10 april Verschillende keren wordt in de vergadering gesproken over het gebrekkig functioneren van de Gedeco. De Commissie dringt er bij de directie op aan om meer inspanningen te verrichten om dit overlegorgaan goed te laten functioneren. Ook worden suggesties gedaan om leden van de Gedeco een financiële tegemoetkoming te geven of het deelnemen aan dit overleg op projectbasis te doen plaatsvinden. 4. De adviestaak Een belangrijke taak van de Commissie van Toezicht is het geven van advies aan de directie. Deze advisering vindt voornamelijk plaats tijdens de maandelijkse vergaderingen van de Commissie. Een belangrijk deel van deze vergadering wordt besteed aan overleg van de Commissie met de directeur en/of de plaatsvervangend directeuren. In de loop van dit verslagjaar zijn vele onderwerpen besproken, waarbij de Commissie, na signalen van weekcommissarissen, tot een advies kwam. Veelal werd dit advies door de directie gevolgd en vastgelegd in beleidsregels. Voor dit verslag een aantal voorbeelden van adviezen, die in de loop van het jaar zijn gegeven: Naar aanleiding van het grote aantal klachten en de lange doorlooptijd van de klachten werden in de vergadering van januari een aantal afspraken gemaakt. Om het aantal klachten terug te dringen wordt geadviseerd dat het afdelingshoofd zich al, bij het uitreiken van het klachtenformulier aan de gedetineerde, op de hoogte stelt van de inhoud van de klacht om al direct een interventie te kunnen doen. Voorts wordt een snellere afstemming van de weekcommissaris met afdelingshoofden bepleit. Om de doorlooptijd te bekorten wordt besproken dat meer klachten "kennelijk zouden kunnen worden afgedaan" en meer klachten door de alleensprekend rechter. Ook zou mondelinge uitspraak de procedures kunnen versnellen. Tenslotte wordt een "klachtenoverleg" ingesteld waarin directie, beklagrechters en de voorzitter van de Commissie jaarlijks ervaringen uitwisselen. Zowel door de geestelijke verzorgers als door de weekcommissarissen wordt de beschikbare spreekkamer op sommige afdelingen als rommelig beoordeeld. Dit wordt aangepakt. Inzage in het PEN-dossier en het maken van kopieën hiervan is een recht van de gedetineerde. Het komt voor dat een gedetineerde soms meer dan 24 uur achtereen achter de deur zit. De directie gaat er alles aan doen om dit te voorkomen. Niet altijd wordt een terugbelverzoek van een advocaat tijdig doorgegeven aan de gedetineerde. Wellicht zou van een terugbelverzoek steeds een notitie moeten worden gemaakt, zodat bij een eventuele klacht duidelijk is waar het fout ging. 6

7 Er is in het nieuwe dagprogramma vaak maar heel weinig tijd en gelegenheid om de advocaat te bellen. De directie zal hiervoor oplossingen zoeken. Naar aanleiding van een videovoordracht van psychiater Bleeker over de effecten van isolatie op mensen, wordt met de directie gesproken over het beleid rond ISO-plaatsing in onze inrichting. Vanuit de Commissie wordt aangedrongen op terughoudendheid bij het opleggen van ISO-straffen. De Commissie dringt er op aan dat afdelingshoofden een wekelijks spreekuur houden, zodat zij gemakkelijker bereikbaar zijn voor gedetineerden. In de praktijk blijkt dit niet gemakkelijk te realiseren. Vanuit de Commissie wordt aangegeven dat bezoekers met enkelband geweigerd worden omdat zij niet pieploos naar binnen kunnen. De directie zal hier een oplossong voor zoeken. Hoewel voldaan wordt aan de landelijke norm, blijkt toch dat er regelmatig te weinig brood verstrekt wordt. Voortaan zal dagelijks per afdeling een extra brood worden geleverd. Afgesproken wordt dat op nieuw te drukken beklagformulieren de vraag "hebt u dit al besproken met uw afdelingshoofd" vervangen wordt door de vraag "hebt u dit al besproken met uw mentor of uw afdelingshoofd". Er wordt geconstateerd dat de intake van gedetineerde veelal te laat en vaak geheel niet plaats vindt. De directie erkent het probleem en zoekt naar oplossingen. Gesproken wordt over het beleid van de directie bij een te laag kreatinine in de urine bij een drugscontrole. Advies van de Commissie om dit niet direct als fraude te benoemen en te bestraffen, doch om dit eerst nader te onderzoeken. 5. De bemiddeling Gedetineerden kunnen klagen over allerhande zaken waar zij tegen aan lopen of van mening zijn dat hen onrecht is aangedaan. Binnen de P.I. kunnen de gedetineerden middels een klachtenformulier een formele klacht indienen. De klachten worden vanuit de P.I. verstuurd naar het secretariaat en vervolgens per week ter bemiddeling doorgestuurd naar de betreffende weekcommissarissen met een maximum van 10 klachtenformulieren per weekcommissaris. Alleen de klachten die gaan over een door de directeur genomen beslissing worden ter bemiddeling aangeboden (de andere klachten worden direct door een beklagrechter beoordeeld). Per toerbeurt hebben een of twee van de leden van de CvT een week dienst. Het formulier geeft een indicatie waarover de klacht gaat en of dit al is besproken met het afdelingshoofd. De bemiddeling van de betreffende weekcommissaris biedt de mogelijkheid om de klacht verder uit te diepen door in gesprek te gaan met de gedetineerde. Ook biedt dit gesprek de mogelijkheid dat de weekcommissaris bemiddelt tussen de klager en datgene (of degene) waarover wordt geklaagd om zodoende een voor beide partijen aanvaardbare oplossing te vinden. Zowel de klager (gedetineerde) als ook degene over wie wordt geklaagd worden aangezet om tot een oplossing te komen van de klacht. Lukt deze bemiddeling niet, dan wordt de klacht vervolgens doorgestuurd naar de beklagcommissie van de P.I. en daarbij eventueel voorzien van achtergrond informatie uit de bemiddeling over de klacht, door de betreffende weekcommissaris. 7

8 Naast het beklagformulier, heeft de gedetineerde via een zgn. sprekersbriefje de mogelijkheid om in contact te komen met de weekcommissaris. Deze mogelijkheid biedt een snelle wijze van in contact komen met elkaar. Immers, wekelijks bezoekt een (of twee) weekcommissaris de P.I. en heeft toegang tot de brievenbus waar deze sprekersbriefjes worden verzameld. In het betreffende contact dat op verzoek van de gedetineerde plaatsvindt, kunnen allerlei kwesties besproken worden. Zoals nieuw beleid (denk aan het DBT dat in 2014 is gestart), maar ook vragen m.b.t. de fasering, arbeidsongeschiktheid, zaken in de relationele sfeer binnen de afdeling, om enkele voorbeelden te noemen. Het kan zijn dat deze gesprekken aanleiding geven dit in de maandelijkse vergadering van de Commissie, waarbij ook de directie aanwezig is, aan de orde te stellen. In 2014 is voorgenomen om via sprekersbriefjes eerder in contact te komen met gedetineerden om zaken aan de orde te stellen, in de hoop hiermee klachten te voorkomen. De cijfers van het afgelopen jaar laten echter geen significante daling van het aantal klachten zien. De Commissie is van mening dat het middel sprekersbriefjes wel de mogelijkheid biedt om op een laagdrempelige wijze contact te onderhouden met de gedetineerden en te horen wat er zoals leeft binnen de afdelingen. De Commissie blijft hiernaar streven. Naast bovengenoemde activiteiten van de weekcommissaris wordt verwacht dat deze ook wekelijks de ISO bezoekt om zich op de hoogte te stellen van het reilen en zeilen van deze specifieke afdeling, maar ook om zicht te houden op de verzorging en behandeling van de gedetineerden die daar tijdelijk zijn geplaatst. In de maandelijkse vergadering is het onderwerp weekcommissariaten een vast onderwerp. Daar worden de meest opvallende onderwerpen uit het weekcommissariaat besproken met de directie. Volgens het klachtenoverzicht van het secretariaat van de CvT zijn er in 2014 als resultaat van bemiddeling 371 van de 1389 ingediende klachten ingetrokken. In 2013 ging het om 417 van de 1415 klachten. Een kleine procentuele daling (29,4% ingetrokken klachten in 2013 ten opzichte van 26,7% ingetrokken klachten in 2014). Voor een overzicht van de onderwerpen waarover is geklaagd wordt verwezen naar de bijlagen. 6. De rechtsprekende taak De beklagcommissie heeft op verschillende dagen in de week zitting gehouden. Het secretariaat stelt de zitting samen, verzamelt de relevante stukken voor het dossier en zorgt dat partijen de stukken tijdig voor de zitting ontvangen. Indien er een advocaat bij de klacht betrokken is, wordt deze van te voren gebeld om in overleg een zittingsdatum vast te stellen. Per klacht worden 15 minuten voor de mondelinge behandeling ingepland. Naast het horen van klager en de directeur is deze tijd nodig om de mogelijkheid te bezien of er mondeling uitspraak kan worden gedaan, het zogenaamde raadkameren buiten aanwezigheid van partijen. Indien een mondelinge uitspraak mogelijk is, komen partijen na verloop van enige 8

9 tijd weer binnen om de uitspraak te vernemen. In andere gevallen volgt de uitspraak schriftelijk op een ter zitting aangegeven termijn. In 2014 zijn er 1389 klachten binnengekomen. Dit is een lichte daling ten opzichte van 2013 toen er 1415 klachten binnenkwamen. In 2012 waren dit nog 1448 klachten. Deze daling wordt wellicht mede veroorzaakt door steeds een gedeeltelijke leegstand in de zomerperiode. Uit de cijfers blijkt dat de meeste klachten in 2014 gingen over informatie en procedures (194), opgelegde disciplinaire straffen (167), verzorging (diversen) (96), DBT (88), contact met de buitenwereld (bezoek) (87) en activiteiten (diversen) (82). Opvallend is dat het aantal klachten over de persoonlijke voorwerpen daalde van 119 in 2013 naar 68 in Voor een overzicht van het aantal klachten per onderwerp wordt verwezen naar hoofdstuk Algemene conclusie ten behoeve van NPM-jaarverslag Gedetineerden die zich op de ISO-afdeling bevinden worden wekelijks bezocht door de weekcommissaris om zich op de hoogte te stellen van het reilen en zeilen van deze specifieke afdeling, maar ook om zicht te houden op de verzorging en behandeling van de gedetineerden die daar tijdelijk zijn geplaatst. Door de commissieleden is in de vergadering de documentaire bekeken over de plaatsing in de ISO. 9

10 8. Bijlagen: Overzicht klachten per onderwerp Totaaloverzicht Managementoverzicht 10

11 Overzicht klachten per onderwerp Activiteiten (arbeid) 57 Activiteiten (diversen) 82 Activiteiten (lucht) 58 Activiteiten (sport) 41 Bejegening 56 Bewegingsvrijheid 1 Compensatie 1 Controle 31 Contact buitenwereld (bellen) 54 Contact buitenwereld (bezoek) 87 Contact buitenwereld (media) 8 Contact buitenwereld (post) 13 DBT 88 Disciplinaire straf 167 Informatie/procedure 194 Nog onbekend 4 Ordemaatregel 22 Persoonlijke voorwerpen 68 Regime 40 Rekening-courant/zak- en kleedgeld 30 Rogatoir verzoek 56 Schadeverhaal 5 Selectie/overplaatsing (extern) 28 Selectie/overplaatsing (intern) 13 Transport 3 Verlaten inrichting 50 Verzorging (diversen) 96 Verzorging (godsdienst/levensovertuiging) 4 Verzorging (medisch) 29 Verzorging (persoonlijke) 3 Totaal

12 Totaaloverzicht Doorloop termijnen in dagen Beslissingen Afdoening Ingetrokken na Deels Niet na rogatoir Instroom Uitstroom >60 Gegrond Ongegrond gegrond Overgedragen ontvankelijk Ingetrokken bemiddeling verzoek

13 Managementoverzicht 13