STAP 2: DRAAG VLAK C R EË R EN

Vergelijkbare documenten
Stap 1 : Oriënteren op jongerenparticipatie en maatschappelijke stage

Maatschappelijke Stage

LOGBOEK van: klas: 1

Evaluatierapport Scalda - Groep 3 29 januari 26 maart 2014

Informatie voor scholen

Draaiboek Maatschappelijke stages voor stagebieders De Vrijwilligerscentrale Deventer, oktober Inhoud

Huiswerk Informatie voor alle ouders

MedewerkerMonitor Benchmark in de Zorg

Het Grote Geldonderzoek: hoe ga je met je geld om?

Gespreksleidraad WOII geïnteresseerden

Helpt u dit schooljaar ook mee?

Protocol bij het overlijden van een gezinslid van een leerling

Nieuwsbrief 2 31 augustus 2015

Pedagogische Civil Society

CMD EVALUATIE STAGEBEDRIJVEN 2014

Let op!! Niet zwemmen i.v.m. blauwalg. Leerdoelen: Kerndoelen Curriculum watereducatie SLO: NME leergebied: Werkvormen: Vakgebied: Niveau: Tijdsduur:

o o o BIJLAGE PEDAGOGISCHE VISIE A. Gedragsindicatoren personeel in relatie tot leerlingen (vice versa)

Handboek Maatschappelijke Stage in de Achterhoek

Actie keuze 5. a. Campagne rookvrij schoolplein. b. Hoofd- en deelvragen. Hoofdvraag: 1: Wat zijn de gevolgen en gevaren van roken?

De groepsleerkrachten bereiden zich samen voor op het gesprek met hun groep.

Beschermd Wonen met een pgb onder verantwoordelijkheid van gemeenten

Pestprotocol basisschool Pieter Wijten

Het Nieuwe Werken: hieperdepiep hoera? De rol van de OR bij de invoering van Het Nieuwe Werken

Presenteren met Impact:

Projectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân

Rouwprotocol Widdonckschool Weert overlijden van een leerling

Presenteren met Impact:

Leer / ontwikkelingslijnen. Opleiding Helpende Zorg en Welzijn. BOL en BBL NAAM STUDENT:..

Alle secundaire scholen, binnen de regio MidLim, met een klasgroep in de 2de of 3de graad waarin: o o o o o

IMPLEMENTATIE WET VERPLICHTE MELDCODE HUISELIJK GEWELD EN KINDERMISHANDELING GEMEENTEN NOORDOOST-BRABANT

Bibliotheek en basisvaardigheden. Handreiking voor een structurele aanpak op lokaal niveau

FACTSHEET SAMENWERKING COA

VAN OUDERCOMITÉ NAAR OUDERRAAD

Baan in Beeld. Outplacementprogramma Goud

Presentatie eisen reisweek

Bij leefbaarheid gaat het er om hoe mensen hun omgeving ervaren en beoordelen.

Huiswerk. Waarom geven wij op school huiswerk? Wij vinden huiswerk zinvol, omdat we denken daar het volgende mee te kunnen bereiken :

Excellente werving, Excellente studenten. Studentenwerving

Stel uw inkomen zeker, sluit een arbeidsongeschiktheidsverzekering af

Veel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012

Cursussen CJG. (samenwerking tussen De Meerpaal en het onderwijs in Dronten) Voortgezet Onderwijs

Praktisch: Inhoudelijk: Thema: een dag uit het leven van een kind in België en in Dogbo, focus op watergebruik. Werkvorm: groepswerk

Tips Digiduif. 1. U logt in op digiduif met uw adres en wachtwoord.

Handleiding bij het voorbereiden van een activiteit met of bij een partner

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten)

KENNISBANK - PROJECTPLANNEN

Ter voorbereiding op uw aanvraag vindt u in dit document de criteria en vragenlijst voor het themacertificaat Relaties en seksualiteit.

Vergaderen Informatieblad (VP) IEV1 Bladzijde 1 van 7. Vergaderen

re-integratie jobcaoching praktijkleerwerktraject De Pastorie diverse branches social return

Rollenspel Jezus redt

LOOPBAANORIËNTATIE VMBO-4 Periode 1 t/m periode 3

Godsdienstige stellingname collega

ENQUÊTE LEVEN IN HEILIG LANDSTICHTING

Simulatie werkgroepbijeenkomst

Communicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid

Succesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer.

Stap 1. Wat wil jij?

EVALUATIE TER STATE. Marion Matthijssen, Marn van Rhee. Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) juli In opdracht van Raad van State

Factsheet 5xBeter TUSSEN DE OREN. Introductiefilm Nieuwkomers

Aanbod Diensten Baan in Beeld

Wegwijzer. Dagbehandeling in Behandelcentrum Heideheuvel Informatie voor kinderen en ouders

Schade protocol Zuiderpark Stadswalzone

Duurzaam inzetbaar in een vitale organisatie

Contact maken en relaties aangaan

LEERVRAAG 2. - Informatie: - informeren. - observeren. - middelen zoeken. - actie ondernemen. - evalueren

Aan de hand van deze 3 lessen ontdekken de leerlingen dat er techniek in en om de Schelde, dus in onze regio, een erg belangrijke rol speelt.

c. Relatiebeheer algemene en éénmalige groepen d. Relatiebeheer maatschappelijke organisaties e. Contacten en samenwerking met bedrijven

De betrokkenheid van ouders bij de voorbereiding op de eerste communie

Goede afspraken maken goede vrienden

Voordat u kunt beslissen of en op welke manier u precies aan de slag gaat als stagebieder, is het goed u te verdiepen in de maatschappelijke stage.

HANDLEIDING: AANVRAAG VOOR EEN SUBSIDIE IN HET ZUIDEN INVULFORMULIER

Lesideeën. Hedendaagse Propaganda Analyseren. uitgewerkt door

PESTEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om samen te leren over pesten en hoe je dit kan stoppen.

Eerstelijns ServicePunt B.V.

OPLEIDING tot Verzorgende-IG. Ondersteuningsmagazijn Praktijk Beroepstaak E Startbekaam

Relatiegeschenk. Design en Maatschappij. ontwerpen

Evaluatie zorgleefplan met cliënt thuis en in het verzorgingshuis

Plan van Aanpak Solidariteitswerk in sectoren.

PROJECTBESCHRIJVING DIT BEN IK

HANDLEIDING PROFIELWERKSTUK. Goese Lyceum, locatie Bergweg

Les 2. Een open gesprek over psychische gezondheid. Groepsvormingsopdrachten. is een project van Diversion en MIND

Ontdekken van talenten jouw woorden, jouw verhaal

Maak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar

Bijlage 4. Toetsingskader ontwerp levensloopbestendig Zeist-Oost

Brochure Samenwerking Opleidingen

Informatiebrief over deelname aan het onderzoek Food2Learn

Handleiding. Het opstellen van een diaconaal beleidsplan

Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs.

PEST PROTOCOL. Prins Willem-Alexanderschool

Onze groep bezoekt de voorstelling op: LESBRIEF

Actieplan leeftijdsbewust personeelsbeleid

Eindvaluatierapport Scalda - Groep 2 23 oktober januari 2014

Alleen m.b.t. vergoedingen pedagogisch Instemming. medewerkers (hoofdstuk 1 uit de regeling) Advies

Inzet van vrijwilligers: kansen en grenzen

De huidige wijze waarop de subsidiegelden worden uitgegeven is een verdeling van de subsidie ten behoeve van:

Kindercoach. Jasmijn Kromhout Groep 8b

Samenvatting Deelprojecten Ouderen Samen

Contract gedragsverandering

INTERNATIONALE SAMENWERKING AANVRAAGFORMULIER Infotoelagen voor sensibiliserende en educatieve activiteiten

M A R I J E D E G R O O T G R O O T I N H R

Transcriptie:

Een Webpublicatie van MaS Tiel, 2011-2012 STAP 1: ORIËN TEREN O P MAATS CH A PPE LIJK E S TAGE Wat is maatschappelijke stage, en is het iets vr ns? STAP 2: DRAAG VLAK C R EË R EN Samen de kar trekken, he bereik je dat? STAP 3: VISIE VORMEN Wat willen we bereiken en wat hebben wij te bieden? STAP 4: AFSPRAKEN M A KEN OVER I NZET Wat met er gebeuren en wie is waar verantwrdelijk vr? STAP 5: C ONCRETE S TA G EKLUS S EN FORMULEREN Wat wrdt het? STAP 6: PARTNERS ZOEKEN Afstemming met samenwerkingspartners STAP 7: K LUS S EN PROM OTEN Ik heb een mie stage, he krijg ik stagiaires? STAP 8: LEERLINGEN BEGELEIDEN Z ga je m met pubers en wrdt de stage een succes STAP 9: E VA L UEREN Z rnd je de stage p een gede manier af STAP 10: V ERBETEREN, VERBREDEN EN VERBIND EN He creëer je blijvende meerwaarde? BIJLAGEN Teksten: Webredactie van www.maatschappelijkestage.nl; L Steenhf, MaS makelaar Tiel - Vrmgeving: L Steenhf, MaS makelaar Tiel

Stap 1: Oriënteren p maatschappelijke stage Vrdat u kunt beslissen f en p welke manier u precies aan de slag gaat als stagebieder, is het ged u te verdiepen in de maatschappelijke stage. Wat is maatschappelijke stage? De maatschappelijke stage (MaS) is nderdeel van de activiteiten die een leerling vr schl met den. Het is eigenlijk een nieuw vak. De schl is hierm altijd eindverantwrdelijk. Del van de maatschappelijke stage is dat alle jngeren tijdens hun schltijd kennis maken met, én een nbetaalde bijdrage leveren aan, de samenleving. De stage met zinvl zijn. Vr de leerling en vr de samenleving. De criteria waaraan een maatschappelijke stage met vlden: Een maatschappelijke stage wrdt gelpen bij een nn-prfitrganisatie f een maatschappelijk prject van een bedrijf, znder winstgmerk. Een stage det een leerling in de eerste plaats niet vr zichzelf, maar vr een ander. Een stage met zinvl zijn. De stage met passen binnen de werktijdenwet, Arb-wet en verzekeringsvrwaarden (verzekering lpt via de schl). De stagiaire met begeleid wrden Dit zijn de enige criteria. Meer zijn er niet. Er is veel ruimte m de maatschappelijke stage p uw eigen manier in te vullen zdat de stage aansluit p uw eigen beheften en werkwijze. Tips Hud Tiel Actueel en de nieuwsbrief van het vrijwilligerssteunpunt in de gaten p activiteiten van vrijwilligersrganisaties, schlen en eventueel andere steunpunten. Vraag in de eigen vrienden- en kennissenkring na f iemand ervaring heeft met de maatschappelijke stage en wat de ervaringen zijn. Vraag schlen en makelaar welke cncrete stages leerlingen p dit mment al den bij u in de buurt. De vrbeelden en ervaringen kunnen inspireren vr de ntwikkeling van activiteiten binnen uw eigen rganisatie. Kijk verder p de website www.maatschappelijkestage.nl: de landelijke verheidssite ver maatschappelijke stage Terug Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Stap 2: Draagvlak creëren Samen de schuders ernder is wat u wilt bereiken. De ervaring leert dat de maatschappelijke stage kwetsbaar wrdt als er niet vldende draagvlak is bij cllega s. Een psitieve cllega die het hele prject trekt en leerlingen begeleidt is mi, maar stel dat deze cllega wegvalt? Daarm is het belangrijk m te werken aan draagvlak bij (vrijwillige) cllega s. Als u hen meekrijgt, heft u de stages niet alleen te regelen, maar staat u samen sterk. Laat hen reageren en zelf nadenken ver cncrete stageplaatsen en pdrachten. He werkt u aan draagvlak bij cllega s? Allereerst is het belangrijk m cllega s te infrmeren ver de maatschappelijke stage. Wat hudt die stage nu precies in? Wat wrdt er van leerlingen en van de stagebiedende partij verwacht? Wat zijn de eisen en delen van deze stage? Wat levert het ns p? Vrm samen een visie p maatschappelijke stage Terug Stap 3: Visie vrmen Het is belangrijk dat u nadenkt ver de visie die u hebt p de maatschappelijke stage. Wat vindt u van de maatschappelijke stage? Waarm wilt u stageplaatsen aanbieden? Verder is het k van belang m uit te zeken wat het u en de leerlingen plevert. Mgelijke redenen vr uw rganisatie m met MaS aan de slag te gaan: Er waait een frisse wind dr uw rganisatie: als rganisatie maakt u kennis met nieuwe en andere vrmen van vrijwilligerswerk. U kunt extra vrijwilligersactiviteiten rganiseren. Jngeren een psitief beeld geven ver vrijwilligerswerk en uw sectr. Kansen vr prfilering drdat de maatschappelijke stages via Tiel Actueel en de Vrijwilligersnieuwsbrief in het nieuws kmen. In beeld kmen bij de uders van de leerlingen. Leerlingen kunnen kwaliteiten, kennis en vaardigheden bezitten die u als rganisatie (ng) niet hebt. De rganisatie wrdt meer ingericht p jngeren. Jngeren kunnen nieuwe delgrepen bereiken. Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Verjnging en vernieuwing van de rganisatie. Mgelijk leuk vr cliënten van de rganisatie. Betere cntacten met andere rganisaties zals schlen, vrijwilligerssteunpunt, gemeenten, andere maatschappelijke rganisaties. Vrijwilligersbestand wrdt uitgebreid (10% blijft hangen). Maak een glbaal plan van de mgelijkheden die u ziet m met MaS aan de slag te gaan: Frmuleer het del van uw rganisatie met MaS Bespreek de mgelijke meerwaarde van de stage vr de rganisatie. Heel belangrijk is daarbij na te denken ver welke beheften en wensen er zijn bij cllega s/ vrijwilligers. Zijn er afdelingen die wel wat hulp kunnen gebruiken f centrale activiteiten waar helpende handen van jnge vrijwilligers zeer welkm zijn? Waar zuden de jnge vrijwilligers ingezet kunnen wrden, zdat het de rganisatie k echt iets plevert? Frmuleer een aantal mgelijke taken Frmuleer randvrwaarden vr de taken Check f de gefrmuleerde taken passen bij het del dat uw rganisatie vr heeft met MaS. Tips Neem alvast eens cntact p met een schl en verleg wat u vr elkaar kunt betekenen. Begin klein, de ervaring p en ntdek wat wel en niet werkt. Bij succes kunt u de maatschappelijke stage binnen uw rganisatie verder uitbreiden. Neem de afspraken p in het algemene activiteitenplan van uw rganisatie. Dit biedt mgelijkheden m medewerkers te betrekken en p hun medewerking aan te spreken. Z maakt u de maatschappelijke stage nderdeel van de hele rganisatie, niet van een afdeling f een aantal medewerkers. Zrg vr gede, gemakkelijk beschikbare infrmatie vr medewerkers ver maatschappelijke stage en het standpunt en de visie van uw rganisatie. Hier kan de makelaar u bij helpen Terug Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Stap 4: Afspraken maken ver inzet Hebt u alle mgelijkheden vr een maatschappelijke stage p een rij en zijn k uw cllega s enthusiast? Dan kunt u aan de slag met een gezamenlijk werkplan. Daarbij is het belangrijk m gede afspraken te maken met schlen en de stagemakelaar. U wilt immers geen stagepdracht vrbereiden waar vervlgens geen leerlingen p afkmen. Let p de mgelijkheden van jngeren en schlen (bijlage 1 en 2) Zrg dat u tijdig en vraf met schlen en makelaars afstemming bereikt ver de invulling van de maatschappelijke stage. Een vrdeel hiervan is dat de schl f stagemakelaar de leerlingen nu ged kan vrbereiden p de stage bij uw rganisatie. Bvendien ntvangt u ged geïnfrmeerde en gemtiveerde leerlingen. En daar wrdt het resultaat van de stage alleen maar beter van. Belangrijke vragen zijn: Kmen de ideeën van activiteiten en wensen vereen met die van de schl? Denk aan de duur, tijdstip van uitvering, leeftijd leerlingen, aantal leerlingen per klus, vrbereiding en evaluatie. Sluiten de pdrachten aan bij de capaciteiten en mgelijkheden van jngeren? Vragen ver afspraken ver definitieve invulling van het plan van de rganisatie en taakverdeling: heveel stageplaatsen kunt u realiseren? Wie is verantwrdelijk vr de leerling tijdens uitvering van de stage? Wie bereidt de leerling vr p de stage? Afspraken ver planning: Wanneer meten de klussen aangeleverd wrden? Wanneer weet u wanneer en heveel leerlingen de klus kmen uitveren? Tips Leg de afspraken p papier vast, zdat daar later geen nduidelijkheden ver ntstaan. Zrg vr één vast cntactpersn vr makelaar en schlen. Deze persn is k de centrale persn binnen de rganisatie. Terug Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Stap 5: Cncrete stageklussen frmuleren Deze stap is cruciaal. Met het bedenken en frmuleren van klussen kunt u leerlingen binnenhalen en prjecten realiseren. Daarbij met u rekening huden met de aanpak van schlen waarmee u samen wilt werken én de Arbwet. Zie hiervr bijlage 1 en 4. Hud deze uitgangspunten in de gaten, maar laat u er niet te veel dr leiden. Denk in eerste instantie vral vanuit de beheften en wensen van uw eigen rganisatie. Waar kunt u jngeren vr gebruiken? En wat zuden jngeren in bestaande prjecten van nze rganisatie kunnen betekenen vr nze cliënten, nze bezekers, nze wijkbewners? Geschikte stage-klussen vlden aan het principe: Leuk, Leerzaam en Zinvl. Leuk Leuk vr de leerling. Dat hudt in: een afgebakende klus eigen verantwrdelijkheden duidelijk en zichtbaar resultaat ruimte vr aandragen eigen ideeën eigen kennis inzetten is mgelijk. Leerzaam Leerzaam vr de leerling. Dat hudt in: De leerling ziet wat van een rganisatie die hij/zij niet kent, dus maakt kennis met uw rganisatie en/f maakt kennis met een nieuwe delgrep en/f leert samenwerken en sciale vaardigheden aan. Zinvl Zinvl vr de samenleving. Dat hudt in: Het werk dat een stageleerling det, levert iets p. Vr de medemens f gemeenschap. Tips Kijk vr vrbeelden in Bijlage 2, 125 stageklussen Zek naar taken die leuk zijn en zichtbaar resultaat hebben. Maar vrkm liever dat u jngeren klusjes laat uitveren die erg veel weg hebben van een taakstraf, zals papier prikken f graffiti verwijderen. Hud bij het bedenken van klussen rekening met het tijdstip van uitvering. Met een gede vrbereiding geeft u jngeren en andere betrkken een psitieve indruk van uw rganisatie. Laat jngeren meedenken ver de invulling van de stage-pdracht Denk na ver de mate van begeleiding die ndig is vr de bedachte activiteiten Terug Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Stap 6: Partners pzeken Het is tijd m cntact p te nemen met andere betrkken partijen. Een maatschappelijke stage staat f valt met de samenwerking tussen u en uw partners. Elke partij heeft zijn eigen taken: De schl is verantwrdelijk vr de vrbereiding van leerlingen, stelt het stage-cntract p, begeleidt de jngeren en zrgt vr een evaluatie na aflp. In alle gevallen blijft de schl eindverantwrdelijk vr leerlingen die een maatschappelijke stage lpen. De leerling vert de stage uit, hudt een lgbek bij en reflecteert p de stage. Als stage bieder bent u verantwrdelijk vr de stageplek, het ndertekenen van het stage-cntract en begeleiding p de stage vler. De stagemakelaar brengt de vraag naar stageplaatsen en het aanbd daarvan bij elkaar. Bvendien denkt een stagemakelaar met rganisaties mee ver mgelijke nieuwe stageplaatsen. De gemeente richt de makelaarsfunctie in en ndersteunt de vrijwilligersrganisaties bij het effectief plaatsen van maatschappelijke stagiairs. Cntract en verzekering regelen De schl is verantwrdelijk vr leerlingen die een maatschappelijke stage lpen. Dat betekent dat de schl een verzekering met een gede dekking vr leerlingen heeft die bij u stage lpen. Maar uw rganisatie heeft k een verantwrdelijkheid. U met er namelijk vr zrgen dat het persneel en klanten f cliënten verzekerd zijn. Maak ver aansprakelijkheid gede afspraken met de schlen waarmee u samenwerkt. Overige cllega s infrmeren Infrmeer uw cllega s die zijdelings te maken hebben met de maatschappelijke stage ver de kmst van leerlingen, de taak die ze krijgen, het del van de pdracht en de duur ervan. Cllega s zijn dan vrbereid p de jngeren en reageren dan k psitiever. En dat is weer belangrijk vr het verlp van de stage en het beeld dat de jngeren krijgen van uw rganisatie. Over de exacte taakverdeling en de financiering van de maatschappelijke stage kunt u met de andere partijen afspraken maken. Via de stagemakelaar kunt u achterhalen welke andere rganisaties in uw regi maatschappelijke stages aanbieden. Kijk eens welke klussen zij rganiseren, misschien kunt u samenwerken. Tips Infrmeer eens bij gelijksrtige rganisaties naar het type klussen dat zij aanbieden en het tijdstip waarp zij het uitveren. Kijk p de website van het vrijwilligerssteunpunt (www.mzaïekwelzijn.nl) vr een verzicht van mgelijke partners en cllega-stage bieders. Terug Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Stap 7: Klussen prmten U kunt stage-pdrachten drgeven aan de stagemakelaar. Overleg met haar he u de stagepdracht het beste kunt prmten. Uw pdracht kmt in ieder geval in de digitale vacaturebank. Een gede vacature is helder, pakkend en heeft in het beste geval prmtiebeeldmateriaal. Prmt de klus z aansprekend mgelijk, gericht p het nieuwe dat de leerling zal gaan meemaken. Leerlingen zijn nu eenmaal nieuwsgierig, speel daar p in. Z de je dat: Neem cntact p met een schl; daar zitten de leerlingen immers die bij u maatschappelijke stage kunnen kmen den en de leerkrachten weten het beste wie er bij u zu passen. Vraag hulp van de stagemakelaar bij het frmuleren van de klus vr in de vacaturebank. Maak van de prmtie zelf een maatschappelijke stage en laat leerlingen een leuk prmtiefilmpje maken vr p de vacaturebank Als u vrwaarden stelt aan de stageleerling (denk aan een bepaalde leeftijd f bijvrbeeld kennis van cmputers), zrg dan dat deze k in de vacature staan. tip: vraag bij specifieke kennisbeheften m een aanbeveling Terug Stap 8: Leerlingen begeleiden Met de juiste begeleiding maakt u jngeren ged bekend en enthusiast vr hun eigen inzet vr de samenleving. Bvendien vrkmt u gevaarlijke situaties. Ruim hier dus tijd vr in. Begeleiders Als u stageplaatsen aanbiedt, met u k leerlingen begeleiden. Wie gaat dat den? Dit kan een betaalde medewerker, maar k een vrijwilliger, hbstagiair, dcent f uder zijn. Een geschikte begeleider: Kan ged uitleg geven; Vindt het leuk m met jngeren te werken; Heeft de mgelijkheid m vragen van een stageleerling snel te beantwrden; Hudt rekening met de leefwereld van jngeren. Tips Zit u krap in tijd vr begeleiding? Zek dan naar een creatieve plssing. U kunt bijvrbeeld hulp vragen aan dcenten van de schl f van jngerenwerk uit de wijk. Hulp ndig bij het werken met jngeren? Vraag naar de wrkshp 'werken met jngeren' en/f de brchure 'werken met jngeren' Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Een nvergetelijke stage: de iets extra s De leerlingen blijven gemtiveerder als ze merken dat u k energie steekt in de prjecten waar ze mee bezig zijn. Maak van de stage een beleving dr net iets extra s vr de jngeren te den. Denk aan een gezellige ntvangst p de eerste stage dag met misschien iets lekkers, en aan een bedankje achteraf. Ged vrbereide maatschappelijke stagiairs Wat verwacht u van de vrbereiding van leerlingen? Meten zij zich inlezen in uw rganisatie f de delgrep? Bepaal welke rl u zelf hierin heeft en wat de schl kan betekenen. Bespreek uw verwachtingen vraf met de mentr vanuit schl. Leerlingen ntvangen en uitleg ver rganisatie en stagepdracht Bereid het kennismakingsgesprek ged vr. Wat verwachten jullie eigenlijk van elkaar? De stagemakelaar kan u hierbij ndersteunen. Vertel wat mensen hier den, waarm en he. Zrg dat de uitleg van de stagepdracht niet te meilijk is en dat duidelijk is bij wie ze terecht kunnen vr vragen en hulp. Geef aan wat de stage uiteindelijk plevert, vr henzelf, maar zeker k vr de andere partij: de bewners, de samenleving f uw rganisatie. Maak vraf afspraken ver gedrag he gaan we met elkaar m? he kunnen we elkaar bereiken en he snel reageren we p elkaar? wat den we als het niet lpt zals gepland? Maak vraf afspraken ver veiligheid. Grenzen stellen mag. Leerlingen adviseren, helpen, ndersteunen Als de leerlingen bezig zijn met hun pdracht, is het ged als de begeleider in de buurt is. Begeleiden betekent k: tussentijds vragen f alles ng ged gaat. Let bij het bieden van begeleiden p de vlgende punten: He meer afgebakend de klus, he zelfstandiger de jngeren kunnen werken. Neem direct cntact p met de schl als een leerling vr prblemen zrgt. De schl kan dan passende maatregelen nemen. Zrg tijdens de stageperide vr vldende cntactmmenten, waarbij u aandacht besteedt aan de ervaring van leerlingen en evalueert p de gemaakte gedragsregels Spreek vral k de waardering uit Zie bijlage 2 vr specifieke begeleidingsbeheften van verschillende leeftijden. Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Leerlingen berdelen Omdat de stage een vast nderdeel van het lesprgramma is, geeft het RSG de leerling een berdeling vr de stage. Leerlingen krijgen een 'Vldaan', 'Ged' f 'Niet Vldaan'. Bij de laatste met de stage wrden vergedaan, dat kan natuurlijk niet uit de lucht kmen vallen. Bespreek van te vren met de schl welke rl u in de berdeling heeft. Leerlingen bedanken Dit is het uitgelezen mment m de jngere te vragen f hij/zij terug zu willen kmen. Als ze erg welkm zijn, laat ze dat dan weten! Bedank natuurlijk wel iedere jngere na de stageklus vr hun inzet. Omdat het een maatschappelijke stage is, heven ze geen financiële belning te ntvangen. Maar u kunt er wel ver nadenken m de leerlingen p een andere manier te bedanken. Tip Overleg met de cördinatr van het RSG p welke manier u de leerlingen kunt belnen. Het is vervelend als leerlingen p een heel verschillende manier belnd wrden dr de verschillende stagebieders. Terug Stap 9: Evalueren Als de stage vrbij is, det u er ged aan m te evalueren. Dit is misschien wel de belangrijkste stap in het prces. Omdat u met verschillende partijen heeft samengewerkt, zult u meerdere evaluaties hebben. Tch heft het niet veel tijd te ksten. U kunt gebruik maken van enquêtes, beschikbaar via www.maatschappelijkestage.nl. Een persnlijk gesprek heeft echter de vrkeur en is misschien wel het minst tijdrvend. Leg in ieder geval de evaluatie vast in een krt dcument, zdat afspraken bewaard blijven en niet kunnen wrden vergeten. Z heft u niet jaarlijks het wiel uit te vinden. Evalueren met leerlingen Bespreek na aflp van de stage met de jngeren he het is gegaan en f de stage ged bevallen is. Het is vr de jngere ntzettend belangrijk m z gehrd te wrden en een duidelijke afsluiting te krijgen. Vrbeeld gespreksvragen: Wat vnd je van de stageklus? Was de stageklus leuk, meilijk f te makkelijk? Wat heb je geleerd van de stage? Wat vnd je van de mensen die je hebt leren kennen tijdens je stage? Heb je ng tips f leuke ideeën vr de vlgende keer dat wij meehelpen aan de maatschappelijke stage? Belangrijk: wil je in de tekmst ng eens aan de slag als vrijwilliger bij deze rganisatie? Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Evalueren met cllega s Evalueer k intern, met cllega s die (zijdelings) betrkken waren bij de maatschappelijke stage. Neem in de evaluatie de uitkmsten van de leerlingenevaluatie mee. Uiteindelijk wilt u een paar dingen van uw cllega s weten: Is de stagepdracht ged uitgeverd? Waren de leerlingen enthusiast? He was het m de leerlingen te begeleiden? Heb je tips vr verbeteringen in de stagepdracht f begeleiding? Evalueren met samenwerkingspartners Als laatste is er ng het evalueren met eventuele samenwerkingspartijen. Algemene vragen zijn: He is de stage ver het algemeen verlpen? He vnden de leerlingen de klus? Wat heeft de stage pgeleverd? Is dat vldende? Zijn er verbeterpunten vr de verdeling van de taken en de stageklus? Terug Stap 10: Verbeteren, verbreden en verbinden Hebt u ervaring pgedaan met de maatschappelijke stage? Dan ligt er een aantal nieuwe uitdagingen, namelijk: Verbeteren: uw huidige aanpak aanscherpen Verbreden: meer stageplaatsen aanbieden Verbinden: maatschappelijke stage vlledig nderdeel maken van uw rganisatie Verbeteren He ged u eerste maatschappelijke stages k verliepen, er zijn altijd wel verbeterpunten. Een evaluatie met de samenwerkingspartners biedt vaak gede aanknpingspunten. Denk aan werkprcessen verbeteren dr extra vrbereidingen te treffen, duidelijkere afspraken maken en begeleiding efficiënter f anders vrmgeven. Verbreden Vanaf 2011 zijn landelijk gezien elk jaar z n 195.000 maatschappelijke stagiairs p zek naar een stageplek. Hebt u ruimte vr meer maatschappelijke stagiairs? Bied deze plaatsen dan zeker aan, want extra stageplekken zijn altijd welkm. Het aantal plekken uitbreiden kan p de vlgende manieren. Meer leerlingen tegelijkertijd: is een bepaalde activiteit te veel werk vr een leerling en kunt u extra hulp gebruiken? Dan mag u in plaats van één f twee leerlingen, k 3 f 4 leerlingen stage laten lpen. Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Meer activiteiten met maatschappelijke stage: misschien wilt u meer taken f activiteiten verlaten aan maatschappelijke stagiairs. In dat geval kunt u het aantal stageplekken binnen uw rganisatie vergrten. Meer cntinuïteit: m een (extra) activiteit cntinuïteit te geven, kunt u afspreken dat leerlingen elkaar afwisselen. Als de een zijn stage afrndt, neemt de vlgende zijn taken ver. Meer lcaties: is uw rganisatie een nderdeel van een grtere rganisatie? Kijk dan eens f k binnen andere lcaties met maatschappelijke stages willen werken. Verbinden U kunt er ver nadenken m samen met andere partijen nieuwe prjecten te starten. Verbindingen leggen tussen uw maatschappelijke stage en wijkcentra, tehuizen f jeugdverenigingen. Tips: Het vermeerderen van stageplekken is niet altijd beter. Zrg vr vldende klussen en begeleiding. Leerlingen raken gedemtiveerd als blijkt dat ze eigenlijk verbdig zijn. Laat een grepje leerlingen als deel van hun maatschappelijke stage nadenken ver he de stages van meer nut kunnen zijn vr uw rganisatie. Wissel ervaringen uit met andere rganisaties die met maatschappelijke stage werken. Terug Heeft u naar aanleiding van dit stappenplan ng vragen? Neem dan cntact p met: Lieke van Hf-Steenhf MaS Makelaar gemeente Tiel, SprtfriendsBV Mail: steenhf@sprtfriends.nl f bel: (0344) 75 11 90 Telefnisch bereikbaar p w-d Stappenplan vr stagebieders ------------ ---------------- Tiel 2011-2012

Bijlagen Bijlage 1: Randvrwaarden van het RSG-Linge cllege Bijlage 2: Begeleidingsbehefte per leeftijdsgrep Bijlage 3: 125 stageklussen Bijlage 4: Arbeidstijden- en mstandighedenwet

Bijlage 1: Randvrwaarden vanuit het RSGLinge cllege Praktijknderwijs: Jngeren kmen in grepen van maximaal 10, nder begeleiding van een dcent Jngeren lpen in hun eerste jaar maatschappelijke stage en zijn dan gemiddeld tussen de 12 en 14 jaar ud Jngeren zijn in principe flexibel inzetbaar, de schl heeft echter een grte vrkeur vr stage tijdens schluren i.v.m. begeleiding vanuit schl Jngeren uit het praktijknderwijs hebben behefte aan heel duidelijke, afgebakende de-klussen. Als u hier rekening mee hudt zijn ze gud waard. De schl berdeelt de geschiktheid van een stage en matchen de leerlingen. Leerlingen hebben bij een ruimer aanbd wel keuzeruimte, maar zeken niet zelfstandig VMBO/HAVO/VWO: Jngeren mgen zwel alleen als in du's f grepen stagelpen Jngeren lpen in hun 4 e jaar de maatschappelijke stage en zijn dan gemiddeld 15 16 jaar ud Jngeren mgen p eigen initiatief al eerder beginnen met hun maatschappelijke stage. Ze kunnen dan geen gebruik maken van de vacaturebank, tenzij er vacatures pen blijven en ze hiervr gevraagd wrden. Jngeren kunnen via de vacaturebank vacatures zeken f benaderen p eigen initiatief rganisaties die hier niet in staan. Jngeren zijn heel flexibel inzetbaar, maar meten binnen de Arb richtlijnen van het OCW blijven (bijlage 4)

Bijlage 2: begeleidingsbeheften per leeftijdsgrep Of ze nu superslim zijn f niet, jngeren meten ng leren he je sciale cntacten pbuwt en nderhud, zeker in een srt van zakelijke cntext. Gedragsafspraken zijn hierm van cruciaal belang. Bij een iets langere stage is het ged m hier tussentijds p te evalueren. Wat vr gedrag wil je graag zien? Wat verwachten ze van ju? Wat den jullie als het niet prettig lpt, he spreek je elkaar aan? Hud k ged in de gaten welke leeftijd en niveau de leerling heeft die in uw rganisatie stage kmt lpen. Leerlingen tussen de 12 en 15 jaar vragen m een ander srt begeleiding dan jngeren tussen de 16 en 18 jaar. Tips vr jngeren tussen 12-15 jaar: Deze jngeren vinden het meilijk m abstract te denken. Hud vragen f pdrachten simpel en begrijpelijk. Hud k rekening met een krtere spanningsbg bij deze leeftijdsgrep. In geval van mailingcntact, hud het krt en verzichtelijk. Stel niet meer dan 1 vraag per mail en zet belangrijke inf bij vrkeur dikgedrukt. Je kunt beter drie lsse mails sturen dan 3 vragen in één mail zetten. In het laatste geval is de kans grt dat je niet veral antwrd p krijgt. Geef waardering, cmplimenten. Jngeren tussen de 12 en 15 jaar zijn vlp bezig m hun eigen identiteit en mening te ntwikkelen. Hierver zijn ze meestal ng vrij nzeker. Ondersteun de jngeren daarm actief bij het uiten van hun mening. Meisjes lpen in deze fase lichamelijk en verstandelijk iets vr p de jngens. Meisjes en jngens vinden het in deze fase daardr sms frustrerend m samen te werken. Jngeren experimenteren met stijlen, gedragingen en meningen. Hud er daarm rekening mee dat hun ideeën en vrkeuren pltseling kunnen veranderen. Tips vr jngeren tussen 16-18 jaar: Deze jngeren hebben hun identiteit al meer bepaald en staan veel meer pen vr mgelijkheden m hun mening te geven. Activiteiten waarbij jngeren zich in een grep kunnen uiten zijn vr jngeren vanaf 16 jaar daarm zeer geschikt. Deze jngeren zijn vaak erg druk. Individueel valt dat natuurlijk mee. Wilt u deze grep echter activeren vr een prject, dan met u ze iets interessants zien te bieden en dit p een aantrekkelijke manier presenteren. De makelaar kan u hier ged bij van dienst zijn.

Bijlage 3: 125 stageklussen Bent u aan het nadenken ver klussen vr schlieren? In nderstaande lijst vindt u maar liefst 125 ideeën. 1. Wandelen met hnden uit het dierenasiel 2. Kunstveiling rganiseren 3. Taarten vr de vedselbank 4. Buddyprject 5. Skiën met z'n 3-en 6. Herrie in de keuken Internatinaal 7. Tuin Ruimen 8. De Wijk Schn 9. Wandelspeurtcht met leerlingen van het Sensis-nderwijs in Rtterdam, een schl vr leerlingen met een visuele beperking 10. Schnmaakactie in de wijk 11. Zegeltjes srteren, uitknippen en pplakken 12. Opknappen van een schlplein 13. Multiculturele uderenmiddag 14. Fndswervingsdag vr het pknappen van een dagcentrum in Remenië 15. Verkpactie rndm Pasen 16. Feestelijke pening Bredplaats 17. Daklzenmaaltijd 18. Landelijke Opschndag 19. Egelpvang 20. Pannenkekenmaaltijd 21. Raamschilderingen maken 22. Peuterspeelzaalactiviteiten 23. Lekkernijen bereiden en uitdelen binnen verschillende zrgcentra 24. Meet and greet: junir - senir 25. Bllen planten 26. Tweedehands schenen en kleding verzamelen in samenwerking met een ged del 27. Een maaltijd vr dak- en thuislzen f alleenstaande 65-plussers verzrgen 28. Sprtactiviteiten vr kinderen in een achterstandsbuurt rganiseren

29. Een lkaal ppcncert helpen rganiseren 30. Assisteren bij kinderenactiviteiten in buurthuizen, zals een knutselmiddag 31. Zwarte Piet spelen in een verzrgingshuis 32. Ouderen helpen tijdens het middageten in een verpleeghuis 33. Met bejaarden een kerstmarkt in het tuincentrum bezeken 34. Met de feestdagen een verzrgingshuis versieren 35. Gasten rndleiden tijdens een pen dag p schl 36. Helpen bij het kffie-uur in een bejaardenhuis 37. Activiteiten rganiseren vr jngeren in het asielzekerscentrum 38. Meewerken aan een muziekmiddag f kindertneelvrstelling 39. Een website f nieuwsbrief maken vr het lkale buurthuis 40. Wandelen met revalidatiepatiënten f bejaarden uit een zrginstelling 41. Zieken bezeken in een ziekenhuis 42. Een themaschlfeest f schlmusical rganiseren 43. Assisteren p de dagpvang vr blinden en slechtzienden 44. Een paardrijdag regelen vr gehandicapte kinderen 45. Een feestavnd rganiseren vr mensen met een verstandelijke handicap 46. Een dansles f -vrstelling geven p een schl vr zeer meilijk lerende kinderen 47. De handen uit de muwen steken p de kinderberderij 48. Een muziekgrep arrangeren vr een verpleeghuis f kinderafdeling van een ziekenhuis 49. Een kffiechtend en een kindertekenwedstrijd in het asielzekerscentrum rganiseren 50. Ouderen leren mgaan met mbiele telefns en/f internet 51. Een verhgd blemenbed vr gehandicapten maken 52. Training geven p de eigen sprtclub 53. Een grep aan huis gebnden mensen meenemen naar het theater 54. Een balspelterni rganiseren vr mensen met een visuele handicap 55. Vrlezen p een schl vr zeer meilijk lerende kinderen 56. Helpen met de rganisatie van een spelersmiddag vr kinderen van de vetbalclub 57. Vr blinden een bewegwijzering in spraak f tast maken in dierentuinen 58. Een verwen- f de-een-wensdag regelen in een verzrgingshuis 59. Een binnentuin van wilde blemen vr een binnenstadschl maken 60. Het schlplein f de speeltuin pknappen 61. Schilderijen maken met kinderen en een tentnstelling rganiseren 62. Een vijftiger jaren zing-mee-dag vr een bejaardenhuis rganiseren 63. Speelged verzamelen vr de kinderpvang in het asielzekerscentrum

64. Een huiswerkclub rganiseren vr leerlingen met een taalachterstand 65. Een verhalenverteltheepartijtje rganiseren in een verzrgingshuis 66. Een grep gehandicapten meenemen naar een sprtwedstrijd 67. Vgelhuisjes buwen vr bewners van een bejaardenhuis 68. Lelijke graffiti verwijderen én een graffitiplan maken met de gemeente 69. Een rlstelaanvalsplan rganiseren vr meilijk bereikbare gebuwen 70. Speelged repareren (f andere klusjes) bij de kinderdagafdeling van het ziekenhuis 71. Een mdeshw rganiseren in een bejaardenhuis 72. Een fietstcht p tandems vr verstandelijke gehandicapten plannen 73. Een bdschappendienst vr alleenstaande bejaarden regelen 74. Vr buurtkinderen een pppenkastvrstelling pveren 75. Gedetineerden in een jeugdgevangenis bezeken 76. Een brieven schrijfchtend in een verzrgingshuis rganiseren 77. Meeden met de wilgenknt actie en andere acties van Milieubeheer 78. Een excursie met kinderen naar de lkale natuur rganiseren 79. Een vrlichting ver milieu, aids f een ander belangwekkend nderwerp rganiseren 80. Cmputerapparatuur vr basisschlen verzamelen 81. Een schlkrant maken met leerlingen van een schl vr zeer meilijk lerenden 82. De lkale radi-mrep assisteren 83. Helpen bij het pknappen van de sprtkantine 84. Het speelged van de speel--theek schnmaken 85. De krant vrlezen aan bejaarden 86. Een kinderkamp leiden f meegaan als hulp 87. Een afdeling in een instelling pfrissen met een expsitie van leerlingen 88. Helpen bij een cmputerprject vr mensen met een lichamelijke handicap 89. Brieven schrijven vr een belangenrganisatie 90. Maatje wrden van een jnge vluchteling 91. Fndsen werven vr een ged del, bijvrbeeld dr een autwasactie 92. Beken inspreken vr slechthrenden 93. Hnden helpen trainen bij de Dierenbescherming 94. Vrlichting geven ver milieuvriendelijk gedrag aan verstandelijk gehandicapte kinderen 95. Helpen met grennderhud bij de eclgische stadsberderij 96. Assisteren m het adressenbestand van de theaterwerkplaats bij te werken 97. Een website maken vr een lkale (sprt)club

98. Vetbalwedstrijden begeleiden bij de jeugdcmpetitie 99. Aerbicsles geven aan uderen in een verzrgingshuis 100. Beken lezen met kinderen met een taalachterstand 101. Fietsles geven aan asielzekers en vluchtelingen 102. Spnsrs werven m fietsen aan te schaffen 103. Op een basisschl lesgeven ver je eigen taal en cultuur 104. Een culturele wereldreis p een basisschl rganiseren met alle natinaliteiten in je eigen klas 105. Meeden als vrijwilliger bij de Nederlandse filmdagen 106. Vakanties begeleiden bij een stichting f rganisatie die aangepaste vakantie (bijvrbeeld vr uderen en zieken) rganiseert 107. Ouderen thuis f in een verpleeghuis bezeken 108. Een muurschildering in het buurthuis, p het buurtspeelplein f in het asielzekerscentrum maken 109. Stukjes schrijven f ft s maken vr een wijkkrant 110. Een rganisatie helpen m campagnemateriaal te ntwikkelen gericht p jngeren 111. Een buurtkrant maken samen met buurtbewners 112. Een straatspeeldag rganiseren 113. Helpen bij de avndvierdaagse 114. Assisteren bij de jaarlijkse pen dag van de vetbalclub 115. Een museum in de buurt leuke activiteiten vr jngeren helpen verzinnen 116. Opa's en ma s helpen met het nemen en bewerken van digitale ft's van hun kleinkinderen 117. Helpen bij de kindervakantieweek 118. Een vrleesuurtje rganiseren in de Openbare Biblitheek 119. Een stadswandeling vr jngeren bedenken (f juist: vr uderen dr jngeren) 120. Achter de bar staan in een clubhuis 121. Samen een grt feest rganiseren vr leeftijdsgenten in het drp 122. Kinderen rndleiden in een museum 123. Schaken met een bejaarde cliënt van de vrijwillige thuishulp 124. Wekelijks helpen met het ntbijt bij een gezin met een gehandicapt kind 125. Samen met de bewners van een huis vr verstandelijke gehandicapten een diner maken.

Bijlage 4: De Arbeidstijdenwet en Arbeidsmstandighedenwet Kinderen tt 16 jaar mgen vlgens de wet alleen nder bepaalde vrwaarden werken. Deze vrwaarden gelden k vr leerlingen die een maatschappelijke stage den. In de Arbeidstijdenwet en Arbeidsmstandighedenwet (Arbwet) staan regels waaraan k stage bieders en schlen zich meten huden. Deze regels gaan ver werktijden, rusttijden en het srt werk dat leerlingen tijdens hun stage mgen den. De regels verschillen per leeftijdscategrie. Hiernder leest u per categrie wat vr maatschappelijke stage leerlingen mgen den. Maatschappelijke stage vr leerlingen van 12 jaar ud Leerlingen van 12 jaar mgen alleen binnen schl een maatschappelijke stage den. Vrbeelden van binnen schlse stages zijn: Een muziekvrstelling geven vr buurtbewners Op schl cmputerles geven aan uderen Maatschappelijke stage vr leerlingen van 13 en 14 jaar ud Srt werk Kinderen van 13 en 14 jaar mgen helpen bij licht, niet-industrieel werk. U kunt hierbij denken aan het helpen bij lichte werkzaamheden bijvrbeeld bij een manege, p een camping, in een speeltuin, in een pretpark, in een bwlingcentrum f in een museum. Werktijden De werktijd die leerlingen van 13 en 14 jaar mgen besteden aan maatschappelijke stage is beperkt en verschilt vr schldagen en vrije dagen. Leerlingen mgen: s avnds tt 19.00 uur werken; p schldagen naast de lesuren maximaal 2 uur per dag werken; tijdens schlweken maximaal 12 uur per week werken; niet p zndag werken, tenzij dit ndig is vanwege de aard van de stage; niet p zndag werken als er al p de zaterdag ervr is gewerkt; p vrije en vakantiedagen maximaal 7 uur per dag werken; in vakantieweken maximaal 35 uur per week werken. Maatschappelijke stage vr leerlingen van 15 jaar ud Vr leerlingen van 15 jaar gelden grtendeels dezelfde regels als vr leerlingen van 13 en 14 jaar. Een verschil is dat leerlingen van 15 jaar p vrije dagen en vakantiedagen maximaal 8 uur per dag mgen werken, tt 40 uur per week. Leerlingen mgen: s avnds tt 19.00 uur werken; p schldagen naast de lesuren maximaal 2 uur per dag werken; tijdens schlweken maximaal 12 uur per week werken; niet p zndag werken, tenzij dit ndig is vanwege de aard van de stage; niet p zndag werken als hij al p de zaterdag ervr werkt; p vrije dagen en vakantiedagen maximaal 8 uur per dag werken; in vakantieweken maximaal 40 uur per week werken.

Maatschappelijke stage vr leerlingen van 16 f 17 jaar f ud Leerlingen vanaf 16 jaar hebben meer vrijheid wat betreft het srt werk dat ze vr maatschappelijke stage mgen den. Ok mgen ze langer werken (9 uur per dag, zwel p schl- als vrije dagen) en meer (gemiddeld 40 uur per week in 4 weken). Leerlingen van 16 f 17 jaar mgen: s avnds tt 23.00 uur werken; maximaal 9 uur per dag werken (zwel p schl- als vrije dagen); gemiddeld maximaal 40 uur per week werken in 4 weken; tijdens schlweken niet p zndag werken, tenzij dit ndig is vanwege de aard van de stage; in vakantieweken wél p zndag werken; niet p zndag werken als hij al p de zaterdag ervr werkt. Maatschappelijke stage en een bijbaantje Het kan zijn dat een leerling die maatschappelijke stage gaat den, al een bijbaantje heeft. In dat geval wrdt in ged verleg tussen de stage bieder, schl en leerling gekeken naar de invulling van de maatschappelijke stage. In de Arbeidstijdenwet staat namelijk dat jngeren van 13, 14 en 15 jaar in een schlweek beperkt mgen werken. De uren van een bijbaan en maatschappelijke stage tellen samen als werkuren. Het ttaal aantal werkuren van een leerling van 13, 14 f 15 jaar mag niet meer zijn dan 2 uur per dag en 12 uur per week. Wilt u meer weten ver wetten en regels ver arbeidstijden en arbeidsmstandigheden? Lees dan: Het kennisdssier Jngeren en werk p de site van het ministerie van Sciale Zaken en Werkgelegenheid De infrmatie nder jngeren en jeugdarbeid p www.arb.nl