SERVICEDOCUMENT BIJ HET LEERPLAN VERZORGING DERDE GRAAD BSO Mei 2012 (D/2012/7841/034) Vlaams Verbnd van het Kathliek Secundair Onderwijs Guimardstraat 1, 1040 Brussel
Inhud Inleiding 1 Pedaggisch kader p.4 1.1 Christelijk pvedingsprject 1.2 Welke pedaggische principes f welke pedaggische visie ligt aan de basis van het leerplan p.5 1.3 Relatie 2 de 3 de graad p.8 2 Juridisch kader p.16 3 Didactisch kader p.23 3.1 Algemeen 3.2 Geïntegreerd werken p.34 3.3 Stage p.37 3.4 Geïntegreerde pref p.47 3.5 Evalueren van het vak Verzrging in de 3 de graad p.48 3.6 Taalgericht vaknderwijs p.59 3.7 Wenken bij de leerplandelstellingen p.63 4 Organisatrisch kader p.182 Bijlage p.196 Servicedcument bij leerplan 3 Verzrging
Inleiding In september 2012 starten we met de implementatie van een nieuw leerplan vr de 3 de graad Verzrging. In het leerplan werden enkel de wettelijk verplichte nderdelen pgenmen. Vr de andere nderdelen schreven we - de pedaggische werkgrep Persnenzrg in samenwerking met de pedaggisch begeleiders dit servicedcument. We willen dit dcument beschuwen als een greidcument. Wanneer wijzigingen zinvl zijn, zal dit dcument f zullen delen van dit dcument wrden aangepast. U leest in dit dcument vanuit welk pedaggisch kader het leerplan werd geschreven (deel 1), in een tweede deel vindt u meer infrmatie mtrent het didactisch kader. In dit deel werden k de wenken, telichting bij de leerplandelstellingen pgenmen. Vervlgens vindt u in een derde deel meer infrmatie ver en suggesties vr de rganisatie van het berepsgericht gedeelte van de studierichting. Omdat een aantal delen in het kader van het begeleidingswerk f vr de teamwerking p de schl als lsstaande gehelen kunnen besprken wrden, wrden een aantal nderwerpen sms herhaald. 1 Pedaggisch kader 1.1 Christelijk pvedingsprject Ons nderwijs streeft de vrming van de ttale persn na waarbij het christelijk mensbeeld centraal staat. Onderstaande waarden zijn dan k steeds na te streven: respect vr de medemens; slidariteit; zrg vr milieu en leven; vanuit een eigen gelf respectvl mgaan met anders gelvigen en niet-gelvigen; vanuit een eigen spiritualiteit mgaan met ethische prblemen; respectvl mgaan met eigen lichaam (seksualiteit, gezndheid, sprt,.). He kunnen deze waarden van het pvedingsprject binnen het leerplan Verzrging gecncretiseerd wrden? Binnen het studiegebied Persnenzrg wrdt er van de tekmstige berepsbeefenaars verwacht dat ze gebruikers (kinderen, uderen, cliënten, ) vanuit een ttaalvisie leren verzrgen, begeleiden, benaderen. In het leerplan staat het handelen vanuit een hlistische, dynamische en emancipatrische mensvisie dan k centraal (persnalistisch mensbeeld). Aandacht hebben vr de kwetsbaren in de samenleving (uderen, zieken, kinderen, ), zich naar hen tewenden en penstaan vr het appel (vragen, wensen, beheften, ) dat van hen uitgaat, je als mens, verzrgende, begeleider laten raken en zrg en begeleiding bieden, sluit naadls aan bij het christelijk prject vanuit bijbels perspectief. We kunnen hierbij bv. denken aan het verhaal ver de barmhartige Samaritaan, de parabel van het verlren schaap, de verhalen waarin Jezus zieken geneest, dden pwekt, De mensvisie van waaruit we het leerplan schreven, sluit m.a.w. aan bij het christelijk prject en bvenstaande waarden zijn hier dan k nlsmakelijk mee verbnden. Omdat we bij het schrijven van het leerplan dit handelen vanuit een ttaalvisie p zrg en begeleiding centraal stellen, pteerden we er vr m het kwaliteitsbewust handelen als eerste algemene delstelling uit te werken. We beschuwen.a. respectvl handelen vr zichzelf en anderen (respect vr diversiteit, vr spiritualiteit en levensbeschuwing,.), milieubewust handelen (respect vr de schepping), het aandacht hebben vr het prject/missie van een rganisatie, het (ethisch) reflecteren,.als wezenlijke elementen van het kwaliteitsbewust handelen. De eerste algemene delstelling Kwaliteitsbewust handelen vrmt dan k de basis vr alle andere algemene delstellingen. Kwaliteitsbewust handelen vrmt het fundament vr 4 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
het cmmuniceren met gebruikers, vr het werken in team, binnen een rganisatie, vr het zrg dragen vr gezndheid en welzijn, vr het (ped)aggisch handelen, vr het zrg dragen vr interieur, linnen en maaltijden,. Wanneer we van leerlingen verwachten dat ze gebruikers verzrgen en begeleiden vanuit een ttaalvisie, lijkt het ns dan k een vrwaarde dat we leerlingen uitdagen m niet alleen als tekmstig berepsbeefenaar, maar k als persn, in verbndenheid met de medemens en met Gd, p een verantwrdelijke wijze in het leven te staan. Hierbij is het belangrijk dat leerlingen zich tijdens dit greiprces mgen en kunnen spiegelen aan de leraren die met hen p weg gaan. Het gelven in een hlistische, dynamische en emancipatrische mensvisie vanuit het christelijk prject heeft vr de leraar/team dan k cnsequenties vr het hanteren van pedaggisch-didactische visies, kaders,. 1.2 Welke pedaggische principes f welke pedaggische visie ligt aan de basis van het leerplan? 1.2.1 Vanuit een emancipatrische, dynamische en hlistische mensvisie naar een visie p cmpetentientwikkelend leren Wanneer leerlingen later kiezen vr tewerkstelling in de directe f indirecte zrg, zal het belangrijk zijn dat ze gebruikers benaderen vanuit een emancipatrische en dynamische mensvisie en dat ze zrg f begeleiding bieden vanuit een ttaalvisie. Bvendien verwachten we van een berepsbeefenaar dat hij/zij in cncrete situaties cmpetent handelt. Dit wil zeggen dat hij/zij bij de uitvering van een taak niet alleen beschikt ver bepaalde vaardigheden en kennis, maar dat hij zelf k inschat welk geheel aan vaardigheden en kennis vr de uitvering van een welbepaalde taak van tepassing is. Bvendien met hij de wil en de mtivatie (attitude) hebben m een adequate plssing te bedenken en te te passen, m de gebruiker bij de uitvering van de taak te beluisteren en te betrekken, m indien ndig iemand te raadplegen,.krtm, cmpetent handelen gaat ver het functineren van de persn als geheel, ver zijn manier van den in (vaak cmplexe) situaties. Het gaat bij cmpetenties niet alleen m wat iemand gezien zijn kennis en vaardigheden in principe kan maar m wat hij/zij daadwerkelijk laat zien in reële, k enigszins vergelijkbare situaties. We verwachten dus van berepsbeefenaars dat zij hun kennis en vaardigheden vanuit een bepaalde attitude verankeren in hun handelen binnen welbepaalde situaties. Wanneer we van beginnende berepsbeefenaars (een verzrgende, een lgistiek assistent,.)verwachten dat zij ver bepaalde cmpetenties (kennis, vaardigheden, attitudes in samenhang) beschikken in punt 2.3 verduidelijken we welke cmpetenties dit zijn betekent dit vr het leren van de leerling dat we hen de kans meten bieden m deze cmpetenties tijdens hun pleiding te ntwikkelen. Grei, leren in samenhang en verbndenheid zijn dan k belangrijke uitgangspunten gewrden bij het uitschrijven van de leerplannen. Vanuit deze uitgangspunten werd het uitveren van lgistieke taken als greiniveau ingeschreven in het leerplan Verzrging. Waarm? Wanneer we bijvrbeeld van een beginnend berepsbeefenaar verwachten dat hij/zij nder verwijderd tezicht in een zrginstelling zrgkundige zrg verleent aan vlwassenen (niveau specialisatiejaar) betekent dit bv. dat hij/zij kennis, vaardigheden en attitudes m.b.t. het zrg dragen vr gezndheid en welzijn, m.b.t. het kwaliteitsbewust handelen, m.b.t. het (ped)aggisch handelen, cmbineert én transfereert naar f tepast bij een cncrete gebruiker, in een cncrete situatie. En dit uit zich in zijn f haar handelen in die bepaalde situatie. We mgen en kunnen dit maar van leerlingen verwachten, wanneer zij vanaf het begin van de pleiding (te beginnen van in de 2 de graad) hebben gezien en geleerd wat de samenhang is tussen de verschillende algemene delstellingen van de studierichting. En dat ze hebben ervaren dat je m cncrete activiteiten en Servicedcument bij leerplan 5 Verzrging
pdrachten te kunnen uitveren, je de kennis, vaardigheden en attitudes die werden aangeleerd binnen welbepaalde algemene delstellingen met cmbineren. Het greiniveau van het uitveren van lgistieke taken werd ingeverd mwille van het benaderen van leerlingen als ttale persn. Eerst en vral zijn leerlingen ng jng wanneer ze vr de allereerste maal p stage gaan. Daarnaast is het landschap van de zrg en de begeleiding de afgelpen jaren steeds cmplexer gewrden. We willen leerlingen geleidelijk greikansen bieden in het leren mgaan met de kwetsbaarheid van gebruikers en in het mgaan met cmplexe zrgsituaties. De eerste ervaringen in zrg en begeleiding beperken tt het uitveren van lgistieke taken biedt ns inzien kansen vr deze weg van geleidelijkheid. Link met het leerplan Omwille van het belang van het leren in samenhang werd er vr gekzen m één leerplan uit te schrijven vr het berepsgericht gedeelte (= 20u Verzrging). Het leerplan van de 3 de graad geeft aan waar de leerling in zijn cmpetentientwikkeling dient te staan aan het einde van de 3 de graad. De cmpetenties en algemene delstellingen verwrden het handelen dat van elke leerling wrdt verwacht. Bij de cmpetenties en algemene delstellingen wrdt de cntext aangegeven waarbinnen deze dienen bereikt te wrden. Dr het beschrijven van de cntext bakenen we de 3 de graad af t.a.v. de 2 de graad en t.a.v. de specialisatiejaren. De leerplandelstellingen zijn een cncretisering van de algemene delstelling. Ze dienen dan k steeds in functie van het bereiken van de algemene delstelling te wrden gelezen. Bv. Wanneer leerlingen bv. Het veruderingsprces meten verduidelijken en telichten (= kennisgericht), zien we dit in functie van het (ped)aggisch handelen. De algemene delstelling (ped)aggisch handelen vrnderstelt immers een tepassen van kennis, vaardigheden en attitudes binnen een welmschreven pdracht). Bij het uitschrijven van de leerplandelstellingen geven we dr de wrdkeuze aan welke gedrag, welke handeling(en) we van de leerling verwachten: verduidelijken, telichten, aanwenden, zrg dragen vr, bereiden, begeleiden, cmmuniceren,. In het rubriekje samenhang met andere leerplandelstellingen wijzen we p de samenhang met andere leerplandelstellingen (= integratie) van het berepsgericht gedeelte. Een aantal leerplandelstellingen zijn maar te bereiken p vrwaarde dat je kennis, vaardigheden en attitudes van meerdere algemene delstellingen/leerplandelstellingen cmbineert binnen een welbepaalde activiteit/pdracht. Op deze wijze wrdt het leren in samenhang bewerkstelligd en begeleiden we de grei in cmpetentientwikkeling. 6 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
Algemene delstellingen Algemene delstellingen Cmpetenties Algemene delstellingen Cmpetenties Visuele synthese: Tweede graad 1 ste en 2 de leerjaar Derde graad 1 ste en 2 de leerjaar Derde graad 3 de leerjaar De leerling ntwikkelt cmpetenties en greit uit tt een beginnend berepsbeefenaar 1.2.2 Keuze vr theretische kaders vanuit een emancipatrische, dynamische en hlistische mensvisie Het is belangrijk dat het lerarenteam zwel bij de keuze van een methdiek en/f theretisch kader, als bij het werken met deze methdiek f vanuit dit kader, als k bij de keuze vr bepaalde rdeningskaders, de hlistische, emancipatrische en dynamische mensvisie als uitgangspunt neemt. Bvendien is het mwille van de cntinuïteit en cmpetentientwikkeling belangrijk dat men bij de keuzes de lerarenteams van de andere graden betrekt. In cncret: (Ped)aggisch handelen reflecteren cmmuniceren De leraar is vrij m m.b.t. de algemene delstelling AD5: (ped)aggisch handelen (er is samenhang met AD2: cmmuniceren, AD3: in team, in een rganisatie werken en AD1: kwaliteitsbewust handelen) zelf een theretisch kader te kiezen in functie van het uitwerken van de leerplandelstellingen m.b.t. het situeren van gedrag: bv. Relatiewijzer, axenrs,. Gezndheid en welzijn Bij de uitwerking van AD4 werd gekzen vr een bepaald rdeningskader (gezndheidspatrnen van Grdn in cmbinatie met ICF). Het lerarenteam is vrij m bij de uitwerking van de algemene delstelling vr een ander rdeningskader te pteren. Ordeningskader/rganisatievrm Ok vr de implementatie van het ganse leerplan is het team vrij m in functie van de rganisatie p schl vr een bepaald rdeningskader te kiezen f een rdeningskader te ntwikkelen. (zie deel 4) Servicedcument bij leerplan 7 Verzrging
1.3 Relatie 2 de 3 de graad We beschrijven hiernder 2 trajecten 1 : in punt 1.3.1: het traject dat leerlingen drlpen vanaf de 2 de graad Verzrging-veding, drheen Verzrging, tt Thuis- en bejaardenzrg/zrgkundige. In punt 1.3.2: het traject dat leerlingen drlpen vanaf de 2 de graad Verzrging-veding, drheen Verzrging, tt Kinderzrg. 1.3.1 Traject Vlwassenenzrg (2 de graad, 3 de graad VZ, specialisatiejaar TBZ/zrgkundige) Tweede graad Verzrging- veding Derde graad Verzrging Specialisatiejaar Thuis- en bejaardenzrg/zrgkundige Cmpetenties C1 Als verzrgende, binnen het kader van de zrgen bijstandsverlening, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. C2.1 Als vrbereiding en riëntering p het functineren als zrgkundige, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. C.2.2 Als vrbereiding en riëntering p het functineren als begeleider in de kinderpvang, kinderen begeleiden vanuit een ttaalvisie Cmpetenties C1 Als verzrgende, binnen het kader van zrg- en bijstandsverlening, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. C2 Als zrgkundige, binnen het kader van KB 78, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. Algemene delstellingen Algemene delstellingen 1 Het traject Verzrging-veding -> Organisatiehulp -> Organisatie-assistentie wrdt uitgewerkt in het servicedcument bij het leerplan Organisatiehulp. 8 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
AD1 Binnen een welmschreven pdracht kwaliteitsbewust handelen AD2 Binnen een welmschreven pdracht cmmuniceren in een 1-1 relatie AD3 Binnen een welmschreven pdracht, binnen een klasgrep, in grep werken AD4 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr gezndheid en welzijn AD5 Binnen een welmschreven pdracht ndersteunen bij (ped)aggische activiteiten AD6 Binnen een welmschreven pdracht een maaltijd plannen, vrbereiden en bereiden AD1 Binnen een welmschreven pdracht kwaliteitsbewust handelen AD2 Binnen een welmschreven pdracht cmmuniceren AD3 Binnen een welmschreven pdracht in een rganisatie, in team werken AD4 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr gezndheid en welzijn AD5 Binnen een welmschreven pdracht (ped)aggisch handelen AD6 Binnen een welmschreven pdracht indirecte zrg verlenen AD7 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr lkalen, keuken en leefruimten AD8 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr linnen AD9 Oriënteren p berepen binnen de directe en indirecte zrg en studiekeuze AD7 Oriënteren p berepen en vrbereiden p studie- en f lpbaan Cntext Cntext Cntext Delgrepen De leerlingen bereiken de algemene delstellingen bij vlgende delgrepen: medeleerlingen; geznde kinderen van 2,5 tt 10 jaar; geznde vlwassenen. Delgrepen: Bij de uitwerking van de algemene delstellingen besteedt men aandacht aan vlgende delgrepen: geznde kinderen van 0 tt 12 jaar (3 mnd. 3 jaar: basis); vlwassen gebruikers die ndersteuning en/f verzrging ndig hebben bij het uitveren van Delgrepen: Bij de uitwerking van de algemene delstellingen besteedt men aandacht aan vlgende delgrepen: Vlwassen gebruikers die ndersteuning en/f verzrging ndig hebben bij het uitveren van activiteiten van het dagelijks leven (ttaalzrg) Servicedcument bij leerplan 9 Verzrging
In de situatie van kind en vlwassene zijn geen acute veranderingen en prblemen te verwachten. Opdrachten Om de algemene delstellingen te bereiken veren leerlingen pdrachten uit: met een lage meilijkheidsgraad; aan de hand van duidelijke instructies; nder directe begeleiding van de leraar. activiteiten van het dagelijks leven. Eenvudige situaties: In de derde graad ligt de nadruk p het functineren in eenvudige situaties. Een cmbinatie van de zrg- en pvangsituatie, de aard van de pdrachten die leerlingen uitveren en de mate van verantwrdelijkheid die ze dragen, bepalen de eenvud van de situatie. Eenvudige zrg- en pvangsituaties: De leerling bereikt de cmpetenties en algemene delstellingen in eenvudige zrg- en pvangsituaties: de gezndheidstestand van de gebruiker is stabiel; in de zrg en/f -pvangsituaties zijn geen acute veranderingen te verwachten; er zijn weinig tt geen prblemen in de cmmunicatie tussen de gebruikers, de verzrgende f begeleider en zijn mgeving. Opdrachten/handelingen: Om de cmpetenties/algemene delstellingen te bereiken, veren leerlingen pdrachten/handelingen uit: die eenvudig zijn en weinig risic met zich mee- brengen (tepassen van rutines en prce- Gezinnen waarbij een gezinslid/leden ndersteuning en/f verzrging ndig hebben bij activiteiten van het dagelijks leven (ttaalzrg) Eenvudige tt cmplexe situaties: In het specialisatiejaar ligt de nadruk p het functineren in eenvudige tt cmplexe situaties. Een cmbinatie van de zrgsituatie, de aard van de pdrachten die leerlingen uitveren en de mate van verantwrdelijkheid die ze dragen, bepalen de cmplexiteit van de situatie. Eenvudige tt cmplexe zrgsituaties: De leerling bereikt de cmpetentie en algemene delstellingen in eenvudige tt cmplexe zrgsituaties diverse zrgsituaties: k palliatieve en terminale zrgsituaties, kraamzrg,.; de aandening/ziekte/situatie van de gebruiker vraagt m specifieke zrg vr het menselijk functineren f m specifieke begeleiding; in de zrgsituaties kunnen veranderingen ptreden in de vraag en de behefte van de gebruiker en diens mgeving; er kunnen prblemen zijn in de cmmunicatie tussen de gebruikers, de verzrgende/zrgkundige en zijn mgeving. Opdrachten/handelingen: Om de cmpetenties/algemene delstellingen te bereiken veren leerlingen pdrachten/handelingen uit: die meervudig van aard zijn: tepassen rutines en prcedures en cmbinaties ervan 10 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
dures) vlgens duidelijke instructies. p basis van een dr anderen pgesteld werkplan/zrgplan/prtcl; in een team, in een rganisatie. Het uitveren van lgistieke pdrachten/taken is een eerste greifase in de leerlijn van zrg en/f begeleiding. Mate van verantwrdelijkheid Om de cmpetenties/algemene delstellingen te bereiken, werken leerlingen nder verwijderd tezicht van een verantwrdelijke (grei van directe begeleiding naar verwijderd tezicht): hij/zij signaleert veranderingen/tekens en meldt deze aan de leidinggevende/verantwrdelijke; hij/zij weet wanneer hij/zij hulp met inrepen - bij prblemen f in gevallen van twijfel en vraagt m hulp; hij/zij rapprteert aan de leidinggevende ver de werkzaamheden en evaluaties. Cmplexe situaties (beschrijving zie specialisatiejaar): In cmplexe situaties werken leerlingen nder de verantwrdelijkheid van een andere zrgverlener en assisteren ze (=nder directe begeleiding). Settings: Bij het uitwerken van de algemene delstellingen p basis van een dr anderen pgesteld (multidisciplinair) werkplan/zrgplan/prtcl waarbij, in verband met zrgvragen die binnen hun bevegdheid vallen, p basis van bservatie en vanuit een zrgvisie, in verleg met de gebruiker/verantwrdelijke een werkplan/plan van aanpak wrdt pgesteld f een zrgplan wrdt bijgesteld; waarbij de zrg wrdt afgestemd p de gebruiker en zijn mgeving en p de situatie in een team/verpleegkundige equipe, in een rganisatie Mate van verantwrdelijkheid Om de cmpetenties/algemene delstellingen te bereiken werken leerlingen nder verwijderd tezicht (grei van directe begeleiding naar verwijderd tezicht) van een verantwrdelijke: Settings: hij/zij signaleert veranderingen/tekens bij de gebruiker en meldt deze aan de leidinggevende/verantwrdelijke; hij/zij weet wanneer hij hulp met inrepen bij prblemen f in gevallen van twijfel en vraagt m hulp; hij/zij rapprteert aan de leidinggevende ver de werkzaamheden en evaluaties. Bij het uitwerken van de algemene delstellingen besteedt men aandacht aan vlgende settings: Servicedcument bij leerplan 11 Verzrging
besteedt men aandacht aan vlgende settings: wnzrg: wnzrgcentra gezinszrg Kinderpvang van baby s en peuters: Grepspvang Gezinspvang Opvang aan huis Buitenschlse kinderpvang wnzrg: wnzrgcentra gezinszrg ziekenhuizen zals PVT, geriatrie, diensten thuisverpleegkunde 1.3.2 Traject Begeleiding (2 de graad, 3 de graad Verzrging, Kinderzrg) Tweede graad Verzrging- veding Derde graad Verzrging Specialisatiejaar Kinderzrg Cmpetenties C1 Als verzrgende, binnen het kader van de zrgen bijstandsverlening, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. C2.1 Als vrbereiding en riëntering p het functineren als zrgkundige, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. C.2.2 Als vrbereiding en riëntering p het functineren als begeleider in de kinderpvang, kinderen begeleiden vanuit een ttaalvisie Cmpetentie C1 Als begeleider in de kinderpvang, kinderen begeleiden vanuit een ttaalvisie. Algemene delstellingen Algemene delstellingen 12 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
AD1 Binnen een welmschreven pdracht kwaliteitsbewust handelen AD2 Binnen een welmschreven pdracht cmmuniceren in een 1-1 relatie AD3 Binnen een welmschreven pdracht, binnen een klasgrep, in grep werken AD4 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr gezndheid en welzijn AD5 Binnen een welmschreven pdracht ndersteunen bij (ped)aggische activiteiten AD6 Binnen een welmschreven pdracht een maaltijd plannen, vrbereiden en bereiden AD1 Binnen een welmschreven pdracht kwaliteitsbewust handelen AD2 Binnen een welmschreven pdracht cmmuniceren AD3 Binnen een welmschreven pdracht in binnen een rganisatie, in team werken AD4 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr gezndheid en welzijn AD5 Binnen een welmschreven pdracht (ped)aggisch handelen AD6 Binnen een welmschreven pdracht indirecte zrg verlenen AD7 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr lkalen, keuken en leefruimten AD8 Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr linnen AD9 Oriënteren p berepen binnen de directe en indirecte zrg en studiekeuze AD7 Oriënteren p berepen en vrbereiden p studie- en f lpbaan Cntext Cntext Cntext Delgrepen De leerlingen bereiken de algemene delstellingen bij vlgende delgrepen: medeleerlingen; geznde kinderen van 2,5 tt 10 jaar; geznde vlwassenen. Delgrepen: Bij de uitwerking van de algemene delstellingen besteedt men aandacht aan vlgende delgrepen: geznde kinderen van 0 tt 12 jaar (3 mnd. 3 jaar: basis); vlwassen gebruikers die ndersteuning en/f verzrging ndig hebben bij het uitveren van Delgrepen: Bij de uitwerking van de cmpetentie en algemene delstellingen besteedt men aan aandacht aan vlgende delgrepen: kinderen van 0 (3mnd.) tt 12 jaar Servicedcument bij leerplan 13 Verzrging
In de situatie van kind en vlwassene zijn geen acute veranderingen en prblemen te verwachten. Opdrachten Om de algemene delstellingen te bereiken veren leerlingen pdrachten uit: met een lage meilijkheidsgraad; aan de hand van duidelijke instructies; nder directe begeleiding van de leraar. activiteiten van het dagelijks leven. Eenvudige situaties: In de derde graad ligt de nadruk p het functineren in eenvudige situaties. Een cmbinatie van de zrg- en pvangsituatie, de aard van de pdrachten die leerlingen uitveren en de mate van verantwrdelijkheid die ze dragen, bepalen de eenvud van de situatie. Eenvudige zrg- en pvangsituaties: de gezndheidstestand van de gebruiker is stabiel; in de zrg en/f -pvangsituaties zijn geen acute veranderingen te verwachten; er zijn weinig tt geen prblemen in de cmmunicatie tussen de gebruikers, de verzrgende f begeleider en zijn mgeving. Opdrachten/handelingen: Om de cmpetenties/algemene delstellingen te bereiken, veren leerlingen pdrachten/handelingen uit: die eenvudig zijn en weinig risic met zich mee- brengen (tepassen van rutines en prcedures) vlgens duidelijke instructies. p basis van een dr anderen pgesteld werkplan/zrgplan/prtcl; in een team, in een rganisatie. Het uitveren van lgistieke pdrachten/taken is een eerste greifase in de leerlijn van zrg en/f begeleiding. Eenvudige tt cmplexe situaties: In het specialisatiejaar ligt de nadruk p het functineren in eenvudige tt cmplexe situaties. Een cmbinatie van de pvangsituatie, de aard van de pdrachten die leerlingen uitveren en de mate van verantwrdelijkheid die ze dragen, bepalen de cmplexiteit van de situatie. Eenvudige tt cmplexe pvangsituaties: diverse pvangsituaties: k zieke kinderen de situatie van de gebruiker vraagt m specifieke zrg vr het menselijk functineren en/f m specifieke begeleiding. Opdrachten/handelingen Om de cmpetentie/algemene handelingen te bereiken, veren leerlingen pdrachten/handelingen uit: die meervudig van aard zijn: tepassen van rutines en prcedures en cmbinaties ervan; p basis van een dr anderen (multidisciplinair) werkplan/begeleidingsplan/prtcl; waarbij, p basis van bservaties en vanuit een pedaggische visie, in verleg met de gebruiker/verantwrdelijke een plan van aanpak wrdt geïndividualiseerd; waarbij de begeleiding wrdt afgestemd p de gebruiker zijn mgeving; in team, in een rganisatie 14 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
Mate van verantwrdelijkheid Om de cmpetenties/algemene delstellingen te bereiken, werken leerlingen nder verwijderd tezicht van een verantwrdelijke (grei van directe begeleiding naar verwijderd tezicht): hij/zij signaleert veranderingen/tekens en meldt deze aan de leidinggevende/verantwrdelijke; hij/zij weet wanneer hij/zij hulp met inrepen - bij prblemen f in gevallen van twijfel en vraagt m hulp; hij/zij rapprteert aan de leidinggevende ver de werkzaamheden en evaluaties. Cmplexe situaties (beschrijving zie inleiding (1.6.3): In cmplexe situaties werken leerlingen nder de verantwrdelijkheid van een andere zrgverlener en assisteren ze (=nder directe begeleiding). Mate van verantwrdelijkheid: Bij het bereiken van de cmpetentie/algemene delstellingen werken leerlingen nder verwijderd tezicht (grei van directe begeleiding naar werken nder verwijderd tezicht) van een verantwrdelijke: hij/zij signaleert veranderingen/tekens bij de gebruiker en meldt deze aan de leidinggevende/verantwrdelijke; hij/zij weet wanneer hij hulp met inrepen bij prblemen f in gevallen van twijfel en vraagt m hulp; hij/zij rapprteert aan de leidinggevende en/f team ver de gebruiker, de werkzaamheden en evaluaties. Servicedcument bij leerplan 15 Verzrging
2 Juridisch kader In het leerplan 3 de graad wrden leerlingen pgeleid tt verzrgende binnen het decreet zrg- en bijstandsverlening. In de eerste klm leest u de taken vr de verzrgende die vlgens de uitveringsbesluiten vr de sectr van de gezinszrg werden vastgelegd. Bijkmend werd vlgens afspraak met de sectren, bij het schrijven van het leerplan k rekening gehuden met de taken vr de zrgkundige (KB78). Deze laatste vindt u in de 2 de klm. We plaatsten de taken vlgens KB78 p de meest lgische plaats naast de taken vlgens Zrg- en bijstandsverlening. De zrgkundige taken zuden echter naast meerdere taken uit de linker klm geplaatst kunnen wrden, maar we beperkten ns zals gezegd - tt de meest lgische plaats. In een derde klm geven we aan welke taken (.w.v. studierichtingsprfiel) pas in de specialisatiejaren aan bd 2 kmen én leest u een aantal bemerkingen in relatie tt het leerplan 3 de graad Verzrging. De plijsting die u hiernder vindt vrmt de basis vr de activiteitenlijst p stage. Prcedures vr zrg- en bijstandsverlening in de thuiszrg (gezinszrg) VOORWAARDEN Vlden aan de kwalificatievereisten. Zrgverleners meten zrgen vr verdracht van alle relevante infrmatie aan de verige persnen die betrkken zijn bij de zrgsituatie. Men met zrgen vr een gede cmmunicatie, samenspraak en verleg met de gebruiker en de mantelzrgers, de vrijwilligers en de andere prfessinele zrgverleners die betrkken zijn de zrgsituatie. Men is daarbij gebnden dr geheimhudingsplicht. De vlgende (cmplexe) taken mgen alleen uitgeverd wrden p vrwaarde dat daarver duidelijke afspraken gemaakt werden met de verige prfessinele zrgverleners die bij de zrgsituatie betrkken zijn: KB 78 Taken vr de zrgkundige Vlden aan de kwalificatievereisten. Taken wrden uitgeverd nder tezicht van de verpleegkundige en binnen een gestructureerde equipe. Bemerkingen in relatie tt leerplan U leest dat een verzrgende bleddruk mag meten, p vrwaarde dat daarver duidelijke (p papier vermelde) afspraken bestaan met de verige prfessinele zrgverleners. U merkt dat deze taak verder NIET wrdt pgenmen met de taken die een Verzrgende decretaal mag uitveren, 2 Deze afbakening werd besprken met de sectren. 16 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
- Observeren en rapprteren ver temperatuur, pls en bleddruk, mictie en stelgang, symptmen bij disfunctie en nevenwerking bij behandeling. - Bijstand verlenen bij het innemen van geneesmiddelen, therapietruw bevrderen en de stiptheid daarbij ndersteunen, bijstand verlenen bij het verzrgen van huidirritaties. Die afspraken meten schriftelijk vastgelegd zijn f deel uitmaken van het individuele zrgplan dat vr de gebruiker pgemaakt werd. TAKEN: Persnsverzrging Dagelijkse lichaamszrgen en cmfrt bieden: - Hygiënische zrgen: dagelijks en wekelijks tilet, bad, haarverzrging, vet- en nagelverzrging, mndhygiëne, zrg vr een hrapparaat, cntactlenzen f een bril, scheren, pmaak en make-up, babybadje en navelverzrging; - Helpen bij het bewegen en verplaatsen, zwel binnenshuis als buitenshuis; TAKEN: Het infrmeren en adviseren van de patiënt/resident en zijn familie cnfrm het zrgplan, vr wat betreft de tegestane technische verstrekkingen. Mndzrg. Hygiënische verzrging van patiënten/residenten met een dysfunctie van ADL, cnfrm het zrgplan. De patiënt/resident in een functinele huding brengen met technische hulpmiddelen en het tezicht hierp, cnfrm het zrgplan. Verver van patiënten/residenten cnfrm het zrgplan. nch bij de zrgkundige taken (KB78). We vragen dan k m deze handeling NIET aan te leren aan de leerlingen. Wanneer deze handeling in de praktijk tch in uitznderlijke gevallen wrden gedelegeerd, zal het de verantwrdelijkheid van de betrkken zrgverlener zijn m p dat genblik deze taak aan de verzrgende aan te leren. - Zrgen vr rust en slaap: ziekenbed installeren en pmaken, helpen m in bed te stappen f in de zetel te gaan zitten, zrgen vr een gede huding; De patiënt/resident in een functinele huding brengen met technische hulpmiddelen en het tezicht hierp, cnfrm het zrgplan. - Helpen bij het mkleden en bij het kiezen Hygiënische verzrging van patiënten/residenten Servicedcument bij leerplan 17 Verzrging
van de gepaste kledij; met een dysfunctie van ADL, cnfrm het zrgplan. - Helpen bij eten en drinken; De rale vchtinname van de patiënt/resident bewaken en het signaleren van prblemen. - Helpen bij het naar tilet gaan: begeleiden van en naar het tilet, het urinaal en bedpan gebruiken, helpen bij incntinentie; De vcht- en vedseltediening bij een patiënt/resident langs rale weg helpen verrichten, uitgeznderd bij slikstrnissen en bij sndeveding. Het bserveren van het functineren van een blaassnde en het signaleren van prblemen. - De patiënt/resident helpen bij niet steriele afname van excreties en secreties. - Bijstand verlenen bij het gebruik van geneesmiddelen De patiënt/resident helpen bij inname van ge- die vrij zijn van vrschrift neesmiddelen via rale weg, nadat het genees- van arts; middel dr middel van een distributiesysteem, dr een verpleegkundige f aptheker werd klaargezet f gepersnaliseerd. - Fysieke veiligheid van de gebruiker ndersteunen; - Cmfrt bieden: ervr zrgen dat een zwaar zrgbehevende persn cmfrtabel kan wrden verzrgd, met minder pijn en ngemak; Specifieke zrg vr zrgbehevende persnen: - Ondersteuning bieden bij passieve f actieve beweging; Tepassen van maatregelen ter vrkming van lichamelijke letsels, cnfrm het zrgplan. Verver van patiënten/residenten cnfrm het zrgplan. - Een verband f steunkusen aanbrengen (met uitzndering van cmpressie dr De patiënt/resident in een functinele huding brengen met technische hulpmiddelen en het tezicht hierp, cnfrm het zrgplan. Het verwijderen en heraanbrengen van kusen ter preventie en/f behandeling van veneuze aande- 18 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
middel van windels); - Een prthese aanbrengen; - Een stmazakje verversen bij een genezen stma; - Ondersteuning bieden bij een warmte- f kudebehandeling; - Ondersteuning bieden bij het gebruik van aangepaste hulpmiddelen en verzrgingsmateriaal (met inbegrip van de behefte aan hulpmiddelen); Observeren en rapprteren vlgens afspraak ver temperatuur, stelgang, symptmen bij disfuncties en nevenwerkingen bij behandelingen. ningen, met uitsluiting van cmpressietherapie met elastische verbanden. Hygiënische verzrging van een geheelde stma, znder dat wndzrg ndzakelijk is. De patiënt/resident in een functinele huding brengen met technische hulpmiddelen en het tezicht hierp, cnfrm het zrgplan. Het bserveren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen p het fysisch, psychisch en sciaal vlak binnen de cntext van de activiteiten van het dagelijks leven. Kmt aan bd binnen de specialisatiejaren. Let p: bleddruk bserveren en rapprteren is geen taak vr de verzrgende, nch vr de zrgkundige. Kan enkel in heel specifieke situaties en nder vrwaarden (zie bvenaan). Bijstand verlenen bij het gebruik van rale geneesmiddelen p vrschrift van een arts, tezien p het gebruik van geneesmiddelen, therapietruw bevrderen en de stiptheid daarbij ndersteunen, bijstand verlenen bij het verzrgen van huidirritaties. Het meten van de plsslag en de lichaamstemperatuur en het meedelen van de resultaten. De patiënt/resident helpen bij inname van geneesmiddelen via rale weg, nadat het geneesmiddel dr middel van een distributiesysteem, dr een verpleegkundige f aptheker werd klaargezet f gepersnaliseerd. Met het bijstand verlenen bij het verzrgen van huidirritaties bedelt men geen wndzrg, en merk p dat dit niet als afznderlijke taak wrdt vermeld, nch als taak binnen KB78. We raden dan k aan deze taak niet p te nemen in de activiteitenlijst vr leerlingen. Eerste hulp bij ngevallen. Zrg vr een ged functinerend lichaam: - Aanreiken van tips vr een geznde levenswijze en gede lichaamszrg: geznde en aangepaste veding, valpreventie en zrg vr vldende slaap; - Ondersteuning bieden bij brstveding; Kmt aan bd in specialisatiejaar. - Besmettingen vrkmen: beschermingsmaatregelen tegen infecties tepassen, materialen reinigen en ntsmetten; - Drukletsels helpen vrkmen, verstijving en misgreiingen vrkmen, ademhaling Tepassing van maatregelen ter vrkming van infecties, cnfrm het zrgplan. Tepassing van de maatregelen ter vrkming van decubitusletsels, cnfrm het zrgplan. Verstijving en misgreiingen vrkmen: specialisatiejaren Servicedcument bij leerplan 19 Verzrging
en bledcirculatie helpen bevrderen; - Afspraken ver de veiligheid en van het tezicht p zrgvragers (nder meer rustelze en stervende persnen) pvlgen en naleven. Psychsciale en pedaggische f aggische ndersteuning: Aandacht geven en aanwezigheid verzekeren; Opmerken en begrijpen van psychsciale en emtinele prblemen en ndersteuning bieden bij de verwerking ervan; Ondersteunen bij: - Sciale cntacten - Ontspanning - Administratie en gezinsbudget - Mbiliteitsprblemen - Revalidatie en therapietruw Het bijstaan van de patiënt/resident en zijn mgeving in meilijke mmenten. Het bijstaan van de patiënt/resident en zijn mgeving in meilijke mmenten. Het infrmeren en adviseren van de patiënt/resident en zijn familie cnfrm het zrgplan, vr wat betreft de tegestane technische verstrekkingen. Het bijstaan van de patiënt/resident en zijn mgeving in meilijke mmenten. De patiënt/resident in een functinele huding brengen met technische hulpmiddelen en het tezicht hierp, cnfrm het zrgplan. Rustelze en stervende persnen: specialisatiejaren. Revalidatie en therapietruw: specialisatiejaren Zrg en ndersteuning vr specifieke delgrepen zals: - Kansarmen - Psychisch zieken - Jnge gezinnen vr en na de gebrte van een kind - Persnen met dementie - Terminale zieken Zrg vr kinderen zals: Verver van patiënten/residenten cnfrm het zrgplan. Het infrmeren en adviseren van de patiënt/resident en zijn familie cnfrm het zrgplan, vr wat betreft de tegestane technische verstrekkingen. Specifieke delgrepen: specialisatiejaren Ondersteuning bieden bij pveding en huiswerk 20 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
- Zrgen vr een baby - Ondersteuning bieden bij de pveding - Kinderen begeleiden bij spel en huiswerk - Tezicht huden p kinderen Preventie: - Ondersteunen van sciale vaardigheden. - Ondersteunen van de draagkracht van zrgvrager en mantelzrgers, prblemen pvangen en signaleren en de zelfzrg stimuleren. - Opvangen en signaleren van crisissituaties en de zrgvrager en zijn mgeving bijstaan in meilijke mmenten. - Vrkmen en signaleren van mishandeling en verwaarlzing. Het bserveren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen p het fysisch, psychisch en sciaal vlak binnen de cntext van de activiteiten van het dagelijks leven. Het bserveren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen p het fysisch, psychisch en sciaal vlak binnen de cntext van de activiteiten van het dagelijks leven. Het bserveren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen p het fysisch, psychisch en sciaal vlak binnen de cntext van de activiteiten van het dagelijks leven. begeleiden: specialisatiejaren Crisissituaties: specialisatiejaren Werken rnd mishandeling en verwaarlzing: specialisatiejaren - Signaleren van suïcidaal gedrag. Het bserveren en signaleren bij de patiënt/resident van veranderingen p het fysisch, psychisch en sciaal vlak binnen de cntext van de activiteiten van het dagelijks leven. Werken rnd suïcidaal gedrag: specialisatiejaren Huishudelijke hulp De rganisatie van het huishuden. Helpen bij maaltijden: bereiden, pdienen, afruimen en afwassen. Zrg vr kledij: wassen, strijken en verstellen. Zrg vr wn- en leefklimaat: leefruimte hygiënisch nderhuden, bedden pmaken en verschnen, zrgen vr planten in de wning, zrgen vr huisdieren. Servicedcument bij leerplan 21 Verzrging
Bdschappen den. Zrg dragen vr veiligheid en hygiëne in de wning. 22 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
3 Didactisch kader 3.2 Algemeen 3.2.1 Cmpetenties 3 /algemene delstellingen 4 vr de 3 de graad We stellen hiernder p visuele wijze de samenhang vr tussen de cmpetenties en algemene delstellingen van het leerplan 3 de graad: Zrgkundige Begeleider in de kinderpvang (specialisatiejaar: Thuis- en bejaardenzrg/zrgkundige) (specialisatiejaar: Kinderzrg) C2.1 Als vrbereiding en riëntering p het functineren als zrgkundige, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie* C2.2 Als vrbereiding en riëntering p het functineren als begeleider in de kinderpvang, kinderen vanuit een ttaalvisie begeleiden C1 4 Als verzrgende, binnen het kader van zrg- en bijstandsverlening, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie AD 7 AD 6 AD 5 AD 4 AD 3 AD 2 AD 1 Oriënteren p berepen en vrbereiden p studie- f lpbaan Binnen een welmschreven pdracht indirecte zrg verlenen Binnen een welmschreven pdracht (ped)aggisch handelen Binnen een welmschreven pdracht zrg dragen vr gezndheid en welzijn Binnen een welmschreven pdracht, in een rganisatie, in team werken Binnen een welmschreven pdracht cmmuniceren Binnen een welmschreven pdracht kwaliteitsbewust handelen C1 en C2 zijn de cmpetenties die aan het einde van de derde graad dienen bereikt te wrden. In deze cmpetenties kmen de leerlijnen van AD1-7 samen (hrizntale balken). De leerplandelstellingen zijn in vereenstemming met het berepsprfiel van de verzrgende. 3 Afgekrt: C 4 Afgekrt: AD Servicedcument bij leerplan 23 Verzrging
3.1.2 Leeswijzer leerplan Cmpetenties Algemene delstelling Bij smmige algemene delstellingen mschrijven we k het tepassingsgebied. Cntext: Beschrijving van de cntext vr het bereiken van de algemene delstelling: delgrep, situatie, aard van de pdracht, mate van verantwrdelijkheid, setting,. Telichting: Telichting bij de algemene delstelling Vlgende items wrden - indien van tepassing uitgewerkt: Beginsituatie van leerlingen binnen hun cmpetentientwikkeling: wat aan bd kwam in het leerplan 2 de graad Verzrging-veding Derde graad: aandachtspunten vr derde graad Specialisatiejaren: geeft aan waar cesuur ligt met leerplannen specialisatiejaren Duiding: duiding bij de algemene delstelling Leerplandelstelling: Tepassing/cncretisering: Hier wrden de elementen/nderdelen/items vermeld die aan bd meten kmen bij het bereiken van de leerplandelstelling. Mgelijke nderliggende delen De leerplandelstelling wrdt gecncretiseerd in mgelijke cncrete delen/lesdelen, waaruit gekzen wrdt. Deze lijst kan verder wrden aangevuld. (zie servicedcument bij het leerplan) Deze psmming kan een hulpmiddel zijn vr het frmuleren van evaluatiecriteria vr de te bereiken leerplandelstelling. Telichting: bij de leerplandelstelling (zelfde rubricering als bij de telichting van de algemene delstelling) Samenhang met andere leerplandelstellingen (specifiek gedeelte): In deze rubriek geven we aan he de leerplandelstelling in relatie staat met andere leerplandelstellingen van het leerplan 3 de graad Verzrging. Deze leerplandelstellingen meten fwel vrafgaand al bereikt zijn alvrens met de bvenstaande leerplandelstelling te starten fwel meten ze geïntegreerd verwezenlijkt wrden. De schlen die kiezen vr meer integratie kunnen in het servicedcument bij het leerplan hiervr suggesties vinden.. Deze psmming kan k een hulpmiddel zijn bij het frmuleren van evaluatiecriteria. 24 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
Ter inf: * wrden met een asterisk wrden verklaard in een wrdenlijst achteraan in het leerplan. (H) gebruiker : deze delstelling is een herhaling van een leerplandelstelling van de 2 de graad Verzrging-veding. Het is aangewezen m leerlingen te appelleren p reeds verwrven kennis, vaardigheden en attitudes (beginsituatie tetsen) alvrens een vlgende stap in de leerlijn* te zetten. we verkiezen in dit leerplan de algemene term gebruiker mdat binnen de verschillende settings verschillende benamingen wrden gebruikt vr de mensen vr wie men prfessinele zrg draagt f die men begeleidt. Bij de cncretisering van het leerplan (les en stage) kiest men in de cmmunicatie naar leerlingen te best de term die van tepassing is binnen de setting waarver men het heeft (zie wrdenlijst achteraan). 3.1.3 Van cmpetenties, algemene delstellingen naar criteria Studierichtingsprfiel Cmpetentie Algemene delstellingen Leerplandelstellingen Delen handelingen criteria We werken in dit punt de cncretisering uit van Studierichtingsprfiel ver cmpetenties en delstellingen naar criteria. Binnen de visie p cmpetentientwikkeling wezen we k p het belang van leren in samenhang. Dit werken we uit in een vlgend punt. 3.1.3.1 Studierichtingsprfiel In het leerplan vindt u p p. 4 het studierichtingsprfiel van de studierichting. Belangrijk in dit prfiel is de situering van de studierichting, de cmpetenties en algemene delstellingen waar men in Verzrging rnd werkt en de cntext waarbinnen de leerlingen de cmpetenties en algemene delstellingen bereiken. In de 3 de graad Verzrging bereiken de leerling de cmpetentie als verzrgende, binnen het kader van zrg- en bijstandsverlening, zrg verlenen vanuit een ttaalvisie. Daarnaast heeft de studierichting Verzrging k een vrbereidende en riënterende functie (C2.1 en C2.2). Leerlingen ntdekken welke settings en/f delgrepen het best passen bij hun mgelijkheden en interesses. Dit helpt hen een keuze te maken vr een bepaald specialisatiejaar. 3.1.3.2 Cmpetentie algemene delstelling leerplandelstellingen Iedere cmpetentie/algemene delstelling geeft in algemene termen weer wat we van de leerlingen verwachten aan het einde van de 3 de graad Verzrging. In het leerplan vindt u een cncretisering van de algemene delstellingen in leerplandelstellingen. Z weet men wat men juist nder elke delstelling dient te verstaan. Het is daarm belangrijk m de leerplandelstellingen te lezen in functie van het bereiken van de algemene delstelling. Wanneer men vanuit bepaalde leerplandelstellingen een pdracht ntwikkelt, dienen de leerplandelstellingen in een vlgende fase ng verder gecncretiseerd te wrden in cncrete delen, handelingen en bijhrende evaluatiecriteria. 3.1.3.3 Delen Leerplandelstellingen zijn weergegeven in algemene bewrdingen. In de rechterklm van het leerplan vindt u mgelijke nderliggende delen. De delen in de rechterklm zijn vrbeelden van mgelijke cncretiseringen van de leerplandelstellingen. Het zijn mgelijke delen. U hebt als leraar de vrijheid m de Servicedcument bij leerplan 25 Verzrging
leerplandelstellingen zelf te cncretiseren, rekening hudend met het tepassingsgebied van de leerplandelstellingen en van de cncrete cntext waarbinnen de algemene delstelling dient te wrden bereikt. 3.1.3.4 Handelingen en evaluatiecriteria Eenzelfde del zal naargelang de cntext f de cncrete pdracht een andere inhudelijke invulling krijgen. Vrbeeld 1: van del naar handeling (vrbeeld van een cmbinatie van AD4, VOET leren leren) Algemene delstelling 4: leerplandelstelling 4.21 Zrg dragen vr de gezndheidsbeleving en instandhuding in relatie tt activiteiten Algemene delstelling 5: Del: De leerling zekt infrmatie ver het belang van bewegen vr jnge kinderen en krijgt een brnvermelding. Handeling: in een welbepaalde pdracht betekent dit bv. cncreet:. Je zekt infrmatie ver het belang van bewegen vr jnge kinderen en je krijgt de brnvermelding van een artikel uit KIDDO. Werken vlgens het SMART-principe kan hier helpen: SMART staat vr: Specifiek duidelijk en cncreet Meetbaar wat is er als het af is? he meten? Acceptabel psitief gefrmuleerd, actiegericht Realistisch is het haalbaar vr dit individu/deze grep? Tijdsgebnden afbakenen in tijd: wanneer starten/wanneer klaar/wanneer is del bereikt? Bij het invullen van de cncrete handeling is het tevens belangrijk de evaluatiecriteria vast te leggen en deze vraf te cmmuniceren aan de leerlingen. Onder evaluatiecriteria verstaan we de nrmen die als lerarenteam gebruikt m de delstelling die je wil dat leerlingen bereiken en de manier waarp dit is gebeurd, wil berdelen Vrbeeld 2: Del, handelingen en evaluatiecriteria Algemene delstelling 6 Leerplandelstelling 6.8 Gerechten vr gebruikers/medeleerlingen bereiden, bewaren en tepassen van bereidingswijzen en technieken. Del: Je bereidt in 30 minuten een pudding vr 2 persnen vlgens de wens van de gebruiker. (= vrbeeld van frmulering van een del in leerlingentaal) Bij het vastleggen van cncrete handelingen is het tevens belangrijk de evaluatiecriteria vast te leggen en vraf te cmmuniceren naar de leerlingen. Onder evaluatiecriteria verstaan we de nrmen die je als lerarenteam gebruikt m de delstelling die je wil dat leerlingen bereiken en de manier waarp dit is gebeurd, wil berdelen. Mgelijke bijhrende evaluatiecriteria: De leerling bevraagt de gebruiker. De leerling past het recept aan de wens van de gebruiker aan. De leerling werkt binnen de tijd. De leerling werkt vlgens de afgesprken nrmen inzake veiligheid en hygiëne (HACCP). 26 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
De pudding heeft de gewenste textuur en mndgevel. De pudding bevat geen klnters. De pudding heeft de gevraagde smaak. Wanneer we leerlingen evalueren vr een bepaald del zullen we aan de hand van cncrete evaluatiecriteria meten nagaan in welke mate de vrpgestelde handelingen van dat welbepaalde del bereikt zijn. Samenvattend/schematisch Studierichtingsprfiel Cmpetentie/Algemene delstelling Leerplandelstelling Del 1 Del 2 del 3 Handeling1 Handeling2 EC1 EC2 EC= evaluatiecriterium In bvenstaand punt en schema gaan we uit van de cncretisering van 1 algemene delstelling naar 1 leerplandelstelling, naar 1 cncreet del. Binnen de visie van cmpetentientwikkeling gaan we uit van leren in samenhang. In vlgende punten werken we dit verder uit. Servicedcument bij leerplan 27 Verzrging
3.1.4 Van leerplandelstelling tt ntwikkelen van cmpetentie (leren in samenhang/integratie en grei) Leerplandelstelling Leerplandelstelling Leerplandelstelling Algemene delstelling Leerplandelstelling. Algemene delstelling Cmpetentie. Het schema geeft aan dat wanneer we leerlingen willen begeleiden in het bereiken van cmpetenties, het belangrijk is dat we leerlingen begeleiden in het zien en ervaren van de samenhang f samenspel tussen: kennis, vaardigheden en attitudes in functie van het bereiken van de leerplandelstelling; verschillende leerplandelstellingen in functie van het bereiken van de algemene delstelling; verschillende algemene delstellingen in functie van het bereiken van de cmpetentie. Leerlingen kunnen zwel tijdens de les als p stage werken rnd het zien en ervaren van de hierbven beschreven vrmen van samenhang. Merk p: in functie van het bereiken van de cmpetentie dien je als leraar k rekening te huden met de cntext waarbinnen deze dienen te wrden bereikt. (zie inleiding p het leerplan) De verschillende vrmen van samenhang vrnderstellen telkens een hger beheersingsniveau van de leerling. Bij de ntwikkeling van leerlijnen dient men hier dan k rekening mee te huden. Vr het team is de vlgende vraag dan k heel belangrijk: Op welk mment verwacht men van leerlingen welk leren in samenhang? We werken de verschillende vrmen van samenhang nu verder uit. 3.1.4.1 Samenhang tussen/integratie van kennis/vaardigheden/attitudes in functie van het bereiken van de leerplandelstelling We zeiden reeds dat we in functie van het ntwikkelen van cmpetenties van leerlingen verwachten dat zij leren m kennis en vaardigheden vanuit een bepaalde attitude te verankeren in hun handelen binnen welbepaalde situaties. Vanuit deze visie werden leerplandelstellingen handelingsgericht gefrmuleerd. Het is dan k belangrijk m aan de hand van het gebruikte werkwrd in de leerplandelstelling na te gaan welk handelen er van de leerling wrdt verwacht en welke kennis (K), vaardigheden (V) en attitudes (A) hij/zij hierbij met inzetten. De mgelijke nderliggende delen in de rechterklm geven aan welke kennis, vaardigheden en attitudes de 28 Servicedcument bij het leerplan Verzrging
leerling mgelijks kan inzetten in functie van het bereiken van de leerplandelstelling. Deze nderliggende delen zijn dan k een hulpmiddel bij het frmuleren van evaluatiecriteria. In het kader van het belang van de samenhang tussen K,V en A in het cncrete handelen, adviseren we dan k nadrukkelijk m het evalueren van berepsgerichte attitudes mee te nemen in de evaluatie van leerplandelstellingen en ze niet apart te evalueren. De attitudes wrden dan beschuwd als evaluatiecriteria (als gedrag dat men verwacht bij het bereiken van de delstelling). Vrbeeld: zie 3.1.4.4 3.1.4.2 Samenhang tussen/integratie van verschillende leerplandelstellingen in functie van het bereiken van de algemene delstelling We zeiden reeds dat een algemene delstelling wrdt uitgewerkt dr middel van cncrete nderliggende leerplandelstellingen. Het is belangrijk m leerlingen de samenhang tussen de verschillende delstelling te leren zien (leraar heeft hierte een belangrijk vrbeeldfunctie) en te laten ervaren (inefenen). Vrbeeld: zie 3.1.4.4 3.1.4.3 Samenhang tussen/integratie van verschillende algemene delstellingen/leerlijnen Wanneer we lezen welke cmpetenties de leerling dient te bereiken aan het einde van de studierichting, vernderstelt cmpetent handelen dat de leerling kennis, vaardigheden en attitudes vanuit verschillende algemene delstellingen inzet naar de gebruiker te, in een cncrete situatie. In functie hiervan verduidelijkten we reeds het belang van samenhang tussen de leerlijnen van de AD s in functie van het bereiken van de cmpetentie. (punt 1.1) Het is dan k belangrijk dat leerlingen deze samenhang leren zien en ervaren, zwel in de les als p stage en dat ze hierte vldende efen- en greikansen krijgen. We illustreren aan de hand van een vrbeeld (// met 3.1.3) he leerlingen deze samenhang aan de hand van pdrachten f tijdens het uitveren van activiteiten kunnen leren zien en ervaren. 3.1.4.4 Synthese aan de hand van een vrbeeld De leerling efent in het uitveren van de pdracht (handelen in een cncrete situaties) de samenhang tussen K,V,A van meerdere leerplandelstellingen, vanuit verschillende AD s: AD6: leerplandelstelling 6.9: Gerechten, dranken en maaltijden presenteren, inschenken, aanbieden, bedelen en samen maaltijd nemen AD4: leerplandelstelling: 4.14 zrg dragen vr menselijk functineren in verband met veding en stfwisseling. In samenhang met AD1: leerplandelstellingen 1.3: respectvl handelen, hygiënisch handelen, veilig handelen, ergnmisch handelen en AD2: leerplandelstelling 2.2: vlt en respectvl cmmuniceren. Opdracht: Bedeel kffie f thee en water bij de gebruikers van de afdeling waar je stage lpt. Delen: 1) De leerling bedeelt de dranken. 2) De leerling schenkt de dranken in. 3) De leerling biedt de gebruiker de dranken aan. 2) De leerling biedt hulp bij het drinken. Servicedcument bij leerplan 29 Verzrging