Onderwijsprofiel Openbare basisschool De Zwanebloem in passend onderwijs 2014-2015
Inleiding Alle besturen hebben met de komst van passend onderwijs zorgplicht. De zorgplicht betekent dat iedere leerling een passende onderwijsplek moet krijgen. De besturen werken samen in het samenwerkingsverband om de zorgplicht te kunnen garanderen. Het samenwerkingsverband moet zorgen voor een dekkend netwerk. Het samenwerkingsverband maakt via de onderwijsprofielen inzichtelijk hoe zij met de scholen zorgt voor een dekkend netwerk. Het kader voor het onderwijsprofiel wordt op SWV-niveau ontwikkeld zodat er zicht komt op het totale netwerk. De veranderingen zijn een prima gelegenheid om met elkaar een verdere kwaliteitsslag te slaan. De focus ligt op verdere kwaliteitsverbetering. Het samenwerkingsverband, bestaande uit de samenwerking van schoolbesturen, kan zich verder ontwikkelen in het tijdig signaleren en kan doorgaan met het verbeteren van opbrengstgericht werken in leerresultaten en leerkrachtvaardigheden. Het onderwijsprofiel Passend onderwijs Haarlemmermeer Een onderwijsprofiel van iedere school bestaat uit een basiszorg, een breedtezorg en een dieptezorg (zie landelijk referentiekader). In het Samenwerkingsverband Haarlemmermeer spreken we van een basisaanbod, een breedteaanbod en een diepteaanbod en formuleren scholen een plusaanbod. De onderwijsprofielen van de PO, SBO en SO scholen gezamenlijk leveren een onderwijscontinuüm op, waarmee wij alle leerlingen een passend onderwijsaanbod kunnen geven. Het breedte- en het diepteaanbod op onze scholen is een intensivering van de onderwijsaanpak zoals de school het biedt in het basisaanbod. Dit geldt voor alle vormen van onderwijs. De onderwijsprofielen geven zicht op het onderwijsaanbod voor alle leerlingen in een school. Het onderwijsprofiel moet een zichtbare kwaliteit van onderwijs waarborgen. Een goed gedifferentieerd onderwijsaanbod op de basisschool zorgt ervoor dat veel leerlingen thuisnabij onderwijs kunnen volgen en slechts een beperkt aantal leerlingen een beroep hoeft te doen op het diepteaanbod. Het onderwijsprofiel is een instrument in handen van de schooldirecteur om het onderwijsaanbod gericht te verbeteren. De vaste onderdelen van het onderwijsprofiel zijn: 1. Planmatig werken 3 2. De leerresultaten 7 3. Een helder geformuleerd onderwijsaanbod en effectieve methodieken. 9 4. De bewaking van de leertijd 13 5. De instructievaardigheden 14 6. Het (pedagogisch) klimaat 15 7. Het klassenmanagement 16 We sluiten aan bij de begrippen in het waarderingskader van de inspectie en bij de vele kwaliteitsinstrumenten. Het zijn die elementen uit het primair proces die direct invloed hebben op de leerresultaten van de leerlingen. Het onderwijsprofiel hangt op deze wijze sterk samen met het onderwijskundig deel van het schoolplan en de onderdelen uit het kwaliteitssysteem van de school. Op iedere school is in het onderwijsprofiel beschreven hoe de school deze onderwijskwaliteit definieert en monitort. De vaste onderdelen van het onderwijsprofiel zijn voor al onze scholen gelijk. De onderdelen moeten beschreven worden in concreet waarneembaar gedrag. Het gedrag is meetbaar en beschreven in termen van wat zie ik. We vinden dat iedere school of ieder schoolbestuur zelf de elementen uit het onderwijsprofiel inhoudelijk vorm moet geven en eventueel een eigen ambitieniveau moet formuleren. Het betekent dat de onderwijsprofielen qua vorm vergelijkbaar zijn, maar qua inhoud per school en per bestuur moeten verschillen om te komen tot een dekkend netwerk. 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 2
1. Planmatig werken Op de Zwanebloem werken wij handelingsgericht (cyclus HGW). Hieronder verstaan we het bewust, systematisch en cyclisch werken om maximale opbrengsten te behalen. Bij opbrengsten gaat het dan om: cognitieve resultaten van leerlingen (opbrengstgericht) sociaal-emotionele resultaten (zien!) tevredenheid van leerlingen, ouders en vervolgonderwijs Doel 1 Doel 2 Behalen van de in het onderwijsprofiel vermelde schoolambities op cognitief en sociaal emotioneel gebied. Inzetten van leerkrachtvaardigheden om optimale resultaten door kinderen te laten halen. Hoe gaan we deze doelen bereiken? Doel 1 Op basis van afgenomen toetsen cyclisch aan de opbrengsten werken volgens het HGWmodel uit het onderwijsprofiel - Toetsen op maat - Analyseren van toetsen - Groepsplan opstellen waarin naast de reguliere, ook verrijkende of remediërende leerstof opgenomen wordt - Kinderen indelen in de juiste groep in het groepsplan (plus/basis/breedte, zie blz. 8) - Plannen van tussenevaluaties en waar nodig groepsplan dan bijstellen Doel 2 Het toepassen van de volgende tien kernvragen van Marzano: - Hoe stel ik leerdoelen vast en communiceer ik deze, houd ik vorderingen van leerlingen bij en vier ik successen? - Hoe laat ik leerlingen goed omgaan met nieuwe kennis? - Hoe laat ik leerlingen oefenen en hun begrip van nieuwe kennis verdiepen? - Hoe laat ik leerlingen hypothesen opstellen over nieuwe kennis en deze toetsen? - Hoe krijg ik betrokken leerlingen? - Hoe stel ik regels & routines op en hoe handhaaf ik deze? - Hoe herken en erken ik de naleving en het gebrek aan naleving van regels & routines? - Hoe bouw en onderhoud ik een goede relatie met leerlingen? - Hoe communiceer ik hoge verwachtingen voor alle leerlingen? - Hoe ontwikkel ik goede lessen binnen een samenhangend geheel? Wat is hiervoor nodig? Doel 1 Een leeromgeving die kinderen uitdaagt, maar ook ondersteunend moet zijn om tot goede resultaten te komen. Doel 2 Studiedagen Klassenconsultatie Collegiale consultatie en visitatie/intervisie Gesprekkencyclus/POP-gesprekken 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 3
Kwaliteitszorg Bij kwaliteitszorg werken wij cyclisch volgens onderstaand model (HGW-model): Deze cyclus is een hulpmiddel om de zorg op groepsniveau en individueel niveau concreet te maken. Op groepsniveau benoemt de leerkracht de onderwijsbehoeften van de leerlingen in zijn groep in een groepsplan. De leerkracht doet dit ook op individueel niveau voor de leerlingen die extra begeleiding nodig hebben. Deze cyclus kent vier fasen: 1. Waarnemen observeren registreren signaleren 2. Begrijpen onderwijsbehoeften achterhalen keuzes maken/clusteren van onderwijsbehoeften 3. Plannen Opstellen (groeps)plannen 4. Realiseren het handelen/uitvoeren het evalueren 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 4
Start schooljaar (juni augustus) augustus/ september oktober Toetskalender & Groepsplannen Overleg Ondersteuning en coaching Directie en rekencoördinator voeren overleg over groepen begeleiding leerkrachten. Start groepsplan Overdracht naar de volgende groep. Teamvergadering: aandachtspunten rond het methodegebruik. Nieuwe leerkrachten worden gekoppeld aan een maatje. Teamvergadering over punten effectief onderwijs (afspraken). Schoolleider voert klassenconsultaties (rekenles) uit bij alle leerkrachten als aanloop naar de functioneringsgesprekken. De coördinatoren voeren klassenconsultaties uit bij nieuwe leerkrachten. De coördinatoren voeren klassenconsultaties uit bij alle leerkrachten. november december januari februari maart april mei juni Methodetoetsen: Analyse, evaluatie en interventies Niet-methodetoetsen: Afnemen Cito M3-M8 Niet-methodetoetsen: Analyse (datamuur), evaluatie en interventies Groepsplan: Evaluaties Methodetoetsen: Analyse, evaluatie en interventies Niet-methodetoetsen: Afnemen Cito E8 Niet-methodetoetsen: Afnemen Cito E3-E7 Niet-methodetoetsen: Analyse (datamuur), evaluatie en interventies Inhoudelijke teamvergadering over: opfrissen van het theoretisch kader en aandacht voor vernieuwingen. Directie en coördinatoren overleggen over de stand van zaken, de borging, de toetsresultaten en de begeleiding van leerkrachten. Directie en coördinatoren overleggen over de stand van zaken, de borging, de toetsresultaten en de begeleiding van leerkrachten. Inhoudelijke teamvergadering over: opfrissen van het theoretisch kader en aandacht voor vernieuwingen. Directie en coördinatoren overleggen over de stand van zaken, de borging, de toetsresultaten en de begeleiding van leerkrachten. De coördinatoren voeren klassenconsultaties uit bij leerkrachten die daar behoefte aan hebben. De coördinatoren voeren klassenconsultaties uit bij nieuwe leerkrachten. Schoolleider voert klassenconsultaties uit bij alle leerkrachten als aanloop naar de functioneringsgesprekken. De coördinatoren voeren klassenconsultaties uit bij alle leerkrachten. Leerkrachten voeren klassenconsultaties uit bij elkaar. Kijkwijzer: Hoe werkt mijn nieuwe groep leerlingen? (Bepalen instapniveau) Groepsplan: Evaluaties Nieuwe plannen opstellen door de huidige leerkracht en leerkracht volgende jaargroep. GGB: Resultaten bespreken 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 5
2. De leerresultaten Leerstofaanbod Het onderwijsaanbod wordt beschreven in methodieken en materialen. In het breedte- en diepteaanbod staat hoe de school intensiveert voor leerlingen met extra onderwijsbehoeften. Het aanbod wordt beschreven voor technisch lezen, begrijpend lezen, spelling, rekenen & sociale competentie. Trendanalyse In januari en juni wordt er op schoolniveau een trendanalyse gemaakt. Deze wordt door de directeur gemaakt, door het team vastgesteld en in de medezeggenschapsraad besproken. Tijdens deze trendanalyse krijgt iedere leerkracht vijf minuten om iets te vertellen over de behaalde resultaten van de groep. Dit kan iets zijn waar je trots op bent of juist iets waar je vragen over hebt. Streefdoelen Ter voorbereiding van de GGB (grote groepsbespreking) bereidt de leerkracht de bespreking schriftelijk voor. Hierin worden de behaalde doelen geëvalueerd en nieuwe streefdoelen vastgesteld. Tweemaal per jaar, in januari en juni, stellen we de nieuwe streefdoelen op schoolniveau en groepsniveau vast. We hebben hoge verwachtingen en leggen de lat nog steeds iets hoger. Jaarlijks verhogen we de streefdoelen met 0.1 op de niveauwaardeschaal van Parnassys. Bij het vaststellen van je streefdoelen maak je gebruik van de trendtabellen in Parnassys. Vaardigheidsscores versus niveauwaarden Het voordeel van niveauwaarden is dat ze in kleine stapjes de vorderingen van leerlingen weergeven. Van 0.0 naar 5.0, waarbij het gemiddelde rond 3.3 ligt. Een nadeel is dat de inspectie en Cito met vaardigheidsscores werken. Hierdoor wordt er met beide scores gewerkt. In de trendanalyse en datamuren zullen beiden genoemd worden. Leerresultaten onderwijsprofiel gebaseerd op Cito-M-toetsen De landelijke norm houden wij aan als streefdoel. OC-Index januari 2014 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 6
Toetsen Binnen de Zwanebloem wordt er met twee soorten toetsen gewerkt: de methodetoetsen en de nietmethodetoetsen. Methodetoetsen Voor elk vak hebben wij boeken, werkboeken en/of schriften, die samen een methode vormen. Bij bijna elke methode horen ook methodetoetsen. Deze toetsen horen dus bij de lessen die de kinderen dagelijks op school krijgen. Er wordt over een korte periode, een blok van meestal vier of vijf weken, getoetst. Alleen dat wat er in het laatste blok geoefend is wordt getoetst. De resultaten van de methode toetsen gebruiken we om te kijken of kinderen eventueel meer ondersteuning of meer uitdaging nodig heeft. Niet-methodetoetsen Niet-methodetoetsen (bijvoorbeeld van Cito) zijn methodeonafhankelijk. Met deze toetsen kunnen we kijken hoe uw kind het doet ten aanzien van een landelijke norm. Deze toetsen zijn één of twee keer per jaar. Deze toetsen geven een duidelijk inzicht in de leergroei van de kinderen van toets tot toets. Deze niet-methodetoetsen bestaan uit vragen die betrekking hebben op leerstof uit een eerder jaar, het huidige jaar en leerstof die nog aangeboden moet worden. 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 7
3. Een helder geformuleerd onderwijsaanbod en effectieve methodieken. Leerstofaanbod Op onze school gebruiken we methodes die voldoen aan de kerndoelen. Voor de toetsing van de leerstof maken we gebruik van niet-methodetoetsen en methodegebonden toetsen. Ten aanzien van het leerstofaanbod streven wij naar het volgende: Onze methodes voldoen aan de kerndoelen (zie overzicht) We gebruiken voor de hoofd- en zaakvakken methodegebonden toetsen (zie overzicht) Het leerstofaanbod vertoont een doorgaande lijn Bij de keuze van onze methodes letten wij op differentiatie mogelijkheden Het leerstofaanbod voorziet in de ondersteuning van de sociaal-emotionele ontwikkeling Het leerstofaanbod bereidt leerlingen voor op het vervolgonderwijs Binnen het breedte-, basis- en plusaanbod wordt er voornamelijk gevarieerd in aanpak, instructie en zelfstandigheid. * Breedte ** Basis *** Plus 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 8
Groep 3 Technisch Lezen * Inhoud Veilig Leren Lezen - Basisstof Connect - Letters en klanken - Lezen Letterzetter ** Inhoud Veilig Leren Lezen - Basisstof *** Inhoud Veilig Leren Lezen - Basisstof - Verdiepende opdrachten Estafette Alle groepen Vanaf januari - Tutorlezen - Stillezen Groep 4 t/m 8 Technisch Lezen * Inhoud Estafette Nieuw ** Inhoud Estafette Nieuw *** Inhoud Estafette Nieuw 5 x per week 30 minuten 5 x per week 20 minuten Verlengde instructie: 5 x per week 15 minuten Extra: 5 x per week 15 minuten 5 x per week 5 minuten 5 x per week 30 minuten 5 x per week 20 minuten Verlengde instructie: 5 x per week 15 minuten 5 x per week 5 minuten 5 x per week 30 minuten 5 x per week 20 minuten Extra Estafette 5 x per week 20 minuten 5 x per week 5 minuten 2 x per week 25 minuten 2 x per week 20 minuten 3 x per week 30 minuten 3 x per week 10 minuten 3 x per week 5 minuten 3 x per week 25 minuten 3 x per week 15 minuten 3 x per week 5 minuten 3 x per week 20 minuten 3 x per week 20 minuten 3 x per week 5 minuten 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 9
Groep 4 t/m 8 Begrijpend Lezen * Inhoud Nieuwsbegrip Veilig Leren Lezen herhalingskaarten ** Inhoud Nieuwsbegrip Veilig Leren Lezen *** Inhoud Nieuwsbegrip Nieuwsbegrip XL Veilig Leren Lezen Groep 4 t/m 8 Spelling * Inhoud Spelling in Beeld - Basisstof - Software Spelling in beeld - Herhalingsbladen - BLOON ** Inhoud Spelling in Beeld - Basisstof - Software Spelling in beeld - Dictwee - Herhalingsbladen - BLOON *** Inhoud Spelling in Beeld - Basisstof - Software Spelling in beeld - Extra opdrachten - Dictwee - BLOON 1 x per week 25 minuten 1 x per week 15 minuten 1 x per week 5 minuten 1 x per week 20 minuten 1 x per week 20 minuten 1 x per week 5 minuten 1 x per week 15 minuten 1 x per week 25 minuten 1 x per week 5 minuten 3 x per week 15 minuten 3 x per week 15 minuten 3 x per week 5 minuten 3 x per week 10 minuten 3 x per week 20 minuten 3 x per week 5 minuten 4 x per week 25 minuten 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 10
Groep 1 en 2 Taal * Inhoud Basis: Zie ** Extra instructie in kleine kring Ontwikkelingsspelen ** Inhoud Onderbouwd -Villa letterpret De Leessleutel - Raai de Kraai - Raai de Kraai Software *** Inhoud Basis: Zie ** Veilig Leren Lezen - Letterdoosjes - Leesboekjes groep 3 Extra Werkboekje op niveau Groep 4 t/m 8 Taal * Inhoud Taal in Beeld - Basisstof - Software Woordenschat in beeld ** Inhoud Taal in Beeld - Basisstof - Software Woordenschat in beeld *** Inhoud Taal in Beeld - Basisstof - Software Woordenschat in beeld - Extra opdrachten Taalkring 3 x per week 30 minuten Speelwerktijd 5 x per week 30 minuten Herhaling 5 x per week 5 minuten Kleine kring 3 x per week 30 minuten Taalkring 3 x per week 30 minuten Speelwerktijd 5 x per week 30 minuten Herhaling 5 x per week 5 minuten Taalkring 3 x per week 30 minuten Speelwerktijd 5 x per week 30 minuten Herhaling 5 x per week 5 minuten 4 x per week 20 minuten 4 x per week 20 minuten 4 x per week 10 minuten 4 x per week 30 minuten 4 x per week 35 minuten 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 11
Groep 1 en 2 Rekenen * Inhoud Basis: Zie ** Extra instructie in kleine kring Rekenspellen op niveau ** Inhoud Wereld in getallen Onderbouwd -Rekenflat Ontwikkelingsmaterialen *** Inhoud Basis: Zie ** Wereld in Getallen - software groep 3 Rekenspellen op niveau Extra Werkboekje op niveau Groep 3 t/m 8 Rekenen * Inhoud Methode Wereld in Getallen - Basisstof * (en **) - Bijwerkboek - Digibord software - Online software Methode Maatwerk ** Inhoud Methode Wereld in Getallen - Basisstof ** (en waar nodig * en ***) - Digibord software - Online software Incidenteel - Wereld in Getallen Bijwerkboek - Wereld in Getallen Plusboek - Methode Maatwerk *** Inhoud Methode Wereld in Getallen - Basisstof ** en *** - Plusboek - Digibord software - Online software Aanvullend - Rekentijgers - Nieuwsbegrip XL Nieuwsrekenen Rekenkring 2 x per week 30 minuten Kleine kring 4 x per week 15 minuten Rekenkring 2 x per week 30 minuten Kleine kring 4 x per week 15 minuten Rekenkring 2 x per week 30 minuten Kleine kring 4 x per week 15 minuten 4 x per week 25 minuten 4 x per week 30 minuten 4 x per week 15 minuten 4 x per week 40 minuten 4 x per week 50 minuten 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 12
4. De bewaking van de leertijd Leertijd (per vakgebied) De leertijd wordt beschreven in gestelde leertijd (roostertijd) in aantal uren per week. De leertijd wordt verder verfijnd in gerealiseerde en effectieve leertijd in termen van percentages van de gestelde leertijd. De gerealiseerde leertijd is het percentage van de roostertijd dat daadwerkelijk aan het vak besteed wordt. De effectieve leertijd is een percentage van de gerealiseerde leertijd waarop de leerlingen daadwerkelijk met de les bezig zijn. Op onze school willen we de effectieve leertijd vergroten, omdat we beseffen dat dit een eenvoudige manier is om de leerprestaties van de leerlingen te verhogen. We proberen daarom verlies van leertijd te voorkomen. Ook willen we de leerlingen voldoende leertijd bieden om zich het leerstofaanbod eigen te maken. In principe trachten we zo alle leerlingen in acht jaar de einddoelen basisonderwijs te laten halen. Onze leerkrachten: bereiden zich schriftelijk voor: programma en tijd(en) zorgen voor een effectief klassenmanagement (voorkomen verlies leertijd) plannen voldoende onderwijstijd hanteren een expliciet week- en dagrooster werken met het directe instructiemodel kunnen de hoeveelheid leertijd afhankelijk van de onderwijsbehoeften aanpassen werken met groepsplannen om het leerrendement te vergroten werken aan het verhogen van taakgerichtheid van leerlingen zorgen voor effectieve instructie en bijpassende zinvolle verwerkingsopdrachten Klokurentabel (leertijd) Vak 1-2 A 1-2 B 1-2 C 3 4 5 6 7 8 Technisch lezen 10:40 2:15 1:45 1:45 1:45 1:45 Taal 4:15 4:15 4:15 5:00 5:00 5:00 5:00 5:00 Spelling 3:00 3:00 3:00 3:00 3:00 Begrijpend Lezen 1:00 1:00 1:00 1:00 1:00 Rekenen/ Wiskunde 2:00 2:00 2:00 4:40 5:30 5:30 5:30 5:30 5:30 Engels 0:15 0:15 0:15 0:15 0:15 0:45 0:45 0:45 0:45 Werkles 6:15 6:15 6:15 Wereld Oriëntatie 1:00 1:00 1:00 1:45 1:45 3:45 3:45 3:45 3:45 Bewegingsonderwijs 8:15 8:15 8:15 3:15 3:15 3:15 3:15 3:15 3:15 Kunstzinnige oriëntatie 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 Totaal 24:00 24:00 24:00 22:45 24:00 26:00 26:00 26:00 26:00 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 13
5. De instructievaardigheden Didactisch handelen We sluiten aan bij de opvattingen van de Inspectie die het als volgt omschrijft: Het didactisch handelen van de leerkracht is gericht op het ontlokken en bevorderen van leerprocessen waarbij de leerkracht sturing geeft aan het leerproces en de eigen keuzes van leerlingen. Zo vraagt de leerkracht zich voortdurend af welke hulp, opdracht of aanwijzing gegeven kan worden om leerlingen te helpen tot leren te komen. Uitgangspunt bij het didactisch handelen is het werken met een instructiemodel. Daarnaast is het van belang dat de leerkracht afstemt op het niveau van de leerlingen. Op onze school geven de leerkrachten op een effectieve wijze gestalte aan adaptief onderwijs. We geven onderwijs op maat, en daarom differentiëren we bij de instructie (directe instructie) en de verwerking (zowel naar inhoud als naar tempo). Omdat we veel waarde hechten aan de zelfstandigheid van de leerlingen, laten we leerlingen waar mogelijk samenwerken. We integreren daarbij de uitgangspunten Marzano en Teach like a champion en maken gebruik van de algemene kijkwijzer klassenbezoek. Onze leerkrachten: realiseren een taakgerichte werksfeer leggen duidelijk uit waarbij gebruik wordt gemaakt van voordoen en nadoen. binnen de instructie wordt gedifferentieerd aangeboden op drie niveaus geven directe instructie zorgen dat er meerdere oplossingsstrategieën aan bod komen werken zelfstandig samen geven ondersteuning en hulp volgens een vaste ronde geven leerlingen de mogelijkheid hun werk te verbeteren nadat ze directe feedback hebben gekregen. zorgen indien wenselijk voor stof en tempodifferentiatie hanteren de negen didactische categorieën van aanpakstrategieën die de schoolprestaties beïnvloeden (Marzano) zie bijlagen 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 14
6. Het (pedagogisch) klimaat Bij ons op de Zwanebloem wordt het pedagogisch klimaat ingericht en afgestemd op bevindingen en interactie tussen de leerkracht en de kinderen. De leerkracht bepaalt hoe de leeromgeving wordt ingericht en is hier autonoom in. Er wordt goed gekeken naar de pedagogische en didactische behoeftes van de groep en de individuele leerlingen. De factoren die hierin meespelen zijn bijvoorbeeld de groepsgrootte en samenstelling van de groep. Voorop staat dat de klas en de omgeving daaromheen een veilig klimaat heeft en dat er voor elk kind een plek is op de Zwanebloem. Leerkrachten en leerlingen geven en gunnen elkaar de ruimte waarbij ruimte ontstaat voor positieve ontwikkelingen. Pedagogisch handelen Onze leerkrachten zijn van cruciaal belang. Zij hebben een vormende (opvoedende) taak: hun leerlingen op te voeden tot goede burgers. Daarom vinden we het belangrijk, dat leerlingen goed met zichzelf en met anderen (dichtbij en ver weg) kunnen omgaan. Leerkrachten creëren daartoe een veilig en gestructureerd klimaat waarin kinderen zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen. Kernwoorden zijn: relatie, competentie en autonomie. Competentie het geloof en plezier in eigen kunnen; Relatie het gevoel dat mensen je waarderen en met je willen omgaan; Autonomie het gevoel dat je iets kunt ondernemen zonder dat anderen je daarbij moeten helpen. Wij hechten veel waarde aan een positieve en motiverende leerkracht, een begeleider die ervoor zorgt dat de leerlingen het werk zelfstandig (samen met anderen) kunnen doen. Daarbij hanteren we duidelijke regels en ambities. De leerkracht is autonoom in hoe hij dit invult en is binnen de rede vrij in hoe hij beloont en straft. De leerkrachten Zorgen voor een geordende klas met een functionele en uitdagende leeromgeving Gaan positief en belangstellend met de leerlingen om Zorgen voor interactie met en tussen de leerlingen Bieden de leerlingen structuur en veiligheid Hanteren de afgesproken regels en afspraken Maken gebruik van de expertise van de vorige leerkracht Dragen samen zorg voor alle leerlingen van de school Spreken ook kinderen uit andere klassen aan op positief, dan wel negatief gedrag. 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 15
7. Het klassenmanagement Klassenmanagement De 4 kapstokregels In de klassen wordt expliciet aandacht gegeven aan het aanleren van de regels. De regels hangen zichtbaar in elke klas. Elke week staat een regel centraal. Per jaar kunnen zo 40 regels behandeld worden. Omdat een lange lijst met regels niet functioneel is gebleken, hebben wij gekozen voor 4 Kapstokregels. Elke van de 40 regels kan dan bij 1 van de 4 Kapstokregels worden ondergebracht. Op deze wijze geven wij de kinderen meer inzicht in het waarom van de regels en denken wij dat zij de regels gemakkelijker kunnen onthouden. Deze kapstokregels luiden: 1. Voor groot en klein zullen we aardig zijn 2. We doen binnen rustig aan, dan zal het zeker goed gaan 3. We zullen goed voor de spullen zorgen, dan zijn ze weer te gebruiken morgen 4. Bij het leren moeten wij ons kunnen concentreren. De leerkracht beloont gewenst gedrag verbaal of non-verbaal. De leerkracht geeft positieve feedback op het gedrag van de leerlingen. De leerkracht ontvangt en begroet de leerlingen aan het begin van de dag. De leerkracht bespreekt aan het begin van de dag het dagprogramma met de leerlingen. De leerkracht spreekt zijn vertrouwen uit in de leerlingen in het omgaan met elkaar. Hij gaat hierbij uit van hoge verwachtingen. De leerkracht zet de Rots en Watertraining in die de weerbaarheid van de leerling versterken. Inrichting van tijd en ruimte De tafels en stoelen zijn zo georganiseerd dat er duidelijke looproutes zijn in de klas. De klok (en kleurenklok) hangen zichtbaar in de klas. De leraar houdt zich aan de roostertijden. De leraar maakt de dagelijkse planning zichtbaar. 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 16
Bijlagen Wat werkt op school? Robert J. Marzano 9 didactische strategieën die leiden tot betere leerprestaties in het onderwijs Didactische strategie 1. Identificeren van overeenkomsten en verschillen 2. Samenvatten en notities maken 3. Inspanningen bevestigen en erkenning geven 4. Huiswerk en oefening 5. Non-verbale representatie 6. Coöperatief leren 7. Doelen stellen en feedback geven 8. Vragen formuleren en hypotheses testen 9. Vragen stellen om voorkennis te activeren, leerstof georganiseerd aanbieden Teach like a Champion! Doug Lemov 49 microtechnieken voor excellent onderwijs 01 Weet niet geldt niet 02 Goed is Goed 03 Rekken 04 De formulering telt 05 Geen excuus 06 Begin aan het eind 07 De HAMM-vraag 08 Zichtbaarheid 09 Kortste route 10 Dubbele planning 11 Een plattegrond maken 12 De Haak 13 Stap voor stap 14 Bord = papier 15 Rondlopen 16 Een stapje terug 17 Ratio 18 Begrip toetsen 19 Aan de bal 20 De afzwaaier 21 Stelling nemen 22 Bliksembeurt 23 Vraag en antwoord 24 Pepper 25 Korte stop 26 Iedereen schrijft 27 Showtime 28 De klas binnenkomen 29 Begintaak 30 Strakke overgangen 31 Klapperbeheer 32 VLORK 33 Klaar! Af? 34 Gebaren 35 Pluimen 36 100 procent 37 Klare taal 38 Overwicht 39 En nog eens 40 Oog voor detail 41 Drempel 42 Niet waarschuwen 43 Positief inkleden 44 Precies prijzen 45 Warm streng 46 De P-factor 47 Gelijkmoedigheid 48 Alles uitleggen 49 Fouten maken hoort erbij Bij de klassenconsultaties van collega s en de directeur kijken wij naar deze aspecten van het lesgeven. Hierbij maken wij ook gebruik van de volgende kijkwijzer. 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 17
Algemene Kijkwijzer klassenbezoek Naam observator Naam leerkracht Datum Groep/vakgebied Aantal leerlingen Doel bezoek Collegiaal Ontwikkeling Beoordeling Graag een normale les geven, waarbij in ieder geval een instructie (volgens model directe instructie) wordt gegeven en er een moment van zelfstandig werken is. Graag vooraf de klassenmap en rode map klaarleggen ter inzage. Voorbereiding Onderwerp + - Opmerkingen A.1 De leerkracht gebruikt dag- of weekplanning A.2 De leerkracht volgt, analyseert en legt systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen vast A.3 De leerkracht gebruikt up-to-date groeps- en/of handelingsplannen (cognitief en pedagogisch) A.4 De leerkracht richt zich op de streefdoelen (Cito-resultaten) van de groep Inleiding Onderwerp + - Opmerkingen B.1 De leerkracht bespreekt duidelijk het doel van de les en maakt dit zichtbaar B.2 De leerkracht activeert voorkennis/brengt het aan B.3 De leerkracht benoemt de lesopbouw (inhoud/tijd/wat verwacht wordt van de leerlingen) Onderwerp + - Opmerkingen C.1 De leerkracht stemt de instructie af op verschillen in de ontwikkeling van leerlingen (verlengd/verkort/individueel) C.2 De leerkracht legt duidelijk uit. C.3 De leerkracht maakt het leren betekenisvol voor de leerlingen C.4 De leerkracht versterkt de betrokkenheid van alle leerlingen (interactie) tijdens de instructie C.5 De leerkracht is model voor de leerlingen, waarbij denkstappen hardop worden gemaakt (modeling) en aangeleerd C.6 Na de instructie vindt (begeleide) inoefening plaats Verwerking Onderwerp + - Opmerkingen D.1 De leerkracht stemt de instructie en verwerking af op verschillen in de ontwikkeling van leerlingen (inhoud/werkvorm/opdracht/materiaal) D.2 De leerkracht hanteert activerende werkvormen D.3 De leerkracht geeft tussentijds adequate feedback aan de leerlingen (tijdens service/hulprondes) D.4 De leerkracht stimuleert de leerlingen hun denkstappen te verwoorden/onderbouwen D.5 De leerkracht evalueert de les met de leerlingen (lesdoel bereikt, proces) 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 18
Organisatie en klassenmanagement Onderwerp + - Opmerkingen E.1 De leerkracht stemt de tijd af op verschillen in de ontwikkeling van leerlingen E.2 De leerkracht benut de onderwijstijd E.3 De leerkracht werkt conform wat in de groeps- en handelingsplannen is beschreven E.4 De leerkracht zorgt dat de leerlingen taakgericht en betrokken werken E.5 De leerkracht hanteert heldere regels en afspraken (voorspelbaar/consequent/volgbaar) E.6 De leerkracht heeft overzicht en overwicht, herkent signalen en reageert alert E.7 De leeromgeving (klaslokaal) is gestructureerd en stimuleert het leren E.8 De leerkracht kan een instructie aan een deel van de groep geven, omdat andere leerlingen (volgens regels) zelfstandig werken E.9 De leerkracht en de leerlingen gebruiken moderne leermiddelen en digibord in de lessen E.10 De aanwezige computers worden gebruikt ter versterking van het onderwijsleerproces Pedagogisch klimaat Onderwerp + - Opmerkingen F.1 Er heerst een positieve groeps- en werksfeer F.2 De leerkracht stemt de pedagogische aanpak af op verschillen tussen leerlingen F.3 De leerkracht is zelf rolmodel voor respectvolle omgang met elkaar en de omgeving F.4 De leerkracht ondersteunt het zelfvertrouwen en heeft een positieve, motiverende houding F.5 De leerkracht maakt persoonlijk contact met en is betrokken op de leerlingen F.6 De leerkracht geeft leerlingen leiding, laat ook verantwoordelijkheid en ruimte voor eigen inbreng F.7 De leerkracht schept een goed klimaat voor samenwerking met en tussen de leerlingen F.8 De leerkracht gaat adequaat om met ongewenst gedrag F.9 De leerkracht gaat adequaat om met gewenst gedrag Algemene basisvaardigheden Onderwerp + - Opmerkingen G.1 Inzet ICT: software en Digibord is duidelijk aanwezig G.2 De leerkracht houdt zich aan de met het team omschreven regels van de opgeruimde klas G.3 De schoolregels, regel van de week en de wolk van filosofie zijn duidelijk zichtbaar in of om de klas G.4 De rode map en de klassenmap zijn opgeruimd en up-to-date G.5 De weekplanning staat duidelijk in de klassenmap en het eventuele huiswerk is zichtbaar aanwezig Parels van deze les Puzzels van deze les Samenvatting + beoordeling van de les 28-01-2015 Onderwijsprofiel Zwanebloem 19