RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'SINT JOZEF'

Transcriptie

1 RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE BASISSCHOOL 'SINT JOZEF' School : basisschool 'Sint Jozef' Plaats : Nieuw-Namen BRIN-nummer : 06XE Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 19 juni 2007 Datum vaststelling : 13 september 2007

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS...9 Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

4

5 1 INLEIDING Het onderzoek rekenen-wiskunde Op 19 juni 2007 bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool 'Sint Jozef' in het kader van een themaonderzoek rekenen-wiskunde. Dit onderzoek verving het reguliere PKO. Tijdens dit onderzoek onderzocht de inspectie de kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs op de school. Het gaat hierbij om indicatoren die betrekking hebben op het aanbod, de onderwijstijd, het didactisch handelen van leraren, de afstemming op de onderwijsbehoeften van leerlingen, de actieve en zelfstandige rol van leerlingen, de begeleiding, de zorg, de resultaten en de ontwikkeling van leerlingen. De indicatoren zijn specifiek voor het leer- en vormingsgebied rekenen-wiskunde geformuleerd. Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald kwaliteitsaspect dat een relatie heeft met het rekenwiskundeonderwijs voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen school en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten voor het reken-wiskundeonderwijs betrekking hebben. Het betrof het volgende document: Groepsoverzicht CITO toetsen schooljaar Op grond van de gegevens van deze documenten heeft de inspectie om de volgende redenen besloten om toch alle kernindicatoren te onderzoeken: de documenten bevatten in onvoldoende mate relevante en betrouwbare gegevens om een oordeel op te kunnen baseren. De opzet van het onderzoek Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die betrekking hebben op zelfevaluatieactiviteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen 2, 4, 6 en 8. Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern begeleider. Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

6 De inhoud van het rapport Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). Vervolgens wordt in hoofdstuk 3 een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit van het rekenwiskundeonderwijs. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

7 2 KWALITEITSPROFIEL REKENEN-WISKUNDE Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan indicatoren voor het reken-wiskundeonderwijs. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij; 5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten en Ontwikkeling van leerlingen). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft. Het kwaliteitsprofiel van basisschool 'Sint Jozef' Leerstofaanbod 3.1 De aangeboden leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen 3.4 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van groep De leerinhouden voor rekenen-wiskunde in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar aan 3.6 De leerinhouden voor rekenen-wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van individuele leerlingen Tijd 4.4 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd voor rekenen-wiskunde 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en onderwijzen bij rekenen-wiskunde af op de onderwijsbehoeften van leerlingen Didactisch handelen van leraren 6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer tijdens de lessen rekenen-wiskunde 6.3 De leraren leggen bij rekenen-wiskunde duidelijk uit 6.5 De leraren bevorderen strategisch denken 6.9 De leraren dragen met behulp van leer- en hulpmiddelen bij aan een ondersteunende leeromgeving. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

8 Afstemming 7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen in rekenen-wiskunde systematisch 7.2 De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen om vast te stellen wat bij rekenen-wiskunde de aanpassingen van het aanbod en/of het onderwijsleerproces moeten zijn voor de groep 7.3 De leraren stemmen de instructie en verwerking bij rekenenwiskunde af op de verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen Actieve en zelfstandige rol van leerlingen 8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten in het kader van rekenen-wiskunde Begeleiding 10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen met betrekking tot rekenenwiskunde Zorg 11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens met betrekking tot rekenen-wiskunde, bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen 11.3 De school voert de zorg planmatig uit 11.4 De school gaat de effecten van de zorg na Resultaten 12.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde liggen aan het eind van de schoolperiode ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Ontwikkeling van leerlingen 13.1 De resultaten van de leerlingen voor rekenen-wiskunde tijdens de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht 5 Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

9 3 BESCHOUWING REKEN-WISKUNDEONDERWIJS Dit hoofdstuk beschrijft het oordeel van de inspectie over de kwaliteit van het reken-wiskundeonderwijs op basisschool 'Sint Jozef' en geeft een toelichting op het kwaliteitsprofiel. Daarbij legt de inspectie zo mogelijk verbanden tussen de verschillende onderzochte indicatoren onderling en - voor zover relevant - tussen de indicatoren en de schoolcontext, de specifieke doelstellingen van 'Sint Jozef' en eerdere inspectieonderzoeken. 3.1 Algemeen beeld De inspectie concludeert dat het reken-wiskundeonderwijs op basisschool 'Sint Jozef' van voldoende kwaliteit is. Team en directie van 'Sint Jozef' zorgen met hun inspanningen voor voldoende leerresultaten en een positief schoolklimaat. Teamleden zetten zich in om de leerlingen van extra hulp en aandacht te voorzien. Het leerstofaanbod, de leertijd, het pedagogisch en didactisch handelen en de zorg en begeleiding dragen alle bij aan de realisatie van de kwaliteit en zijn dan ook als voldoende beoordeeld. Verbeterpunt voor de school is de doorgaande lijn van de groepen 1 en 2 naar groep 3. De inspectie komt op dit onderdeel tot hetzelfde oordeel als bij het laatste uitgebreide kwaliteitsonderzoek in De school is er in de tussenliggende periode niet in geslaagd de kwaliteit op dit punt te verbeteren. 3.2 Toelichting Resultaten Basisschool 'Sint Jozef' maakt gebruik van de Cito-Eindtoets om de resultaten van het reken-wiskundeonderwijs aan het einde van de schoolperiode te bepalen. De afgelopen jaren neemt een gering aantal deelnemers deel aan deze eindtoets. Om die reden is deze indicator beoordeeld aan de hand van de eindresultaten van de afgelopen vijf jaren. De leerresultaten van het rekenwiskundeonderwijs van de afgelopen vijf jaren liggen rond het gemiddelde dat van de school verwacht mag worden. Basisschool 'Sint Jozef' sluit geen leerlingen van de eindtoets uit, ook niet de leerlingen die uitstromen naar het leerwegondersteunend onderwijs of praktijkonderwijs. Op alle relevante tussenliggende momenten en terreinen brengt de school de leervorderingen in beeld met behulp van landelijk genormeerde toetsen. Vanwege het geringe aantal leerlingen in de groepen 4 tot en met 7 heeft de inspectie zich niet beperkt tot de reken-wiskunderesultaten van groep 4 en 6 maar ook de resultaten van de groepen 5 en 7 bij de beoordeling betrokken. De resultaten voor rekenen en wiskunde zijn op het niveau dat op grond van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. Het aantal leerlingen met de uitvalscores (D en E) is over het algemeen beperkt. De inspectie tekent daarbij aan dat aan deze uitkomsten geen verstrekkende conclusies mogen worden verbonden. Omdat in de verschillende groepen telkens maar een klein aantal leerlingen deelneemt aan de toetsen, hebben individuele afwijkingen naar boven of naar beneden een groot effect op de gemiddelde resultaten. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

10 Onderwijs en leren De school hanteert voor het reken-wiskundeaanbod de methode 'Rekenrijk'. Door het gebruik van deze methode kent het aanbod voor de groepen 3 tot en met 8 een doorgaande lijn. In de groepen 1 en 2 wordt gebruik gemaakt van diverse bronnen, waaronder 'Schatkist' en 'Rekenrijk'. De leraren in de groepen 1 en 2 laten het aanbod zoveel mogelijk aansluiten op de ontwikkeling van de leerlingen. De einddoelen voor groep 1 en 2 voor de wiskundige oriëntatie zijn niet beschreven. De inspectie stelt vast dat de wijze waarop de leraren de invulling van het reken-wiskundeonderwijs in de groepen 1 en 2 plannen dan wel vastleggen, hiermee niet is geborgd. Daardoor zijn er risico's dat die invulling meer leraarafhankelijk wordt dan in de bedoeling ligt of dat een goede opbouw van het aanbod voor de jongste, middelste en oudste kleuters - evenals voor de bollebozen onder hen - te weinig een planmatig verloop heeft. Ook is er een risico dat het onderwijs meer 'kindvolgend' wordt. De leerstof wordt in voldoende mate afgestemd op de individuele leerbehoeften van de leerlingen, onder andere door het aanbieden van verdiepings- en verrijkingsstof behorende bij de rekenmethode. Ook gebruikt men de computer met software, niet behorend bij de methode, om rekenvaardigheden in te oefenen. Voor automatiseren in de bovenbouw gebruikt de school diverse sites op het internet. Het pedagogisch en didactisch handelen van leraren tijdens het rekenwiskundeonderwijs draagt bij aan gunstige randvoorwaarden voor het leren. In de meeste lessen wordt het accent gelegd op heldere lesstructuren en is er duidelijkheid over wat van de leerlingen wordt verwacht. Opvallend daarbij is de taakgerichte werksfeer die de leraren weten te realiseren doordat zij goed gestructureerd lesgeven en klassenmanagement doelmatig uitvoeren. Het gevolg hiervan is dat in de meeste groepen de leerlingen een voldoende betrokkenheid laten zien bij de onderwijsactiviteiten tijdens het rekenwiskundeonderwijs. Uit de geobserveerde lessen heeft de inspectie kunnen afleiden dat leraren expliciet onderwijzen in strategieën voor denken en leren. Zorg en begeleiding De beoordeling van de kwaliteit van de structuur en organisatie van de zorg en begeleiding wijkt op het gebied van rekenen en wiskunde niet af van de andere vakgebieden. De kwaliteit is voldoende bijdragend aan de kwaliteit van het onderwijs. Voor leerlingen die extra zorg nodig hebben, worden niet alleen de remediërende materialen uit de reguliere methode gebruikt maar ook 'Remelka' en diverse computerprogramma's. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni

11 Zowel voor leerlingen die tijdelijk extra hulp nodig hebben in de groep als voor leerlingen die extra hulp ontvangen van de remedial teacher, worden handelingsplannen opgesteld. De opzet van de aangetroffen handelingsplannen is grotendeels adequaat (een operationele doelomschrijving, de middelen en organisatie). De handelingsplannen bevatten ook een analyse van de toetsresultaten, die de basis vormt van concrete en realistische doelstellingen en activiteiten voor de hulp aan zorgleerlingen. In de evaluatie van de handelingsplannen gaan de leraren en de remedial teacher na of de doelstellingen gehaald zijn en of de gekozen activiteiten hebben bijgedragen aan het verhelpen of aan het verminderen van het gesignaleerde probleem van de leerling. Hiermee verwerft de school een groeiend inzicht in de effectiviteit van de geboden hulp. Rapport onderzoek rekenen-wiskunde, basisschool 'Sint Jozef', d.d. 19 juni