VADEMECUM ZORG OP ONZE SCHOOL
Pagna 2 van 34 nveau 1. Algemene zorg Zorgbreed werken Onder zorgbreed werken verstaan we de zorg de edere leerkracht besteedt om met kwaltetsonderwjs optmale ontwkkelngskansen te beden aan alle leerlngen. Bj het utbouwen van kwaltetsonderwjs staat prevente centraal. Voorkomen s ook her beter dan genezen! de leekracht tracht zjn klas ut te bouwen tot EEN KRACHTIGE LEEROMGEVING waarn elk knd ongeacht zjn leervermogen, zjn voorkenns, zjn socale stuate of afkomst, aan zjn trekken komt.dat betekent dat elke leerkracht zcht probeert te krjgen op de ontwkkelng van zjn leerlngen om hen vervolgens gercht te helpen en te geven wat ze nodg hebben. De leerkracht probeert n te spelen op GEWONE ZORGVRAGEN, wetende dat knderen ontwkkelen volgens een egen tempo en egenrtme. Voor alle dudeljkhed worden de prncpes van een krachtge leeromgevng utgelegd. Het ddactsch organsatemodel dat daarop volgt, oogt msschen klassek, maar llustreert hoe de utgelegde prncpes kunnen bjdragen tot een verbeterde bassaanpak. Dt met als eng doel te voorkomen dat zo weng mogeljk leerlngen n de problemen komen. 1.1. Kenmerken van een krachtge leeromgevng BOUWEN OP WAT ER REEDS IS. Leerlngen komen net onbeschreven n leerstuates terecht. Elk nzcht groet vanut de reeds aanwezge voorkenns. De leerkracht houdt rekenng met de begnstuate, de voorkenns van knderen. Leren s cumulatef. Het komt erop aan neuwe nzchten n te passen n wat al gekend s. DE ZIN VAN HET LEREN SITUEREN IN EN ZINVOLLE CONTEXT. De klas mag geen eland zjn. Knderen moeten ervaren dat leren znvol s. De leerkracht benut dan ook alle mogeljkheden om opdrachten aan levensechte stuates te verbnden zodat knderen het gevoel hebben het geleerde te gebruken n neuwe stuates relevante context INTERACTIE EN COÖPERATIE. Leren s behalve een ndvduele aangelegenhed ook een socaal proces. Door egen ervarngen, redenerngen en gevoelens te verwoorden en te confronteren met de van andere knderen of van de leerkracht, leren knderen met en van elkaar. Mét een volgehouden begeledng van de klasttulars slagen ook jonge knderen ern om leerstrategeën en leernhouden aan elkaar door te geven of over egen denk- en leerprocessen te reflecteren. Bovenden bevordert het nteractef en coöperatef leren de geest van verbondenhed en respect voor elkaar. ZELFSTURING EN REFLECTIE BEVORDEREN Als leerkracht probeer je leerlngen te laten nadenken over hun egen leerutkomsten. Dat kan o.m. door leerlngen te confronteren met utdagende taken de hun probleemoplossend vermogen aanspreken. Het nadenken en communceren over de gevolgde weg en het goede of fouteve resultaat, leert knderen hndernssen overwnnen en utwegen zoeken voor de gestelde problemen. Het s dus belangrjk, ook bj traaglerende knderen, dat leerlngen explcet leren verwoorden waar ze vastlopen en wat ze net begrjpen. Als coach zal de leerkracht door het spel van vraag en antwoord feedback geven om het denkproces en het leren als dusdang bj te sturen. ZORG DRAGEN VOOR HET WELBEVINDEN Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 3 van 34 Knderen zullen maar leren als zj zch n de klas goed en velg voelen. De emotonele betrokkenhed van knderen heeft een grote nvloed op het leerproces. De leerkracht staat open voor de egen deeën, de egen menngen, de egen gevoelswereld en het egen ontwkkelngstempo van zjn leerlngen. Op deze maner voedt hj bj zjn leerlngen het gevoel van compentente en geloof n egen kunnen. Dat ledt tot succeservarngen de motveren en utnodgen tot exploreren, leren en ontwkkelen. 1.2. Een bassaanpak De beschreven prncpes beden de leerkracht perpecteven om zjn bassaanpak te verbeteren. In eerste nstante zal hj de leerlng geruststellen. Fouten maken nodgt mmers ut tot leren. Een verzorgde nstructe schept helderhed en een flexbele klasorgansate laat toe het geleerde ndvdueel en nteractef te verwerken. De leerkracht observeert zjn leerlngen en stuurt bj om afhaken, demotvate, ontgoochelng en onbehagen te voorkomen. 1.2.1 EEN VEILIG PEDAGOGISCH KLIMAAT Knderen zjn erg gevoelg voor de sfeer n de klas. Zj hebben nood aan een warme, velge en geborgen omgevng. Knderen en leerkrachten moeten zch goed voelen om optmaal te functoneren. Zch goed voelen betekent spontaan kunnen zjn, zch net afsluten maar open staan en zchzelf kunnen zjn, n een klasgroep waar je je thusvoelt en je verbonden voelt met je klasgenoten en leerkracht. Het komt er dus op aan een nteme, stabele en ondersteunende leeromgevng te creëren waarn alle leerlngen kunnen gedjen en zch wel -bevnden. GOEDE INSTRUCTIE: Een heldere, doorzchtge en korte nstructe s de bass van elk preventef handelen.tjdens het nstructemoment moeten de leerlngen n staat zjn de nhoud en de logsche samenhang te vatten. De leerkracht houdt oogcontact en gaat na of de leerlng zjn utleg goed volgt. Door het geven van onmddelljke feedback controleert de lesgever of de leerlng de lesnhoud begrjpt.de leerkracht brengt tjdens zjn nstructe een daloog op gang waarbj leerlngen voor problemen en stuates nteractef oplossngen weten te bedenken of aan te brengen. Hj neemt het denkwerk net ut handen, maar zet de leerlngen aan het denken. VERWERKING: begelede noefenng Tjdens noefenmomenten probeert de leerlng de aangebrachte nhoud te vatten en aanslutng te vnden met datgene wat hj al kan. Zelfstandg utvoeren Knderen moeten kansen krjgen tot zelfstandge verwerkng om neuwe nzchten te laten aansluten bj de reeds verworven kenns. Na een eerste oefenfase werken de leerlngen aan een reeks opdrachten. De leerkracht evalueert een eerste maal de gestelde doelen. EEN EERSTE SPONTANE SIGNALERING De klasttulars s de eerste om moeljkheden vast te stellen en ze te sgnaleren. Bj een eerste evaluate gaat het om eenvoudge globale ndrukken van de ontwkkelngsvorderngen of het gedrag van knderen.nadat de klasttulars heeft vastgesteld dat het knd problemen heeft met rekenen, gaat hj het probleem verder Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 4 van 34 onderzoeken. Hj noteert zjn eerste bevndngen n eenvoudge schema s. Functoneel en eenvoudg knderen volgen kan mmers ook. Praktjkervarng leert dat ngewkkelde, gedetalleerde observateschema s na verloop van tjd toch net meerworden gebrukt omdat het te veel werk vraagt om de ljsten voor alle knderen n te vullen.opgelet, bj het herhaaldeljk voorkomen van bepaalde leer- of gedragsproblemen s het wel aangeraden om meer specfeke observateschema s te gebruken. DE KLASTITULARIS ALS EERSTELIJNSHULP De klasttulars gebrukt spontane sgnalerngsljstjes om eventuele msschen grotendeels toevallge moeljkheden vast te leggen. Hj gaat na hoe hj de problemen kan oplossen. Hj s mmers het best vertrouwd met de mogeljkheden van de leerlng. Hj maakt zch zorgen omdat bepaalde leerlngen bljkbaar zjn nstructe net begrepen hebben. Hj bedenkt nterventes HANTEREN VAN EEN FLEXIBELE KLASORGANISATIE Zorgbreed werken wl zeggen dat de leerkracht zoveel mogeljk leerlngen van een leerlnggroep n staat stelt de bassvaardgheden voor hun leeftjd n een zo groot mogeljke mate te verwerven. Voor de snelle leer- lngen zal hj doorgroeactvteten voorzen. Ook zj moeten hun mogeljkheden maxmaal ontplooen. De leerkracht hanteert n de eersteljnsfase flexbele organsatevormen om zjn aanbod meer gercht af te stemmen op de ndvduele behoeften van zjn leerlngen. De eerste dfferentateronde heeft als doel de ontstane leerachterstand zo vlug mogeljk weg te werken. Dfferentëren hoeft net steeds spectacular te zjn. Eenvoudge ngrepen kunnen ook succesvol zjn. Denk bjvoorbeeld aan het volgende: De nstructetafel De leerkracht zorgt voor een tafel met enkele stoelen n de klas. De tafel bljft altjd vrj en staat op een strategsche plaats n de klas, zodat de leerkracht steeds het overzcht houdt over de ganse klas.tjdens een noefenmoment krjgen de leerlngen de een opdracht mnder vlug begrjpen, aan de nstructetafel extra utleg. Het volstaat soms om opneuw de redenerng te bespreken of wat langer te llustreren met materaal of bj de utvoe- rng van oefenngen meer tussenstapjes te voorzen.terwjl de leerkracht extra nstructe geeft, zjn de andere leerlngen znvol aan de slag. Homogene groepen = nveau- of vorderngsgroepen. Leerlngen van een geljk nveau krjgen een tweede (verlengde) nstructe. Het plaatsen van een leerlng n een bepaalde nveaugroep gebeurt op bass van een oordeel van de leerkracht na een vorderngsproef of een eerste spontane sgnalerng.leerkrachten sprngen behoedzaam om met nveaugroepen omwlle van het mogeljk stgmatserend effect Heterogene groepen In een heterogene groep werken leerlngen van een verschllend nveau samen. De leerkracht zet toe en coacht het samenwerken. Hj moedgt de leerlngen aan problemen op hun egen nveau aan te pakken en te leren van nzchten en aanpak van anderen. Taakgerchtte dfferentate Zo bedt het werken met heterogene groepen mogeljkheden om taakgercht te dfferentëren. Leerlngen werken samen aan moeljke maar motverende taken. De leerlng s gemotveerd en betrokken omwlle van de herkenbaarhed en het beoogde endproduct van de taak. Het accent lgt net op de oefenfuncte, maareerder op de leerfuncte van de opdracht. Wanneer de leerkracht vaststelt dat de leerlng de opdracht net zelfstandg kan verwerken, treedt hj remedërend op. Hj geeft bjkomende nformate of laat overbodge opdrachtgegevens weg. Hj speelt n op het Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 5 van 34 voorstellngsvermogen van de leerlng of suggereert deelstappen.kortom, hj maakt de opdracht toegankeljk zonder het beoogde doel van de opdracht aan te tasten. Merk op dat ook de snellere leerlngen als medator kunnen functoneren. Deze dfferentatevorm wordt vooral gebrukt om de taalvaardghed bj knderen te stmuleren.taakgerchte actvteten kunnen gemakkeljk als actvtet bnnen het hoekenwerk aangewend worden. Het denkproces langer ondersteunen met materaal. Het kan zjn dat de ene leerlng langer behoefte heeft aan de materële of schematsche ondersteunng van denkstappen dan de andere. Ontneem zeker deze leerlng de ondersteunng net. Ervarng leert dat leerlngen het gebruk van materaal of materaal schema s haast spontaan loslaten wanneer het gebruk ervan net langer relevant s. Dfferentëren naar tempo en hoeveelhed Tragere leerlngen krjgen voldoende tjd om opdrachten op hun egen tempo af te werken. De opdrachten worden voor deze leerlngen ook ngeperkt. Ze moeten slechts een deel van de taak afwerken. De nadruk lgt net op de kwanttet, maar wel op de kwaltet. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 6 van 34 nveau 2. extra zorg Naar zorgverbredng n de klas en n de school.. Zorgbreedte en zorgverbredng zjn complementar en overlappen elkaar. De zorgbreedte s het fundament waarop een effcënte zorgverbredng wordt gebouwd. Wanneer de zorgbrede aanpak n de klas net volstaat, denen we onze zorg te verbreden. Een zorgverbredende aanpak s overgens geen éénpersoonszaak, maar een zorg van het hele team. 2.1. Het geven van extra zorg n de klas een klasaanpak KINDEREN VOLGEN Om de ontwkkelng van knderen zo objectef mogeljk te volgen, regstreren de leerkrachten de stappen de knderen n hun ontwkkelng zetten. De verzamelde gegevens vormen een belangrjke databank om ouders en collega s feedback te geven. Ze zjn bovenden het utgangspunt voor mogeljke nterventes. Zeker de knderen de aanledng geven tot enge bezorgdhed denen systematsch te worden gevolgd. Ons kndvolgsysteem probeert alle aspecten van de ontwkkelng ( dus ook het emotonele, het welbevnden, het motvatonele, de betrokkenhed, het socale, de zelfsturng en de competentes) n kaart te brengen. Het leerlngvolgsysteem s geeft - - langs het MDOaanzetten tot concrete actes om problemen aan te pakken. Ook de hulpboeken of bassboeken de bj het leerlngvolgsysteem worden utgegeven, helpen de stap zetten. NAAR MEER GERICHTE DIFFERENTIATIE Leerkrachten de het spoor van een meer gedfferenteerde aanpak volgen, ervaren vrj snel het probleem van afstemmng tussen het onderwjsaanbod, de kenmerken en de onderwjsbehoeften van het knd. Wanneer een leerkracht een leerlng met extra zorg omrngt, probeert hj dat te doen door zjn bassaanpak te verbeteren en gercht hulp te beden. Dfferentëren op deze plaats n het zorg- contnuüm betekent vooral het creëren van meer onderwjsleertjd en het aanbeden van een ntenseve ondersteunng. De leerkracht tracht te dfferentëren n de doelen van het leerplan en begeledt tjdens het contract-, hoekenwerk en kesuur een ndvduele leerlng of een groepje leerlngen. Hj zoekt naar mogeljk- heden waarbj meer begaafde leerlngen, andere leerlngen helpen. Tutorng Deze dfferentatevorm streeft naar een meer ntenseve ondersteunng van de zwakkere leerlng. Leerlng A (de tutor) geeft begeledng en utleg aan leerlng B (de leerlng de de utleg vraagt). De tutor staat dchter bj de belevngswereld van de leerlng dan een volwassene. Hj zal daardoor gemakkeljker contact maken omdat zjn utleg meer op het nveau van de leerlng wordt afgestemd. De aangeboden hulp s net vervangend, maar bjkomend. De leertjd wordt dus utgebred. Omdat tutoren extra oefenen n de bassdoelen, verbeteren ook zj hun prestates. Deze vorm van coöperatef leren laat zowel sterke als zwakkere leerlngen toe betere probleemaanpakken te ontdekken. Hoekenwerk Tjdens het hoekenwerk, n onze school algemeen doorgevoerd, bedt de leerkracht n dverse hoeken passende nveau opdrachten aan. De leerlngen doorlopen een crcut of hanteren het keuzebord. Zj werken op hun egen tempo ndvdueel of n klene groepjes n de verschllende hoeken. Deze werkvorm leert knderen ut het aanbod kezen, beslssen en samenwerken. Het hoekenwerk bedt kansen om het aanbod af te stemmen op zeer Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 7 van 34 specfeke onderwjsbehoeften van knderen. Belangrjk s dat tjdens het hoekenwerk de leerkracht, de extra-uren leerkracht of de verantwoordeljke voor de zorgcoördnate tjd vrj maakt om leerlngen ndvdueel te begeleden n de klas. Contractwerk Contractwerk betekent dat leerlngen een zelf bepaalde hoeveelhed taken ut een opdrachtenpakket bnnen een afgesproken tjd afwerken. De leerkracht begeledt en coacht de leerlngen door het opdrachtenpakket. De leerlng onderschrjft een overeenkomst waarn de af te werken taken en de tjdsduur worden vastgelegd. Nog meer dan n hoekenwerk wordt het aanbod afgestemd op het tempo en het nveau van de leerlng. ontractwerk prkkelt het organsatevermogen en het taakbewust werken van leerlngen. Het zelfsturend leren en het nemen van egen ntatef werkt sterk motverend. Bj ons wordt n de lagere school heelveel gewerkt met een contract voor huswerk. Het kesuur Zowel n het weekschema als n de buffertjd (tjd tussen twee lesmomenten) kan de leerkracht een kesuur organseren. Het s een vorm van dfferentate naar nteresse. De leerlngen kezen op egen ntatef een actvtet. Knderen leren zo zelfstandg handelen en omgaan met regels en afspraken. Het kesuurtje wordt vooral n het eerste leerjaar gepland als een soepele overgangsvorm van kleuter naar lagere school. Ook n een aantal lagere klassen wordt deze werkvorm toegepast. De remedërngsles Een veel voorkomende vorm van werken n nveaugroepen s de remedërngsles. Na een herhalngs- of dagnostsche toets krjgen de leerlngen de het nodg hebben extra nstructetjd. De andere leerlngen krjgen verrjkngs-of utbredngsopdrachten aangeboden (BHV-model bass-, herhalngs- en verrjkngsleerstof). De extra-urenleerkracht of de zorgbegeleder ondersteunt dergeljke momenten als tweede leerkracht n de klas. Deze werkvormwordt op onze school algemeen toegepast. In het klasdagboek vermeldt men bass-, remedërngs-, en verrjkngsdoelen. Dfferentëren naar de doelen Net alle leerlngen kunnen dezelfde doelen realseren of steken van het onderwjsaanbod preces hetzelfde op. Ook al doet de leerkracht zjn best om edereen zo ver mogeljk te brengen. Leerkrachten de hun leerlngen volgen hebben snel een kjk op de begnstuate en de mogeljkheden van de verschllende knderen voor een bepaald leergebed. Voor mnder snelle leerlngen kan de leerkracht, naast een gedfferenteerde aanpak en het geven van extra nstructetjd, mnder ngaan op wat n de doelenljst als net essenteel s aangegeven. De leerkracht focust voor de rsco leerlngen vooral op kerndoelen. Ze krjgen zo meer tjd en rumte om bassdoelen te realseren. Het leerplan bedt ook heel wat utdagng voor de meer begaafde leerlngen. Zo kan de leerkracht deze leerlngen voor wskunde confronteren met meer complexe vraagstukken met een hoger abstractegehalte of hen voor taal laten nadenken over teksten waarn het begrjpen van de communcate heel wat nterpretate verest. Op dt vlak heeft onze school nog geen echte cultuur ontwkkeld. Het onderwerp currculumdfferentate werd wel reeds besproken aan de hand van een artkel ut de pedagogsche mededelngen van maart 2006 (Muge bassschool De Hekant ut Zele). EEN HELPENDE HAND ONDERSTEUNING ING EEN ZORGVERBREDENDE AANPAK. De ambulante leerkracht (GOK) : De extra-uren leerkracht ondersteunt klasskale dfferentatemomenten of helpt actes verwezenljken de utgeschreven zjn n de schoolegen vse geljke onderwjskansen. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 8 van 34 De nterne zorgbegeleder of zorgleerkracht: De nterne zorgbegeleder (taakleerkracht) ondersteunt de handelngsbekwaamhed van de klasttulars en verhoogt zjn draagkracht door: op vraag van de klasttulars leerlngen te observeren; hulp te beden bj het hanteren van soepele organsatevormen om te dfferentëren; het gebruk van een kndvolgsysteem aan te moedgen en eventueel te verfjnen of gegevens voor het KVS door te geven of bj te houden. De Zorgcoördnator Het zorgteam: De taakleerkracht, de GOK-leerkracht en de zorgcoördnator vormen samen met de drecte het zorgteam. De zorgtaken worden verdeeld. Het zorgteam helpt klasntern of nden nodg klasextern de zorg waar te maken. Belangrjk s dat de aanwezge deskundghed op een effcënte wjze en op het gepaste moment wordt ngezet. Het zorgteam tracht de zorg te stroomljnen en maakt werk van een goede zorgcoördnate. 2.2. De schoolorgansate afstemmen op zorgbreed werken De krjtljnen van het lokale zorgbeled worden n het schoolwerkplan omgezet n heel concreteactes waarbj het hele leerkrachtenteam betrokken s. Zorgbreed werken s net alleen de verantwoordeljkhed van een ambulante leerkracht, een taakleerkracht, een beledsondersteuner, de extra-urenleerkracht of de verantwoordeljke voor de zorgcoördnate.het s de zorg van het hele team en de verantwoordeljkhed van elke leerkracht. WERKEN MET EEN VISIE Onze school s een school voor alle knderen De kwaltet van een school wordt afgemeten aan de nspannngen de ze levert voor de zwaksten. Elke leerkracht s GOK-leerkracht Onze vse op een zorgbrede school en op zorgverbredng s de drjfveer voor alle actes de we ondernemen op om het even welk vlak. De pjler werken aan de ontwkkelng van elk knd vanut een brede zorg s het kloppend hart van onze schoolwerk(plann)ng. Een soort broenest voor deeën en vervolgens doorgeefluk naar ander pjlers. Het GOK-plan s gegroed tot het grootste deel van het schoolwerkplan. Tal van doelstellngen en asprates van dverse betrokkenen zjn er n opgenomen en worden meegezogen n het kelzog. Dt maakt dat de GOK-werkng een bjzonder grote mpact heeft op de school (werkplannng). DE SCHOOLWERKPLANNING Het schoolwerkplan handelt: De schoolwerkplannng concretseert op een systematsche maner de vse op zorgverbredng n dverse actes. Deze actes zjn te vnden bnnen het GOK- acteplan, bnnen de klemtonen de jaar na jaar gelegd worden bnnen de zorgwerkng, bnnen de prortetenplannng en aan de hand van de agenda s van de personeelsvergaderng. Het schoolwerkplan evalueren Het team evalueert de actes en prorteten van het schoolwerkplan n verband met zorg. Een schoolwerkng s net statsch maar beweegt en evolueert. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 9 van 34 DE REALISATIE VAN HET SCHOOLEIGEN ZORGBELEID Om vanut een brede zorg effcënt te werken, worden er op het nveau van de school, de schoolledng en de schoolgemeenschap een aantal gunstge voorwaarden gecreëerd om een lokaal zorgbeled te realseren. Het hele zorgbeled dent gestroomljnd te verlopen. Alle hulpverleners lopen elkaar net voor de voeten, maar weten hun bjdrage preces n te passen n het contnuüm van zorg. Zoals reeds gezegd bljft de klasttulars n het hele gebeuren de splfguur. De klasttularsen worden bjgestaan door een zorgteam, een GOKleerkracht of een zorgleerkracht. 2.2.3.1 Het nspelen op beledsntateven De overhed ontwkkelde gedurende de laatste jaren een aantal projecten om de ontwkkelngskansen van alle knderen te bevorderen. Denken we maar aan de projecten zorgverbredng, onderwjsvoor rangsbeled en projecten met zorg voor zgeunerknderen. Onze school kon spjtg genoeg noot geneten van deze tjdeljke projecten. Recent heeft de Vlaamse overhed al deze projecten opgenomen n het geïntegreerd ondersteunngsaanbod Geljke Onderwjs Kansen. Op bass van het aantal doelgroepleerlngen kent de overhed aan onze school een 7 extra-uren (GOK-uren) toe. Dt schooljaar s het laatste van deze tweede GOK-cyclus. Het valt sterk af te wachten wat de volgende tellng zal brengen. Hoe dan ook, met deze uren werkten we vanut een analyse van de begnstuate 1, een schoolegen vse rond geljke onderwjskansen ut de ten goede komt aan alle leerlngen. Onze school realseert met deze uren verschllende zorgverbredende actes...\..\n 2005-2006 '\P4 brede zorg\gok2005-2008\gokvsetekst05-08 defntef.doc Het decreet betreffende geljke onderwjskansen bepaalt eveneens dat elke school vanaf september 2003 aanvullende mddelen krjgt voor het voeren van een zorgbeled. Met zjn 314 knderen op 01/02/2006 kan onze school voor het schooljaar 2007-2008 rekenen op 18/36 ambt. Dt pakket zorguren wordt samen met de GOK-mddelen én met een 16/24 ambt van nterne zorgbegeleder of zorgleerkracht aangewend voor een globaal en geintegreerd ntern zorgbeled. We plannen steeds actes op dre terrenen, met name de coördnate en afstemmng van ntateven op het nveau van de school, het versterken van de deskundghed van de leerkrachten door hen te coachen en te helpen n hun praktjk, en het gercht begeleden van leerlngen de nood hebben aan specfeke ondersteunng. Ons zorgplan wordt gedragen en geconcretseerd vanut ons schoolegen Chrsteljk Opvoedngsproject...\..\..\DIT IS ONZE SCHOOL\Schoolegen chrsteljk opvoedngsproject.doc De realsate lgt n handen van het leerkrachtenteam. De klasttulars bljft de splfguur. Hj of zj schept het klmaat waarn zoveel mogeljk knderen zch welbevnden en optmaal betrokken zjn bj het onderwjsaanbod. De taakleerkracht, de GOK- leerkracht, de zorgcoördnator en de Gon-leerkracht helpen klasntern of klasextern de zorg waar te maken. We proberen de aanwezge deskundghed op een passende, effcënte maner en op het gepaste moment aan te spreken. Daartoe proberen we de taken zo goed mogeljk te verdelen en te coördneren. Het zorgteam 2 begeledt het team om: het zorgverbredngproces op te volgen samenhang en contnuïtet ervan te bewaken. 1 Cf. GOK-logboek en SWP 2005-2006 2 taakleerkracht, zorgcoördnator, GOK-leerkracht en drecte Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 10 van 34 2.3. De zorgcoördnator neemt.s.m. de GOK-leerkracht en de zorgleerkracht op de volgende dre nveaus zjn verantwoordeljkhed: De hulpvraag van het knd (en zjn ouders) staat centraal. GROEPSCONTEXT: (LEERKRACHTENNIVEAU) Op gebed van de begeledng of remedërng aan knderen n de klasgroep. De nterne zorgbegeleder dent op een flexbele wjze en vanut collegaal overleg samen met de klasttulars, te zoeken naar aanpakmogeljkheden voor leerlngen met specfeke hulpvragen: helpen bj het zoeken naar en ontwkkelen van dfferentatemateraal; utstppelen van ndvduele leertrajecten; helpen bj het organseren van vormen van zelfstandg werk; begeleden van contractwerk; helpen bj het optmalseren van het afstemmen van het pedagogsch klmaat n de klas op hulpvragen (werken aan socale vaardgheden); collegaal overleg rond het voorkomen en aanpakken van probleemgedrag;.. INDIVIDUELE CONTEXT: (LEERLINGENNIVEAU) Op gebed van de ndvduele begeledng of remedërng van knderen met specfeke hulpvragen. ndvduele remedërngssesses organseren voor een knd met hardnekkge rekenproblemen, met aandacht voor de lnk naar de gevolgde ddactek n de klas; een ntenseve leestranng combneren met het ontwkkelen van een ndvdueel leertraject voor deze leerlng met een aangepaste methode en passende materalen; nden nodg, n overleg met de klasttulars, gesprekken voeren met knderen de mnder goed n hun vel ztten en feedback geven aan de klasttulars; n samenspraak met de klasttulars een stappenplan ontwkkelen op gebed van werkhoudng en op geregelde tjdstppen ndvdueel begeleden; hoogbegaafde knderen doorheen de schoolloopbaan op geregelde momenten ndvdueel begeleden;.. SCHOOLCONTEXT: (SCHOOLNIVEAU ) Op het gebed van de coördnate en beledsvoorberedende ondersteunng van het schoolteam voorbereden van de multdscplnare overlegmomenten; coördneren van het onderhouden van een leerlngvolgsysteem; het volgen van overgangsbesprekngen; het utwerken van de rapporterng naar ouders; het opstellen van leerljnen.v.m.werkhoudng; Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 11 van 34 het nvoeren van een stappenplan rond socale vaardgheden; het explcteren van de hulpvragen de n de school aanwezg zjn m.b.t. zorgverbredng;. 2.4. Het functoneren van het zorgteam stueert zch op verschllende nveaus Het zorgteam ondersteunt op klasnveau de lkr. en de lln. Het werkt preventef en curatef remedërend. Hun nterventes dragen bj tot de verhogng van de professonaltet van de ndvduele leerkracht en van het team als geheel. Het zorgteam verdeelt onderlng de volgende zorgtaken: DIRECTE ZORGTAKEN: begeleden van ndvduele leerlngen; -opstellen van handelngsplannen. INDIRECTE ZORGTAKEN = COÖRDINERENDE EN LKR.-ONDERSTEUNENDE TAKEN : lkr. feedback geven bj aanpakontwkkelng van klasdfferentate; lkr. hulp beden bj het opstellen van handelngsplannen; lkr. adves geven bj aanpak van leerproblemen en stoornssen. BELEIDSMATIGE ZORGTAKEN: doorgaande ljn bewaken, organsateontwkkelng onderhouden contacten externen; opvolgen en bjhouden leerlngvolgsysteem; ntroduceren van materalen en neuwe methoden rond aanpak van zorgverbredng; doorgeven nformate leerproblemen. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 12 van 34 2.5. De nterne zorg n de school omvat dre domenen de onderlng samenhangen DE GROEPSCONTEXT DE INDIVIDUELE CONTEXT DE SCHOOLCONTEXT Coachng van de klasttulars. Ondersteunng van de klaspraktjk Het gercht begeleden van coördnate en afstemmng van leerlngen de nood hebben aan specfeke ondersteunng. ntateven op schoolnveau. - ondersteunt de klasttulars (de splfguur) door vanut een collegaal overleg te zoeken naar aanpakmogeljkheden voor leerlngen met specfeke hulpvragen; (*) - begeledt de klasttulars bj het optmalseren van het afstemmen van het pedagogsch klmaat n de klas op de hulpvragen (werken aan socale vaardgheden); (*) - neemt de klas over als ambulante leerkracht om de klasttulars de kans te geven een gesprek te voeren met een leerlng de het socoemotoneel moeljk heeft, om te observeren, om overlegkansen mogeljk te maken; - s bered tot collegaal overleg rond het voorkomen en aanpakken van pro- bleemgedrag - helpt ndvduele leertrajecten utstppelen (handelngsplannen - helpt bj het zoeken naar en met het ontwkkelen van dfferentatemateraal - - verzorgt ndvduele remedërngssesses met aandacht voor de lnk naar de gevolgde ddactek n de klas en het socoemotoneel functoneren van het knd; - begeledt hoogbegaafde leerlngen door hun schoolloopbaan. - - coördneert en ondersteunt alle zorgntateven de n de school worden ontwkkeld - helpt bj het opstellen van een geïntegreerd zorgplan en bewaakt de kwaltet van het egen zorgbeled (n samenspraak met de drecte en de teamleden); - bewaakt de samenhang tussen al de partcpanten van de school met leerlngen werkzaam zjn : CLBvertegenwoordger, ouders, Buo.. en externe hulpverleners zorgverbredng de - beredt het MDO voor, woont overgangsbesprekngen bj en noteert gemaakte afspraken; - stmuleert en bevordert de communcate met de ouders; - - coördneert en onderhoudt het gebruk van het kndvolgsysteem; - - begeledt het opstellen van leerljnen; - het nvoeren van een stappenplan rond socale vaardgheden. Breed (ndrecte zorgtaken) Dep (drecte zorgtaken) Coördnate(beledsmatge zorg taken) klasttulars Zorgleerkracht De Zorgcoördnator + GOK-leerkracht +taakleerkracht + GOK - leerktacht Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 13 van 34 2.6. Het optmaal aanwenden van het lestjdenpakket Een team dat opteert voor een optmale zorgverbredng, bekent kleur door het lestjdenpakket flexbel aan te wenden n functe van een adequate zorgverbredng: GOK- UREN MOETEN GEBRUIKT WORDEN ZOALS VOORZIEN IN DE OMZENDBRIEF EN OM GELIJKE ONDERWIJSKANSEN TE KUNNEN CREËREN VOOR ALLE KINDEREN. DE SCHOOL KOOP EXTRA ONDERSTEUNING OM ZORGPLATFORM MEER SLAGKRACHT TE GEVEN. DE OPTIE OM EEN ZORGKLAS TE ORGANISEREN VERONDERSTELT DAT ER MINDER KLEINE KLASSEN GEMAAKT KUNNEN WORDEN. DE TITULARISSEN KRIJGEN OP EEN ANDERE MANIER EXTRA COMFORT TERUG. RESTLESTIJDEN WORDEN VEELAL GEBRUIKT OM HET ZORGPAKKET EXTRA SLAGKRACHT TE GEVEN. OOK HIER WORDT OP EEN MEER GEDIFFERENTIEERDE WIJZE ONDERSTEUNING GEGEVEN AAN DE TITULARISSEN. Op dergeljke momenten stelt ons team het belang van een goed utgebouwde zorgstructuur boven het egen pedagogsch comfort. Het utbouwen van een zorgzame school s beslst geen vrjbljvende aangelegenhed. 2.7. Het creëren van overlegmomenten Het concreet utwerken en plannen van zorgverbredende ntateven op klasskaal nveau gebeurt tjdens formele en nformele overlegmomenten. Overleg bevordert de gezamenljke doelgerchthed en betrokkenhed van de klasttulars, de taakleerkracht, de extra-uren leerkracht en de zorgbegeleder. INFORMELE OVERLEGMOMENTEN Leerkrachten praten vaak over lesnhouden en leerlngen aan de koffetafel of tjdens mddagpauzes. Deze nformele tussendoortjes hebben omwlle van het spontane en het vrjbljvende karakter vaak evenveel effect als een georganseerde leerlngbesprekng. Het zjn momenten van spontane collegale consultate. Nadat de zorgleerkracht of GOK-leerkracht ndvduele of groepjes knderen heeft gezen, brengt hj of zj steeds kort verslag aan de ttulars. Ook dt s een zeer belangrjk overlegmoment. De zorgleerkracht geeft ook elke keer een kattebelletje mee aan de ttulars met observates en bevndngen. FORMELE OVERLEGMOMENTEN Tjdens wekeljks geplande overlegmomenten bespreekt het zorgteam de utvoerng van concrete actes en nterventes. De zorgcoördnator noteert de resultaten van het overleg en nemen aandachtspunten voor een volgende werkweek mee. Tjdens personeelsvergaderngen s zorgverbredng een vast agendapunt geworden. Meer teamgebonden tems.v.m. een algemene zorgverbredende aanpak komen aan de orde : Het bewerken van leerljnen; Voor- en nadelen van dverse methodes op een rj plaatsen om vervolgens over te gaan tot een verantwoorde nvoerng van een neuwe methode; Het kezen of utwerken van stappenplannen, heursteken en algortmen waar elke leerkracht verder op kan bouwen; Het ontwkkelen van een gezamenljke aanpak rond leren leren; Het aanpassen en utbreden van woordfrequenteljsten.v.m. spellng ; stcord-maatregelen; zorgstructuren verfjnen; Elke leerkracht kan op elk moment een MDO aanvragen wanneer er ernstge vragen rjzen betreffende een kleuter of leerlng. Hj doet dt bj de drecte of de zorgcoördnator. Inden men ook het CLB aanwezg wl bj dt MDO, dent dt utdrukkeljk vermeld bj de aanvraag. Na elk afnamemoment van het LVS vult de ttulars het formuler aanvraag MDO n voor zjn klas. Her worden alle knderen n opgenomen de n zone E scoren Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 14 van 34 voor lezen, spellen of rekenen. Ook knderen de een ernstge duk omlaag hebben gemaakt of knderen met gedragsproblemen mogen n het formuler opgenomen worden. Op deze overlegmomenten s het CLB steeds aanwezg. De zorgcoördnator maakt verslag op van alle MDO s. De verslagen van knderen voor we specfek wordt bjeengekomen met zoveel mogeljk betrokkenen, worden aan het dosser toegevoegd. Het verslag van het MDO n.a.v. de LVS-toetsen wordt verknpt en opgekleefd bj handelngsplannng. Wanneer er onder deze rubrek rumte tekort s, wordt er een extra nlegblad aan het dosser toegevoegd (gudance fche). Het MDO beslst over eventuele extra begeledng bnnen of buten de school. De klasttulars neemt contact op met de ouders en nformeert ze zo goed mogeljk over de problemen en de opvolgng n de school. Alle beslssngen en besprekngen gebeuren n nauw overleg met de ouders. Inden ut de MDO-besprekngen bljkt dat zttenbljven, of terugkeer naar een vorg leerjaar onvermjdeljk s, wordt dt door het MDO n overleg met de ouders beslst. Voor wetgevng rond zttenbljven en doorverwjzen : ze schoolvademecum. COLLEGIALE CONSULTATIE Elke leerkracht heeft zjn competentes en beperkngen. Het s goed dat leer- krachten van elkaars deskundghed kunnen geneten Tjdens momenten van collegale consultate geven leerkrachten hun expertse aan elkaar door. 2.8. Het nascholngsbeled Het werken aan en het optmalseren van zorgverbredng vraagt professonaltet van ndvdueleleerkrachten en van het schoolteam. Dat veronderstelt dat de school dan ook een nascholngsbeled voert n functe van de prorteten van de zorgbrede werkng. Voor het utbouwen van een coherente zorgaanpak s het belangrjk dat het hele schoolteam zch bjschoolt en net enkel de ndvduele leerkracht. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 15 van 34 2.9. Het utwerken van een lokaal zorgbeled schematsch voorgesteld: Mddelen Gok-mddelen punteneneveloppe voor het uren ut het voeren van het zorgbeled regulere lestjdenpakket UITWERKEN VAN EEN LOKAAL ZORGBELEID Realseren van een zorgplan : Opvoedngsproject Actes schoolwerkplan Leerkrachtenteam realseert actes zorgcontnuüm ZORG STROOMLIJNEN EN AFSTEMMEN Klasttulars splfguur Ambulante leerkracht zorgbegeleder taakleerkracht Gok-leerkracht GON-leerkracht Drecte ZORGTEAM (nzetten nterne deskundghed) (emand coördneert) (TAKENPAKKETTEN ZIE MODELLEN blz. Extra Zorg 17 t.e.m. 21) CLB-vertegenwoordger expertse Butengewoon Onderwjs Externe hulpverleners Nascholng Begeledng Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 16 van 34 Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 17 van 34 Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 18 van 34 nveau 3. Specale zorg Remedëren. Voor een aantal knderen zullen voorgaande zorgpstes nog net volstaan. De leerlngen hebben behoefte aan een (nog) meer gerchte ndvduele aanpak. Het gezamenljk overleg (het multdscplnare overleg) van de klasttulars met de drecte, de GOKleerkracht, de zorgleerkracht, de CLB-medewerker en ouders brengt de eventuele moeljkheden n kaart en tracht met effcënte nterventes de leerlng verder te begeleden. Het handelngsplan stpuleert een remedërngstraject, dat bj voorkeur klasntern wordt aangepakt, maar dat als het moet, buten de klas wordt verder gezet. GOEDE REMEDIËRING HEEL WAT KINDEREN BLIJVEN ONDANKS GOED PREVENTIEF ONDERWIJS AANGEWEZEN OP (EXTRA) INDIVIDUELE BEGELEIDING.HET UITGEWERKTE REMEDIËRINGSTRAJECT WORDT AFGESTEMD OP DE NODEN VAN HET KIND MAAR HOUDT EVENEENS REKENING MET DE KLASAANPAK VAN DE KLASTITULARIS. s dagnostcerend, vertrekt vanut een goede observate, een goede analyse en nschattng van de hulpvraag (handelngsgercht onderzoek). beantwoordt aan specfeke onderwjsnoden. bedt zeer gerchte hulp. 3.2. Van analyse naar handelen HET DIAGNOSTISCH ONDERZOEK De klasttulars tracht, eventueel samen met de GOK- of zorgleerkracht, snel hulp te beden wanneer het dregt fout te lopen. Dat doet hj door de nstructetjd te verlengen, dfferentatemomenten te organseren of coöperateve werkvormen toe te passen. Wanneer problemen echter hardnekkg bljven aanslepen en de klasttulars aanvoelt dat de problemen zjn draagkracht overstjgen, kan hj de hulp van de zorgkleerkracht, of de zorgcoördnator nroepen. Ze leggen hun deskundghed samen en zoeken naar oplossngen. Om leerproblemen doeltreffend aan te pakken, s het belangrjk te weten wat er aan de hand s. Wanneer het probleem dudeljk s, kunnen mogeljke nterventes opgezet worden om het te ver helpen. Het dagnostsch onderzoek tracht de ernst en de aard van het probleem te achterhalen. Dat s net het werk van één persoon. De klasttulars probeert op bass van de dageljkse voortgangscontrole, egen toetsen, sgnalerngstoetsen ut het kndvolgsysteem en een eerste foutenanalyse, het probleem te begrjpen en te verwoorden (n een gemotveerd voorstel). De zorgleerkracht of zorgcoördnator kan de klasttulars herbj helpen. Hj zal aan de hand van crterumtoetsen waarbj wordt nagegaan n welke mate een leerlng en bepaalde leernhoud beheerst, het probleem ets meer utsptten. Depgaande onderzoeken vallen onder de verantwoordeljkhed van de CLB-begeleder en gebeuren op verzoek of na de goedkeurng van de ouders. Wanneer een externe logopedst of orthopedagoog de leerlng buten de school begeledt, s het evdent ook naar hun bevndngen te vragen. Een analyse van moeljkheden kan leden tot het ontdekken van een ngewkkelder problematek. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 19 van 34 HET MULTI DISCIPLINAIRE OVERLEG ( M.D.O.) DE PARTNERS AAN HET MULTIDISCIPLINAIRE OVERLEG BRENGEN ALLE GEGEVENS SAMEN. DE RESULTATEN VAN VERSCHILLENDE OBSERVATIES, HET DIAGNOSTISCH ONDERZOEK, GESPREKKEN MET HET KIND EN DE OUDERS EN EVENTUELE EXTERNE ONDERZOEKEN WORDEN SAMENGEBRACHT EN MET ELKAAR VERGELEKEN. DE VERGADERING PROBEERT VANUIT DE VERZAMELDE GEGEVENS TOT EEN GEMEENSCHAPPELIJKE AANPAK TE KOMEN. ER WORDT VOOR BEPAALDE LEERLINGEN EEN (INDIVIDUEEL) ZORGPLAN (HANDELINGSPLAN) UITGEZET. De voorberedng Als verantwoordeljke voor zjn klas beredt de klasttulars de besprekng voor aan de hand van het formuler MDO-besprekng. Hj stelt de agenda van de vergaderng op. Hj dudt de knderen aan de hj wenst te bespreken. Hj bedenkt vooraf voorstellen voor een verdere aanpak. Hj evalueert de vorderngen van de leerlngen waarvoor een handelngsplan lopende s. Hj bezorgt de agenda va zorgcoördnator aan de andere deelnemers aan het overleg. Hj voegt de eventuele resultaten van sgnalerngstoetsen of een overzcht van klasresultaten bj de agenda. Ook de andere partners bereden het MDO voor. De zorgbegeleder of GOK-leerkracht maakt een verslag van de leerlngen de hj de voorbje perode heeft begeled. Hern noteert hj de doelstellngen en het stappenplan dat hj volgde om de beoogde doelen te bereken. Hj evalueert de leerwnst of de effecten van de voorbje begeledng. De drecteur en de CLB-medewerker kjken vooraf hun dossergegevens n om met kenns van zaken aan de besprekng deel te nemen. De CLB-medewerker beredt een verslagje voor over de resultaten van eventuele bjkomende toetsen en over een gesprek met de ouders. Hj bestudeert de klasoverzchten en leest het verslag van de verantwoordeljke voor zorgcoördnate of de zorgleerkracht. Kortom, elk teamld komt voldoende voorbered en gedocumenteerd naar het overleg. Het verloop De groepsbesprekng De leerkracht geeft eerst een overzcht van de klasresultaten. Het klaspel wordt vergeleken met de normgroepen (LVS) of met andere meetmomenten. Ut de besprekng vloeen mogeljk actes voort de betrekkng hebben op de hele klasgroep of op een groep van knderen. De leerlng-besprekng Deze besprekng gaat over de knderen de zch om de één of andere reden net goed voelen n de klasgroep of onvoldoende hebben geprofteerd van het onderwjsaanbod. De vergaderng spreekt zch ut over het verder zetten van lopende actes of het aanzetten van neuwe nterventes op klas- of kndnveau. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 20 van 34 Begeledende documenten Aanvraag MDO Voorberedng MDO HET HANDELINGSPLAN We hebben het her over een stapsgewjze en doordachte aanpak om het onderwjsaanbod af te stemmen op de maat van het (ndvduele) knd. De verschllen tussen knderen n het onderwjs, hun mogeljkheden en leerbehoeften zjn groot. Wensen leerkrachten hermee rekenng te houden dan s werken met een plan noodzakeljk. Een handelngsplan s een plan dat we op paper zetten voor en bepaald knd. Het plan geeft aan welke stappen er gezet worden en hoe er n de toekomst met dat knd verder gewerkt wordt Het s een schrfteljk document (KVS) dat op bass van de specfeke hulpvraag rchtljnen bevat over doelen, methoden, leernhouden en tjdsplannng. Kortom, het begeledngsplan beschrjft de hulp en de nterventes de we aan het (ndvduele) knd wllen beden. Een begeledngsplan s dynamsch. In functe van vorderngen en de aard van de leermoeljkheden wordt het plan voortdurend verfjnd en aan de concrete stuate aangepast. Het begeledngsplan s het resultaat van het contnu nspelen op de volgende vragen: Wat weten we over dat knd? Wat wllen/kunnen we met dat knd bereken? Welk resultaat, welke voorutgang hebben we geboekt? Probleemanalyse Een eerste deel bevat een grondge analyse van het probleem. Een goede analyse zet de leerkracht op het juste spoor. Het s belangrjk het probleem zo correct mogeljk te beschrjven. Wanneer een handelngsplan wordt opgestart, moet de leerkracht dudeljk kunnen vaststellen waar het knd s vastgelopen en waar het enddoel van het handelngsplan zal lggen. Stappenplan Aanslutend wordt n een tweede deel de hulp stap voor stap besproken. Mogeljke materalen en mddelen alsook de maner van aanpakken worden genoteerd. Bovenden plannen we de beschreven actes n de tjd. Zo weten we waar we met het knd of de groep naar toe wl. Elk doel dat we wllen bereken zal n tussenstappen en gefaseerd ngeoefend worden. Zo voorkomen we dat het knd vastloopt of faalt. Een belangrjke vustregel s ook aan elke tussenstap voldoende tjd te besteden. Het knd moet mmers de kans krjgen tussenstappen te automatseren en te verkorten om daarna het volgende stapje te zetten. Enkele vustregels : Om de beheersbaarhed en de utvoerbaarhed van het handelngsplan te garanderen, s het belangrjk de hulpvragen te beperken. Je kunt net aan alles tegeljk werken. Wanneer de GOKleerkracht, de zorgcoördnator of de zorgleerkracht met bjvoorbeeld een algortme voor de verdubbelng van de medeklnker werkt, moeten ook de klasttulars en de ouders hermee vertrouwd zjn. Een heen-en-weer-schrftje s een eenvoudg mddel om de afstemmng te ondersteunen. Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 21 van 34 Succesbelevng s noodzakeljk om zch goed te voelen en vooral om gemotveerd te bljven ook wanneer het wat moeljker gaat. VAN ANALYSE NAAR HANDELEN: EEN WERKSCHEMA 3.3. Het utvoeren van het handelngsplan Klasnterne of klasexterne remedërng? Het ljkt weng znvol om de de dscusse over klasnterne of klasexterne remedërng te voeren n termen van gewenst of net gewenst of effectef of mnder effectef. Vanut een gedeelde deskundghed tracht het multdscplnare team een passend antwoord te geven op de hulpvraag van een leerlng, nclusef de modalteten van de utvoerng. Soms kan een korte klasnterne begeledng het knd op de goede weg helpen. In andere gevallen ljkt een klasexterne remedërng meer aangewezen bjvoorbeeld wanneer er sprake s van een specfeke expertse de de draagkracht van de klasttulars overstjgt, maar de wel te vnden s bj de taakleerkracht ( de zorgbegeleder ). Vaak hebben de knderen ook behoefte aan ndvduele begeledng op Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 22 van 34 soco-emotoneel vlak. Een knd met lees-, reken-, aandachts- of gedragsproblemen beseft echt wel dat er ets fout loopt. Het heeft nood aan een gesprek, aan dudng, aan ndvduele hulp. In dergeljke gevallen komt het er dus vooral op aan de aanwezge expertse op school aan te wenden zodat edereen er beter van wordt. KLASINTERNE REMEDIËRING De klasttulars s nauw betrokken bj de utvoerng van het handelngsplan. De nterventes de hern utgeschreven zjn, worden n eerste nstante n de klas utgevoerd. De taakleerkracht of de zorgbegeleder coacht de klasttulars. Hj begeledt het utvoeren van de afgesproken nterventes. Zo helpt hj de leerkracht bj het precezer lezen van de hulpvraag en het afstemmen van het klasaanbod aan de onderwjsbehoeften van het ndvdu. Dat gebeurt concreet door mddel van co-teachng tjdens dfferentatemomenten. KLASEXTERNE REMEDIËRING Soms s het nodg knderen ndvdueel of n klene groepjes klasextern n de zorgklas te begeleden Zeker wanneer de problemen ernstg en hardnekkg zjn. De taakleerkracht (de zorgbegeleder) schrjft de stappen van de aangeboden hulp ut n een remedërngsplan. Dat plan s een onderdeel van het handelngsplan (begeledngsplan). Het handelngsplan verwoordt slechts kort welke hulp er n de zorgklas geboden wordt. Het remedërngsplan zal de ndvduele hulp meer gedetalleerd beschrjven. Het s een rchtljn voor het remedëren. Afhankeljk van de vorderngen van de leerlng kan er van de vooropgestelde weg afgeweken worden. ENKELE AANDACHTSPUNTEN: De klasexterne hulp s dudeljk gelnkt aan het klasgebeuren. De taakleerkracht(de zorgbegeleder) of verantwoordeljke voor de zorgcoördnate overlegt met de klasttulars over aanpakken en stappenplannen de n de klas worden gehanteerd of de n de klas geïntroduceerd kunnen worden. De remedërende actvteten worden zo opgevat dat ze de leerlngen net ontmoe- dgen of stgmatseren. De externe hulp versterkt het zelfvertrouwen van de leerlng. De hulp nodgt ut tot succeservarngen, bjvoorbeeld door te werken met klene deelstapjes of door te vertrekken van de aanwezge voorkenns. Externe remedërngsmomenten zjn het best kortstondg en ntensef. Het remedërngsplan wordt systematsch opgebouwd. Er wordt aan één bepaalde moeljkhed, deelvaardghed gewerkt (bv. optellen tot 20). De systematsche opbouw bestaat ut het zetten van zo klen mogeljke stapjes. Elk stapje wordt voldoende lang geoefend, herhaald en vernnerljkt. De leerlng zal n een later stadum de aangeleerde stappen net meer ludop verwoorden maar versneld toepassen en automatseren. Aan de hand van rubrceeroefenngen zal de leerlng het geleerde passend gebruken (generalseren) en toepassen n verschl- lende stuates (bv. n gemengde oefenngen). structuur handelnsplan.doc Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be
Pagna 23 van 34 nveau 4. Bjzondere zorg voor leerlngen met stoornssen 4.1. Leermoeljkheden en (leer)stoornssen Leren s altjd een samenspel tussen de mogeljkheden van het knd en het aanbod vanut de omgevng. Net edereen s even ntellgent of leert alles even vlot. Ook het aanbod van de omgevng s sterk varërend. Bj het leren van schoolse vaardgheden kunnen zch verschllende problemen voordoen. Leerproblemen kunnen het gevolg zjn van een langdurge afwezghed, van een verhus of schoolveranderng of van mnder goed onderwjs. De oorzaken kunnen ook sterk kndgebonden zjn: een zwakke verstandeljke aanleg, het slecht zen of horen waardoor heel wat nformate verloren gaat of het knd voelt zch gewoon net goed, het zt net goed n zjn vel. Wanneer de oorzaak van het leerprobleem te wjten s aan omgevngsfactoren, spreken we echter net van een (leer)stoorns. We speken evenmn van een (leer)stoorns wanneer het probleem te maken heeft met de aanleg van het knd of een lchameljke handcap. Zo kan een knd heel goed presteren voor lezen en spellng maar tekens opneuw vastlopen bj het maken van eenvoudge rekensommen. Of na verschllende jaren leesonderwjs nog steeds onoverkomeljke leesproblemen ondervnden en toch bjbenen n andere schoolvakken n zoverre de geen beroep doen op leestechnsche vaardgheden. Leerstoornssen zjn vaak hardnekkg en een bljvend probleem waaraan gewerkt kan worden, maar waarmee leerlngen en leerkrachten moeten leren omgaan. De defnte over leerstoornssen s terug te vnden bj Hellnckx en Ghesquère: Leerstoornssen zjn problemen n het kenvermogen van het knd de het leren van specfeke vaardgheden zoals lezen en spellen of rekenen belemmeren, maar op zch geen nvloed utoefenen op het leren n rumere zn. Dt hoofdstuk gaat over enkele stoornssen: hoe je ze kunt herkennen en hoe je er n de klas of school mee omgaat. 4.2. Een juste dagnose. Het stellen van een goede dagnose.v.m. (leer)stoornssen s teamwerk. Het Mult Dcplnare Team (klasttulars, drecte, nterne zorgbegeleder) doet een beroep op de deskundghed van externen (CLBvertegenwoordger, ouders, artsen, logopedst, erkende revaldatecentra). Alle betrokkenen nformeren elkaar over het knd en gaan rumer kjken dan alleen maar het probleemgebed zelf. Een goede dagnose slut zoveel mogeljk oorzaken ut! Zo s het belangrjk te weten wat en wanneer een knd bepaalde dngen moet kennen dat gezchts- en gehoorproblemen moeten eveneens utgesloten worden. De vastgestelde leerachterstand heeft msschen te maken met de afwezghed op sleutelmomenten, het knd heeft schakeldoelen gemst.het kan ook zjn dat het knd echt net beter kan of dat het te maken heeft met soco-emotonele problemen. Ook aandachtsproblemen lggen vaak aan de bass van leerproblemen. Zowel voor het knd en de ouder als voor de leerkracht s een juste dagnose een hele geruststellng. De oorzaken van het falen zjn dan gekend. Men weet wat men mag of net mag verwachten. Na de dagnose volgt de begeledng. Het s goed te weten dat er op school al heel wat kan gebeuren zodat ouders net altjd een beroep hoeven te doen op naschoolse deskundge hulp. De stelt het gezn vaak voor organsatorsche problemen en s voor de leerlng n kweste extra belastend. De klasleer- kracht kan samen met de taakleerkracht of de zorgbegeleder met een goede ondersteunng al heel wat bereken. Toch s de taakklas of een goede (ndvdule) begeledng geen wondermddel dat alle problemen op-lost. Knderen hebben naast extra begeledng nog ondersteunng nodg. Compensates maken het mogeljk dat Taborschool Snt-Mara-Aalter-Brug 09/374 05 00 schoolsnt-mara-aalter@taborscholen.be www.taborscholen.be